Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Anouvong”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Ngokhong (thảo luận | đóng góp)
Ngokhong (thảo luận | đóng góp)
Dòng 2: Dòng 2:


== Tiểu sử ==
== Tiểu sử ==
Anouvong, sinh năm 1767 tại kinh đô Viêng Chăn, là con trai thứ tư của vua Bunsan ([[Ong Bun]]). Khi vua cha bị người Xiêm lật đổ, năm 1779, ông bị bắt làm tù binh của Xiêm. Giai đoạn 1780-1795, Anouvong sống lưu vong ở [[Bangkok]] như một con tin. Ngày mùng 2 tháng 2 năm 1795, Anouvong được vua Xiêm bổ nhiệm làm Phó vương của Vạn Tượng (Viêng Chăn) với tước hiệu là Somdetch Brhat Chao Maha Uparaja, trợ giúp cho vua anh là [[Intharavong Setthathirath III]]. Năm 1805, Anouvong lên ngôi sau khi anh trai, là Intharavong Setthathirath III băng hà. Ông đã từ lâu đã là một đồng minh của người Thái trong cuộc chiến tranh chống lại [[Miến Điện]], tuy nhiên, do thiếu sự công nhận cho những thành tích của ông, giai đoạn 1826-1828, ông nổi dậy chống lại Xiêm trong một nỗ lực để giành lại độc lập hoàn toàn. Tháng 2 năm 1827, ông tập hợp lực lượng tấn công vào Korat ([[Nakhon Ratchaxima]] Thái Lan), với sự tin tưởng người Anh ở Miến Điện sẽ bắt đầu tấn công xâm chiếm Thái Lan. Để trả đũa cho bất trung của Anouvong, vua Thái [[Rama III]] đã ra lệnh quân đội bao vây kinh đô Viêng Chăn của Anouvong. Anouvong phải rút khỏi Viêng Chăn chạy đến trú ẩn ở Lakhon (nay là [[Nakhon Phanom]] Thái Lan), sau đó chạy sang Mahaxay-Koongkeo (nay là Mahaxay tỉnh [[Khăm Muộn]] [[Lào]]) vào tháng 6 năm 1827. Sau đó, với sự giúp đỡ [[nhà Nguyễn]] [[Việt Nam]], Anouvong đánh chặn lại người Xiêm ở Lakhon, nhưng lại bị đánh bại. Ngày 29 tháng tháng 9 năm 1827, Anouvong phải đưa hoàng tộc sang sống lưu vong tại [[Vinh]] [[Nghệ An]] [[Việt Nam]]. Sau đó Anouvong về nước một lần nữa để chống quân Xiêm lấy lại đất nước đã mất. Nhưng ngày 19 tháng 12 năm 1828, khi qua đất [[Bồn Man|Muang Phuan]] (tức Trấn Ninh, nay là [[Xiêng Khoảng]]), thì Anouvong bị Chao Noi (Chiêu Nội), tù trưởng Trấn Ninh, bắt và giao nộp cho quân Xiêm. Vua Thái đã ra lệnh phá hủy hoàn toàn Viêng Chăn và chỉ để lại đền [[Wat Si Saket]]. Anouvong bị bắt làm tù binh và bị giải đến Bangkok để đối mặt với người đàn ông đối với người mà ông đã nổi loạn. Rama III ra lệnh nhốt ông trong cũi sắt cho đến khi ông qua đời vào năm sau ở tuổi 61.
Anouvong, sinh năm 1767 tại kinh đô Viêng Chăn, là con trai thứ tư của vua Bunsan ([[Ong Bun]]). Khi vua cha bị người Xiêm lật đổ, năm 1779, ông bị bắt làm tù binh của Xiêm. Giai đoạn 1780-1795, Anouvong sống lưu vong ở [[Bangkok]] như một con tin. Ngày mùng 2 tháng 2 năm 1795, Anouvong được vua Xiêm bổ nhiệm làm Phó vương của Vạn Tượng (Viêng Chăn) với tước hiệu là Somdetch Brhat Chao Maha Uparaja, trợ giúp cho vua anh là [[Intharavong Setthathirath III]]. Năm 1805, Anouvong lên ngôi sau khi anh trai, là Intharavong Setthathirath III băng hà. Ông đã từ lâu đã là một đồng minh của người Thái trong cuộc chiến tranh chống lại [[Miến Điện]], tuy nhiên, do thiếu sự công nhận cho những thành tích của ông, giai đoạn 1826-1828, ông nổi dậy chống lại Xiêm trong một nỗ lực để giành lại độc lập hoàn toàn. Tháng 2 năm 1827, ông tập hợp lực lượng tấn công vào Korat ([[Nakhon Ratchasima]] [[Nakhon Ratchasima (tỉnh)|tỉnh Nakhon Ratchasima]] [[Thái Lan]]), với sự tin tưởng người Anh ở Miến Điện sẽ bắt đầu tấn công xâm chiếm Thái Lan. Để trả đũa cho bất trung của Anouvong, vua Thái [[Rama III]] đã ra lệnh quân đội bao vây kinh đô Viêng Chăn của Anouvong. Anouvong phải rút khỏi Viêng Chăn chạy đến trú ẩn ở Lakhon (nay là [[Nakhon Phanom]] Thái Lan), sau đó chạy sang Mahaxay-Koongkeo (nay là Mahaxay tỉnh [[Khăm Muộn]] [[Lào]]) vào tháng 6 năm 1827. Sau đó, với sự giúp đỡ [[nhà Nguyễn]] [[Việt Nam]], Anouvong đánh chặn lại người Xiêm ở Lakhon, nhưng lại bị đánh bại. Ngày 29 tháng tháng 9 năm 1827, Anouvong phải đưa hoàng tộc sang sống lưu vong tại [[Vinh]] [[Nghệ An]] [[Việt Nam]]. Sau đó Anouvong về nước một lần nữa để chống quân Xiêm lấy lại đất nước đã mất. Nhưng ngày 19 tháng 12 năm 1828, khi qua đất [[Bồn Man|Muang Phuan]] (tức Trấn Ninh, nay là [[Xiêng Khoảng]]), thì Anouvong bị Chao Noi (Chiêu Nội), tù trưởng Trấn Ninh, bắt và giao nộp cho quân Xiêm. Vua Thái đã ra lệnh phá hủy hoàn toàn Viêng Chăn và chỉ để lại đền [[Wat Si Saket]]. Anouvong bị bắt làm tù binh và bị giải đến Bangkok để đối mặt với người đàn ông đối với người mà ông đã nổi loạn. Rama III ra lệnh nhốt ông trong cũi sắt cho đến khi ông qua đời vào năm sau ở tuổi 61.
Ngày nay người Lào xem ông là anh hùng dân tộc bất chấp thực tế lỗi lầm của chiến lược và chiến thuật kết hợp với tính khí nóng của ông đã dẫn đến sự hủy diệt của Viêng Chăn và Lào đã mất lãnh thổ ngày nay là [[Đông Bắc Thái Lan]].
Ngày nay người Lào xem ông là anh hùng dân tộc bất chấp thực tế lỗi lầm của chiến lược và chiến thuật kết hợp với tính khí nóng của ông đã dẫn đến sự hủy diệt của Viêng Chăn và Lào đã mất lãnh thổ ngày nay là [[Đông Bắc Thái Lan]].



Phiên bản lúc 06:16, ngày 29 tháng 12 năm 2010

Anouvong, hoặc Chao Anou, hay Chaiya-Sethathirath III (1767-1829) , sử nhà Nguyễn gọi là A Nỗ, là vị vua cuối cùng của vương quốc Viêng Chăn (Lan Xang) tại Viêng Chăn, trị vì giai đoạn 1805-1828.

Tiểu sử

Anouvong, sinh năm 1767 tại kinh đô Viêng Chăn, là con trai thứ tư của vua Bunsan (Ong Bun). Khi vua cha bị người Xiêm lật đổ, năm 1779, ông bị bắt làm tù binh của Xiêm. Giai đoạn 1780-1795, Anouvong sống lưu vong ở Bangkok như một con tin. Ngày mùng 2 tháng 2 năm 1795, Anouvong được vua Xiêm bổ nhiệm làm Phó vương của Vạn Tượng (Viêng Chăn) với tước hiệu là Somdetch Brhat Chao Maha Uparaja, trợ giúp cho vua anh là Intharavong Setthathirath III. Năm 1805, Anouvong lên ngôi sau khi anh trai, là Intharavong Setthathirath III băng hà. Ông đã từ lâu đã là một đồng minh của người Thái trong cuộc chiến tranh chống lại Miến Điện, tuy nhiên, do thiếu sự công nhận cho những thành tích của ông, giai đoạn 1826-1828, ông nổi dậy chống lại Xiêm trong một nỗ lực để giành lại độc lập hoàn toàn. Tháng 2 năm 1827, ông tập hợp lực lượng tấn công vào Korat (Nakhon Ratchasima tỉnh Nakhon Ratchasima Thái Lan), với sự tin tưởng người Anh ở Miến Điện sẽ bắt đầu tấn công xâm chiếm Thái Lan. Để trả đũa cho bất trung của Anouvong, vua Thái Rama III đã ra lệnh quân đội bao vây kinh đô Viêng Chăn của Anouvong. Anouvong phải rút khỏi Viêng Chăn chạy đến trú ẩn ở Lakhon (nay là Nakhon Phanom Thái Lan), sau đó chạy sang Mahaxay-Koongkeo (nay là Mahaxay tỉnh Khăm Muộn Lào) vào tháng 6 năm 1827. Sau đó, với sự giúp đỡ nhà Nguyễn Việt Nam, Anouvong đánh chặn lại người Xiêm ở Lakhon, nhưng lại bị đánh bại. Ngày 29 tháng tháng 9 năm 1827, Anouvong phải đưa hoàng tộc sang sống lưu vong tại Vinh Nghệ An Việt Nam. Sau đó Anouvong về nước một lần nữa để chống quân Xiêm lấy lại đất nước đã mất. Nhưng ngày 19 tháng 12 năm 1828, khi qua đất Muang Phuan (tức Trấn Ninh, nay là Xiêng Khoảng), thì Anouvong bị Chao Noi (Chiêu Nội), tù trưởng Trấn Ninh, bắt và giao nộp cho quân Xiêm. Vua Thái đã ra lệnh phá hủy hoàn toàn Viêng Chăn và chỉ để lại đền Wat Si Saket. Anouvong bị bắt làm tù binh và bị giải đến Bangkok để đối mặt với người đàn ông đối với người mà ông đã nổi loạn. Rama III ra lệnh nhốt ông trong cũi sắt cho đến khi ông qua đời vào năm sau ở tuổi 61. Ngày nay người Lào xem ông là anh hùng dân tộc bất chấp thực tế lỗi lầm của chiến lược và chiến thuật kết hợp với tính khí nóng của ông đã dẫn đến sự hủy diệt của Viêng Chăn và Lào đã mất lãnh thổ ngày nay là Đông Bắc Thái Lan.