Binh chủng Thiết giáp Việt Nam Cộng hòa

Binh chủng Thiết giáp Việt Nam Cộng hòa
Quân kỳ.
Hoạt động	1956–1975
Quốc gia	Việt Nam Cộng hòa
Phân loại	Lực lượng vũ trang
Tên khác	Thiết Kỵ
Khẩu hiệu	Mau - Mạnh
Tham chiến	Trận Mậu Thân Mùa hè đỏ lửa
Các tư lệnh
Chỉ huy nổi tiếng	Phan Hòa Hiệp Vĩnh Lộc Lý Tòng Bá

• Bài ca chính thức: Thiết giáp binh hành khúc.
• Thánh tổ: Phù Đổng Thiên Vương.

Binh chủng Thiết giáp Kỵ Binh Việt Nam Cộng Hòa (1955-1975) (tiếng Anh: Vietnamese Armored Cavalry Corp, VNACC) - còn gọi là Thiết Kỵ, trực thuộc Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Là lực lượng đột kích tác chiến và cơ động trên các chiến trường với hoả lực mạnh. Thường xuyên phối hợp với các đơn vị Bộ Binh, Nhẩy Dù, Thủy Quân Lục Chiến, Biệt Động Quân để giải quyết nhanh chóng trận chiến (bộ binh tùng thiết). Luôn luôn là một trong các thành phần tham dự những cuộc hành quân có quy mô lớn (trong đó bao gồm cả thành phần hải, lục, không quân và pháo binh). Trong quá trình hoạt động, binh chủng Thiết Kỵ đã được mệnh danh là "Vua chiến trường".

Lược sử hình thành

Năm 1950, Chính phủ Quốc Gia Việt Nam thành lập Quân đội Quốc Gia Việt Nam. Đã được Quân đội Liên hiệp Pháp hỗ trợ để thành lập một đơn vị Thám thính xa. Khi hiệp định Genève được ký kết chia đôi đất nước vào ngày 20 tháng 7 năm 1954. Binh chủng Thiết giáp gồm 1 Lữ đoàn và 4 Thiết đoàn biệt lập. Năm 1955, nền Đệ Nhất Cộng Hòa hình thành thì Bộ chỉ huy Thiết giáp mới được chính thức thành lập.

Bộ chỉ huy Thiết Giáp được thành lập vào ngày 1/4/1955 do Trung tá Dương Ngọc Lắm làm Chỉ huy trưởng đầu tiên.

Những chiến xa đầu tiên của binh chủng đều thuộc loại M-24 Chaffees hạng nhẹ và loại M-8 nửa bánh nửa xích (đều do Quân đội Pháp để lại). Đến năm 1956, Thiết Giáp Kỵ Binh được tổ chức tiêu chuẩn hơn gồm những Trung đoàn Kỵ Binh, mỗi Trung đoàn có 2 Chi đoàn được trang bị chiến xa M-3, M-8, và M-24.

Thời gian từ năm 1957-1962, Thiết Kỵ chỉ giữ một vai trò khiêm nhường trên chiến trường miền Nam, vì địa hình nhiều rừng rậm và sông rạch lầy lội không thích hợp với di chuyển của chiến xa. Tuy nhiên với nhu cầu của chiến trường, những thiết vận xa M-113 (còn gọi là xe tăng lội nước) được đem ra áp dụng và rất hữu hiệu với các mặt trận ở đồng bằng và đã thành công trong các cuộc hành quân ở vùng 4 chiến thuật. Sau đó các thiết vận xa M-113 được trang bị thêm lá chắn và hoả lực mạnh hơn để trở thành loại chiến xa đa dụng của binh chủng Thiết Giáp (xin phân biệt chiến xa hay xe tăng có nhiệm vụ chính là dùng hoả lực tiêu diệt địch quân, còn Thiết quân vận có mục đích nguyên thuỷ là dùng để chở quân đổ vào mục tiêu).

Năm 1964, các chiến xa M-24 cũ kỹ được thay thế bằng loại M-41A3 (Walker Bulldog) tối tân hơn với hoả lực chính: đại bác 76mm và đại liên 50 (đạn cỡ 12ly7, sau thay bằng đại liên M-60 nhẹ và tác xạ nhanh hơn) (Loại này tuy bị coi là nhỏ bé chật chội đối với người tây phương cồng kềnh, nhưng đối với người Việt Nam nhỏ tác thì lại rất vừa vặn và hữu hiệu). Chiến xa M-41 có 5 chi đoàn chẳng bao lâu đã trở thành xương sống và là niềm tự hào của binh chủng Thiết Giáp Kỵ Binh. Cũng trong năm này, Bộ chỉ huy Thiết Kỵ được lệnh giải tán vào giữa tháng 11. Sau đó 5 tháng vào ngày 15/4/1965 được tái lập và đặt Bộ chỉ huy tại trại Phù Đổng, Hạnh Thông Tây, Gò vấp, Gia Định.

Vào đầu thập niên 1970, khi phía đối phương dùng các loại chiến xa T-54 và PT-76 (năm 1968, PT-76 xuất hiện tại Làng Vây và Khe Sanh) để yểm trợ cho bộ binh. Binh chủng Thiết Giáp Kỵ Binh Việt Nam Cộng Hòa được Hoa Kỳ canh tân qua chương trình Việt Nam hoá chiến tranh và được trang bị loại chiến xa tối tân hạng nặng M48 Patton (trang bị hoả lực đại bác 90mm và có gắn máy ngắm hồng ngoại Xenon) để tương ứng đối đầu với chiến xa T-54 được trang bị đại bác 100mm của đối phương. Trong những cuộc hành quân lớn và quy mô như vượt biên qua Campuchia năm 1970, Hạ Lào năm 1971 và trận chiến Mùa hè đỏ lửa năm 1972, các chiến xa của binh chủng Kỵ Binh Việt Nam Cộng hòa đã gây cho đối phương nhiều tổn thất đáng kể.

Tính đến năm 1975, lực lượng Thiết giáp Việt Nam Cộng Hòa gồm có 1 Bộ Tư lệnh tại Trung ương và 4 Bộ tư lệnh Lữ đoàn tại 4 Quân khu, trong đó gồm có: 3 Thiết đoàn chiến xa M-48, 14 Thiết đoàn thiết kỵ M-113 và 6 Thiết đoàn chiến xa M-41 được phối trí đều và thích ứng theo địa hình cho 4 vùng chiến thuật: Vùng 1, 2 và 4, mỗi vùng 5 Thiết đoàn, Vùng 3 có 6 Thiết đoàn. Ngoài ra phối trí cho các Tiểu khu, mỗi Tiểu khu có 1 chi đội thám thính xa Cadillac Gage Commando Vehicle V-100 (di chuyển bằng bánh hơi, rất cơ động và nhanh lẹ). Một Chi đoàn gồm đủ các loại: M-48, M-41, M-113 và V-100 để cho khoá sinh tập huấn tại Trường huấn luyện Thiết giáp. Số còn lại thuộc dụng Bộ Tư lệnh Thiết giáp Trung ương. Tổng số là 21 Thiết đoàn.

