Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lít”
Thẻ: Đã bị lùi lại Xóa nội dung có nguồn mà không có tóm lược sửa đổi Xóa nội dung đề mục Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động |
n Đã lùi lại sửa đổi của 14.163.36.163 (Thảo luận) quay về phiên bản cuối của NhacNy2412 Thẻ: Lùi tất cả |
||
Dòng 1: | Dòng 1: | ||
{{1000 bài cơ bản}} |
|||
Hỏi cái j mà hỏi |
|||
{{Infobox unit |
|||
| name = lít |
|||
| image = [[File:CubeLitre.svg|200px]] |
|||
| caption = Một lít là thể tích của một hình lập phương có cạnh 10 cm. |
|||
| standard = [[Hệ đo lường quốc tế]] |
|||
| quantity = [[Thể tích]] |
|||
| symbol = L |
|||
| symbol2 = l hoặc (ℓ)<ref name=SIbrochure>{{SIbrochure8th|page = 124}}.</ref> |
|||
| dimension = L<sup>3</sup><ref name="NB_Dimension">The SI standard recommends a sans-serif uppercase letter "L" for the dimension symbol of the length. An uppercase "L" is also one of the official symbols for the litre itself (the other being a lowercase letter "l"). Since unit symbols and dimension symbols are used in different contexts, this does not normally cause confusion.</ref>) |
|||
| namedafter = [[Các đơn vị đo lường ở Pháp trước Cách mạng Pháp|litron]] |
|||
| units1 = [[Đơn vị cơ sở SI]] |
|||
| inunits1 = {{val||e=-3|ul=m3}} |
|||
| units2 = [[Hoa Kỳ đơn vị thông lệ]] |
|||
| inunits2 = ≈{{Thin space}}{{val|0.264|u=gallon}} |
|||
}} |
|||
[[Tập tin:Masskrug.jpg|nhỏ| Cốc bia một lít ({{Lang-de|Maßkrüge}}) tại [[Lễ hội tháng Mười|lễ hội Oktoberfest]] năm 2006 ở Đức]] |
|||
'''Lít''' ({{Lang-en|Litre}} theo [[Tiếng Anh Anh|cách viết Anh Anh]] hoặc {{Lang|en|liter}} theo [[Tiếng Anh Mỹ|cách viết của tiếng Anh Mỹ]]) (ký hiệu SI là '''L''' và '''l''',<ref name= SIbrochure/> ký hiệu khác được sử dụng: '''ℓ''') là một đơn vị đo [[thể tích]]. 1 lít tương đương với 1 [[đêximét]] khối (dm<sup>3</sup>), 1000 [[Phân khối|xentimét khối]] (cm<sup>3</sup>) hoặc 0,001 [[mét khối]] (m<sup>3</sup>). Một đêximét khối (hoặc lít) chiếm thể tích {{Nowrap|10 cm × 10 cm × 10 cm}} (xem hình vẽ) và bằng một phần nghìn mét khối. |
|||
Ban đầu, [[hệ mét]] của Pháp sử dụng lít làm đơn vị cơ sở. Từ ''lít'' có nguồn gốc từ ''litron,'' một đơn vị cổ trong tiếng Pháp có tên xuất phát từ Byzantine trong [[tiếng Hy Lạp]]. Từ Byzantine vốn không phải một đơn vị tính thể tích mà là một đơn vị trọng lượng theo tiếng La Tinh Hậu Trung Cổ, và bằng khoảng 0,831 lít. Lít cũng được sử dụng trong một số phiên bản sau này của hệ mét. Ngoài ra, Lít cũng là một trong số những [[Hệ đo lường quốc tế|đơn vị]] ngoài Sl và được chấp nhận sử dụng với SI,<ref name="BIPM2006">[http://www.bipm.org/utils/common/pdf/si_brochure_8_en.pdf Bureau International des Poids et Mesures, 2006], p. 124. </ref> bên cạnh đơn vị thể tích của SI là [[mét khối]] (m<sup>3</sup>). Cách viết mà [[Văn phòng Cân đo Quốc tế]] sử dụng là "litre",<ref name="BIPM2006" /> một cách viết được hầu hết các quốc gia nói tiếng Anh sử dụng chung. Cách viết "liter" chủ yếu được sử dụng trong tiếng Anh Mỹ.{{Efn|The Metric Conversion Act of 1985 gives the [[United States Secretary of Commerce]] the responsibility of interpreting or modifying the SI for use in the United States. The Secretary of Commerce delegated this authority to the Director of the [[National Institute of Standards and Technology]] (NIST) ([http://ts.nist.gov/WeightsAndMeasures/Metric/upload/FRN_Vol_73_No_96_16May2008_SI_Interpretation.pdf Turner, 2008]). In 2008, the NIST published the U.S. version ([http://physics.nist.gov/Pubs/SP330/sp330.pdf Taylor and Thompson, 2008a]) of the English text of the eighth edition of the [[Bureau International des Poids et Mesures]] (BIPM) publication {{lang|fr|Le Système International d' Unités (SI)}} ([http://www1.bipm.org/utils/common/pdf/si_brochure_8.pdf BIPM, 2006]). In the NIST publication, the spellings "meter", "liter" and "deka" are used rather than "metre", "litre" and "deca" as in the original BIPM English text ([http://physics.nist.gov/Pubs/SP330/sp330.pdf Taylor and Thompson, 2008a], p. iii). The Director of the NIST officially recognized this publication, together with [http://physics.nist.gov/cuu/pdf/sp811.pdf Taylor and Thompson (2008b)], as the "legal interpretation" of the SI for the United States ([http://ts.nist.gov/WeightsAndMeasures/Metric/upload/FRN_Vol_73_No_96_16May2008_SI_Interpretation.pdf Turner, 2008]).}} |
|||
Một lít nước lỏng có [[khối lượng]] gần đúng một [[kilôgam]], vì kilôgam ban đầu được định nghĩa vào năm 1795 là khối lượng của một decimet khối nước ở nhiệt độ băng tan ({{Val|0|u=degC}}).<ref name="decree">{{Chú thích web|url=http://www.metrodiff.org/cmsms/index.php?page=18_germinal_an_3|tựa đề=Décret relatif aux poids et aux mesures du 18 germinal an 3 (7 avril 1795)|ngày=7 April 1795|nhà xuất bản=Association Métrodiff|ngôn ngữ=fr|dịch tựa đề=Weights and measures decree dated 18 Germinal, Year 3 (7 April 1795)|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20160817122340/http://www.metrodiff.org/cmsms/index.php?page=18_germinal_an_3|ngày lưu trữ=17 August 2016|url-status=dead|ngày truy cập=8 December 2012|trích dẫn=''Gramme'', le poids absolu d'un volume d'eau pure égal au cube de la centième partie du mètre, et à la température de la glace fondante.}}</ref> Về sau, mét và kilôgam được định nghĩa lại làm cho mối quan hệ này không còn chính xác nữa.<ref name="nist2000">{{Chú thích web|url=http://ts.nist.gov/WeightsAndMeasures/Publications/appxc.cfm#4e|tựa đề=NIST, 2000|nhà xuất bản=Ts.nist.gov|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20111210164956/http://ts.nist.gov/weightsandmeasures/publications/appxc.cfm|ngày lưu trữ=10 December 2011|url-status=dead|ngày truy cập=2012-04-26}}</ref> |
|||
== Định nghĩa == |
|||
Một lít là một [[Đêximét|decimet]] khối, là thể tích của một hình lập phương {{Nowrap|10 cm × 10 cm × 10 cm}} (1 L ≡ 1 dm<sup>3</sup> ≡ 1000 cm<sup>3</sup>). Do đó 1 L ≡ 0,001 [[Mét khối|m<sup>3</sup>]] ≡ 1000 [[Phân khối|cm<sup>3</sup>]] và 1 m<sup>3</sup> (tức là mét khối, là [[Hệ đo lường quốc tế|đơn vị SI]] cho thể tích) chính xác là 1000 L. |
