Vườn quốc gia Mesa Verde

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Vườn quốc gia Mesa Verde
Toàn cảnh vườn quốc gia
Bản đồ hiển thị vị trí của Vườn quốc gia Mesa Verde
Bản đồ hiển thị vị trí của Vườn quốc gia Mesa Verde
Vị tríMontezuma, Colorado
 Hoa Kỳ
Thành phố gần nhấtCortez
Diện tích52,485 mẫu Anh (21,240 ha)
52,253 mẫu Anh (21,146 ha) federal[1]
Thành lập29 tháng 6 năm 1906 (1906-06-29)
Lượng khách572.329 (năm 2011)[2]
Cơ quan quản lýCục Công viên Quốc gia Hoa Kỳ
LoạiVăn hóa
Tiêu chuẩniii
Đề cử1978 (2nd)
Số tham khảo27
Quốc giaHoa Kỳ
VùngChâu Mỹ
Đề cử15 tháng 10 năm 1966
Số tham khảo66000251

Vườn quốc gia Mesa Verde là vườn quốc gia nằm ở phía Tây nam tiểu bang Colorado, ở độ cao 2.600 mét so với mực nước biển, Hoa Kỳ, vì vậy một vườn quốc gia đã được thành lập vào năm 1906 bởi tổng thống Theodore Roosevelt để bảo vệ các tòa nhà trong vách đá được bảo quản tốt nhất trên thế giới. Mesa Verde là khu vực khảo cổ lớn nhất tại Hoa Kỳ,[3] có diện tích 81,4 dặm vuông (211 km 2), gần Four Corners. Với rất nhiều tàn tích là những ngôi nhà và làng từng là nơi tập trung lâu đời của nền văn minh Pueblo kéo dài 900 năm (từ năm 450 đến năm 1300). Được xây dựng từ thế kỷ thứ 6 đến thế kỷ thứ 12, công viên khảo cổ[4] này có đến 4.400 địa điểm khảo cổ học, bao gồm những ngôi làng xây dựng trên đỉnh Mesa và những ngôi nhà được xây dựng bằng đá trong các vách đá với khoảng 600 ngôi nhà, trong đó có cả vách đá Palace, vách đá lớn nhất Bắc Mỹ. Có những ngôi nhà được xây thành nhiều tầng, có ban công, và có cả quảng trường.[5]

Các địa điểm khảo cổ đặc biệt của Mesa Verde là dẫn chứng của một nền văn hóa bộ tộc da đỏ cổ xưa ở Bắc Mỹ, thể hiện cuộc sống cổ xưa của tổ tiên những người Pueblo phía Tây Nam Hoa Kỳ. UNESCO đã công nhận Mesa Verde là di sản thế giới vào năm 1978.

Địa lý và khí hậu[sửa | sửa mã nguồn]

Vườn quốc gia Mesa Verde có diện tích 52.000 mẫu Anh ở phía Tây nam Colorado.[6][7] Tại đây có các hẻm núi được tạo ra bởi sự xói mòn bởi nước từ các đại dương cổ đại rút xuống, mà kết quả trong vườn quốc gia Mesa Verde đã hình thành nhiều khu vực có độ cao khác nhau, từ khoảng 6.000 đến 8.572 feet (1,829 để 2.613 m), điểm cao nhất tại đây là Park Point. Địa hình trong vườn quốc gia bây giờ là một vùng chuyển tiếp giữa cao nguyên sa mạc thấp và dãy núi Rocky.[8]

Khí hậu bán khô hạn. Nước cho sinh hoạt và nông nghiệp của tổ tiên người Pueblo cổ đại được cung cấp bởi những cơn mưa mùa hè, mùa đông có tuyết rơi và thấm vào các suối nước gần các làng Mesa Verde. Các làng tại độ cao 7.000 feet (2.100 m) có khí hậu mát mẻ hơn, rất lý tưởng cho nông nghiệp, tuy nhiên nhiệt độ thấp làm giảm lượng nước cần thiết cho nông nghiệp. Các ngôi nhà trong vách đá được xây dựng để lợi dụng nguồn năng lượng mặt trời. Góc của mặt trời chiếu ít ỏi trong mùa đông chiếu vào những ngôi nhà vách đá, gió ấm áp thổi từ thung lũng, và nhiệt độ không khí là 10-20 độ C trong hốc hẻm núi, ấm hơn ở phía trên. Vào mùa hè, với ánh nắng mặt trời nhiều, các ngôi làng đã được bảo vệ khỏi ánh sáng trực tiếp từ mặt trời trong những ngôi nhà vách đá cao.[8]

Năm 1300, hạn hán kéo dài đã gây ra sự sụp đổ của nền văn minh Pueblo và khu vực Mesa Verde đã bị bỏ rơi. Những người sống sót tại Mesa Verde đã lui về phía nam và phía đông.

