Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Edward Jenner”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
TuHan-Bot (thảo luận | đóng góp)
n Robot: Sửa đổi hướng
nKhông có tóm lược sửa đổi
Dòng 1: Dòng 1:
[[Tập tin:Edward Jenner2.jpg|phải|nhỏ|Chân dung Edward Jenner]]
[[Tập tin:Edward Jenner2.jpg|phải|nhỏ|Chân dung Edward Jenner]]
'''Edward Jenner''' thành viên của Hội Hoàng Gia ([[17 tháng 5]], năm [[1749]] – [[26 tháng giêng]], năm [[1823]]) là một [[bác sĩ|bác sỹ]], nhà phẫu thuật người Anh, ông đã nghiên cứu môi trường tự nhiên xung quanh nơi ông sống và làm việc như một bác sỹ, một nhà phẫu thuật, một nhà y khoa ở [[Berkeley]], [[Gloucestershire]], Tây Nam nước [[Anh]]. Ông trở nên nổi tiếng nổi vì là bác sỹ đầu tiên nghiên cứu và sử dụng [[vắc-xin|vắc xin]] để phòng chống [[đậu mùa|bệnh đậu mùa]]. Nhờ Jenner, bệnh đậu mùa, một căn bệnh tàn phá khủng khiếp với loài người trong nhiều [[thế kỷ]] trước, đặc biệt ở [[Châu Âu]], cướp đi sinh mạng hàng triệu người trong thời kỳ đó đã được xóa bỏ.
'''Edward Jenner''' thành viên của Hội Hoàng Gia ([[17 tháng 5]], năm [[1749]] – [[26 tháng giêng]], năm [[1823]]) là một [[bác sĩ|bác sỹ]] [[bác sĩ đa khoa|đa khoa]], nhà phẫu thuật người Anh, ông đã nghiên cứu môi trường tự nhiên xung quanh nơi ông sống và làm việc như một bác sỹ, một nhà phẫu thuật, một nhà y khoa ở [[Berkeley]], [[Gloucestershire]], Tây Nam nước [[Anh]]. Ông trở nên nổi tiếng nổi vì là bác sỹ đầu tiên nghiên cứu và sử dụng [[vắc-xin|vắc xin]] để phòng chống [[đậu mùa|bệnh đậu mùa]]. Nhờ Jenner, bệnh đậu mùa, một căn bệnh tàn phá khủng khiếp với loài người trong nhiều [[thế kỷ]] trước, đặc biệt ở [[Châu Âu]], cướp đi sinh mạng hàng triệu người trong thời kỳ đó đã được xóa bỏ.


== Cuộc đời ==
== Cuộc đời ==

Phiên bản lúc 05:27, ngày 2 tháng 5 năm 2013

Chân dung Edward Jenner

Edward Jenner thành viên của Hội Hoàng Gia (17 tháng 5, năm 174926 tháng giêng, năm 1823) là một bác sỹ đa khoa, nhà phẫu thuật người Anh, ông đã nghiên cứu môi trường tự nhiên xung quanh nơi ông sống và làm việc như một bác sỹ, một nhà phẫu thuật, một nhà y khoa ở Berkeley, Gloucestershire, Tây Nam nước Anh. Ông trở nên nổi tiếng nổi vì là bác sỹ đầu tiên nghiên cứu và sử dụng vắc xin để phòng chống bệnh đậu mùa. Nhờ Jenner, bệnh đậu mùa, một căn bệnh tàn phá khủng khiếp với loài người trong nhiều thế kỷ trước, đặc biệt ở Châu Âu, cướp đi sinh mạng hàng triệu người trong thời kỳ đó đã được xóa bỏ.

Cuộc đời

Thời trẻ

Jenner được đào tạo ở Sodbury, Gloucestershire, là một người học nghề, giúp việc cho tiến sỹ Ludlow trong thời gian 8 năm, từ năm 13 tuổi , sau đó ông tới London vào năm 1770 để học theo John Hunter, một bác sỹ phẫu thuật (một nhà thực nghiệm có tiếng, sau đó là thành viên của Hội Hoàng Gia[1]) và một bác sỹ khác ở London. Jenner sớm được chú ý bởi những người nổi tiếng, đã cho ông những lời khuyên về việc hành nghề y khoa đồng thời cũng là những người đã đề cử ông vào Hội Hoàng Gia. Nhưng ông đã rời London để về miền quê bình dị hành nghề. Nhiều người trách ông sao không ở thủ đô để dễ dàng có tiếng tăm hơn nhưng ông đã trả lời: " Danh vọng là gì nhỉ? Đó là một thứ trang sức mạ vàng rất có thể gây hại cho con người"

Và ông đã trở lại quê hương năm 1773, chính tại quê hương, tên của ông đã trở thành bất tử, một bác sỹ nổi tiếng đã cứu hàng triệu con người khỏi bệnh đậu mùa.

Bệnh đậu mùa

Lúc bấy giờ, ở quê hương ông, bệnh đậu mùa đang đe dọa nghiêm trọng tới sức khỏe con người và gia súc. Mười người mắc bệnh có đến chín người chết, người nào còn sống thì cũng bị lở loét, mặt rỗ, chịu cuộc sống cô độc, hẩm hiu suốt phần đời còn lại.