|||
Từ năm 1901 đến năm 1964, lít được định nghĩa là thể tích của một kg nước tinh khiết ở tỷ trọng tối đa (+4 °C) và áp suất tiêu chuẩn. Kilôgam lại được quy định là khối lượng của Kilôgam nguyên mẫu quốc tế (một hình trụ platin/iridi cụ thể) và được dự tính có cùng khối lượng với 1 lít nước nêu trên. Sau đó, người ta phát hiện ra rằng xi lanh quá lớn khoảng 28 phần triệu, do đó trong một thời gian, một lít là khoảng 1.000028 dm<sup>3</sup>. Ngoài ra, cũng như bất kỳ chất lỏng nào, mối quan hệ khối lượng - thể tích của nước phụ thuộc vào nhiệt độ, áp suất, độ tinh khiết và tính đồng vị của chất đồng vị. Vào năm 1964, định nghĩa liên quan giữa lít và khối lượng đã được thay thế bằng định nghĩa hiện tại. Mặc dù lít không phải là đơn vị SI, nhưng vẫn được [[Hội nghị toàn thể về Cân đo|CGPM]] (cơ quan tiêu chuẩn xác định SI) chấp nhận để sử dụng với SI. CGPM đã xác định các ký hiệu được chấp nhận của lít. |
|||
Một lít có thể tích bằng milistere, [[Hệ mét|một đơn vị đo lường]] không phải SI đã lỗi thời thường được sử dụng cho thước đo khô. |
|||
Không có tiêu chuẩn quốc tế quy định khi nào sử dụng lít và khi nào sử dụng mét khối. Trong thực tế, lít thường được dùng cho những vật được đo bởi dung tích hoặc kích thước của vật chứa nó (như dung dịch hay hạt trái cây), trong khi mét khối (và các đơn vị dẫn xuất) được dùng cho những vật được đo bằng kích thước hoặc sự chiếm chỗ của nó. Lít cũng thường được dùng trong một số phép tính, như tỉ trọng (kg/L), cho phép dễ dàng so sánh với tỉ trọng của nước. |
|||
== Tiền tố SI áp dụng cho lít == |
== Tiền tố SI áp dụng cho lít == |
||
Mặc dù không phải là đơn vị SI chính thức, nhưng Lít vẫn có thể được sử dụng với các [[tiền tố SI]]. Đơn vị dẫn xuất được sử dụng phổ biến nhất là mililit, được định nghĩa là một phần nghìn lít, và cũng thường được gọi bằng tên đơn vị dẫn xuất SI là "centimet khối". Đây là một biện pháp được sử dụng phổ biến, đặc biệt là trong y học, nấu ăn và kỹ thuật ô tô. Trong bảng dưới đây là một số đơn vị khác, các thuật ngữ được in đậm là những thuật ngữ thường được sử dụng. Tuy nhiên, một số nhà chức trách không khuyến khích sử dụng một trong số các tiền tố này; ví dụ như ở Hoa Kỳ, [[Viện Tiêu chuẩn và Kỹ thuật quốc gia (Hoa Kỳ)|NIST]] ủng hộ việc sử dụng mililit hoặc lít thay vì centilit.<ref>Kenneth Butcher, Linda Crown, Elizabeth J. Gentry (2006), [http://ts.nist.gov/WeightsAndMeasures/Metric/upload/SP1038.pdf The International System of Units (SI) – Conversion Factors for General Use]. </ref> Có hai ký hiệu tiêu chuẩn quốc tế cho lít: L và l. Ở Hoa Kỳ, chữ cái trước được ưa chuộng hơn, bởi trong một số phông chữ, chữ {{Mã|l}} và [[chữ số]] {{Mã|1}} có nguy cơ bị nhầm lẫn.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.nist.gov/pml/special-publication-811/nist-guide-si-chapter-5-units-outside-si#table6|tựa đề=Table 6. Non-SI units accepted for use with the SI by the CIPM and this Guide|tác giả=A. Thompson|tác giả 2=B. N. Taylor|ngày=4 March 2020|nhà xuất bản=[[National Institute of Standards and Technology]]|năm gốc=First published 2 July 2009|ngày truy cập=30 March 2020}}</ref> |
