Chương trình Apollo

Chương trình Apollo
Tổng quan chương trình
Quốc gia	Hoa Kỳ
Tổ chức	NASA
Mục đích	Phi hành đoàn hạ cánh xuống Mặt Trăng
Trạng thái	Hoàn thành
Lịch sử chương trình
Chi phí	25.4 tỷ USD (1973); 17,8 nghìn tỷ USD (2022);
Thời gian	1961–1972
Chuyến bay đầu tiên	SA-1; 27 tháng 10 năm 1961;
Chuyến bay có phi hành gia đầu tiên	Apollo 7; 11 tháng 10 năm 1968;
Chuyến bay cuối cùng	Apollo 17; 19 tháng 12 năm 1972;
Những lần thành công	32
Những lần thất bại	2 (Apollo 1 và 13)
Những lần thất bại một phần	1 (Apollo 6)
Địa điểm phóng	Cape Kennedy; Trung tâm Vũ trụ Kennedy; White Sands;
Thông tin phương tiện
Phương tiện có người lái	Apollo CSM; Apollo LM;
Tên lửa đẩy	Little Joe II; Saturn I; Saturn IB; Saturn V;

Chương trình Apollo (tiếng Anh: Apollo program, còn được biết đến là project Apollo), là chương trình đưa người vào vũ trụ thứ ba của Hoa Kỳ do NASA thực hiện, đã thành công trong việc chuẩn bị và đưa những người đầu tiên lên Mặt Trăng từ năm 1968 đến năm 1972. Chương trình này được thành lập đầu tiên vào năm 1960 dưới thời chính quyền của Tổng thống Dwight D. Eisenhower, sau chuyến bay đầu tiên của Chương trình Mercury. Sau này, Tổng thống John F. Kennedy đã phát biểu mục tiêu của chương trình là "hạ cánh một người xuống Mặt Trăng và đưa người đó trở lại Trái Đất an toàn" trong một bài phát biểu trước Quốc hội vào ngày 25 tháng 5 năm 1961. Đây là chương trình đưa con người vào vũ trụ thứ ba của Hoa Kỳ, trước đó là Chương trình Mercury và Chương trình Gemini.

Lựa chọn một phương án[sửa | sửa mã nguồn]

Khi Kennedy đã xác định Mặt Trăng như là một mục tiêu, những người lập kế hoạch cho chương trình Apollo phải đối mặt với thách thức là thiết kế một con tàu vũ trụ có thể đáp ứng mục tiêu đó, đồng thời giảm thiểu rủi ro đối với tính mạng con người, chi phí, yêu cầu về công nghệ và kỹ năng của phi hành gia. Có bốn phương án khả thi đã được đưa ra xem xét.

Bay lên trực tiếp (Direct Ascent): Tàu vũ trụ sẽ được phóng và di chuyển trực tiếp lên bề mặt Mặt Trăng mà không cần đi vào quỹ đạo Mặt Trăng trước. Thiết kế này sẽ yêu cầu phát triển một phương tiện phóng cực mạnh như Saturn C-8 hoặc Nova để mang trọng tải 163.000 pound (74.000 kg) lên Mặt Trăng.^[3]
Quỹ đạo điểm hẹn Trái Đất (Earth Orbit Rendezvous (EOR)): Phương án này sẽ đòi hỏi việc phóng lên hai tên lửa Saturn V, một chứa phi thuyền và một chứa nhiên liệu. Phi thuyền sẽ lưu lại trên quỹ đạo và được nạp vào đủ nhiên liệu để có thể bay lên đến Mặt Trăng rồi quay về. Cũng vậy, toàn bộ phi thuyền sẽ hạ xuống Mặt Trăng.
Gặp nhau trên bề mặt Mặt Trăng (Lunar Surface Rendezvous): Hai tàu vũ trụ sẽ được phóng liên tiếp. Đầu tiên, một phương tiện tự động mang nhiên liệu đẩy để quay trở lại Trái Đất, sẽ hạ cánh trên Mặt Trăng, một thời gian sau phương tiện có người lái sẽ theo sau. Nhiên liệu đẩy sẽ phải được chuyển từ phương tiện tự động sang phương tiện có người lái.^[4]
Quỹ đạo điểm hẹn Mặt Trăng (Lunar Orbit Rendezvous, LOR): Phương án này, được chấp nhận và sử dụng, đưa ra bởi John Houbolt và sử dụng kỹ thuật quỹ đạo điểm hẹn Mặt Trăng. Phi thuyền được chia ra thành nhiều đơn vị, bao gồm một Đơn vị điều khiển (Command/Service Module, CSM) và một Đơn vị Mặt Trăng (Lunar Module, LM; ban đầu là Lunar Excursion Module, LEM). CSM chứa một hệ thống hỗ trợ cuộc sống cho một phi hành đoàn ba người trong chuyến bay năm ngày lên Mặt Trăng rồi quay về và một vỏ bảo vệ nhiệt để khi họ tái nhập vào lại khí quyển của Trái Đất. LM sẽ tách ra khỏi CSM trên quỹ đạo Mặt Trăng và mang hai phi hành gia hạ xuống bề mặt Mặt Trăng, sau đó quay trở lại CSM.

