Nưa (thị trấn)

Nưa
Thị trấn
Thị trấn Nưa
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Bắc Trung Bộ
Tỉnh	Thanh Hóa
Huyện	Triệu Sơn
Thành lập	2019
Địa lý
Tọa độ: 19°47′14″B 105°38′07″Đ
Nưa Vị trí thị trấn Nưa trên bản đồ Việt Nam
Diện tích	21,20 km²
Dân số (2018)
Tổng cộng	9.638 người
Mật độ	455 người/km²

Nưa là một thị trấn thuộc huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam.

Địa lý

Thị trấn Nưa nằm ở cực nam của huyện Triệu Sơn, có vị trí địa lý:

• Phía đông giáp xã Tân Thọ, huyện Nông Cống
• Phía tây và tây bắc giáp xã Thái Hòa
• Phía nam giáp xã Tân Khang, huyện Nông Cống; tây nam giáp xã Mậu Lâm, huyện Như Thanh
• Phía bắc giáp xã Khuyến Nông; đông bắc giáp xã Đồng Lợi.

Thị trấn nằm ngay dưới chân núi Nưa cao khoảng 300 – 400 m, tên của thị trấn cũng lấy theo tên ngọn núi này.

Thị trấn Nưa nằm gần một vùng mỏ cromit vào loại lớn nhất Việt Nam. Mỏ Cromit Cổ Định nằm trên địa bàn thị trấn đã được Bộ Công nghiệp nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra quyết định thành lập từ ngày 28 tháng 2 năm 1956, nhằm khai thác crôm sa khoáng.

Hành chính

Thị trấn Nưa được chia thành 11 tổ dân phố, đánh số từ 1 đến 11.

Lịch sử

Thị trấn Nưa nguyên trước đây là xã Tân Ninh, một xã nằm trên vùng đất cổ có từ thời các vua Hùng dựng nước.

Vào thời Hùng Vương, vùng Tân Ninh (tức làng Cổ Định xưa) có tên gọi là chạ Kẻ Nưa (dưới chân dãy núi Ngàn Nưa).

Đến thời thuộc nhà Hán chạ Kẻ Nưa được gọi là Cà Ná giáp. Thời thuộc nhà Tùy, nhà Đường sách sử ghi là Cà Ná giáp, dân giã gọi là Kẻ Nưa.

Thời nhà Lý, nhà Trần, xã được đổi thành hương Cổ Na.

Thời Lê sơ, Lê Thái Tổ đổi Cổ Na thành Cổ Ninh, thời Lê trung hưng được đổi thành Cổ Định (do tránh gọi tên húy của vua Lê Duy Ninh).

Thời nhà Nguyễn, làng Cổ Định thuộc tổng Cổ Định, huyện Nông Cống, phủ Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa.

Sau năm 1945, làng Cổ Định chuyển thành xã Tân Ninh thuộc huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa.

Năm 1954, xã Tân Ninh chia thành 2 xã: Tân Ninh và Thái Hòa.

Ngày 16 tháng 12 năm 1964, xã Tân Ninh chuyển sang trực thuộc huyện Triệu Sơn mới thành lập.

Ngày 16 tháng 10 năm 2019, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 786/NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Thanh Hóa. Theo đó, thành lập thị trấn Nưa thuộc huyện Triệu Sơn trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của xã Tân Ninh.

Văn hóa

Bằng công nhận di tích lịch sử cấp Quốc gia cho di tích Căn cứ kháng chiến chống quân Đông Ngô của Bà Triệu trên đỉnh núi Nưa

Làng Cổ Định (Kẻ Nưa) vào năm 248 là căn cứ kháng chiến chống quân Đông Ngô của Bà Triệu. Ngày nay ở thị trấn có khu di tích lịch sử cấp quốc gia Am Tiên gắn với cuộc khởi nghĩa này.

Kẻ Nưa (Tân Ninh) được cho là nơi khởi nguồn của một số dòng họ của người Việt trên đất nước Việt Nam như họ Trịnh, họ Doãn.

Danh nhân

• Doãn Anh Khái, sứ thần nhà Lý sang Tống
• Doãn Tử Tư, sứ thần nhà Lý sang Tống, tiếp nhận tên gọi An Nam Quốc do nhà Tống đặt cho Việt Nam (góp phần vào việc lần đầu tiên một triều đại phong kiến Trung Hoa công nhận Đại Việt (Việt Nam) là một quốc gia).
• Doãn Bang Hiến, thượng thư bộ Hình nhà Trần, sứ thần sang Nguyên tranh biện giải quyết tranh chấp biên giới Đại Việt-Đại Nguyên.
• Lê Bật Tứ, hoàng giáp (tiến sĩ nho học) năm 1598 triều nhà Hậu Lê, đi sứ nhà Minh

Quân sự:

• Doãn Nỗ, khai quốc công thần nhà Hậu Lê

Tham khảo

• Bài Cổ Định Đất học - Đất tài trên báo Thanh Hóa điện tử.