Chu shogi

Chu shogi

Bàn cờ Chu shogi bằng gỗ. Một bên là các quân đã được phong cấp (trừ các quân không thể phong cấp), được hiển thị bằng màu đỏ.
Năm hoạt động	Khoảng thế kỷ 14 đến nay
Loại trò chơi	Board game Trò chơi chiến lược
Người chơi	2
Thời gian chuẩn bị	2+ phút
Thời gian chơi	6–8 giờ hoặc hơn
Cơ hội ngẫu nhiên	Không

Chu shogi (中 (ちゅう)将 (しょう)棋 (ぎ) ^{(Trung tướng kì)}, Chu shogi) là một biến thể lớn hơn của shōgi đến từ Nhật Bản, đồng thời cũng là một trò chơi bàn với hai người chơi.

Luật chơi

Thiết lập trò chơi

Hai người chơi, bên Tiên (先手 ^{(tiên thủ)}/ せんて, sente, "người đi trước") và bên Hậu (後手 ^{(hậu thủ)}/ ごて, gote, "người đi sau"), chơi trên một bàn cờ gồm có mười hai hàng ngang và mười hai cột dọc, phân thành 144 ô vuông để đặt và di chuyển quân cờ. Các ô vuông không bị phân biệt bằng cách đánh dấu hoặc màu sắc, không giống như bàn cờ phương Tây.

• Bốn hàng từ dưới lên trên theo góc nhìn của người chơi đó được gọi là vùng phong cấp của người chơi đó.
• Tiên thủ và Hậu thủ lần lượt thực hiện các nước đi của mình, và Chu shogi không có luật thả quân như nguyên gốc shogi.

Mỗi người chơi có một bộ 46 quân cờ gồm 21 loại quân khác nhau, và mỗi quân cờ có tên của nó được viết bằng Hán tự. Chữ viết thường có màu đen. Ở mặt trái của hầu hết các quân cờ (tức là ngoại trừ vua, hoàng hậu và sư tử) có các ký tự để chỉ các quân cờ đã được phong cấp, thường được viết bằng mực màu đỏ. Các quân cờ có hình nêm và hướng của chúng cho biết chúng thuộc về người chơi nào, khi chúng hướng về phía đối thủ. Tổng cộng, người chơi phải nhớ 28 nước đi cho các quân cờ này. Các mảnh có kích thước hơi khác nhau; từ lớn nhất đến nhỏ nhất (mạnh nhất đến yếu nhất) là:

Thiết lập ban đầu của Chu shogi với tên các quân cờ được viết đầy đủ bằng kanji.

• 1 Vương tướng
• 1 Ngọc tướng
• 1 Bôn vương
• 1 Sư tử
• 2 Long vương
• 2 Long mã
• 2 Phi xa
• 2 Giác hành
• 1 Kỳ lân
• 1 Phượng hoàng
• 1 Túy tượng
• 2 Manh hổ
• 2 Mãnh báo
• 2 Kim Tướng
• 2 Ngân Tướng
• 2 Đồng Tướng
• 2 Hoành hành
• 2 Thụ hành
• 2 Phản xa
• 2 Hương xa
• 2 Trọng nhân
• 12 Bộ binh

Liệt kê dưới đây là các quân cờ của trò chơi và nếu có thăng cấp, thì các quân cờ sẽ được thăng cấp thành. Tên là bản dịch thô đã được chuẩn hóa phần nào trong tiếng Việt. Các quân được liệt kê theo thứ tự bảng chữ cái theo tên tiếng Anh của chúng.

Phong cấp chỉ áp dụng cho các quân cờ bắt đầu với các thứ hạng ở cột ngoài cùng bên trái, tức là các quân cờ có các thứ hạng này được viết bằng màu đen; những quân cờ thăng cấp có cùng thứ hạng được viết bằng màu đỏ có thể không được thăng cấp nữa. Các quân cờ chỉ xuất hiện khi thăng cấp, tức là các tên chỉ xuất hiện được viết bằng màu đỏ, được đánh dấu hoa thị. Vương tướng, Ngọc tướng, Bôn vương và Sư tử không phong cấp.

Quân cờ

Tên quân cờ	Kanji	Romaji	Kí hiệu	Phong cấp thành	Ý nghĩa
Giác hành	角行	kakugyō	角	Long mã	Di chuyển góc
Manh hổ	盲虎	mōko	虎	Phi lộc	Hổ mù
Đồng tướng	銅将	dōshō	銅	Hoành hành	Tướng đồng
Long mã	龍馬	ryūma	馬	Giác ưng	Ngựa rồng
Long vương	龍王	ryūō	龍	Phi thứu	Vua rồng
Túy tượng	酔象	suizō	象	Thái tử	Voi say xỉn
Mãnh báo	猛豹	mōhyō	豹	Giác hành	Báo đốm
*Phi ngưu	飛牛	higyū	牛	(phong từ Thụ hành)	Trâu bay
*Phi lộc	飛鹿	hiroku	鹿	(phong từ Manh hổ)	Huơu bay
*Bôn trư	奔猪	honcho	猪	(phong từ Hoành hành)	Lợn chạy
Trọng nhân	仲人	chūnin	仲	Túy tượng	Đi giữa
Kim tướng	金将	kinshō	金	Phi xa	Tướng vàng
*Giác ưng	角鷹	kakuō	鷹	(phong từ Long mã)	Chim ưng có sừng
Vua (tiên thủ)	玉将	gyokushō	玉	—	Tướng ngọc
Vua (hậu thủ)	王将	ōshō	王	—	Tướng vua
Kỳ lân	麒麟	kirin	麒	Sư tử	Kỳ lân
Hương xa	香車	kyōsha	香	Bạch câu	Xe hương
Sư tử	獅子	shishi	獅	—	Sư tử
Bộ binh	歩兵	fuhyō	歩	Kim tướng	Lính bộ
Phượng hoàng	鳳凰	hōō	鳳	Bôn vương	Phượng hoàng
*Thái tử	太子	taishi	太	(phong từ Túy tượng)	Thái tử
Bôn vương	奔王	honnō	奔	—	Vua chạy
Phản xa	反車	hensha	反	Kình nghê	Xe ngược
Phi xa	飛車	hisha	飛	Long vương	Xe bay
Hoành hành	横行	ōgyō	横	Bôn trư	Đi ngang
Ngân tướng	銀将	ginshō	銀	Thụ hành	Tướng bạc
*Phi thứu	飛鷲	hijū	鷲	(phong từ Long vương)	Đại bàng bay
Thụ hành	竪行	shugyō	竪	Phi ngưu	Đi dọc
*Kình nghê	鯨鯢	keigei	鯨	(phong từ Phản xa)	Cá voi
*Bạch câu	白駒	hakku	駒	(phong từ Hương xa)	Ngựa trắng

