Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Duy Tiên”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 3: Dòng 3:
| logo = Emblem of Duytien District.svg
| logo = Emblem of Duytien District.svg
| hình = Bút Đông quê tôi.JPG
| hình = Bút Đông quê tôi.JPG
| cỡ hình = 300px
| ghi chú hình = Thôn Đông Nội, xã Châu Giang, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam.
| ghi chú hình = Thôn Đông Nội, xã Châu Giang, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam.
| vị trí lấy tọa độ =
| vị trí lấy tọa độ =

Phiên bản lúc 05:33, ngày 23 tháng 3 năm 2019

Duy Tiên
Huyện
Huyện Duy Tiên
Tập tin:Emblem of Duytien District.svg
Thôn Đông Nội, xã Châu Giang, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam.
Hành chính
Quốc gia Việt Nam
VùngĐồng bằng sông Hồng
TỉnhHà Nam
Huyện lỵthị trấn Hòa Mạc
Trụ sở UBNDphố Thái Hòa, thị trấn Hòa Mạc
Phân chia hành chính2 thị trấn, 16 xã
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBNDPhạm Hồng Thanh
Chủ tịch HĐNDNguyễn Đức Vượng
Chủ tịch UBMTTQChu Hồng Cử
Địa lý
Tọa độ: 20°39′B 106°00′Đ / 20,65°B 106°Đ / 20.65; 106
Duy Tiên trên bản đồ Việt Nam
Duy Tiên
Duy Tiên
Vị trí huyện Duy Tiên trên bản đồ Việt Nam
Diện tích121km2
Dân số
Tổng cộng129.000 người
Dân tộcKinh
Khác
Biển số xe90D1
Websiteduytien.gov.vn

Duy Tiên là một huyện nằm ở phía bắc của tỉnh Hà Nam, là cửa ngõ phía Nam thủ đô Hà Nội. Duy Tiên là vùng trọng điểm phát triển công nghiệp dịch vụ của tỉnh Hà Nam.

Điều kiện tự nhiên

Địa lý

Địa giới hành chính huyện Duy Tiên:

Diện tích của huyện chủ yếu là đồng bằng. Huyện Duy Tiên nằm cạnh sông Hồng và trên địa bàn huyện còn có sông Châu Giang chảy qua.

Huyện có địa hình đặc trưng của vùng đồng bằng thuộc khu vực châu thổ Sông Hồng. Nhìn chung địa hình của huyện khá thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa và cây vụ đông. Địa hình của huyện được chia thành 2 tiểu địa hình.

Vùng ven đê sông Hồng và sông Châu Giang bao gồm các xã Mộc Bắc, Mộc Nam, Châu Giang, Chuyên Ngoại, Trác Văn, Yên Nam, Đọi Sơn...có địa hình cao hơn, đặc biệt là khu vực núi Đọi, núi Điệp thuộc các xã Đọi Sơn và Yên Nam.

Vùng có địa hình thấp bao gồm các xã nội đồng như Tiên Nội, Tiên Ngoại, Yên Bắc chiếm phần lớn diện tích tự nhiên của huyện cao độ phổ biến từ  1,8 - 2,5 m, địa hình bằng phẳng, xen kẽ là các gò nhỏ, ao, hồ, đầm.

Khí hậu

Duy Tiên nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm, mưa nhiều, thuộc tiểu khí hậu vùng đồng bằng Bắc Bộ, chịu ảnh hưởng sâu sắc của gió mùa đông bắc và gió mùa đông nam. Với các đặc điểm nhiệt đới gió mùa, nắng và bức xạ mặt trời lớn, thuận lợi cho phát triển một nền nông nghiệp đa dạng với nhiều loại cây trồng, vật nuôi và tạo điều kiện tốt cho thâm canh tăng vụ. Tuy nhiên, sự biến động mạnh mẽ với nhiều hiện tượng thời tiết như bão, dông, lượng mưa tập trung theo mùa ... kết hợp với địa hình thấp gây ra ngập úng cục bộ, một số vùng đòi hỏi phải có biện pháp phòng tránh kịp thời.

Diện tích tự nhiên

Huyện Duy Tiên có diện tích tự nhiên là 12.100,35 ha.

Dân số

Dân số huyện Duy Tiên vào khoảng 129.000 người.

Hành chính

Huyện Duy Tiên có 18 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 2 thị trấn: Hòa Mạc (huyện lị), Đồng Văn và 16 xã: Bạch Thượng, Châu Giang, Châu Sơn, Chuyên Ngoại, Đọi Sơn, Duy Hải, Duy Minh, Hoàng Đông, Mộc Bắc, Mộc Nam, Tiên Ngoại, Tiên Nội, Tiên Phong, Trác Văn, Yên Bắc, Yên Nam.

Đường phố

Các đường phố chính: Nguyễn Hữu Tiến, Nguyễn Văn Trỗi, Phạm Ngọc Nhị, Phố Trịnh, Phố Chuông, Thịnh Hòa, Thái Hòa, Khánh Hòa, Phú Hòa, Đông Hòa,...

Lịch sử

Huyện Duy Tiên ban đầu vốn là huyện Duy Tân (維新縣), thành lập và đặt tên năm Quang Thuận thứ 10 (1469) đời Lê Thánh Tông. Đến đời Lê Trung hưng, đầu niên hiệu Hoằng Định (1601-1619) do kiêng tên huý Kính Tông Lê Duy Tân, đổi là huyện Duy Tiên (維先縣).

Sau năm 1954, huyện Duy Tiên có 27 xã: Bạch Thượng, Châu Sơn, Chuyên Mỹ, Chuyên Nội, Đọi Sơn, Duy Hải, Duy Minh, Mộc Bắc, Mộc Nam, Thắng Lợi, Thành Công, Tiên Hải, Tiên Hiệp, Tiên Hồng, Tiên Hòa, Tiên Hương, Tiên Lý, Tiên Minh, Tiên Ngoại, Tiên Nội, Tiên Phong, Tiên Tân, Tiên Thái, Tiên Thắng, Tiên Yên, Trác Bút, Yên Hà.

Ngày 25/4/1967, Bộ Nội vụ ban hành Quyết định 163-NV hợp nhất một số xã thuộc huyện Duy Tiên. Theo đó, hợp nhất hai xã Chuyên Mỹ và Yên Hà thành một xã lấy tên là xã Chuyên Ngoại; hợp nhất hai xã Thắng Lợi và Thành Công thành một xã lấy tên là xã Trác Văn; hợp nhất hai xã Tiên Hương và Tiên Minh thành một xã lấy tên là xã Yên Nam; hợp nhất hai xã Tiên Hồng và Tiên Hòa thành một xã lấy tên là xã Lam Hạ; hợp nhất hai xã Tiên Thái và Tiên Lý thành một xã lấy tên là xã Hoàng Đông.

Ngày 18/12/1976, Phủ Thủ tướng ban hành Quyết định 1507-TTCP hợp nhất một số xã thuộc huyện Duy Tiên. Theo đó, hợp nhất 2 xã Tiên Thắng và Tiên Yên thành một xã lấy tên là xã Yên Bắc; hợp nhất 2 xã Trác Bút, Chuyên Nội và thôn Duyên Giang (xã Tiên Yên) thành một xã lấy tên là xã Châu Giang.

Ngày 10/1/1984, thành lập thị trấn Đồng Văn trên cơ sở 15 ha diện tích tự nhiên của xã Duy Minh và 130 ha diện tích tự nhiên của xã Hoàng Đông.

Ngày 1/4/1986, thành lập thị trấn Hòa Mạc - thị trấn huyện lị của huyện Duy Tiên - trên cơ sở 46,68 ha diện tích tự nhiên của xã Yên Bắc và 122,31 ha diện tích tự nhiên của xã Trác Văn.

Cuối năm 1999, huyện Duy Tiên có 2 thị trấn: Hòa Mạc, Đồng Văn và 20 xã: Bạch Thượng, Châu Giang, Châu Sơn, Chuyên Ngoại, Đọi Sơn, Duy Hải, Duy Minh, Hoàng Đông, Lam Hạ, Mộc Bắc, Mộc Nam, Tiên Hải, Tiên Hiệp, Tiên Ngoại, Tiên Nội, Tiên Phong, Tiên Tân, Trác Văn, Yên Bắc, Yên Nam.

Ngày 25/9/2000, xã Lam Hạ được sáp nhập vào thị xã Phủ Lý. Huyện còn lại 2 thị trấn: Hòa Mạc, Đồng Văn và 19 xã: Bạch Thượng, Châu Giang, Châu Sơn, Chuyên Ngoại, Đọi Sơn, Duy Hải, Duy Minh, Hoàng Đông, Mộc Bắc, Mộc Nam, Tiên Hải, Tiên Hiệp, Tiên Ngoại, Tiên Nội, Tiên Phong, Tiên Tân, Trác Văn, Yên Bắc, Yên Nam.