Bảng phối trí các Lữ đoàn

TT	Đơn vị	Chủng loại	Trực thuộc	Chỉ huy	Chú thích
	Lữ đoàn 1 Kỵ binh		Quân khu 1	Đại tá Nguyễn Xuân Hường	Phối thuộc Quân đoàn I
1	Thiết đoàn 20	Chiến xa M.48	Lữ đoàn 1	Trung tá Phan Công Tuấn	Cơ hữu Lữ đoàn 1
2	Thiết đoàn 17	Thiết vận xa M.113	nt	Trung tá Nguyễn Viết Thạnh	nt
3	Thiết đoàn 4	Chiến xa M.41	nt	Thiếu tá Trần Văn Minh	Phối thuộc Sư đoàn 2 Bộ binh
4	Thiết đoàn 7	nt	nt	Trung tá Hồ Đàn	Phối thuộc Sư đoàn 1 Bộ binh
5	Thiết đoàn 11	nt	nt	Trung tá Nguyễn Hữu Lý	Phối thuộc Sư đoàn 3 Bộ binh
	Lữ đoàn 2 Kỵ binh		Quân khu 2	Đại tá Nguyễn Văn Đồng	Phối thuộc Quân đoàn II
6	Thiết đoàn 21	Chiến xa M.48	Lữ đoàn 2	Trung tá Nguyễn Cung Vinh	Cơ hữu Lữ đoàn 2
7	Thiết đoàn 3	Thiết vận xa M.113	nt	Thiếu tá Nguyễn Văn Triết	nt
8	Thiết đoàn 19	nt	nt	Thiếu tá Hoàng Kiều	nt
9	Thiết đoàn 8	Chiến xa M.41	nt	Thiếu tá Nguyễn Văn Đêm	Phối thuộc Sư đoàn 23 Bộ binh
10	Thiết đoàn 14	nt	nt	Đại tá Lương Chi Kiêm Tư lệnh phó Lữ đoàn	Phối thuộc Sư đoàn 22 Bộ binh
	Lữ đoàn 3 Kỵ binh		Quân khu 3	Chuẩn tướng Trần Quang Khôi	Phối thuộc Quân đoàn III
11	Thiết đoàn 22	Chiến xa M.48	Lữ đoàn 3	Trung tá Nguyễn Văn Liên	Cơ hữu Lữ đoàn 3
12	Thiết đoàn 15	Thiết vận xa M.113	nt	Trung tá Đỗ Đức Thảo	nt
13	Thiết đoàn 18	nt	nt	Trung tá Nguyễn Đức Dương	nt
14	Thiết đoàn 1	nt	nt	Trung tá Nguyễn Minh Tánh	Phối thuộc Sư đoàn 5 Bộ binh
15	Thiết đoàn 10	nt	nt	Trung tá Huỳnh Kiêm Mậu	Phối thuộc Sư đoàn 25 Bộ binh
16	Thiết đoàn 5	Chiến xa M.41	nt	Trung tá Trần Văn Nô	Phối thuộc Sư đoàn 18 Bộ binh
	Lữ đoàn 4 Kỵ binh		Quân khu 4	Đại tá Trần ngọc Trúc	Phối thuộc Quân đoàn IV
17	Thiết đoàn 12	Thiết vận xa M.113	Lữ đoàn 4	Trung tá Phạm Hữu Tường	Cơ hữu Lữ đoàn 4
18	Thiết đoàn 16	nt	nt	Trung tá Lê Văn Thành	nt
19	Thiết đoàn 2	nt	nt	Trung tá Nguyễn Văn Việt Tân	Phối thuộc Sư đoàn 9 Bộ binh
20	Thiết đoàn 6	nt	nt	Thiếu tá Ngô Đức Lâm	Phối thuộc Sư đoàn 7 Bộ binh
21	Thiết đoàn 9	nt	nt	Trung tá Trần Hữu Thành	Phối thuộc Sư đoàn 21 Bộ binh

Chỉ huy nổi tiếng

• Nguyễn Trọng Luật
• Phan Hòa Hiệp
• Trần Quang Khôi

Trận đánh nổi tiếng

• Trận Mậu Thân
• Chiến dịch Campuchia
• Chiến dịch Lam Sơn 719
• Mùa hè đỏ lửa

Bộ Tư lệnh Thiết giáp tháng 4/1975

• Chức danh Chỉ huy & Tham mưu sau cùng

TT	Cấp bậc	Họ & Tên	Chức vụ	Chú thích
1	Trung tướng	Nguyễn Văn Toàn Võ bị Đà Lạt K5	Tư lệnh	Kiêm Tư lệnh Quân đoàn III
2	Đại tá	Thẩm Nghĩa Bôi Võ bị Đà Lạt K5	Tư lệnh phó
3	nt	Lương Bùi Tùng Sĩ quan Nam Định	Phụ tá Tư lệnh
4	nt	Nguyễn Đức Dung Sĩ quan Thủ Đức K5	Tham mưu trưởng
5	nt	Nguyễn Xuân Hường Võ bị Đập Đá Huế K1	Tư lệnh Lữ đoàn 1
6	nt	Nguyễn Văn Đồng Võ bị Đà lạt	Tư lệnh Lữ đoàn 2
7	Chuẩn tướng	Trần Quang Khôi Võ bị Đà Lạt K6	Tư lệnh Lữ đoàn 3
8	Đại tá	Trần Ngọc Trúc	Tư lệnh Lữ đoàn 4
9	nt	Huỳnh Văn Tám	Chỉ huy trưởng Trường Thiết giáp

