Miệng phun thủy nhiệt
| Sinh cảnh đại dương |
|---|
 White smokers emitting liquid carbon dioxide at the Champagne vent, Northwest Eifuku volcano, Marianas Trench Marine National Monument |
Miệng phun thủy nhiệt là một khe nứt trên bề mặt một hành tinh, tạo ra một vùng nước được hâm nóng bởi địa nhiệt. Miệng phun thủy nhiệt thường được tìm thấy gần những khu vực núi lửa hoạt động, những nơi mà các mảng kiến tạo đang rời xa nhau, vùng trũng đại dương và các điểm nóng.[1]
Miệng phun thủy nhiệt rất phổ biến trên Trái Đất vì Trái Đất vừa có hoạt động địa chất mạnh, vừa có một lượng lớn nước trên bề mặt và trong vỏ của nó. Các dạng thường thấy ở trên cạn là suối nước nóng, hồ nước nóng và miệng hơi khói. Có lẽ miệng phun thủy nhiệt trên cạn nổi tiếng nhất là ở trong Công viên quốc gia Yellowstone, Hoa Kỳ. Những miệng phun thủy nhiệt ở dưới biển được gọi là ống khói đen.
Những khu vực xung quanh miệng phun thủy nhiệt dưới đáy biển là những nơi đa dạng về sinh học, thường là nơi trú ngụ của nhiều cộng đồng phức tạp được nuôi dưỡng bởi các chất hóa học hòa tan trong vùng nước nơi đấy. Các loài vi khuẩn hóa hợp cổ hình thành cái gốc của chuỗi thức ăn, nuôi sống nhiều sinh vật khác nhau như giun ống khổng lồ, thân mềm hai mảnh, tôm và các loại sên biển.
Người ta tin có những miệng phun thủy nhiệt hoạt động ở trên vệ tinh Europa của Sao Mộc và vệ tinh Enceladus của Sao Thổ,[2][3] và có suy đoán rằng có cả những miệng phun thủy nhiệt cổ xưa ở trên Sao Hỏa.[1][4]
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ a b Colín-García; M. A. Heredia; G. Cordero; A. Camprubí; A. Negrón-Mendoza; F. Ortega-Gutiérrez; H. Beraldi; S. Ramos-Bernal (2016). “Hydrothermal vents and prebiotic chemistry: a review”. Boletín de la Sociedad Geológica Mexicana. 68 (3): 599‒620.
- ^ Chang, Kenneth (ngày 13 tháng 4 năm 2017). “Conditions for Life Detected on Saturn Moon Enceladus”. New York Times. Truy cập ngày 14 tháng 4 năm 2017.
- ^ “Spacecraft Data Suggest Saturn Moon's Ocean May Harbor Hydrothermal Activity”. NASA. ngày 11 tháng 3 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 12 tháng 3 năm 2015.
- ^ Paine, M. (ngày 15 tháng 5 năm 2001). “Mars Explorers to Benefit from Australian Research”. Space.com. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 2 năm 2006.
Đọc thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Van Dover CL; Humphris SE; Fornari D; Cavanaugh CM; Collier R; Goffredi SK; Hashimoto J; Lilley MD; Reysenbach AL; Shank TM; Von Damm KL; Banta A; Gallant RM; Gotz D; Green D; Hall J; Harmer TL; Hurtado LA; Johnson P; McKiness ZP; Meredith C; Olson E; Pan IL; Turnipseed M; Won Y; Young CR 3rd; Vrijenhoek RC (2001). “Biogeography and ecological setting of Indian Ocean hydrothermal vents”. Science. 294 (5543): 818–23. Bibcode:2001Sci...294..818V. doi:10.1126/science.1064574. PMID 11557843.
- Van Dover; Cindy Lee (2000). The Ecology of Deep-Sea Hydrothermal Vents. Princeton University Press. ISBN 0-691-04929-7.
- Beatty JT, Overmann J, Lince MT, Manske AK, Lang AS, Blankenship RE, Van Dover CL, Martinson TA, Plumley FG (2005). “An obligately photosynthetic bacterial anaerobe from a deep-sea hydrothermal vent”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 102 (26): 9306–10. Bibcode:2005PNAS..102.9306B. doi:10.1073/pnas.0503674102. PMC 1166624. PMID 15967984.
- Glyn Ford and Jonathan Simnett, Silver from the Sea, September/October 1982, Volume 33, Number 5, Saudi Aramco World Lưu trữ 2006-11-12 tại Wayback Machine Accessed ngày 17 tháng 10 năm 2005
- Ballard, Robert D., 2000, The Eternal Darkness, Princeton University Press.
- http://www.botos.com/marine/vents01.html#body_4
- Anaerobic respiration on tellurate and other metalloids in bacteria from hydrothermal vent fields in the eastern pacific ocean Lưu trữ 2012-09-11 tại Wayback Machine
- Andrea Koschinsky; Dieter Garbe-Schönberg; Sylvia Sander; Katja Schmidt; Hans-Hermann Gennerich; Harald Strauss (tháng 8 năm 2008). “Hydrothermal venting at pressure-temperature conditions above the critical point of seawater, 5°S on the Mid-Atlantic Ridge”. Geology. 36 (8): 615–618. doi:10.1130/G24726A.1. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2010.
- Catherine Brahic (ngày 4 tháng 8 năm 2008). “Found: The hottest water on Earth”. New Scientist. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2010.
- Josh Hill (ngày 5 tháng 8 năm 2008). “'Extreme Water' Found at Atlantic Ocean Abyss”. The Daily Galaxy. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 11 năm 2017. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2010.
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
 |
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Miệng phun thủy nhiệt. |
- Ocean Explorer (www.oceanexplorer.noaa.gov) - Public outreach site for explorations sponsored by the Office of Ocean Exploration.
- Hydrothermal Vents Video - The Smithsonian Institution's Ocean Portal
- Vent geochemistry
- a good overview of hydrothermal vent biology, published in 2006 Lưu trữ 2014-11-27 tại Wayback Machine (PDF)
- Images of Hydrothermal Vents in Indian Ocean- Released by National Science Foundation
- How to Build a Hydrothermal Vent Chimney
- NOAA, Ocean Explorer YouTube Channel