Ngày 23/7/2013, một phần diện tích và dân số của huyện Duy Tiên gồm 1.673,79 ha diện tích tự nhiên và 12.417 người (các xã Tiên Tân, Tiên Hiệp và Tiên Hải) được điều chỉnh về thành phố Phủ Lý.[1]. Huyện Duy Tiên còn lại 2 thị trấn và 16 xã, giữ ổn định cho đến nay.

Ngày 08/02/2018, huyện Duy Tiên được công nhận đạt chuẩn đô thị loại IV.

Dự kiến đến năm 2020, huyện Duy Tiên sẽ được nâng cấp thành thị xã Duy Tiên, gồm 9 phường: Hòa Mạc, Đồng Văn, Châu Giang, Yên Bắc, Bạch Thượng, Tiên Nội, Duy Minh, Duy Hải, Hoàng Đông và 9 xã: Châu Sơn, Chuyên Ngoại, Đọi Sơn, Mộc Bắc, Mộc Nam, Tiên Ngoại, Tiên Phong, Trác Văn, Yên Nam.

Đến giai đoạn sau năm 2020 sẽ thành lập thêm 3 phường: Đọi Sơn, Châu Sơn, Tiên Phong, nâng số phường lên thành 12 phường và còn lại 6 xã, định hướng phát triển thành đô thị loại III.

Phát triển đô thị

Huyện đã đầu tư xây dựng các khu đô thị mới như:

  • Khu đô thị Đồng Văn
  • Khu đô thị mới Đồng Văn: diện tích 11,7 ha.
  • Khu đô thị Đồng Văn Xanh: tại xã Duy Minh, diện tích 57 ha.
  • Khu đô thị HDT Central Park : tại thị trấn Đồng Văn, diện tích 9,4 ha.
  • Khu đô thị TNR Star Đồng Văn: diện tích 46 ha, bao gồm 5 tiểu khu Thanh Mai, Hồng Ngọc, Kim Ngân, Ngọc Bích, Lâm Viên.
  • Khu đô thị Hòa Mạc: diện tích 23,1 ha.
  • Khu đô thị thương mại Hòa Mạc: diện tích 17,5 ha.

Các dự án sắp triển khai:

  • Khu nhà ở đô thị Kosy Hà Nam: tại xã Duy Hải, diện tích 25,5 ha.
  • Khu nhà ở Hano Park 2: tại xã Duy Hải, diện tích 18,4 ha.
  • Khu nhà ở đô thị Quang Thành: tại xã Yên Bắc, diện tích 13,4 ha.
  • Khu nhà ở chợ Lương: tại xã Yên Bắc, diện tích 19,8 ha.
  • Khu dân cư xã Mộc Bắc: diện tích 9,4 ha.

Duy Tiên xác định 3 khu vực phát triển đô thị chính bao gồm:

  • Khu vực phát triển công nghiệp dịch vụ (dọc theo QL1A và ở về phía Tây đường cao tốc Bắc - Nam). Định hướng và nguyên tắc phát triển: Cải tạo và phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội khu dân cư hiện hữu nhằm nâng cao điều kiện, môi trường sống. Đảm bảo khớp nối hạ tầng kỹ thuật với các khu vực lân cận. Hình thành khu nhà ở mới khang trang, hiện đại, đồng bộ cả về hạ tầng kỹ thuật, kiến trúc, môi trường và hạ tầng xã hội. Đầu tư xây dựng hạ tầng và phát triển một khu đô thị đại học theo mô hình tổ hợp đào tạo - nghiên cứu - ứng dụng - phát triển công nghệ cao. Đường trục chính kết nối trực tiếp với QL1 tạo thuận lợi cho giao thông cũng như cho đầu tư xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội. Tăng quỹ nhà ở và các công trình dịch vụ xã hội khác cho dân cư trong khu đô thị và phụ cận.
  • Khu vực phát triển đô thị dọc theo trục QL38A từ Đồng Văn đến Hòa Mạc. Với định hướng và nguyên tắc phát triển: Cải tạo, nâng cấp khu ở hiện hữu, đặc biệt là cảnh quan hai bên bờ sông Châu. Khu cơ quan hành chính, chính trị của huyện hiện hữu trước mắt giữ ổn định đến năm 2020, sau năm 2020 sẽ chuyển đến vị trí mới tại khu vực cận kề trung tâm cũ. Quỹ đất sau khi chuyển đổi dành cho việc phát triển các công trình tiện ích, dịch vụ của đô thị. Phát triển khu trung tâm hành chính mới của huyện (đô thị) Duy Tiên. Phát triển khu trung tâm TDTT cấp đô thị. Phát triển các khu nhà ở mới hiện đại, đồng bộ. Bảo vệ, tôn tạo cảnh quan các khu dân cư hiện hữu.
  • Khu vực phát triển đô thị Đọi Sơn - Châu Sơn - Tiên Phong (gắn với vành đai 5 vùng Thủ đô, giáp TP Phủ Lý). Định hướng và nguyên tắc phát triển: Là một điểm du lịch văn hóa tâm linh, du lịch làng nghề truyền thống, trong đó cảnh đẹp của Núi Đọi, sông Châu, chùa Long Đọi Sơn, làng trống Đọi Tam và lễ hội Tịch Điền là các tài nguyên du lịch chủ yếu. Là khu đô thị có mật độ thấp, có cơ sở hạ tầng đồng bộ được phát triển dựa trên cơ sở gắn kết giữa đô thị mới và bảo tồn, chỉnh trang các khu dân cư hiện có gắn với dự trữ phát triển khu đại học mở rộng nằm ở phía Đông đường cao tốc tới Núi Đọi. Bảo tồn, tôn tạo và giữ gìn các công trình di tích, tôn giáo tín ngưỡng và kiến trúc dân gian có giá trị và các đặc trưng cảnh quan khu vực; Đầu tư nâng cấp kiến trúc nhà ở dân gian các làng xã, đảm bảo tính dân tộc và bản sắc địa phương; Phát triển công trình công cộng mới theo hướng kiến trúc xanh. Phát triển các trường đại học Công nghệ IT - Công nghệ sinh học và Công nghệ Nano. Khu này nằm toàn bộ bên phía Đông đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình.