Tư lệnh Binh chủng Thiết giáp qua các thời kỳ

• (*) Cấp bậc khi nhậm chức
• (**) Hai lần làm Tư lệnh

TT	Cấp bậc (*)	Họ & Tên	Tại chức	Chú thích
1	Trung tá	Dương Ngọc Lắm Võ bị Viễn Đông	03/1955-05/1957	Sau cùng là Thiếu tướng Đô trưởng Sài Gòn-Chợ Lớn. Giải ngũ năm 1964
2	nt	Hoàng Xuân Lãm Võ bị Đà Lạt K3	05/1957-06/1959	Sau cùng là Trung tướng Phụ tá Tổng trưởng Quốc phòng
3	Thiếu tá	Nguyễn Văn Thiện Sĩ quan Thủ Đức K2	06/1959-12/1963	Sau cùng giữ chức Tư lệnh biệt khu Quảng-Đà. Tử nạn mất tích trên phi cơ A.37 sau khi thăng cấp Chuẩn tướng được 2 ngày
4	Đại tá	Vĩnh Lộc Võ bị Pháp	12/1963-02/1964	Sau cùng là Trung tướng Tổng tham mưu trưởng 1 ngày (28/4/1975)
5	Trung tá	Nguyễn Đình Bảng Võ bị Đà Lạt K5	02/1964-11/1964	Xử lý thường vụ đến ngày Bộ Tư lệnh Thiết giáp tạm giải tán 5 tháng. Sau cùng là Đại tá Thị trưởng Cam Ranh (khoá trước kế Đại tá Trần Công liễu)
6	nt	Lâm Quang Thơ Võ bị Đà Lạt K3	04/1965-09/1965	Khi Bộ Tư lệnh Thiết giáp tái thành lập. Sau cùng là Thiếu tướng CHT Trường Võ bị Đà lạt
7	nt	Lương Bùi Tùng	09/1965-02/1969
8	nt	Dương Văn Đô Sĩ quan Nam Định	02/1969-09/1969	Tư lệnh lần thứ 1
9	Đại tá	Phan Hòa Hiệp Võ bị Đập Đá Huế K1	09/1969-02/1972	Sau cùng là Chuẩn tướng Trưởng ban Quân sự 2 bên
10	Thiếu tướng	Nguyễn Văn Toàn (**) Võ bị Đà Lạt K5	02/1972-05/1972	Tư lệnh lần thứ 1
11	Đại tá	Dương Văn Đô	05/72-10/1972	Tái nhiệm Tư lệnh lần thứ 2. Giải ngũ cùng cấp
12	Chuẩn tướng	Lý Tòng Bá Võ bị Đà Lạt K6	10/1972-11/1974	Sau cùng là Chuẩn tướng Tư lệnh Sư đoàn 25 Bộ binh
13	Trung tướng	Nguyễn Văn Toàn	11/1974-04/1975	Tái nhiệm Tư lệnh lần thứ 2

Tham khảo

• Trần Ngọc Thống, Hồ Đắc Huân, Lê Đình Thụy (2011). Lược sử quân lực Việt Nam Cộng hòa. Hương Quê. tr. 899. ISBN 978-0-9852182-0-1.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
• Thiết giáp Việt Nam Cộng hòa 1961 - 1969
• Fighting to the end
• Army of the Republic of Vietnam Armored Cavalry Regiment, 1957 - 1975