Tương phản với các phương án khác, phương án LOR đòi hỏi chỉ một phần nhỏ của phi thuyền hạ cánh trên Mặt Trăng, do đó làm giảm thiểu khối lượng được phóng từ bề mặt Mặt Trăng cho chuyến bay trở về. Khối lượng được phóng lại được giảm thiểu thêm nữa bằng cách để lại một phần của LM (phần với máy móc hạ xuống) trên bề mặt Mặt Trăng.

Đơn vị Mặt Trăng (Lunar Module) bản thân nó bao gồm một tầng hạ xuống và một tầng phóng lên, tầng dưới sẽ trở thành bệ phóng cho tầng trên khi đoàn thám hiểm Mặt Trăng quay lại quỹ đạo Mặt Trăng, nơi họ sẽ nhập lại vào với CSM trước khi quay trở lại Trái Đất. Phương án này có một thuận lợi là vì LM cuối cùng sẽ bị bỏ đi, nó có thể được làm rất nhẹ, để toàn bộ phi vụ có thể được phóng chỉ bởi một tên lửa Saturn V. Tuy nhiên, lúc LOR được quyết định, một số người phác thảo chuyến bay không thoải mái trước số lượng nhập vào và tách ra cần thiết cho phương án.

Để học các kỹ thuật hạ xuống Mặt Trăng, các phi hành gia thực tập trong Phương tiện nghiên cứu việc hạ xuống Mặt Trăng (Lunar Landing Research Vehicle, LLRV), một khí cụ bay mô phỏng (bởi một động cơ phản lực đặc biệt) trọng lực được giảm đi mà Đơn vị Mặt Trăng sẽ bay trong đó.

Các phi thuyền[sửa | sửa mã nguồn]

Phi thuyền Apollo là một phần của chương trình Apollo, được thiết kế với nhiều đơn vị khác nhau để thực hiện nhiệm vụ được đặt ra. Từ trên xuống, phi thuyền có các thành phần: hệ thống thoát hiểm khi phóng (Lauch Escape System), đơn vị điều khiển (Command Module, CM), đơn vị dịch vụ (Service Module), đơn vị đáp xuống Mặt Trăng (Lunar Module, LM) và bộ chuyển đổi Mặt Trăng (Lunar Module Adapter).

Tất cả các tầng này của phi thuyền nằm trên đỉnh của tên lửa phóng. Các tên lửa phóng là Little Joe II, Saturn I, Saturn IB và Saturn V.

Vào ngày 20 tháng 7 năm 1969, tàu Apollo 11 đã đưa những phi hành gia đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng là Neil Armstrong và Edwin "Buzz" Aldrin.

Các chuyến bay sau đó, ngoài Apollo 13, đều thành công trong việc đưa người lên mặt trăng. Tổng cộng có 6 phi thuyền Apollo (với 12 phi hành gia) đã hạ cánh xuống mặt trăng.

Sự cố Apollo 13[sửa | sửa mã nguồn]

Ngày 11/4/1970, Apollo 13 được phóng. Nhưng 2 ngày sau đó, đột nhiên thùng oxy trong module dịch vụ của con tàu phát nổ, các hệ thống điện trong con tàu bị hư hại. Các phi hành gia gồm James A. Lovell, John L. "Jack" Swigert và Fred W. Haise đã chạy vào module đáp Mặt Trăng và cả phi hành đoàn đã xoay xở đưa con tàu về Trái Đất an toàn.^[5]

Các chuyến bay có người lái[sửa | sửa mã nguồn]

Chuyến bay	Tên lửa	Số hiệu	Chỉ huy	Phi công chính	Phi công	Tên Mô-đun chỉ huy (CM)	Tên Mô-đun Mặt Trăng (LM)	Ngày phóng	Giờ phóng	Thời gian bay
Apollo 1	Saturn IB	AS-204	Grissom	White	Chaffee		Không có LM	21 tháng 2 năm 1967 (dự định)
	Không phóng - Vào ngày 27 tháng 1 năm 1967 Gus Grissom, