Chi Bìm bịp

Chi Bìm bịp
	Bìm bịp nhỏ (Centropus bengalensis)
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Ngành (phylum)	Chordata
Lớp (class)	Aves
Bộ (ordo)	Cuculiformes
Họ (familia)	Cuculidae
Phân họ (subfamilia)	Centropodinae
Chi (genus)	Centropus; Illiger, 1811
Các loài
	Khoảng 30, xem văn bản.

Bìm bịp là tên chung để chỉ khoảng 30 loài chim do tiếng kêu của chúng tương tự như "bìm bịp" vào mùa sinh sản (từ tháng 3 tới tháng 7 hàng năm). Các tác giả Sibley và Monroe coi chúng là một họ riêng rẽ có danh pháp Centropodidae (họ Bìm bịp) nhưng Howard-Moore vẫn tiếp tục phân loại chúng như là phân họ Centropodinae của họ Cu cu (Cuculidae). Tất cả các loài đều thuộc về chi Centropus. Không giống như nhiều loài chim dạng cu cu Cựu Thế giới, bìm bịp không phải là chim đẻ trứng nhờ. Ngược lại, chúng có nét đặc biệt riêng trong cơ chế sinh sản của mình: tất cả các thành viên trong chi này có vai trò giới tính bị đảo ngược ở các mức độ khác nhau sao cho con trống nhỏ hơn sẽ thực hiện phần lớn vai trò chăm sóc của chim bố mẹ. Ít nhất có một loài bìm bịp, như bìm bịp đen, có tính chất đa phu (nhiều chồng)^[1]. Chứng cứ DNA gần đây cho rằng chúng nên được nâng cấp lên thành họ riêng, gọi là Centropodidae.

Các loài[sửa | sửa mã nguồn]

Các loài dưới đây xếp theo trật tự phát sinh loài và quan hệ gần giữa các loài.

Centropus andamanensis: Bìm bịp nâu
Centropus anselli: Bìm bịp Gabon
Centropus ateralbus: Bìm bịp khoang
Centropus bengalensis: Bìm bịp nhỏ
Centropus bernsteini: Bìm bịp đen nhỏ
Centropus celebensis: Bìm bịp vịnh
Centropus chalybeus: Bìm bịp Biak
Centropus chlororhynchos: Bìm bịp mỏ xanh
Centropus cupreicaudus: Bìm bịp đuôi đồng
Centropus grillii: Bìm bịp đen
Centropus goliath: Bìm bịp Goliath
Centropus leucogaster: Bìm bịp họng đen
Centropus melanops: Bìm bịp mặt đen
Centropus menbeki: Bìm bịp đen lớn
Centropus milo: Bìm bịp đầu vàng sẫm
Centropus monachus: Bìm bịp đầu xanh
Centropus nigrorufus: Bìm bịp Sunda
Centropus phasianinus: Bìm bịp gà lôi
- Centropus phasianinus mui: Bìm bịp gà lôi Timor - tuyệt chủng? (cuối thế kỷ 20?)
Centropus rectunguis: Bìm bịp ngón ngắn
Centropus senegalensis: Bìm bịp Senegal
Centropus sinensis: Bìm bịp lớn
Centropus steerii: Bìm bịp mào đen
Centropus superciliosus: Bìm bịp trán trắng
- Centropus superciliosus burchelli: Bìm bịp Burchell, có thể tách ra thành loài riêng với danh pháp Centropus burchelli
Centropus toulou: Bìm bịp Madagascar
- Centropus toulou assumptionis: Bìm bịp đảo Assumption – nghi ngờ là khác biệt; tuyệt chủng (khoảng thập niên 1920)
- Centropus toulou insularis: Bìm bịp Aldabra
Centropus unirufus: Bìm bịp hung
Centropus violaceus: Bìm bịp Papua New Guinea
Centropus viridis: Bìm bịp Philippine

Các loài khác[sửa | sửa mã nguồn]

Bìm bịp Kai, Centropus spilopterus, được Sách đỏ IUCN công nhận, nhưng IOC thì không công nhận.
Centropus collosus, tuyệt chủng, biết đến từ thời kỳ thuộc kỷ Đệ Tứ tại hang Green Waterhole, Tantanoola, nam Australia.

Hình ảnh[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

^ Andersson Malte (1995): Evolution of reversed sex roles, sexual size dimorphism, and mating system in coucals (Centropodidae, Aves). Biological Journal of the Linnean Society 54(2): 173–181. tóm tắt html Lưu trữ 2007-09-30 tại Wayback Machine