Căn bệnh xuất hiện từ rất lâu trong lịch sử nhân loại, nhưng bắt đầu trở thành đại dịch từ những năm của thế kỷ thứ 6, khi nó bắt nguồn từ châu Phi, sau đó lan sang châu Âu, Á. Trong hai thế kỷ 17, 18 đã cướp đi sinh mạng của hàng triệu người.

Căn bệnh này lúc đó là bệnh nan y, do virus gây lên. Triệu chứng là các mụn nổi đỏ, sau đó thành các mụn nước, lan ra khắp cơ thể, gây sốt, nhiễm trùng, có thể bị mù và tử vong. Bệnh lây qua đường hô hấp và tiếp xúc với người bệnh nên số người bị bệnh tăng lên nhanh chóng.

Jenner tìm hiểu căn bệnh này và thấy ở bệnh "đậu bò" (căn bệnh ở bò), những người vắt sữa bò sau khi mắc phải căn bệnh "đậu bò" thì tuyệt nhiên không bị bệnh đậu mùa nữa. Ông suy nghĩ là có thể lây căn bệnh đậu bò sang người để phòng được bệnh đậu mùa ở người hay không?

Sau khi được thầy của mình khuyến khích sau khi hỏi ý kiến, ông bắt tay vào thực hiện

Sự nghiệp

Phát hiện

Đầu tiên, ông gặp một người phụ nữ chuyên làm nghề vắt sữa bò đang mắc phải bệnh đậu bò (lây từ bò), lấy các mủ ở mụn đậu, sau đó cấy lên trên cánh tay của một đứa bé khỏe mạnh. Sau một tuần mắc bệnh thì đứa bé đã khỏi hoàn toàn. Một năm sau, ông thử cấy mủ đậu mùa vào đứa bé này thì hoàn toàn đứa bé miễn kháng và không mắc bệnh. Ông tiêm chủng cho đứa con trai 10 tháng tuổi của mình thì kết quả cũng tương tự, đứa bé không bị bệnh đậu mùa. Từ đó, ông hoàn thành công nghệ chế tạo thuốc tiêm chủng của mình thành các công đoạn như sau:

Đầu tiên, lấy ít vi trùng bệnh đậu mùa trên một con bò mắc bệnh này.

Tiếp theo, làm cho số vi trùng này yếu đi

Trích các vi trùng này vào máu người (tiêm chủng đậu), những người được tiêm chủng sẽ không mắc phải bệnh đậu mùa nữa vì máu của họ đã có một yếu tố kháng bệnh.

Tiêm chủng

Ông gọi phương pháp này là Vaccination. Đây chính là nguồn gốc của tiêm vac-xin ở người.

Đến năm 1798, phương pháp tiêm chủng của ông lan rộng ra khắp thế giới. 2 năm sau, chính phủ Anh mời ông tiêm chủng cho binh chủng Hải quân hoàng gia Anh, sau đó ông được ban thưởng rất hậu hĩnh. Vua Pháp là hoàng đế Napoleon đã ra lệnh cho toàn bộ binh lính Pháp phải tiêm chủng đậu mùa, sau đó là Mỹ.

Thành công

Thành công lớn nhất của ông chính là đã có công chinh phục được bệnh đậu mùa. Nhờ đó, năm 1802, ông được bầu làm chủ tịch Ủy ban quốc tế về chủng đậu. Ông lần lượt được nữ hoàng Anh, Nga, hoàng đế Pháp, tổng thống Mỹ trao thưởng vì đóng góp to lớn cho nhân loại. Sau đó là được mời vào Viện Hàn lâm khoa học Pháp.

Ở Anh, Pháp, Ý... người ta đã làm tượng của ông để tưởng nhớ và ghi ơn.

Ngày 16 tháng 1 năm 1823, ông trút hơi thở cuối cùng sau khi bị tai biến mạch máu não. Chính phủ nước Anh xin được chôn cất thi hài ông ở Tu viện Westminster, nơi chôn cất của những người con ưu tú nước Anh, nhưng theo lời di chúc trước lúc ông qua đời, gia đình ông đã mai táng và chôn cất ông trong một nghĩa trang nhà thờ ở quê hương Berkeley.

Sách đã xuất bản

  • 1798 An Inquiry Into the Causes and Effects of the Variolæ Vaccinæ
  • 1799 Further Observations on the Variolœ Vaccinœ
  • 1800 A Continuation of Facts and Observations relative to the Variolœ Vaccinœ 40pgs
  • 1801 The Origin of the Vaccine Inoculation 12pgs

Xem thêm

Footnotes

  1. ^ “Hunter; John (1728 - 1793); Anatomist and Surgeon”. Royal Society. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2007.

Tham khảo

  • Edward Jenner, "Observations on the natural history of the cuckoo", Philosophical Transactions of the Royal Society of London, vol. 78 (1788), pp. 219–237.
  • Papers at the Royal College of Physicians
  • Baron, John M.D. F.R.S., "The Life of Edward Jenner MD LLD FRS", Henry Colburn, London, 1827.
  • Edward Jenner, the man and his work. BMJ 1949 E Ashworth Underwood
  • Herve Bazin, "The eradication of smallpox", (translated into English by Andrew and Glenise Morgan) Academic Press 2000. (This book covers Edward Jenner's life and work and the subsequent developments after him.)

Liên kết ngoài