|||
{| class="wikitable" style="text-align:centre" |
|||
!Bội số |
|||
!Tên |
|||
! colspan="2" |Ký hiệu |
|||
! colspan="2" |Khối lượng tương đương |
|||
| rowspan="12" | |
|||
!Bội số âm |
|||
!Tên |
|||
! colspan="2" |Ký hiệu |
|||
! colspan="2" |Khối lượng tương đương |
|||
|- |
|||
|10<sup>0</sup> L |
|||
|'''lít''' |
|||
|l |
|||
|L |
|||
|dm<sup>3</sup> |
|||
|decimet khối |
|||
| colspan="4" | |
|||
| colspan="2" | |
|||
|- |
|||
|10<sup>1</sup> L |
|||
|decalít |
|||
|dal |
|||
|daL |
|||
|10<sup>1</sup> dm<sup>3</sup> |
|||
|mười decimet khối |
|||
|10<sup>−1</sup> L |
|||
|decilít |
|||
|dl |
|||
|dL |
|||
|10<sup>2</sup> cm<sup>3</sup> |
|||
|một trăm xentimét khối |
|||
|- |
|||
|10<sup>2</sup> L |
|||
|hectalít |
|||
|hl |
|||
|hL |
|||
|10<sup>2</sup> dm<sup>3</sup> |
|||
|một trăm decimet khối |
|||
|10<sup>−2</sup> L |
|||
|'''centilít''' |
|||
|cl |
|||
|cL |
|||
|10<sup>1</sup> cm<sup>3</sup> |
|||
|mười xentimét khối |
|||
|- |
|||
|10<sup>3</sup> L |
|||
|'''kilolít''' |
|||
|kl |
|||
|kL |
|||
|m<sup>3</sup> |
|||
|mét khối |
|||
|10<sup>−3</sup> L |
|||
|'''millilít''' |
|||
|ml |
|||
|mL |
|||
|cm<sup>3</sup> |
|||
|xentimét khối |
|||
|- |
|||
|10<sup>6</sup> L |
|||
|'''megalít''' |
|||
|Ml |
|||
|ML |
|||
|dam<sup>3</sup> |
|||
|deca mét khối, 1 triệu lít |
|||
|10<sup>−6</sup> L |
|||
|'''microlít''' |
|||
|μl |
|||
|μL |
|||
|mm<sup>3</sup> |
|||
|milimét khối |
|||
|- |
|||
|10<sup>9</sup> L |
|||
|gigalít |
|||
|Gl |
|||
|GL |
|||
|hm<sup>3</sup> |
|||
|hecta khối |
|||
|10<sup>−9</sup> L |
|||
|nanolít |
|||
|nl |
|||
|nL |
|||
|10<sup>6</sup> μm<sup>3</sup> |
|||
|một triệu micromét khối |
|||
|- |
|||
|10<sup>12</sup> L |
|||
|teralít |
|||
|Tl |
|||
|TL |
|||
|km<sup>3</sup> |
|||
|kilômét khối |
|||
|10<sup>−12</sup> L |
|||
|picolít |
|||
|pl |
|||
|pL |
|||
|10<sup>3</sup> μm<sup>3</sup> |
|||
|một ngàn micromét khối |
|||
|- |
|||
|10<sup>15</sup> L |
|||
|petalít |
|||
|Pl |
|||
|PL |
|||
|10<sup>3</sup> km<sup>3</sup> |
|||
|một ngàn kilômét khối |
|||
|10<sup>−15</sup> L |
|||
|femtolít |
|||
|fl |
|||
|fL |
|||
|μm<sup>3</sup> |
|||
|micromét khối |
|||
|- |
|||
|10<sup>18</sup> L |
|||
|exalít |
|||
|El |
|||
|EL |
|||
|10<sup>6</sup> km<sup>3</sup> |
|||
|một triệu kilômét khối |
|||
|10<sup>−18</sup> L |
|||
|attolít |
|||
|al |
|||
|aL |
|||
|10<sup>6</sup> nm<sup>3</sup> |
|||
|một triệu nanomét khối |
|||
|- |
|||
|10<sup>21</sup> L |
|||
|zettaít |
|||
|Zl |
|||
|ZL |
|||
|Mm<sup>3</sup> |
|||
|megamét khối |
|||
|10<sup>−21</sup> L |
|||
|zeptolít |
|||
|zl |
|||
|zL |
|||
|10<sup>3</sup> nm<sup>3</sup> |
|||
|một ngàn nanomét khối |
|||
|- |
|||
|10<sup>24</sup> L |
|||
|yottalít |
|||
|Yl |
|||
|YL |
|||
|10<sup>3</sup> Mm<sup>3</sup> |
|||
|một ngàn megamét khối |
|||
|10<sup>−24</sup> L |
|||
|yoctolít |
|||
|yl |
|||