Phong cấp

Khu vực phong cấp là 'lãnh thổ đối phương', bốn hàng xa nhất của bàn cờ, phần lớn bị chiếm bởi quân của người chơi đối phương khi bàn cờ được thiết lập lần đầu. Khi một quân cờ có thể phong cấp đi vào khu vực phong cấp từ bên ngoài hoặc thực hiện nước đi ăn quân trong khu vực phong cấp, nó sẽ có tùy chọn "phong cấp" lên một quân cờ mạnh mẽ hơn. Phong cấp không bắt buộc và trong một số trường hợp, bạn có thể để lại quân cờ không được phong cấp. (Ví dụ: bộ binh, kim tướng, ngân tướng, đồng tướng, mãnh báo, phượng hoàng, kỳ lân, thụ hành, hoành hành và trọng nhân đều mất một số khả năng tấn công khi phong cấp, vì vậy có thể có lý do chiến thuật tức thì để hoãn lại, mặc dù lợi ích thu lại được nhiều hơn mất.) Phong cấp là vĩnh viễn và các quân cờ được phong cấp không được trở lại quân cờ ban đầu, cũng như không được phong cấp lần thứ hai. Nếu một quân cờ không được phong cấp khi vào vùng phong cấp, thì nó có thể không được phong cấp cho đến khi nó rời khỏi vùng đó và quay lại trừ khi nó ăn quân, ngoại trừ những con tốt (xem bên dưới). Phong cấp được thực hiện bằng cách lật quân cờ lại sau khi nó di chuyển, để lộ tên của quân cờ được phong cấp. Phong cấp một quân cờ có tác dụng thay đổi cách thức di chuyển của quân cờ đó. Xem bên dưới. Ví dụ: việc phong cấp quân Kỳ lân biến nó thành một quân Sư tử và sau đó nó di chuyển giống hệt như con sư tử ban đầu, ngay cả với các luật trao đổi sư tử. (Đó có thể là lý do để trì hoãn việc phong cấp Kỳ lân.) Tuy nhiên, một quân Phi xa có được bằng cách phong cấp Tướng vàng khác với một quân Phi xa ban đầu, bằng cách đó quân Phi xa phong cấp ấy vẫn có thể phong cấp lên quân Long vương, trong khi quân Phi xa trước đây không thể làm điều đó.

Nếu một quân tốt đi đến hàng xa nhất, nó sẽ có cơ hội phong cấp thứ hai khi không bị bắt. (Điều này là do con tốt không bao giờ có thể rời khỏi khu vực phong cấp và có lý do chính đáng để trì hoãn việc phong cấp của nó: một con tốt có thể đứng giữa hai con sư tử được bảo vệ mà không cho phép một trong hai người chơi trao đổi chúng, đó là một con tốt được phong cấp - một tướng vàng - không thể làm được.) Không có ngoại lệ nào như vậy tồn tại hoặc cần thiết cho quân Hương xa (quân duy nhất khác quân tốt không có nước đi lùi) vì không bao giờ có bất kỳ lý do gì để trì hoãn việc phong cấp Hương xa ngay từ đầu: do đó, Hương xa đi đến hàng xa nhất mà không phong cấp sẽ trở thành một "quân cờ chết" (死 に 駒) bất động. Tương tự, việc thăng cấp cuối cùng của con tốt này cũng có thể bị từ chối, khiến con tốt như một "quân cờ chết" bất động. (Không giống như Hương xa, điều này có thể vẫn được thực hiện với lý do, một lần nữa vì các luật trao đổi quân sư tử).

Theo Okazaki Shimei, quân Trọng nhân cũng có thể thăng cấp ở hàng xa nhất khi không bị bắt. Trước đây, Hiệp hội Chu Shogi Nhật Bản đã sử dụng luật này, nhưng sau đó đã bãi bỏ quy định vì nó có thể đi ngược lại. Một số quy tắc mới do Okazaki đưa ra và không có trong các văn bản thời Edo dường như là những đổi mới khá muộn trong lịch sử của Chu shogi từ thời Showa.

Cách thức di chuyển

Một quân cờ của đối thủ bị bắt bằng cách thế chỗ: Nghĩa là, nếu một quân cờ di chuyển đến một ô vuông bị quân đối phương chiếm giữ, quân cờ đó sẽ bị loại bỏ khỏi bàn cờ. Một quân cờ không thể di chuyển đến một ô vuông do quân của mình chiếm giữ, nghĩa là quân cờ khác do người chơi đang di chuyển điều khiển.

Mỗi quân cờ trên trò chơi di chuyển theo một cách thức đặc trưng. Các quân cờ di chuyển theo đường thẳng (nghĩa là tiến, lùi, trái hoặc phải, theo hướng của một trong các nhánh dấu cộng +), hoặc theo đường chéo (theo hướng của một trong các nhánh dấu nhân ×). Sư tử là ngoại lệ duy nhất, ở chỗ nó không bắt buộc phải di chuyển trên một đường thẳng.

Như đã nói trước đó, trò chơi này dựa trên dai shogi và tất cả các quân cờ của trò chơi này có thể được tìm thấy trong Dai shogi. Tám loại quân cờ bị loại bỏ đều khá yếu và được phong cấp thành tướng vàng. Hơn nữa, bàn cờ dai shogi lớn hơn làm cho các nước đi mang tính chậm chạp thậm chí còn chậm hơn. Tất cả những điều này tạo nên lối chơi tương đối buồn tẻ.

Nhiều mảnh có khả năng thực hiện một số kiểu di chuyển, với kiểu di chuyển thường xuyên nhất tùy thuộc vào hướng mà chúng di chuyển. Các kiểu di chuyển là:

Đi từng bước một

Một số quân cờ chỉ di chuyển một hình vuông ở mỗi nước đi. Nếu một quân thiện chiếm một ô vuông liền kề, quân di chuyển có thể không di chuyển theo hướng đó; nếu có một quân cờ đối lập, nó có thể bị dịch chuyển và bắt giữ.

Các quân đi theo cách này là Vương tướng (hoặc Ngọc tướng), Thái tử, Túy tượng, Manh hổ, Mãnh báo, các quân Tướng, Trọng nhân và 12 con tốt của mỗi bên. Chỉ có Vua và Thái tử mới có thể đi theo cả tám hướng. Vua và Thái tử cũng được coi là quân cờ hoàng gia, vì nếu mất cả hai sẽ thua trận. Hiệp hội Chu Shogi Nhật Bản, ngoài việc phân tách Vua và Thái tử, còn coi quân tốt và quân trọng nhân là một loại "quân tốt" (歩) riêng biệt, trong khi những quân cờ đi một ô còn lại được gọi là "quân nhỏ" (小 駒).

Nhảy qua quân cờ khác

Một số quân cờ có thể nhảy, nghĩa là chúng có thể vượt qua bất kỳ quân cờ xen kẽ nào, dù là của mình hay đối thủ, mà không ảnh hưởng gì đến cả hai. Đó là Sư tử, Kỳ lân, Phượng hoàng, Giác ưng và Phi thứu. Chỉ có Sư tử mới có thể nhảy về mọi hướng.

Đi không giới hạn ô

Nhiều quân cờ có thể đi bất kỳ số ô vuông trống nào dọc theo một đường thẳng hoặc đường chéo, chỉ giới hạn bởi cạnh của bàn cờ. Nếu một quân cờ của đối thủ xen vào, nó có thể bị bắt bằng cách di chuyển đến ô vuông đó và loại bỏ nó khỏi bàn cờ. Một quân cờ di chuyển theo kiểu này phải dừng lại ở chỗ nó bắt được, và không thể vượt qua một quân cờ đang cản đường của nó. Nếu một quân cờ của quân mình chen vào, quân cờ đó bị giới hạn trong khoảng cách dừng ngắn hơn quân cờ xen kẽ; nếu quân cờ của quân mình đứng liền kề, nó sẽ không thể di chuyển theo hướng đó.

Các quân cờ đi theo kiểu này là Bôn vương, Long vương,Long mã, Phi xa, Giác hành, Thụ hành, Hoành hành, Phản xa, Hương xa và tất cả những quân cờ không xuất hiện trong thiết lập ban đầu ngoại trừ Thái tử. Chỉ có Bôn vương mới có thể đi cả tám hướng. Hiệp hội Chu Shogi Nhật Bản còn chia chúng thành các quân cờ lớn hơn (大 走 り 駒) và nhỏ hơn (走 り 駒): các quân có kích thước lớn hơn là Bôn vương, Giác ưng và Phi thứu, và còn lại là các quân có kích thước nhỏ hơn.

Nước đi của sư tử (bắt quân liên tục)

Sư tử có khả năng bắt đôi, được gọi là 'nước đi sư tử', ở cấp độ thấp hơn là Giác ưng và Phi thứu (Long mã và Long vương). Chi tiết về những chiêu thức mạnh mẽ này được mô tả cho sư tử bên dưới.

Quân cờ cụ thể

Sau đây là bảng cách đi của từng quân. Bên trái là quân ban đầu, bên phải là quân đã được phong cấp.

Chú thích
○	Đi đến ô liền kề hoặc đi có hạn chế các ô theo hướng đã định
☆	Có thể nhảy qua các quân khác để đến một ô mới không liền kề
│	Đi không giới hạn các ô cho đến khi có quân cản đường
─
╲
╱
!	Ăn quân không cần thế chỗ