Tư lệnh các Lữ đoàn từ khi thành lập

• * Cấp bậc khi nhậm chức

Đơn vị	TT	Cấp bậc*	Họ & Tên	Tại chức	Chú thích
Lữ đoàn 1	1	Đại tá	Phan Hòa Hiệp Võ bị Đập Đá Huế K1	1971	Sau cùng là Chuẩn tướng Tổng trưởng Thông tin
	2	nt	Nguyễn Trọng Luật Sĩ quan Thủ Đức K1	1971-1972	Sau cùng là Đại tá Tỉnh trưởng Tiểu khu trưởng Darlac
	3	nt	Trần Tín	1972
	4	nt	Vũ Quốc gia Sĩ quan Thủ Đức	1972-1974	Sau cùng là Đại tá Tỉnh trưởng kiêm Tiểu khu trưởng Phú Yên
	5	nt	Nguyễn Xuân Hường Võ bị Đập đá Huế K1	1974-1975
Lữ đoàn 2	1	nt	Nguyễn Đức Dung Võ bị Đà Lạt K5	1971-1974	Sau cùng là Đại tá Tham mưu trưởng Bộ chỉ huy Thiết giáp Trung ương
	2	nt	Nguyễn Văn Đồng	1974-1975
Lữ đoàn 3	1	nt	Trần Quang Khôi Võ bị Đà Lạt K6	1970-1971	Tư lệnh lần thứ 1
	2	nt	Nguyễn Kim Định Sĩ quan Thủ Đức K5	1971-1973
	3	nt	Trần Quang Khôi	1973-1975	Tái nhiệm Tư lệnh lần thứ 2. Thăng cấp Chuẩn tướng năm 1974
Lữ đoàn 4	1	nt	Vũ Quốc gia	1969-1972
	2	nt	Nguyễn Văn Của Sĩ quan Thủ Đức K3	1972-1974	Sau cùng là Đại tá Tỉnh trưởng kiêm Tiểu khu trưởng Bình Dương
	3	nt	Trần Ngọc Trúc	1974-1975

Chỉ huy trưởng Trường Thiết giáp từ khi thành lập

TT	Cấp bậc	Họ & Tên	Tại chức	Chú thích
1	Thiếu tá	Hoàng Đôn Thận Võ bị Đà Lạt K5	1955-1956	Giải ngũ ở cấp Trung tá
2	nt	Trần Văn Ái	1956	Giải ngũ ở cấp Trung tá
3	Đại úy	Nguyễn Duy Hinh Sĩ quan Nam Định	1956-1957	Sau cùng là Thiếu tướng Tư lệnh Sư đoàn 3 Bộ binh
4	nt	Lương Bùi Tùng Sĩ quan Nam Định	1957-1959	Đại tá Phụ tá đặc biệt Chỉ huy trưởng Thiết giáp Trung ương
5	Thiếu tá	Vĩnh Lộc Võ bị Pháp	1959-1961	Sau cùng là Trung tướng Tổng tham mưu trưởng Bộ Tổng tham mưu
6	Đại úy	Dương Văn Đô	1 961-1963	Sau cùng là Đại tá
7	Thiếu tá	Nguyễn Văn Toàn	1963-1964	Tư lệnh Binh chủng Thiết giáp sau cùng
8	Trung tá	Lâm Quang Thơ Võ bị Đà Lạt K3	1964-1965	Sau cùng là Thiếu tướng Chỉ huy trưởng Trường Võ bị Đà Lạt
9	nt	Nguyễn Tuấn Sĩ quan Thủ Đức K1	1965-1968	Trận Mậu thân năm 1968 bị VC sát hại cùng với cả vợ con tại trại Thiết giáp Phù Đổng ở Gò Vấp, Gia Định
10	nt	Nguyễn Quang Nguyên Sĩ quan Nam Định	1968-1969	Sau cùng là Đại tá
11	nt	Trần Tín	1969-1972	Sau cùng là Đại tá Tư lệnh Lữ đoàn 1 Kỵ binh
12	Đại tá	Trần Văn Tỷ
13	nt	Huỳnh Văn Tám	1973-1975

• Lục quân Việt Nam Cộng hòa
• Binh chủng Pháo binh Việt Nam Cộng hòa