Dịch vụ

Chợ

  • Chợ Hòa Mạc
  • Chợ Đồng Văn
  • Chợ Lương

Siêu thị

  • Siêu thị Lan Chi Mart Đồng Văn
  • Siêu thị Viettel
  • Siêu thị Thế giới di động
  • Siêu thị Điện máy xanh
  • Siêu thị Viễn thông A
  • Siêu thị FPT

Ngân hàng

  • Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Agribank - Chi nhánh Duy Tiên
  • Ngân hàng TMCP Ngoại thương Vietcombank - PGD Đồng Văn, PGD Hòa Mạc
  • Ngân hàng Đầu tư và Phát triển BIDV - PGD Đồng Văn
  • Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Viettinbank - PGD Đồng Văn
  • Ngân hàng Quân đội MB Bank - PGD Duy Tiên

Kinh tế

Trên địa bàn huyện Duy Tiên hiện đã có 4 khu công nghiệp và 2 cụm công nghiệp:

  • KCN Đồng Văn I: Diện tích 208 ha bao gồm cả phần mới mở rộng, đã hoàn thành cơ sở hạ tầng. Đã thu hút 59 doanh nghiệp, trong đó có 20 doanh nghiệp nước ngoài (gồm Hàn Quốc, Singapore, Đài Loan, Trung Quốc,...), với tổng vốn đầu tư là 2.274 tỷ đồng và 94,1 triệu USD.
  • KCN Đồng Văn II: Diện tích 264 ha, đã lấp đầy khoảng 90% diện tích đất công nghiệp với trên 60 dự án đầu tư với rất nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.
  • KCN hỗ trợ Đồng Văn III: Diện tích 336 ha, giai đoạn 1 có diện tích 131,59 ha. Công tác thi công xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng của KCN đang được triển khai.
  • KCN Hòa Mạc: Tổng diện tích 203 ha, Giai đoạn I 131ha, Sau 04 năm đi vào hoạt động, hiện cơ sở hạ tầng giai đoạn I đã được xây dựng cơ bản đồng bộ, thu hút 22 dự án đầu tư với tổng nguồn vốn đăng ký 149 triệu USD, trong đó có 17 dự án có vốn đầu tư nước ngoài, chủ yếu là nhà đầu tư đến từ Hàn Quốc và Nhật Bản. Theo kế hoạch, đến năm 2020, KCN Hòa Mạc sẽ mở rộng thêm 72 ha về phía Bắc nâng tổng diện tích lên 203 ha, trong đó ưu tiên thu hút các dự án đầu tư không gây ảnh hưởng xấu đến môi trường, có công nghệ tiên tiến, bảo đảm hiệu quả đầu tư.
  • Cụm CN Hoàng Đông và Cụm CN Cầu Giát đều đã lấp đầy 100%.

Giao thông

Duy Tiên có tuyến trục giao thông là quốc lộ 1A, đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình và đường sắt Thống Nhất chạy qua. Bên cạnh đó còn có tuyến Quốc lộ 38 từ Đồng Văn đi Hòa Mạc - cầu Yên Lệnh - Hưng Yên và quốc lộ 38B nối từ Hải Dương qua Hưng Yên, Hà Nam, Nam Định tới Ninh Bình. Về đường thuỷ, Duy Tiên có sông Nhuệ, sông Châu Giang.