Trọng nhân 仲人 chūnin (phong thành Túy tượng)	Bộ binh 歩兵 fuhyō (phong thành Kim tướng)
○         仲         ○               Trọng nhân có thể đi tiến hoặc lùi một bước.	○         歩                         Bộ binh chỉ có thể tiến về phía trước 1 ô
Hoành hành 横行 ōgyō (phong thành Bôn trư)	Thụ hành 竪行 shugyō (phong thành Phi ngưu)
○     ─ ─ 横 ─ ─     ○               Quân Hoành hành đi theo hàng ngang tùy ý đến khi gặp quân cản và đi một ô theo cột dọc.	│         │       ○ 竪 ○       │         │     , Quân Thụ hành đi theo cột dọc tùy ý đến khi gặp quân cản và đi một ô theo hàng ngang.
Giác hành 角行 kakugyō (phong thành Long mã)	Phi xa 飛車 hisha (phong thành Long vương)
╲       ╱   ╲   ╱       角       ╱   ╲   ╱       ╲ Giác hành đi theo 4 hướng đường chéo cho đến khi gặp một quân cản. Do chỉ đi chéo, Tượng chưa phong cấp chỉ kiểm soát một nửa số ô của bàn cờ.	│         │     ─ ─ 飛 ─ ─     │         │     Phi xa có thể đi ngang dọc tùy ý cho đến khi gặp 1 quân cản.
Long mã 龍馬 ryūma (phong thành Giác ưng)	Long vương 龍王 ryūō (phong thành Phi thứu)
╲       ╱   ╲ ○ ╱     ○ 馬 ○     ╱ ○ ╲   ╱       ╲ Long mã đi một ô theo mọi hướng hoặc đi theo đường chéo cho đến khi gặp một quân cản.	│       ○ │ ○   ─ ─ 龍 ─ ─   ○ │ ○       │     Long vương đi một ô theo mọi hướng hoặc đi theo hàng ngang, cột dọc tùy ý đến khi gặp quân cản.
Hương xa 香車 kyōsha (phong thành Bạch câu)	Phản xa 反車 hensha (phong thành Kình nghê)
│         │         香                         Hương xa chỉ có thể tiến tùy ý theo hàng dọc trước khi gặp 1 quân cản. Hương xa sẽ tự động được phong cấp khi tới hàng cuối cùng.	│         │         反         │         │     Phản xa đi theo cột dọc tùy ý cho đến khi gặp quân cản.
Manh hổ 盲虎 mōko (phong thành Phi lộc)	Mãnh báo 猛豹 mōhyō (phong thành Giác hành)
○   ○     ○ 虎 ○     ○ ○ ○             Manh hổ đi một ô về mọi hướng, trừ nước đi tiến về phía trước 1 ô.	○ ○ ○       豹       ○ ○ ○             Mãnh báo đi một ô theo mọi hướng, trừ 2 nước đi sang ngang.
Đồng tướng 銅将 dōshō (phong thành Hoành hành)	Ngân tướng 銀将 ginshō (phong thành Thụ hành)
○ ○ ○       銅         ○               Đồng tướng có thể đi được một ô theo cột dọc và hai nước đi chéo một ô về phía trước.	○ ○ ○       銀       ○   ○             Ngân tướng có thể đi được một ô theo 4 đường chéo + một ô tiến về phía trước.
Kim tướng 金将 kinshō (phong thành Phi xa)	Túy tượng 酔象 suizō (phong thành Thái tử)
○ ○ ○     ○ 金 ○       ○               Kim tướng đi được một ô theo mọi hướng trừ nước đi chéo về phía sau.	○ ○ ○     ○ 象 ○     ○   ○             Túy tượng đi một ô về mọi hướng, trừ nước đi lùi về phía sau 1 ô.
Kỳ lân 麒麟 kirin (phong thành Sư tử)	Phượng hoàng 鳳凰 hōō (phong thành Bôn vương)
☆       ○   ○   ☆   麒   ☆   ○   ○       ☆     Kỳ lân đi một ô theo đường chéo hoặc nhảy lên hai ô theo đường thẳng.	☆       ☆     ○       ○ 鳳 ○       ○     ☆       ☆ Phượng hoàng đi một ô theo đường thẳng hoặc nhảy lên hai ô theo đường chéo.
Bôn vương 奔王 honnō	Phi Lộc 飛鹿 hiroku (phong từ Manh hổ)
╲   │   ╱   ╲ │ ╱   ─ ─ 奔 ─ ─   ╱ │ ╲   ╱   │   ╲ Bôn vương đi tùy ý theo đường thẳng hoặc đường chéo đến khi gặp một quân cản. Bôn vương không phong cấp.	│       ○ │ ○     ○ 鹿 ○     ○ │ ○       │     Phi lộc đi một ô về mọi hướng và đi tùy ý theo cột dọc đến khi gặp quân cản.
Phi ngưu 飛牛 higyū (phong từ Thụ hành)	Bôn trư 奔猪 honcho (phong từ Hoành hành)
╲   │   ╱   ╲ │ ╱       牛       ╱ │ ╲   ╱   │   ╲ Phi ngưu đi tùy ý về mọi hướng đến khi gặp quân cản, trừ nước đi sang ngang.	╲       ╱   ╲   ╱   ─ ─ 猪 ─ ─   ╱   ╲   ╱       ╲ Bôn trư đi tùy ý về mọi hướng đến khi gặp quân cản, trừ nước đi theo cột dọc.
Kình nghê 鯨鯢 keigei (phong từ Phản xa)	Bạch câu 白駒 hakku (phong từ Hương xa)
│         │         鯨       ╱ │ ╲   ╱   │   ╲ Kình nghê đi tùy ý theo cột dọc và đi chéo về phía sau cho đến khi gặp quân cản.	╲   │   ╱   ╲ │ ╱       駒         │         │     Bạch câu đi theo cột dọc và 2 đường chéo về phía trước tùy ý đến khi gặp 1 quân cản.
Vương tướng 玉将 gyokushō, Ngọc tướng 王将 ōshō	Thái tử 太子 taishi (phong từ Túy tượng)
○ ○ ○     ○ 王 ○     ○ ○ ○             Vua di chuyển và ăn quân một ô theo mọi hướng. Có thể bị chiếu hoặc chiếu hết	○ ○ ○     ○ 太 ○     ○ ○ ○             Thái tử đi như quân Vương tướng và Ngọc tướng. Có thể bị chiếu hoặc chiếu hết.

Ba quân cờ tiếp theo có các nước đi đặc biệt liên quan đến khả năng di chuyển và thậm chí bắt quân hai lần mỗi lượt.

Giác ưng 角鷹 kakuō (promoted dragon horse)	Phi thứu 飛鷲 hijū (promoted dragon king)
╲   ☆   ╱   ╲ ! ╱   ─ ─ 鷹 ─ ─   ╱ │ ╲   ╱   │   ╲ Giác ưng đi tùy ý theo đường chéo hoặc hàng ngang, cột dọc cho đến khi gặp quân cản, trừ nước đi về phía trước. Phi thứu cũng có thể thực hiện nước đi của sư tử theo hướng về phía trước.	☆   │   ☆   ! │ !   ─ ─ 鷲 ─ ─   ╱ │ ╲   ╱   │   ╲ Phi thứu đi tùy ý theo đường chéo hoặc hàng ngang, cột dọc cho đến khi gặp quân cản, trừ nước đi chéo về phía trước. Phi thứu cũng có thể thực hiện nước đi của sư tử theo hướng đi chéo về phía trước.
Sư tử 獅子 shishi
○ × 2 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ 獅 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ☆ ☆ ☆ ☆ ☆ ☆ ! ! ! ☆ ☆ ! 獅 ! ☆ ☆ ! ! ! ☆ ☆ ☆ ☆ ☆ ☆ Phạm vi di chuyển / bắt đôi: Sư tử có thể bước một ô theo bất kỳ hướng nào tối đa hai lần trong một lượt. Nó có thể thay đổi hướng sau bước đầu tiên và không bị hạn chế khi đi theo một trong tám hướng ngang dọc hoặc chéo. Có nghĩa là, nó cũng có thể bước đến một trong những ô mà quân mã có thể nhảy tới trong cờ Vua. Nó có thể tiếp tục ăn thêm quân sau khi ăn quân ở bước đi đầu tiên. Bằng cách quay trở lại hình vuông lúc đầu, nó có thể ăn một quân cờ của đối thủ trên hình vuông liền kề một cách hiệu quả mà không cần di chuyển. Đây được gọi là 居 喰 い igui "ăn quân tại chỗ". Một nước đi ăn quân mà không cần di chuyển, đó là một cách để vượt qua một lượt. Nhảy: Sư tử có thể nhảy bất cứ đâu trong vòng hai ô vuông. Điều này tương đương với việc nhảy theo bất kỳ hướng nào trong tám hướng chéo hoặc trực giao, hoặc thực hiện bất kỳ bước nhảy nào của một quân Mã trong cờ Vua phương Tây. Sư tử không phong cấp. Miễn bị bắt Bắt quân sư tử bị cấm trong các trường hợp sau đây, vì nó sẽ khiến hai quân Sư tử sẽ bị trao đổi và loại ra khỏi bàn cờ: Một con Sư tử không thể bắt một con Sư tử khác không liền kề (tức là trên hình vuông "☆") khi nó có thể bị bắt lại ở nước đi tiếp theo, trừ khi nó bắt được thứ gì đó quan trọng (tức là không phải con tốt hoặc quân Trọng nhân) cùng với sư tử khi nó thực hiện ăn quân kép. (Việc bắt đôi như vậy được gọi là 付 け 喰 い tsukegui hoặc 喰 添 kuisoe "ăn thêm", và bắt lại con sư tử đó được gọi là 獅子 を 撃 つ shishi o utsu "săn sư tử".) Một quân cờ không phải là sư tử không thể bắt được một con sư tử khi trong nước đi ngay trước đó, vì quân sư tử đó đã được một quân cờ không phải là con sư tử sẵn sàng bắt lại trên một ô vuông khác. (Trong thời gian gần đây, điều này đã được sửa đổi bởi quy tắc của Okazaki, rằng một cuộc bắt lại như vậy được phép chống lại một con sư tử không được quân cờ nào của đối thủ bảo vệ.) Quy định "hình vuông khác" có nghĩa là nếu một con Kỳ lân bắt được một con Sư tử, nó luôn có thể bị bắt lại nếu nó đồng thời phong cấp thành Sư tử. Các tài liệu mô tả luật trong lịch sử đã nói rõ ràng về một trường hợp mà sự chiếm lại trượt qua hình vuông được sơ tán bởi sư tử bắt (た は か げ 足 "người bảo vệ ẩn"; tình huống tương tự trong cờ vua phương Tây được gọi là cuộc tấn công X-ray). Nhưng họ không đề cập đến các trường hợp khi một con tốt hoặc quân Trọng nhân bị bắt cùng một lúc với một con Sư tử trong một cuộc bắt đôi ảnh hưởng đến khả năng chiếm lại, gây tranh cãi về việc liệu trường hợp sau có thể là ngoại lệ của quy tắc đã nêu hay không (1). Hơn nữa, người ta thường giả định rằng các quy tắc bắt sư tử không áp dụng một cách đệ quy trong trường hợp có nhiều quân Sư tử, vì vậy việc bắt lại quân sư tử đã ăn quân sư tử của mình trước đó sẽ không phải tuân theo những quy tắc đó, giống như họ cũng sẽ không phải giữ vua của họ khỏi bị chiếu. Lưu ý rằng không có sự khác biệt giữa Kỳ lân thăng cấp và Sư tử khi có liên quan đến các quy tắc này.

Nước đi sư tử

Dưới đây là tám ví dụ về các quy tắc trao đổi sư tử đang hoạt động. Trong tất cả các ví dụ dưới đây, quân Đen và Trắng được phân biệt bằng màu sắc chứ không phải theo hướng như trong trò chơi thực. (Màu đen di chuyển lên phía trên.)