|yL |
|||
|nm<sup>3</sup> |
|||
|nanomét khối |
|||
|} |
|||
== Chuyển đổi đơn vị không thuộc hệ mét == |
== Chuyển đổi đơn vị không thuộc hệ mét == |
Phiên bản lúc 13:41, ngày 23 tháng 8 năm 2021
lít | |
---|---|
Một lít là thể tích của một hình lập phương có cạnh 10 cm. | |
Thông tin đơn vị | |
Hệ thống đơn vị | Hệ đo lường quốc tế |
Đơn vị của | Thể tích |
Kí hiệu | L hoặc l hoặc (ℓ)[1] |
Được đặt tên theo | litron |
Chuyển đổi đơn vị | |
1 L trong ... | ... bằng ... |
Đơn vị cơ sở SI | 10−3 m3 |
Hoa Kỳ đơn vị thông lệ | ≈ 0264 gallon |
Lít (tiếng Anh: Litre theo cách viết Anh Anh hoặc liter theo cách viết của tiếng Anh Mỹ) (ký hiệu SI là L và l,[1] ký hiệu khác được sử dụng: ℓ) là một đơn vị đo thể tích. 1 lít tương đương với 1 đêximét khối (dm3), 1000 xentimét khối (cm3) hoặc 0,001 mét khối (m3). Một đêximét khối (hoặc lít) chiếm thể tích 10 cm × 10 cm × 10 cm (xem hình vẽ) và bằng một phần nghìn mét khối.
Ban đầu, hệ mét của Pháp sử dụng lít làm đơn vị cơ sở. Từ lít có nguồn gốc từ litron, một đơn vị cổ trong tiếng Pháp có tên xuất phát từ Byzantine trong tiếng Hy Lạp. Từ Byzantine vốn không phải một đơn vị tính thể tích mà là một đơn vị trọng lượng theo tiếng La Tinh Hậu Trung Cổ, và bằng khoảng 0,831 lít. Lít cũng được sử dụng trong một số phiên bản sau này của hệ mét. Ngoài ra, Lít cũng là một trong số những đơn vị ngoài Sl và được chấp nhận sử dụng với SI,[2] bên cạnh đơn vị thể tích của SI là mét khối (m3). Cách viết mà Văn phòng Cân đo Quốc tế sử dụng là "litre",[2] một cách viết được hầu hết các quốc gia nói tiếng Anh sử dụng chung. Cách viết "liter" chủ yếu được sử dụng trong tiếng Anh Mỹ.[a]
Một lít nước lỏng có khối lượng gần đúng một kilôgam, vì kilôgam ban đầu được định nghĩa vào năm 1795 là khối lượng của một decimet khối nước ở nhiệt độ băng tan (0 °C).[3] Về sau, mét và kilôgam được định nghĩa lại làm cho mối quan hệ này không còn chính xác nữa.[4]
Định nghĩa
Một lít là một decimet khối, là thể tích của một hình lập phương 10 cm × 10 cm × 10 cm (1 L ≡ 1 dm3 ≡ 1000 cm3). Do đó 1 L ≡ 0,001 m3 ≡ 1000 cm3 và 1 m3 (tức là mét khối, là đơn vị SI cho thể tích) chính xác là 1000 L.
Từ năm 1901 đến năm 1964, lít được định nghĩa là thể tích của một kg nước tinh khiết ở tỷ trọng tối đa (+4 °C) và áp suất tiêu chuẩn. Kilôgam lại được quy định là khối lượng của Kilôgam nguyên mẫu quốc tế (một hình trụ platin/iridi cụ thể) và được dự tính có cùng khối lượng với 1 lít nước nêu trên. Sau đó, người ta phát hiện ra rằng xi lanh quá lớn khoảng 28 phần triệu, do đó trong một thời gian, một lít là khoảng 1.000028 dm3. Ngoài ra, cũng như bất kỳ chất lỏng nào, mối quan hệ khối lượng - thể tích của nước phụ thuộc vào nhiệt độ, áp suất, độ tinh khiết và tính đồng vị của chất đồng vị. Vào năm 1964, định nghĩa liên quan giữa lít và khối lượng đã được thay thế bằng định nghĩa hiện tại. Mặc dù lít không phải là đơn vị SI, nhưng vẫn được CGPM (cơ quan tiêu chuẩn xác định SI) chấp nhận để sử dụng với SI. CGPM đã xác định các ký hiệu được chấp nhận của lít.
