Đại Nhân Soạn
 | Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. |
| Đại Nhân Soạn | |
| Hangul | 대인선 |
|---|---|
| Hanja | 大諲譔 |
| Romaja quốc ngữ | Dae Inseon |
| McCune–Reischauer | Tae Insŏn |
| Hán-Việt | Đại Nhân Soạn |
Đại Nhân Soạn (trị vì 906 – 926) là vị quốc vương thứ 15 và là quốc vương cuối cùng của vương quốc Bột Hải. Ông cùng quân đội của vương quốc đã bị đẩy lùi và cuối cùng bị người Khiết Đan nước Liêu đánh bại vào năm 926.
Năm 906 vua Đại Vĩ Hài mất, Đại Nhân Soạn lên kế vị ngôi vua Bột Hải.
Giai đoạn trị vì của Đại Nhân Soạn chứng kiến những thay đổi nhanh chóng của các quốc gia xung quanh. Ở phía nam Bột Hải thì Tân La đang bị Ma Chấn chiếm cứ phía bắc và Hậu Bách Tế chiếm cứ phía đông, hình thành nên Hậu Tam quốc.
Ngoài ra, nhà Đường đang phải đối mặt với cuộc khủng hoàng nghiêm trọng sau cuộc khởi nghĩa của Hoàng Sào (874 - 884). Sau đó, Chu Toàn Trung nắm được vị trí quan trọng nhất của nhà Đường, giết vua Đường Chiêu Tông năm 904 và ép vua Đường Ai Đế nhường ngôi cho mình rồi lập nên nhà Hậu Lương vào năm 907.
Năm 909 Lư Long Tiết độ sứ Lưu Thủ Quang của nhà Hậu Lương (đời vua Hậu Lương Thái Tổ) phái quân đi đánh chiếm vùng đất Liêu Đông của vương quốc Bột Hải (đời vua Đại Nhân Soạn). Năm 911 Lưu Thủ Quang xưng đế, lập ra nước Yên ở phía tây nam vương quốc Bột Hải. Năm 914 Tấn vương Lý Tồn Úc của nước Tấn tiêu diệt nước Yên của vua Lưu Thủ Quang, giết Lưu Thủ Quang, đưa biên giới nước Tấn giáp với vương quốc Bột Hải.
Nhưng vấn đề thực sự là người Khiết Đan, thế lực đã phát triển hùng mạnh ở phía tây Mãn Châu. Gia Luật A Bảo Cơ người Khiết Đan đã lập nên Đại Khiết Đan quốc vào năm 916, xóa đi tình trạng chỉ là những bộ tộc nhỏ và nhược tiểu trong quá khứ.
Vua Đại Nhân Soạn cũng phải tìm mọi cách để tăng cường sức mạnh phòng thủ nhằm chống lại thế lực mạnh mới xuất hiện mang tên Cao Ly vào năm 918. Tuy nhiên, tác động này không mạnh vì cuộc xung đột tiếp diễn giữa các quý tộc khác nguồn gốc trong chính quyền Bột Hải (chủ yếu là người gốc Cao Câu Ly và người Mạt Hạt), những người chỉ mong chờ trở thành người tiếp theo bước lên ngai vàng.
Cùng năm 918 Hoàng đế Gia Luật A Bảo Cơ của Đại Khiết Đan quốc đánh chiếm Liêu Đông từ nước Tấn của Tấn vương Lý Tồn Úc, bao bọc toàn bộ biên giới phía đông và phía bắc của vương quốc Bột Hải (đời vua Đại Nhân Soạn).
Năm 924 vua Đại Nhân Soạn xuất quân Bột Hải đánh đuổi quân Khiết Đan của Gia Luật A Bảo Cơ ra khỏi Liêu Đông, tái chiếm lại Liêu Đông, đưa biên giới vương quốc Bột Hải giáp với nhà Hậu Đường (đời vua Hậu Đường Trang Tông).
Núi Trường Bạch (Baekdu, Bạch Đầu trong tiếng Triều Tiên) trong lãnh thổ vương quốc Bột Hải đã phun trào núi lửa một cách khủng khiếp vào thế kỷ thứ X (có khả năng là đầu năm 925), ngọn núi khi đó nằm ở trung tâm của vương quốc Bột Hải. Núi Trường Bạch hiện vẫn còn một trong các hõm chảo núi lửa lớn nhất thế giới là Thiên Trì. Tro tàn của vụ phun trào này có thể tìm thấy trên một khu vực rộng lớn, thậm chí là trong lớp trầm tích tại miền bắc Nhật Bản. Vụ nổ đã tạo ra một số lượng rất lớn tro núi lửa, gây thiệt hại nông nghiệp và tính ổn định của xã hội Bột Hải.
Hoàng đế Gia Luật A Bảo Cơ của Đại Khiết Đan quốc xâm lược vương quốc Bột Hải (đời vua Đại Nhân Soạn) vào cuối năm 925. Năm thành trì quan trọng nhất của Bột Hải đã bị thất thủ chỉ trong vòng 10 ngày. Đầu năm 926, kinh đô Thượng Kinh của Bột Hải thất thủ trước người Khiết Đan. Vương quốc Bột Hải bị diệt vong sau 228 năm tồn tại với 15 đời vua.
Bột Hải hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của người Khiết Đan, những người đã lập nên vương quốc Đông Đan. Người dân Bột Hải cùng nhau nổi dậy để chống lại những thế lực cai trị mới, và nhiều phong trào phục quốc đã xuất hiện trong khoảng 100 năm. Phong trào phục quốc đầu tiên là Hậu Bột Hải, được hoàng tộc Bột Hải lập nên.
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
Dữ liệu liên quan tới Đại Nhân Soạn tại Wikispecies
 |
Bài viết các nhân vật hoàng gia Triều Tiên này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. |