金   獅   獅     Đen có thể bắt Sư tử của Trắng bằng Sư tử của mình, vì hai con sư tử ở gần nhau, do đó, sự bảo vệ bằng Kim tướng của Trắng là không thích hợp. Lưu ý Sư tử đen được phép kết thúc ở bất cứ đâu trong khu vực đã vẽ sau khi chiếm được, ngay cả trên 3 ô vuông mà Kim tướng có thể chiếm lại, mặc dù thường thì Sư tử bên đen tất nhiên sẽ tránh được điều đó và thậm chí có thể lấy cả Kim tướng trắng.	角     反   銀           獅             獅           Cả sư tử của Đen và Trắng đều được bảo vệ (của Đen bởi Ngân tướng và của Trắng bởi Phản xa), và do đó không bên nào có thể sử dụng Sư tử của mình để bắt Sư tử đối phương. Tuy nhiên, Đen có thể sử dụng hợp pháp quân Giác hành của mình để bắt sư tử của Trắng.
獅                       獅         歩             角 Đen không thể bắt được sư tử của Trắng, sư tử Trắng hiện đang không bị đánh bại, nhưng việc ăn sư tử bên Trắng sẽ khiến sư tử của Đen bị quân Giác hành của Trắng bắt lại thông qua một cuộc tấn công X-ray. Giác hành của bên Trắng do đó là một quân bảo vệ ẩn. Nếu Trắng di chuyển trước, Trắng có thể bắt sư tử của Đen bằng quân Giác hành, nhưng không được dùng sư tử của mình.	獅   馬         銀 歩               獅             歩     玉           角 Một phiên bản phức tạp hơn của tình huống trước đó. Sẽ là sai luật nếu Đen sử dụng sư tử của mình để bắt quân tốt Trắng cùng với sư tử Trắng, vì khi đó sư tử bên Trắng sẽ bị quân Trắng chiếm lại. (Điều này cũng đúng nếu đó là quân Trọng nhân Trắng.) Tuy nhiên, Đen có thể từ bỏ việc bắt giữ con tốt một cách hợp pháp và chỉ bắt sư tử Trắng, vì khi đó sư tử bên Đen không thể bị bắt lại ngay lập tức. (Đây là quy tắc có thể xảy ra, mặc dù nó không được nêu rõ ràng trong các tài liệu lịch sử. Dù sao thì rất hiếm khi người ta muốn đối diện với việc này, ngay cả khi điều đó được cho phép.)
獅   歩     獅   Sư tử của Trắng được bảo vệ bởi con tốt của mình, và do đó sẽ là sai luật nếu Đen sử dụng sư tử của mình để bắt sư tử của Trắng và không gì khác (vì sư tử bên Đen sau đó có thể bị bắt lại bởi con tốt). Tuy nhiên, Đen có thể sử dụng hợp pháp sư tử của mình để bắt con tốt của Trắng và sau đó là sư tử Trắng, vì sau khi bắt, Sư tử bên Đen tạm ở vị trí an toàn, và không thể bị bắt lại ngay lập tức.	獅   飛 金 仲           獅           銀           獅 Đen không thể bắt sư tử Trắng trong góc một mình, vì sư tử bên Đen sẽ bị bắt bởi quân Phi xa của Trắng; tuy nhiên, có thể bắt được đồng thời Ngân tướng và sau đó là Sư tử ở dưới góc là đúng luật. Đen không thể bắt được sư tử Trắng ở trên cùng của bàn cờ (cũng được bảo vệ bởi quân Phi xa Trắng), ngay cả khi Sư tử bên Đen bắt đồng thời Trọng nhân và Sư tử bên Trắng cũng đang được bảo vệ. Việc bắt quân Trọng nhân Trắng và sau đó là Kim tướng Trắng là đúng luật, vì đây không phải là tình huống bắt Sư tử và không áp dụng các quy tắc đó.
飛                                           麒       獅   獅                               角       Nếu Trắng bắt sư tử của Đen bằng quân Kỳ lân của mình, thì theo luật Chu Shogi thời Edo, Đen không thể trả đũa ngay lập tức bằng cách bắt lại sư tử Trắng bằng quân Giác hành của mình, mặc dù anh ta tất nhiên có thể làm như vậy trong bất kỳ nước đi nào trong tương lai. Theo quy định của Hiệp hội Chu Shogi Nhật Bản, việc chiếm lại sẽ được phép theo luật Okazaki vì sư tử Trắng đang không được bảo vệ. Nếu Trắng bắt sư tử của Đen bằng Kỳ lân và phong cấp cho nó thành Sư tử, Đen sẽ được phép chiếm lại con sư tử đó trong nước đi tiếp theo, vì đây không phải là ô vuông khác ô con sư tử bên Trắng đầu tiên bị bắt.	香                           角         獅         獅         獅                 飛               王     Sơ đồ này cho thấy một trường hợp có nhiều sư tử. (Những tình huống như vậy ít hoặc không xuất hiện trong luật Chu Shogi cổ.) Giả sử Đen đề xuất sử dụng sư tử của mình để bắt con sư tử ngoài cùng bên trái của Trắng (1.LnxLn). Đối tượng màu trắng, nói rõ kế hoạch của mình để trả lời bằng cách chiếm lại sư tử của Đen với con sư tử khác của mình (1... LnxLn). Bây giờ, nước đi được đề xuất này của Trắng sẽ không hợp pháp theo luật trao đổi sư tử, vì nó khiến sư tử của Trắng ngay lập tức bị chiếm lại bởi quân Phi xa của Đen. (Ghim trên quân là không liên quan, vì nó là hợp pháp, mặc dù thường là xấu, khiến cho Vua bên Đen bị chiếu.) Vì đề xuất chiếm lại quân sư tử Đen của Trắng là sai luật, sư tử Đen thực sự không thể bị chiếm lại sau khi chiếm Sư tử Trắng. Tuy nhiên, các ván cờ hiện đại sẽ không tính đến điều này. Thay vào đó, nó sẽ có xu hướng ủng hộ việc áp dụng các quy tắc từ trước, trong đó bất kỳ hành động nào của sư tử bên đối thủ nằm mục đích chiếm lại đều bị coi là bất hợp pháp và thua ngay tại chỗ. Theo cách hiểu này, Sư tử bên Đen bắt Sư tử bên Trắng là sai luật.

Lặp nước đi

Về nguyên tắc, người chơi không được đi lại nước đi cũ nếu nước đi đó đã xuất hiện trước đó. (Quy tắc này thường được nới lỏng mà không làm thay đổi tác dụng của nó, bằng cách chỉ cấm sự xuất hiện lần thứ 4 của bất kỳ nước đi nào, để cho phép người chơi phạm lỗi.) trong kiểm tra. Lưu ý rằng một số quân cờ nhất định có khả năng nhảy qua bất kỳ quân cờ nào trong một số tình huống nhất định (sư tử, khi ít nhất một hình vuông liền kề với nó đều đã có quân cờ khác chiếm chỗ, quân Giác ưng, khi ô vuông ngay trước nó đã có quân cờ khác chiếm chỗ và quân Phi thứu, khi hai ô vuông theo chéo về phía trước cũng trong tình trạng như Sư tử hay Giác ưng). (Sư tử, Giác ưng và Phi thứu cũng có thể bị chặn đi ngang qua cạnh bàn cờ.) Mỗi nước đi như vậy khiến vị trí không thay đổi, nhưng không vi phạm quy tắc lặp nước, vì bây giờ sẽ đến lượt người chơi khác để di chuyển. Tất nhiên, hai nước đi liên tiếp là không thể, vì người chơi đầu tiên sẽ nhìn thấy vị trí mới như trước.

Hiệp hội Chu Shogi Nhật Bản chơi theo các luật lặp nước phức tạp hơn. Chỉ có lần lặp lại nước đi thứ tư sẽ bị cấm và người chơi bên nào đạt được điều này đầu tiên không bị ép buộc phải đi nước đi khác. Nếu một bên đang thực hiện các cuộc tấn công với các nước đi của mình đều giống với các nước đi cũ và bên còn lại thì không, bên tấn công phải đi nước đi khác, trong khi trong trường hợp kiểm tra quân cờ phải đi chệch hướng bất kể bên được kiểm tra có tấn công các quân cờ khác hay không. Trong trường hợp đi hai nước liên tiếp, bên đi trước phải đi nước đi khác, làm cho việc bỏ qua lượt để tránh zugzwang là vô nghĩa nếu đối phương ở vị trí mà người chơi cũng có thể vượt qua trong lượt của mình.