Một lít có thể tích bằng milistere, một đơn vị đo lường không phải SI đã lỗi thời thường được sử dụng cho thước đo khô.
Không có tiêu chuẩn quốc tế quy định khi nào sử dụng lít và khi nào sử dụng mét khối. Trong thực tế, lít thường được dùng cho những vật được đo bởi dung tích hoặc kích thước của vật chứa nó (như dung dịch hay hạt trái cây), trong khi mét khối (và các đơn vị dẫn xuất) được dùng cho những vật được đo bằng kích thước hoặc sự chiếm chỗ của nó. Lít cũng thường được dùng trong một số phép tính, như tỉ trọng (kg/L), cho phép dễ dàng so sánh với tỉ trọng của nước.
Tiền tố SI áp dụng cho lít
Mặc dù không phải là đơn vị SI chính thức, nhưng Lít vẫn có thể được sử dụng với các tiền tố SI. Đơn vị dẫn xuất được sử dụng phổ biến nhất là mililit, được định nghĩa là một phần nghìn lít, và cũng thường được gọi bằng tên đơn vị dẫn xuất SI là "centimet khối". Đây là một biện pháp được sử dụng phổ biến, đặc biệt là trong y học, nấu ăn và kỹ thuật ô tô. Trong bảng dưới đây là một số đơn vị khác, các thuật ngữ được in đậm là những thuật ngữ thường được sử dụng. Tuy nhiên, một số nhà chức trách không khuyến khích sử dụng một trong số các tiền tố này; ví dụ như ở Hoa Kỳ, NIST ủng hộ việc sử dụng mililit hoặc lít thay vì centilit.[5] Có hai ký hiệu tiêu chuẩn quốc tế cho lít: L và l. Ở Hoa Kỳ, chữ cái trước được ưa chuộng hơn, bởi trong một số phông chữ, chữ l
và chữ số 1
có nguy cơ bị nhầm lẫn.[6]
Bội số | Tên | Ký hiệu | Khối lượng tương đương | Bội số âm | Tên | Ký hiệu | Khối lượng tương đương | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
100 L | lít | l | L | dm3 | decimet khối | |||||||
101 L | decalít | dal | daL | 101 dm3 | mười decimet khối | 10−1 L | decilít | dl | dL | 102 cm3 | một trăm xentimét khối | |
102 L | hectalít | hl | hL | 102 dm3 | một trăm decimet khối | 10−2 L | centilít | cl | cL | 101 cm3 | mười xentimét khối | |
103 L | kilolít | kl | kL | m3 | mét khối | 10−3 L | millilít | ml | mL | cm3 | xentimét khối | |
106 L | megalít | Ml | ML | dam3 | deca mét khối, 1 triệu lít | 10−6 L | microlít | μl | μL | mm3 | milimét khối | |
109 L | gigalít | Gl | GL | hm3 | hecta khối | 10−9 L | nanolít | nl | nL | 106 μm3 | một triệu micromét khối | |
1012 L | teralít | Tl | TL | km3 | kilômét khối | 10−12 L | picolít | pl | pL | 103 μm3 | một ngàn micromét khối | |
1015 L | petalít | Pl | PL | 103 km3 | một ngàn kilômét khối | 10−15 L | femtolít | fl | fL | μm3 | micromét khối | |
1018 L | exalít | El | EL | 106 km3 | một triệu kilômét khối | 10−18 L | attolít | al | aL | 106 nm3 | một triệu nanomét khối | |
1021 L | zettaít | Zl | ZL | Mm3 | megamét khối | 10−21 L | zeptolít | zl | zL | 103 nm3 | một ngàn nanomét khối | |