Danh nhân

  • Nguyễn Hữu Tiến (1901 - 1941): Tác giả của Quốc kỳ Việt Nam.
  • Ngô Xuân Lịch: Đại tướng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.
  • Nguyệt Nga Công Chúa (14 - 43): Bà là nữ tướng thời Hai Bà Trưng. Tổ nghề trồng dâu nuôi tằm ở Tiên Phong. Tương truyền bà sinh ở trang Dưỡng Mông, nay thuộc xã Tiên Phong, huyện Duy Tiên, tên là Nàng Nga. Khi cha mẹ mất, bà về ở với dì ruột (lấy chồng ở vùng sông Dâu thuộc bộ Vũ Ninh) và đã học được nghề trồng dâu nuôi tằm kéo kén và nhiều võ thuật. Vì có kẻ muốn bắt nàng nộp cho Thái thú Tô Định, nên Nàng Nga trở về trang Dưỡng Mông, dạy dân ở đây nghề trồng dâu chăn tằm, rồi chiêu mộ trai tráng dấy binh ủng hộ Hai Bà Trưng khởi nghĩa ở Mê Linh. Quân Tô Định bỏ chạy, Trưng Trắc lên làm vua, Nàng Nga được phong làm Nguyệt Nga công chúa, giúp việc cho hai bà. Người dân Dưỡng Mông, Tiên Phong tôn bà là “Loa tổ” - bà tổ nghề trồng dâu nuôi tằm. Tại các ngôi đền thờ Nguyệt Nga, các danh sỹ đời sau sáng tác nhiều câu đối ca tụng công lao “vì dân, vì nước” của bà.
  • Lý Trần Thản (1721 - 1776): Người xã Lê Xá, nay là thôn Lê Xá, xã Châu Sơn, huyện Duy Tiên. Đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân khoa Kỷ Sửu niên hiệu Cảnh Hưng 30 (1769) thời vua Lê Hiển Tông, được ghi tên bia Đề danh tiến sĩ Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội. Ông từng giữ chức thượng thư Bộ Binh, là con rể của Lê Quý Đôn. Hiện ông được phối thờ ở đền Thanh Liệt Hà Nội, có sắc phong, ngai, bài vị thờ ở bên phải hậu cung đình Lê Xá, xã Châu Sơn, huyện Duy Tiên. Có bia phúc thần và nhà thờ họ tại thôn Lê Xá, xã Châu Sơn, huyện Duy Tiên.
  • Trần Thuấn Du (1402 - 1481): Người xã Đọi Lĩnh, nay là thôn Đọi Lĩnh, xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên. Hiệu là Mật Liêu đỗ đầu khoa, khoa thi chế khoa, năm Kỷ Dậu niên hiệu Thuận Thiên 2, đời Lê Thái Tổ (1429) Hiện có 1 miếu thờ nhỏ tại thôn, có 2 đạo sắc phong: Niên hiệu Duy Tân 5 (1911) và Khải Định 9 (1924) phong là Trung đẳng phúc thần phối thờ cùng bản cảnh thành hoàng Thái cảo Đại Vương ở Đình Đọi Nhì, xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên.
  • Bùi Đạt (1483 - 1509): Đỗ Tiến sĩ khoa Quý Dậu, niên hiệu Thái Hoà thứ 11, thời vua Lê Nhân Tông (1453), làm quan đến chức Tham chính, quê tại thôn Động Linh, xã Duy Minh, huyện Duy Tiên.
  • Nguyễn Kiện Huy (1470 - ?): Năm 27 tuổi đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân khoa Bính Thìn, niên hiệu Hồng Đức 27 (1496) thời vua Lê Thánh Tông và được ghi tên vào bia Đề danh tiến sĩ ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội dựng ngày 06 tháng 12 năm Hồng Đức thứ 27 (1496). Quê xã Động Linh, huyện Duy Tiên, nay là thôn Động Linh, xã Duy Minh, huyện Duy Tiên.
  • Trần Bích Hoành (1469 - 1550): Năm 42 tuổi đỗ Đệ Tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân khoa Tân Mùi, niên hiệu Hồng Thuận 3 (1511) thời vua Lê Tương Dực, làm quan giám sát Ngự sử. Có tên ở bia Đề danh tiến sĩ Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội. Quê xã Hồng Khê, nay thuộc xã Yên Bắc, huyện Duy Tiên.
