Viện Sử học (Việt Nam)

Viện Sử học ở Việt Nam (tên tiếng Anh: Institute of History) là cơ quan nghiên cứu những vấn đề cơ bản về khoa học lịch sử; cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chiến lược, quy hoạch và chính sách phát triển nhanh, bền vững định hướng xã hội chủ nghĩa; tổ chức tư vấn và đào tạo sau đại học về khoa học lịch sử; tham gia phát triển tiềm lực khoa học lịch sử của cả nước. Được thành lập năm 1953 tính từ khi ra đời của tổ chức tiền thân là Ban nghiên cứu Văn học, Lịch sử, Địa lý. Hiện nay Viện là một trong số các cơ quan nghiên cứu khoa học trực thuộc Viện Khoa học Xã hội Việt Nam.

Lịch sử hình thành và phát triển

Ngày 2-12-1953, tại chiến khu Việt Bắc, Ban chấp hành Trung Ương Đảng đã ra Quyết định thành lập Ban nghiên cứu Lịch sử - Địa lý - Văn học trực thuộc Trung ương Đảng. Ngày 4-9-1954, Trung ương Đảng và Chính phủ ra Quyết định chuyển Ban nghiên cứu Văn - Sử - Địa sang trực thuộc Bộ Giáo dục. Tổ Lịch sử được chuyển thành Phòng Lịch sử theo quyết định của Bộ Giáo dục. Năm 1959, khi Ủy ban Khoa học Nhà nước ra đời với hai bộ phận là Ban Khoa học xã hội và Ban Khoa học tự nhiên. Ban nghiên cứu Văn học - Lịch sử - Địa lý được chuyển từ Bộ Giáo dục sang Ủy ban Khoa học Nhà nước. Ngày 6-2-1960 Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định thành lập Viện Sử học.

Nhiệm vụ cơ bản

Nghiên cứu cơ bản những vấn đề lịch sử trên các mặt chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, nhằm làm rõ sự thật lịch sử, từ đó phát hiện những quy luật, tìm ra những bài học bổ ích, những di sản lịch sử cần kế thừa góp phần vào việc hoạch định các chính sách phát triển kinh tế, xã hội hiện tại và những dự án cho tương lai. Tổ chức nghiên cứu những vấn đề lý luận và phương pháp luận sử học, phê phán các quan điểm phi lịch sử hoặc bóp méo, xuyên tạc lịch sử. Nghiên cứu, biên soạn, giới thiệu lịch sử Việt Nam từ cổ đại đến hiện đại, nghiên cứu và giới thiệu lịch sử các nước trên thế giới. Kết hợp nghiên cứu với đào tạo trong lĩnh vực lịch sử; thực hiện đào tạo sau đại học theo quy định của pháp luật, tham gia phát triển nguồn nhân lực có trình độ cao theo yêu cầu của Viện Khoa học xã hội Việt Nam và các ngành các địa phương. Thẩm định và tham gia thẩm định về mặt khoa học các chương trình, dự án phát triển kinh tế – xã hội ở các Bộ, ngành, địa phương theo sự phân công của Viện Khoa học xã hội Việt Nam. Thực hiện các tư vấn khoa học phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Viện.

Cơ cấu tổ chức

Viện có 9 phòng ban gồm: 1.Phòng Lịch sử Việt Nam cổ trung đại, 2.Lịch sử Việt Nam cận đại, 3.Lịch sử Việt Nam hiện đại, 4.Lịch sử Thế giới, 5.Tạp chí Nghiên cứu lịch sử, 6.Lịch sử địa phương và chuyên ngành, 7.Thư viện, 8.Quản lý khoa học và đào tạo, 9.Hành chính tổng hợp

Lãnh đạo Viện qua các thời kỳ

Viện trưởng đầu tiên là GS Trần Huy Liệu, người trước đó đã từng là Trưởng ban Ban nghiên cứu Văn học, Lịch sử, Địa lý. Sau khi GS.Trần Huy Liệu qua đời (1969), GS.VS.Nguyễn Khánh Toàn, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học xã hội kiêm nhiệm làm Viện trưởng Viện Sử học. Từ năm 1980 đến nay, Viện trưởng Viện Sử học lần lượt là: GS.Văn Tạo, GS.Nguyễn Hồng Phong, PSG Cao Văn Lượng, PSG.TS Trần Đức Cường. Viện trưởng đương nhiệm (tính đến thời điểm hiện nay, năm 2009) là PSG.TS.Nguyễn Văn Nhật.

Một số nhà khoa học tiêu biểu của Viện

Trong lịch sử hình thành và phát triển của mình, nhiều cán bộ khoa học của Viện đã trở thành những chuyên gia đầu ngành của nền Sử học Việt Nam hiện đại. Có thể kể tới những gương mặt tiêu biểu sau:

Chuyên ngành Lịch sử Việt Nam cổ trung đại có các chuyên gia đầu ngành như: GS.Đào Duy Anh, GS.Văn Tân, GS.Trần Văn Giáp, GS.Nguyễn Đổng Chi, nhà nghiên cứu Hoa Bằng... Chuyên ngành Lịch sử Việt Nam cận - Hiện đại tiêu biểu như: GS.Trần Huy Liệu, GS.VS.Nguyễn Khánh Toàn, GS.Trần Văn Giàu, nhà nghiên cứu Minh Tranh, nhà nghiên cứu Tôn Quang Phiệt, GS.Văn Tạo, GS.TS.Phạm Xuân Nam... Về lý luận và phương pháp luận khoa học lịch sử: GS.Trần Đức Thảo, GS.Nguyễn Hồng Phong...

Danh hiệu

Năm 1980,Viện được Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam trao tặng Huân chương lao động hạng Nhất. Năm 2000, Viện được Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất. Cuối năm 2000, Viện được Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam trao tặng danh hiệu Anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới.

Địa chỉ

Trụ sở của Viện Sử học (Việt Nam) đóng tại số 38 phố Hàng Chuối, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.