Chiếu và chiếu hết

Khi một người chơi thực hiện một nước đi sao cho hoàng gia (vua hoặc thái tử) duy nhất còn lại của đối phương có thể bị bắt ở nước đi sau, nước đi đó được coi là chiếu; vua hoặc hoàng tử được cho là đang bị chiếu. Nếu vua hoặc hoàng tử của một người chơi đang bị chiếu và không có nước đi đúng luật nào của người chơi đó sẽ thoát khỏi việc bị chiếu, thì nước đi chiếu đó cũng là chiếu hết và chiến thắng trò chơi một cách hiệu quả.

Không giống như cờ vua phương Tây, một kỳ thủ không cần phải di chuyển Vua ra khỏi vùng bị chiếu, và thậm chí có thể đi vào vùng bị chiếu. Mặc dù đó thường không phải là một ý tưởng hay, nhưng một người chơi có nhiều hơn một hoàng gia đôi khi có thể hy sinh một trong những quân cờ này như một phần của gambit hoặc đổi lấy những quân cờ mạnh hơn.

Người chơi không được phép thực hiện nước đi chiếu vĩnh viễn. Đây là một quy tắc mà phát sinh từ quy tắc lặp lại.

Kết thúc trò chơi

Một người chơi bắt được Vua hoặc Thái tử duy nhất còn lại của đối thủ sẽ thắng trận đấu. Vì vậy, một người chơi mà bị chiếu hoặc không có nước đi nào hợp lệ sẽ bị thua. Tình trạng này sẽ dẫn đến "smothered stalemates" nơi mà sự an toàn của quân Vua bên mạnh không còn là vấn đề, nhưng không có nước đi nào có thể thực hiện được: những điều này cũng dẫn đến việc người chơi bị bí nước phải đi theo quy tắc của The Chess Variant Pages.

Thay vào đó, có quy tắc "vua trần". Một mô tả lịch sử về chu shogi có đề cập đến, "Khi các quân cờ của cả hai bên không còn, và chỉ còn 2 quân Vua, một bên chỉ có thể chiếu hết nếu bên đó có quân Kim tướng được thăng cấp". Tuy nhiên, đây chỉ là một trường hợp cụ thể, và động cơ cho một quy tắc như vậy là không chắc chắn vì vua và quân Phi xa (Kim tướng được phong cấp) chống lại Vua bên đối phương, rất dễ bị chiếu bí. Hiệp hội Chu-Shogi Nhật Bản đã thay đổi điều này thành một quy tắc chung tương tự như của shatranj, trong đó một quân Vua trần ngay lập tức thua khi mất tất cả quân cờ của mình, trừ khi bên đó có thể hạ gục đối thủ ở nước đi sau (trong trường hợp đó ván đấu là một ván hòa), hoặc bạn có thể bắt quân Vua hoặc Thái tử duy nhất còn lại của đối thủ ở nước đi sau (trong trường hợp đối thủ thua cuộc). Điều này tạo ra sự khác biệt trong Tàn cuộc Vua và tốt chống lại Vua, hoặc Vua và Mãnh báo chống lại Vua bên yếu, mà bên mạnh hơn không thể chiến thắng nếu bên yếu hơn không chỉ có quân Vua mà còn có nhiều quân cờ khác (và trong một số trường hợp với Manh hổ, Ngân tướng và Đồng tướng có thể bị mắc kẹt bởi vua đối phương khi tách khỏi vua của chính họ). Chi tiết hơn được cung cấp trong các luật cờ tiêu chuẩn của họ: Vua và bất kỳ quân nào chống lại Vua bên yếu là chiến thắng ngay lập tức theo luật vua trần, ngoại trừ nếu quân cờ là quân tốt hoặc đi giữa, trong trường hợp đó quân cờ phải được phong cấp một cách an toàn (với Kim tướng hoặc Túy tượng) trước khi chiến thắng có thể được xác định. Hơn nữa, "quân cờ chết" không được tính theo luật này; Vua và một con tốt bất động hoặc Hương xa ở hạng xa chống lại Vua bên yếu vẫn là một ván hòa.

Trong thực tế, những điều kiện để chiến thắng này hiếm khi được đáp ứng, vì người chơi sẽ đầu hàng khi bị chiếu bí, ngược lại thua là không thể tránh khỏi.

Người chơi thực hiện một nước đi sai luật sẽ thua ngay lập tức. (Quy tắc này có thể được nới lỏng trong các ván đấu thông thường và Hodges viết cho độc giả phương Tây khuyến khích người chơi làm như vậy.) Người chơi cũng có thể đồng ý hòa bất cứ lúc nào hoặc nếu trò chơi đạt đến một vị trí mà khả năng chiến thắng là bất khả thi. hoàn thành cho một trong hai người chơi (gọi là 持 将 棋 jishōgi, như trong shogi tiêu chuẩn). (Trong thực tế, những vị trí không thể chiến thắng nếu bên kia mắc sai lầm rất rõ ràng cũng được coi là jishōgi, chẳng hạn như quân Vua chỉ có Sư tử của mình bị chặn lại gần vua đối phương bởi hai quân Trọng nhân ở các hàng liền kề.) Theo luật có từ lịch sử, điều này có nghĩa là không một loạt nước đi đúng luật nào có thể dẫn đến việc tất cả các quân cờ của một người chơi bị bắt; theo quy định của Hiệp hội Chu Shogi Nhật Bản, điều này cũng có nghĩa là không có loạt nước đi đúng luật nào có thể dẫn đến việc một người chơi chỉ còn lại Vua hoặc không có quân cờ hoàng gia. Trong các giải đấu chuyên nghiệp, các ván đấu hòa được chơi lại với việc đổi bên.