  • Tạ Đình Huy (1474 - 1542): Năm 38 tuổi đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân khoa Tân Mùi niên hiệu Đồng Thuận 3 (1511) thời vua Lê Tương Dực cùng khoa thi với Trần Bích Hoành, làm quan chức cấp sự trung. Có tên ở bia Đề danh tiến sĩ Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội dựng ngày 15 tháng 3 (1511). Quê xã Hồng Khê, nay thuộc xã Yên Bắc, huyện Duy Tiên.
  • Trương Minh Lượng (1636 - ?): Quê xã Nguyễn Xá, nay là thôn Nguyễn, xã Tiên Nội, huyện Duy Tiên. Năm 65 tuổi, đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân khoa Canh Thìn, niên hiệu Chính Hoà 21 (1700) thời vua Lê Hy Tông, truy phong Thiếu bảo hoành nguyên hầu, chức Tự Khanh. Ông có tên ở bia Đề danh tiến sĩ ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội.
  • Lê Trọng Thứ (1694 - 1782): Người xã Diên Hà, huyện Diên Hà, nay là huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình, là cha của tiến sĩ Lê Quý Đôn. Ông kết duyên với bà Trương Thị Ích là con gái thứ 3 tiến sĩ Trương Minh Lượng. Ông có nhiều công lao, được dân làng Khả Duy, xã Mộc Bắc, huyện Duy Tiên thờ làm thành hoàng sống và lập đền thờ, ở đình làng Khả Duy hiện nay thờ ông bằng tượng. Theo dân làng cho biết được sự đồng ý của ông, dân làng dùng 72 viên gạch Bát Tràng để tạo tượng, khi ông còn sống vào năm 72 tuổi.
  • Lê Quý Đôn (1726 - 1782): Là con trai trưởng của tiến sĩ Lê Trọng Thứ, cháu ngoại tiến sĩ Trương Minh Lượng. Đỗ bảng nhãn khoa Nhâm Thân, niên hiệu Cảnh Hưng  thứ 23, thời vua Lê Hiển Tông (1762).
  • Trần Khánh Dư (1240 - 1340): Võ tướng thời Nhà Trần, ông tổ nghề dệt lụa Nha Xá, xã Mộc Nam, huyện Duy Tiên. Là danh tướng tài ba trong các cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên, Trần Khánh Dư được phong thái ấp ở vùng Nha Xá, Duy Tiên. Sau chiến thắng giặc Mông – Nguyên lần thứ ba, ông trở lại làng Nha Xá, vào chùa tu hành. Trong thời kỳ này, ông đã truyền nghề dệt cho người dân làng Nha Xá. Ban đầu là dệt săm vặn làm vợt vớt cá (Nha Xá có nghề vớt cá bột sông Hồng về nuôi thành cá giống ở ao), sau đó dần phát triển thành nghề dệt lụa như ngày nay.
  • Trạng Sấm - Nguyễn Đức Năng (925 - 990): Ông là tổ nghề trống Đọi Tam ở thôn Đọi Tam, xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên. Tương truyền có hai anh em họ Nguyễn, người anh là Nguyễn Đức Năng, người em là Nguyễn Đức Đạt nghề vốn làm bưng trống khi đi qua Đọi Tam thấy vùng chân núi Đọi có nhiều cây mít đẹp, gỗ vàng ươm không bị mọt nên quyết định chọn nơi đây làm chốn định cư để hành nghề và truyền nghề làm trống cho dân làng nơi đây. Một hôm, dân Đọi Tam nghe tin vua Lê Đại Hành sửa soạn về đây cày ruộng tịch điền khuyến nông, ông Lăng tự tay cùng em làm một quả trống đặc biệt để đón vua. Cây mít già tốt nhất, hai tấm da trâu to đẹp nhất được thuộc thật kỳ công. Chiếc trống được hoàn thành mùa xuân 987. Tiếng vang như tiếng sấm, nên đời sau gọi ông là Trạng Sấm. Ông được nhân dân Đọi Tam tôn là tổ nghề - Thành hoàng làng. Do có nghề làm trống nức tiếng thiên hạ, người dân Đọi Tam đã được vua Lý Thái Tổ đưa lên Kinh đô làm trống và lập nên phố Hàng TrốngHà Nội ngày nay.

Điểm đến văn hóa

Chùa Long Đọi

Chùa Long Đọi Sơn (xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam) có tên chữ là Diên Linh tự. Chùa do Lý Thánh Tông và Vương phi Ỷ Lan chủ trì xây dựng từ năm 1054 (do tể tướng Dương Đại Gia và mời thiên sư Đàm Cứu Chỉ đến trụ trì và tham gia xây dựng). Đến đời Lý Nhân Tông, nhà vua này tiếp tục xây dựng phát triển và xây tháp Sùng Thiện Diên Linh từ năm 1118 đến năm 1121. Ngôi chùa được xây dựng trên đỉnh núi, trong khuôn viên 2 hec-ta vườn rừng. Chùa quay về hướng nam, đúng như câu tục ngữ: "Đầu gối núi Đọi, chân dọi Tuần Vường, phát tích đế vương lưu truyền vạn đại". Ngay cổng chính, trước tòa tam bảo là nhà bia để tấm bia Sùng Thiện Diên Linh nổi tiếng. Khi xây xong chùa và tháp, nhà vua sai Thượng thư bộ Hình Nguyễn Công Bật soạn văn bia. Văn bia nguyên có tên là Đại Việt quốc dương gia đệ tứ Sùng Thiện Diên Linh tháp bi, được viết xong ngày 6 tháng 7 năm Tân Sửu (1121). Nội dung bài văn bia chủ yếu ca ngợi công lao tài trí của Lý Nhân Tông trong việc xây dựng, kiến thiết và đánh giặc giữ nước. Đầu thế kỷ XV, khi giặc Minh xâm lược nước ta, chùa và tháp đã bị phá hủy hoàn toàn. Riêng bia Sùng Thiện Diên Linh vì không phá nổi, chúng đã lật đổ xuống bên cạnh núi.

Mãi tới cuối thế kỷ XVI, vào năm 1591 đời Mạc Mậu Hợp, tức là gần 170 năm sau khi bị giặc Minh tàn phá, ngôi chùa bị bỏ phế hoàn toàn, nhân dân địa phương mới "dựng lại bia đổ, bắc lại xà nhà và những chỗ tường hư hỏng, làm cửa xây tường khiến cho sau hơn 500 năm, một nơi thắng cảnh trong chốn tùng lâm lại được mới mẻ".

Vào năm Tự Đức thứ 13 (1860), chùa Long Đọi Sơn có sửa sang thượng điện, tiền đường, nhà tổ, siêu hương, gác chuông, nghi môn. Đến năm 1864, chùa lại tiếp tục sửa hành lang, đúc tượng Di Lặc, đúc khánh đồng và đúc khánh đá do sư tổ đời thứ 5 là Thích Chiếu Trường chủ trì xây dựng hoàn chỉnh 125 gian, từ đó trở thành trường Bắc Kỳ Phật giáo. Ngôi chùa lúc này được dựng theo kiểu nội công ngoại quốc.

Lễ hội chùa Long Đọi Sơn được tổ chức hàng năm vào ngày 21 tháng 3 âm lịch đã trở thành một nét văn hoá tín ngưỡng lâu đời của người dân xã Đọi Sơn nói riêng và huyện Duy Tiên nói chung. Với mục đích nhằm quảng bá các công trình kiến trúc tại di tích lịch sử chùa Long Đọi Sơn, đồng thời khơi dậy truyền thống văn hoá dân tộc, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân và du khách thập phương.

Đền Lảnh Giang

Đền Lảnh Giang (thuộc xã Mộc Nam, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam) thờ Tam vị danh thần đời Hùng Vương thứ 18 có công giúp vua Hùng Duệ Vương chống lại Thục Phán. Ðền Lảnh Giang tọa lạc trong khuôn viên có diện tích gần 3.000 m², bao quanh là không gian xanh của vườn nhãn, đầm sen, bến nước. Cửa đền hướng ra dòng sông Hồng mênh mông sóng nước.

Sau nhiều lần tu sửa, kiến trúc đền hiện nay gồm các công trình: hồ bán nguyệt, tam quan và đền chính. Hồ bán nguyệt được trồng hoa súng đỏ, giữa hồ là ngọn bảo tháp 2 tầng và cây cầu cong tạc hình “lưỡi long hướng địa” nối bảo tháp với tam quan. Tam quan đền xây theo kiểu chồng diêm tám mái với các đầu đao cong vút đắp nổi hình đầu rồng, đan xen là mặt nguyệt, lá lật cách điệu mềm mại. Ðền chính có kiến trúc theo kiểu nội công, ngoại quốc bao gồm 3 tòa với 14 gian lớn, nhỏ. Trong đó, nổi bật nhất là tòa Trung đường được dựng theo kiểu chồng diêm hai tầng tám mái cong.

