Chi Dó đất

Chi Dó đất
	Balanophora indica ở tây bắc Thái Lan (hang Hup Patad)
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Eudicots
(không phân hạng)	Core eudicots
Bộ (ordo)	Santalales
Họ (familia)	Balanophoraceae
Chi (genus)	Balanophora; J.R.Forst. & G.Forst., 1775
Loài điển hình
	Balanophora fungosa J.R.Forst. & G.Forst.
Các loài
	15-19. Xem bài.
Danh pháp đồng nghĩa
	Balania Tiegh.; Balaniella Tiegh.; Polyplethia (Griff.) Tiegh.;

Chi Dó đất (danh pháp khoa học: Balanophora) là một chi của khoảng 15-19 loài^[1]^[2] thực vật ký sinh trong họ Balanophoraceae, được tìm thấy trong khu vực nhiệt đới và ôn đới châu Á, bao gồm khu vực Malesia, các đảo trên Thái Bình Dương, Madagascar và nhiệt đới châu Phi cùng nhiệt đới Australia^[3]. Nhiều loài tỏa ra mùi có lẽ để thu hút các sinh vật thụ phấn theo cách thức có lẽ giống như ở các loài Rafflesia.

Các loài Balanophora là thực vật toàn ký sinh, được sử dụng trong y học dân gian ở nhiều nền văn hóa châu Á. Chẳng hạn, tại Trung Quốc, Balanophora được biết đến như là xà cô (nấm rắn) và tại Thái Lan như là hoh-ra-tao-su-nak. Ở cả hai nơi này các loài đều được sử dụng trong điều trị một số bệnh tật. Củ của Balanophora chứa nhiều chất giống như sáp nên được dùng ở Java làm nhiên liệu cho các ngọn đuốc^[4].

Phân loại[sửa | sửa mã nguồn]

Chi này được Johann Reinhold Forster và con trai ông là Georg Forster miêu tả lần đầu tiên năm 1775 trong Characteres Generum Plantarum. Tên gọi có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp cổ balanus (βάλανος)= quả đấu^[5] và tiếng Latinh phora = mang, chứa.

Các loài[sửa | sửa mã nguồn]

Balanophora abbreviata Blume - Cu chó đồng châu, dương đài ngắn.
Balanophora coralliformis Barcelona, Tandang & Pelser Loài mô tả năm 2014^[6]
Balanophora cucphuongensis Ban, 1996 - Dó đất Cúc Phương, củ đỏ, xà cô
Balanophora dioica R.Br. ex Royle
Balanophora elongata Blume - Dó đất thuôn
- Balanophora elongata var. ungeriana (Valeton) B.Hansen
Balanophora fargesii (Tiegh.) Harms
Balanophora fungosa J.R.Forst. & G.Forst.; loài điển hình - Dó đất đồng châu, dương đài nấm.
- Balanophora fungosa var. globosa (Jungh.) B.Hansen
- Balanophora fungosa subsp. indica (Arn.) B.Hansen - Dó đất, xà cô, dương đài nam, toả dương, chu ca ra
- Balanophora fungosa var. minor (Eichler) B.Hansen
Balanophora harlandii Hook.f.
Balanophora involucrata Hook.f. & Thomson
Balanophora japonica Makino
Balanophora latisepala (Tiegh.) Lecomte - Cu chó, dương đài hình cầu, dó đất hình cầu, xà cô
Balanophora laxiflora Hemsl. - Nấm đất, dó đất hoa thưa, dương đài hoa thưa, cu chó, xà cô, net din, tang din.
Balanophora lowii Hook.f.
Balanophora nipponica Makino
Balanophora papuana Schltr.
Balanophora polyandra Griff.
Balanophora reflexa Becc.
Balanophora subcupularis P.C.Tam
Balanophora tobiracola Makino
Balanophora wilderi Setch.
Balanophora yakushimensis Hatus. & Masam.