Luật chạm quân

Hodges đã báo cáo trong tác phẩm của mình một điều luật chạm quân nghiêm ngặt cho Chu shogi. Khi một quân cờ đã được chạm vào đầu tiên, thì bắt buộc người chơi phải đi quân cờ đó. Hơn nữa, nếu quân cờ cũng được chuyển đến một ô vuông, nó bắt buộc phải đi đến ô vuông đó mà không có ngoại lệ. (Có nghĩa là, quân cờ không thể được di chuyển sang một ô vuông khác, ngay cả khi tay của người không rời khỏi quân cờ.) Do đó, luật chạm quân của Chu shogi nghiêm ngặt hơn so với luật chạm quân của cờ vua phương Tây được sử dụng trong đấu giải. Theo luật của Hiệp hội Chu Shogi Nhật Bản, nếu chạm vào một quân cờ mà nó không thể di chuyển thì sẽ không bị phạt trong hai lần đầu tiên, nhưng nếu đối phương phạm lỗi ở lần thứ ba, có thể dẫn đến việc bị tước quyền thi đấu.

Chấp quân

Các ván đấu giữa những kỳ thủ có lực cờ khác nhau thường được chơi bằng các ván đấu có chấp quân. Trong ván chấp quân, một hoặc nhiều quân của Trắng bị loại bỏ khỏi thiết lập ban đầu — đổi lại, Trắng có thể di chuyển một vài quân cờ của mình hoặc sắp xếp lại chúng để lấp đầy khoảng trống và bảo vệ quân yếu hơn, và Trắng luôn đi trước. Sư tử cũng có thể bị loại bỏ bằng cách thăng cấp Kỳ lân của Đen bằng Sư tử thứ hai, và ở vị trí thứ ba, đổi phượng hoàng của Đen lấy Kỳ lân của Trắng và thăng cấp cho con sau.

Sự mất cân bằng được tạo ra bởi phương pháp chấp quân này không mạnh như trong cờ vua vì lợi thế vật chất không quá quan trọng trong Chu shogi.

Mối quan hệ giữa chấp quân và sự khác biệt về thứ hạng không được thống nhất, với một số hệ thống được sử dụng. Hệ thống được mô tả trong Middle Shogi Manual, theo thứ tự tăng dần về cấp bậc là như sau:

• Đồng tướng
• Ngân tướng
• Manh hổ
• Mãnh báo
• Kim tướng
• Hoành hành
• Thụ hành
• Phi xa

• Hai quân Sư tử
• Hai quân Sư tử, một quân Đồng tướng
• Hai quân Sư tử, một quân Ngân Tướng
• Hai quân Sư tử, một quân Mãnh báo
• Hai quân Sư tử, một quân Kim tướng
• Hai quân Sư tử, một quân Hoành hành
• Hai quân Sư tử, một quân Thụ hành

• Ba quân Sư tử
• Ba quân Sư tử và một quân (Bôn vương)
• Ba quân Sư tử và hai quân (thêm Long vương)
• Ba quân Sư tử và ba quân (thêm Phi xa)
• Ba quân Sư tử và bốn quân (thêm Thụ hành)
• Ba quân Sư tử và năm quân (thêm Hoành hành)

Vài cách chấp quân khác cũng được sử dụng như chấp quân Bôn vương, Bôn vương và Long vương, hoặc hai quân Vua (bên yếu hơn bắt đầu ván đấu bằng quân Túy tượng đã phong cấp).

Mối quan hệ giữa cách chấp quân và sự chênh lệch về thứ hạng không được thống nhất rộng rãi. Dưới đây là các cách chấp quân theo gợi ý của Colin Adams'. (bên mạnh chấp bên yếu)

Chênh lệch thứ hạng	Cách chấp quân
0	Không chấp quân
1	Bên yếu hơn được đi trước
2	Kim tướng (hoặc bên mạnh hơn chấp một quân đi một ô)
3	Quân Hoành hành
4	Quân Thụ hành
5	Quân Phi xa hoặc Bôn vương
6	Hai quân sư tử
7	Hai quân sư tử và một quân đi một ô (Đồng tướng, Ngân tướng, Mãnh báo, hoặc Kim tướng)
8	Hai quân sư tử và quân Hoành hành
9	Hai quân sư tử và quân Thụ hành
10	Hai quân Sư tử và quân Thụ hành hoặc Ba quân Sư tử
11	Ba quân sư tử
12	Ba quân Sư tử hoặc ba quân Sư tử và một quân cờ
13	Ba quân Sư tử và một quân cờ
14	Ba quân Sư tử và hai quân cờ
15	Ba quân Sư tử và ba quân cờ
16	Ba quân Sư tử và bốn quân cờ
17	Ba quân Sư tử và năm quân cờ

Ông cũng đã từng đề xuất một hệ thống phân loại đẳng cấp giảm dần từ 20 kyū (người mới bắt đầu) xuống 1 kyū, và sau đó nâng lên từ 1 dan đến 9 dan. (Đề xuất đó có từ khoảng năm 2000.)

Xem thêm

• Dai shogi
• Tenjiku shogi
• Biến thể Shogi

Liên kết ngoài

• Chu Shogi at The Chess Variant Pages
• Chu shogi page
• Chu shogi strategy etc.
• Colin Adams' chu shogi website at the Internet Archive
• Colin Adams' chu shogi blog
• German Chu Shogi Association (GCSA) with many reports and games to replay online
• Japanese Chu-Shogi Association (in Japanese)
• American Chu Shogi Association (ACSA; defunct) at the Internet Archive
• Presentation of chu shogi by Jean-Louis Cazaux
• SDIN Chu Shogi - Play chu shogi in real time vs human players or AI
• Chess Variants Game Courier - Play chu shogi via web page, with email notifications when it's your move.
• Richard's Play-by-eMail Server - Play chu shogi via web page or email your commands to the server, with email notifications when moves have been made in the game you're playing
• 81Dojo server - An internet server that offered live (as opposed to turn-based) chu shogi with English interface. Chu shogi server not currently functioning.
• HaChu AI by H. G. Muller - Play chu shogi (or a few other variants) against your own computer
• Chu Shogi, the ancient super Chess game (by H. G. Muller)
• The Chu Shogi promotion rule (by H. G. Muller, referring to historical mating problems)
• Errata to the Middle Shogi Manual's given solutions to the historical mating problems, by H. G. Muller: series A, B, C
• Introduction to Chu Shogi and other variants by Hidetchi (Tomohide Kawasaki) on YouTube
• I-tsu-tsu Blog: An Interview with the President of Japan Chu Shogi Association Lưu trữ 2018-11-22 tại Wayback Machine