1024 L | yottalít | Yl | YL | 103 Mm3 | một ngàn megamét khối | 10−24 L | yoctolít | yl | yL | nm3 | nanomét khối |
Chuyển đổi đơn vị không thuộc hệ mét
Hệ
mét |
Giá trị gần đúng | Đơn vị không thuộc hệ mét | Đơn vị không thuộc hệ mét | Giá trị tương đương |
---|---|---|---|---|
1 L | ≈ 0.87987699 | quart Anh | 1 quart Anh | ≡ 1.1365225 L |
1 L | ≈ 1.056688 | quart Mỹ | 1 quart Mỹ | ≡ 0.946352946 L |
1 L | ≈ 1.75975399 | pint Anh | 1 pint Anh | ≡ 0.56826125 L |
1 L | ≈ 2.11337641 | pint Mỹ | 1 pint Mỹ | ≡ 0.473176473 L |
1 L | ≈ 0.21996925 | gallon Anh | 1 gallon Anh | ≡ 4.54609 L |
1 L | ≈ 0.2641720523 | gallon Mỹ | 1 gallon Mỹ | ≡ 3.785411784 L |
1 L | ≈ 0.0353146667 | foot khối | 1 foot khối | ≡ 28.316846592 L |
1 L | ≈ 61.023744 | inch khối | 1 inch khối | ≡ 0.016387064 L |
1 L | ≈ 35.19508 | ounce lỏng Anh | 1 ounce lỏng Anh | ≡ 28.4130625 mL |
1 L | ≈ 33.814023 | ounce lỏng Mỹ | 1 ounce lỏng Mỹ | ≡ 29.5735295625 mL |
Ký hiệu
Ký hiệu | Tên | Mã Unicode |
ℓ | Lít (chữ L viết thường) | U+2113 |
㎕ | Microlít | U+3395 |
㎖ | Millilít | U+3396 |
㎗ | Decilít | U+3397 |
㎘ | Kilolít | U+3398 |
Ký hiệu nguyên thuỷ cho lít là l (chữ l thường).
Để hạn chế nhầm lẫn với số 1, L (chữ L hoa) được chấp nhận là ký hiệu thay thế từ năm 1979. Viện tiêu chuẩn kĩ thuật quốc gia Hoa Kỳ khuyến cáo sử dụng chữ L hoa. Chữ L hoa cũng thường được dùng ở Canada và Úc.
Trước năm 1979, ký hiệu ℓ (l nhỏ viết tay, U+2113), được sử dụng ở một số nước; thí dụ như nó được khuyến cáo bởi ấn phẩm M33 của Viện tiêu chuẩn Nam Phi (South African Bureau of Standards) vào thập niên 1970. Ký hiệu này vẫn được sử dụng phổ biến nhưng không được BIPM chính thức công nhận.
Lịch sử
Năm 1793, lít được giới thiệu ở Pháp như là "Đơn vị đo lường cộng hoà" (Republican Measures), và được định nghĩa là một đêximét khối. Nó có nguồn gốc từ một đơn vị cũ của Pháp, litron, và tên gọi này xuất phát từ tiếng Hy Lạp và Latinh.
Năm 1879, CIPM sử dụng định nghĩa của lít, và ký hiệu l (chữ l thường).
Năm 1901, tại hội nghị CGPM lần thứ 3, lít được tái định nghĩa dựa trên khoảng không gian chiếm bởi 1 kg nước tinh khiết ở nhiệt độ có tỉ trọng tối đa (3,98 °C) dưới áp suất 1 atm. Với định nghĩa này, 1 lít bằng 1,000028 dm³ (một số tài liệu tham khảo trước kia ghi là 1,000027 dm³).
Năm 1964, tại hội nghị CGPM lần 12, lít lại được định nghĩa thêm lần nữa, trong mối liên hệ chính xác với mét, như là một tên gọi khác cho đêximét khối, tức là chính xác 1 dm³. NIST Reference Lưu trữ 2004-12-04 tại Wayback Machine
Năm 1979, tại hội nghị CGPM lần 16, ký hiệu thay thế L (chữ L hoa) được đưa vào sử dụng. Nó cũng được chấp thuận. Hội nghị này cũng tuyên bố là tương lai chỉ một trong 2 ký hiệu được giữ lại, nhưng vào năm 1990 hội nghị này nói còn quá sớm để làm điều đó.