Dữ liệu khí hậu của Vườn quốc gia Mesa Verde (1981−2010)
Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Năm
Cao kỉ lục °F (°C) 62
(17) 		68
(20) 		73
(23) 		84
(29) 		94
(34) 		101
(38) 		102
(39) 		101
(38) 		94
(34) 		85
(29) 		75
(24) 		67
(19) 		102
(39)
Trung bình cao °F (°C) 39.6 42.6 49.7 58.4 68.8 80.0 85.3 82.4 74.7 62.2 49.1 39.7 61,0
Trung bình thấp, °F (°C) 19.5 22.8 28.7 34.0 42.6 51.0 57.4 56.2 48.9 37.8 28.0 20.0 37,2
Thấp kỉ lục, °F (°C) −20
(−29) 		−15
(−26) 		2
(−17) 		4
(−16) 		17
(−8) 		27
(−3) 		38
(3) 		38
(3) 		26
(−3) 		10
(−12) 		−3
(−19) 		−15
(−26) 		−20
(−29)
Giáng thủy inch (mm) 1.77
(45) 		1.63
(41.4) 		1.71
(43.4) 		1.30
(33) 		1.04
(26.4) 		0.53
(13.5) 		1.64
(41.7) 		2.29
(58.2) 		1.87
(47.5) 		1.69
(42.9) 		1.57
(39.9) 		1.54
(39.1) 		18,57
(471,7)
Lượng tuyết rơi inch (cm) 17.9
(45.5) 		15.6
(39.6) 		11.1
(28.2) 		4.5
(11.4) 		0.3
(0.8) 		0
(0) 		0
(0) 		0
(0) 		0
(0) 		1.6
(4.1) 		8.2
(20.8) 		14.4
(36.6) 		73,6
(186,9)
Số ngày giáng thủy TB (≥ 0.01 in) 7.2 7.9 8.0 6.6 6.4 4.0 9.3 10.6 7.9 6.9 6.4 7.4 88,6
Số ngày tuyết rơi TB (≥ 0.1 in) 6.5 6.6 5.7 2.6 0.3 0 0 0 0 0.9 3.2 5.9 31,6
Nguồn: NOAA (extremes 1922–nay)[9]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ “Listing of acreage as of December 31, 2011”. Land Resource Division, National Park Service.
  2. ^ “NPS Annual Recreation Visits Report”. Cục Công viên Quốc gia Hoa Kỳ.
  3. ^ “Archaeological adventure”. chicagotribune.com. Truy cập 12 tháng 10 năm 2015.
  4. ^ “Mesa Verde National Park”. Truy cập 12 tháng 10 năm 2015.
  5. ^ “Mesa Verde National Park”.
  6. ^ FitzGerald, Michael C.. The Majesty of Mesa Verde, Wall Street Journal, 2009 March 13, p. W12.
  7. ^ Casey, Robert L. (1993) [1983]. High Journey to the Southwest. The Globe Pequot Press. ISBN 1-56440-151-0.
  8. ^ a b Wenger, Gilbert R. (1991) [1980]. The Story of Mesa Verde National Park. Mesa Verde Museum Park, Colorado: Mesa Verde Museum Association. ISBN 0-937062-15-4.
  9. ^ “NOWData - NOAA Online Weather Data”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Truy cập 6 tháng 12 năm 2012.

Đọc thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Tìm hiểu thêm về
Mesa Verde
tại các dự án liên quan
Tìm kiếm Wiktionary Từ điển từ Wiktionary
Tìm kiếm Commons Tập tin phương tiện từ Commons
Tìm kiếm Wikinews Tin tức từ Wikinews
Tìm kiếm Wikiquote Danh ngôn từ Wikiquote
Tìm kiếm Wikisource Văn kiện từ Wikisource
Tìm kiếm Wikibooks Tủ sách giáo khoa từ Wikibooks
Tìm kiếm Wikiversity Tài nguyên học tập từ Wikiversity
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Vườn_quốc_gia_Mesa_Verde&oldid=65928079”