Ngoài kiến trúc bề thế, đền Lảnh Giang lưu giữ nhiều đồ thờ giá trị như: khám long đình, khám đặt tượng 3 vị tướng thời Hùng Vương thứ 18, kiệu bát cống long đình, sập thờ và nhiều hoành phi câu đối, nhang án…

Hàng năm, đền Lảnh Giang tổ chức hai kỳ Lễ hội, từ ngày 2 – 5/6 âm lịch và 20/8 âm lịch. Bên cạnh các nghi thức tế lễ, rước thánh, còn có phần hội gồm nhiều hoạt động hấp dẫn như: chọi gà, đánh gậy, đấu cờ người, tổ tôm điếm, múa sư tử, thi thổi cơm trên quang gánh, diễn tập trận giả, hát chầu văn, thi bơi chải trên sông Hồng...

  • Đình Ngọc Động (thôn Ngọc Động, xã Hoàng Đông): thờ Phạm Phúc tướng công thời Hùng Vương, làng có nghề mây giang đan truyền thống.
  • Đình Động Linh (thôn Động Linh, xã Duy Minh): là đình chính thờ Phạm Phúc tướng công thời Hùng Vương, đến năm 2010, đình Động Linh mới tìm lại được sắc phong sau nhiều năm bị thất lạc.
  • Đình Lũng Xuyên (thôn Lũng Xuyên, xã Yên Bắc): thờ vị anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt, tại đây còn có nhà lưu niệm đồng chí Nguyễn Hữu Tiến, người vẽ Quốc kỳ Việt Nam.
  • Đình Ngô Xá (thôn Ngô Xá, xã Tiên Nội): thờ Đức Chúa Phạm Thị Hồng (thời Tiền Lê thế kỷ thứ 11) cùng hai Đức Thánh: Nhất Vị Không Vị Đại Vương và Nhất Vị Không Hoàng Đại Vương (là hai vị tướng phò tá vua Trần Nhân Tông, cùng Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn). Trải qua nhiều triều đại, đình đã có 9 đạo sắc phong cho hai Đức Thánh.
  • Đình Tường Thụy (thôn Tường Thụy, xã Trác Văn): thờ công đồng lục vị thành hoàng làng (gồm năm vị tướng tài và một hoàng phi thời Hùng Vương).
  • Đình Khả Duy (thôn Khả Duy, xã Mộc Bắc): là nơi thờ Thành hoàng Lê Trọng Thứ.
  • Đình Lê Xá (thôn Lê Xá, xã Châu Sơn): thờ tiến sỹ Lý Trần Thản, từng giữ chức thượng thư Bộ Binh.
  • Đình đá Tiên Phong: thờ Nguyệt Nga công chúa, nữ tướng của Hai Bà Trưng.
  • Chùa Bạch Liên: thuộc địa phận thôn Tường Thụy, xã Trác Văn, huyện Duy Tiên.
  • Chùa Khánh Long: thuộc địa phận thôn Bút Thượng, xã Châu Giang, huyện Duy Tiên.

Giáo dục, Y tế

Trường học

  • Cụm trường Công an nhân dân tại xã Hoàng Đông
  • Dự án Khu Đại học Nam Cao tỉnh Hà Nam
  • Trường THPT A Duy Tiên
  • Trường THPT B Duy Tiên
  • Trường THPT Nguyễn Hữu Tiến
  • Trung tâm Giáo dục thường xuyên huyện Duy Tiên
  • Trường THCS Nguyễn Hữu Tiến: trường trọng điểm chất lượng cao của huyện ở bậc học THCS, là nơi đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ học sinh giỏi của huyện.

Duy Tiên là đơn vị dẫn dầu trong xây dựng trường chuẩn quốc gia của tỉnh, có số lượng trường Tiểu học đạt chuẩn Quốc gia cao nhất tỉnh. Các năm gần đây, huyện tiếp tục giữ vững kết quả phổ cập tiểu học đúng độ tuổi, chất lượng phổ cập giáo dục THCS ngày càng được nâng lên, 100% xã, thị trấn đạt phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi.

Bệnh viện

  • Trung tâm Y tế huyện Duy Tiên - Bệnh viện Đa khoa huyện Duy Tiên
  • Phòng khám Đa khoa Đồng Văn

Hình ảnh

Tham khảo

  1. ^ Nghị quyết 89/NQ-CP ngày 23 tháng 07 năm 2013 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính các huyện Duy Tiên, Bình Lục, Thanh Liêm, Kim Bảng để mở rộng thành phố Phủ Lý và thành lập phường thuộc thành phố Phủ Lý tỉnh Hà Nam.

Bản mẫu:Danh sách xã, thị trấn thuộc huyện Duy Tiên Bản mẫu:Các huyện thị thuộc tỉnh Hà Nam