Xem thêm
Chú thích
- ^ The Metric Conversion Act of 1985 gives the United States Secretary of Commerce the responsibility of interpreting or modifying the SI for use in the United States. The Secretary of Commerce delegated this authority to the Director of the National Institute of Standards and Technology (NIST) (Turner, 2008). In 2008, the NIST published the U.S. version (Taylor and Thompson, 2008a) of the English text of the eighth edition of the Bureau International des Poids et Mesures (BIPM) publication Le Système International d' Unités (SI) (BIPM, 2006). In the NIST publication, the spellings "meter", "liter" and "deka" are used rather than "metre", "litre" and "deca" as in the original BIPM English text (Taylor and Thompson, 2008a, p. iii). The Director of the NIST officially recognized this publication, together with Taylor and Thompson (2008b), as the "legal interpretation" of the SI for the United States (Turner, 2008).
Tham khảo
- ^ a b Văn phòng Cân đo Quốc tế (International Bureau of Weights and Measures) (2006). The International System of Units (SI) (PDF) (ấn bản 8). tr. 124. ISBN 92-822-2213-6..
- ^ a b Bureau International des Poids et Mesures, 2006, p. 124.
- ^ “Décret relatif aux poids et aux mesures du 18 germinal an 3 (7 avril 1795)” [Weights and measures decree dated 18 Germinal, Year 3 (7 April 1795)] (bằng tiếng Pháp). Association Métrodiff. 7 tháng 4 năm 1795. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 8 năm 2016. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2012.
Gramme, le poids absolu d'un volume d'eau pure égal au cube de la centième partie du mètre, et à la température de la glace fondante.
- ^ “NIST, 2000”. Ts.nist.gov. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 12 năm 2011. Truy cập ngày 26 tháng 4 năm 2012.
- ^ Kenneth Butcher, Linda Crown, Elizabeth J. Gentry (2006), The International System of Units (SI) – Conversion Factors for General Use.
- ^ A. Thompson; B. N. Taylor (4 tháng 3 năm 2020) [First published 2 July 2009]. “Table 6. Non-SI units accepted for use with the SI by the CIPM and this Guide”. National Institute of Standards and Technology. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2020.
- ^ Unicode Consortium (2019). “The Unicode Standard 12.0 – CJK Compatibility ❰ Range: 3300—33FF ❱” (PDF). Unicode.org. Truy cập ngày 24 tháng 5 năm 2019.
Nguồn
- Bureau International des Poids et Mesures (2006). “The International System of Units (SI)” (PDF). Truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2008.
- Bureau International des Poids et Mesures. (2006). "The International System of Units (SI)" (on-line browser):
- Table 6 (Non-SI units accepted for use with the International System). Retrieved 2008-08-24
- National Institute of Standards and Technology (11 tháng 11 năm 2000). “Appendix C: General tables of units of measurement”. NIST Handbook 44: Specifications, Tolerances, and Other Technical Requirements for Weighing and Measuring Devices. National Institute of Standards and Technology. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 12 năm 2011. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2006.
- National Institute of Standards and Technology. (December 2003). The NIST Reference on Constants, Units, and Uncertainty: International System of Units (SI) (web site):
- Note on SI units. Retrieved 2008-08-24.
- Recommending uppercase letter L. Retrieved 2008-08-24.
- Taylor, B.N. and Thompson, A. (Eds.). (2008a). The International System of Units (SI). United States version of the English text of the eighth edition (2006) of the International Bureau of Weights and Measures publication Le Système International d' Unités (SI) (Special Publication 330). Gaithersburg, MD: National Institute of Standards and Technology. Retrieved 2008-08-18.
- Taylor, B.N. and Thompson, A. (2008b). Guide for the Use of the International System of Units (Special Publication 811). Gaithersburg, MD: National Institute of Standards and Technology. Retrieved 2008-08-23.
- Turner, J. (Deputy Director of the National Institute of Standards and Technology). (16 May 2008)."Interpretation of the International System of Units (the Metric System of Measurement) for the United States". Federal Register Vol. 73, No. 96, p. 28432-3.
- UK National Physical Laboratory. Non-SI Units
Liên kết bên ngoài
- "Sổ tay SI" của BIPM
- "(Bảng 6 -) Các đơn vị không SI được chấp nhận sử dụng cùng với Hệ đo lường quốc tế" của BIPM Lưu trữ 2013-08-20 tại Wayback Machine
- Lưu ý của NIST về các đơn vị SI
- NIST khuyến cáo chữ L hoa
- Trang "các đơn vị không SI được quốc tế công nhận" của phòng thí nghiệm vật lý quốc gia Anh Lưu trữ 2003-06-21 tại Wayback Machine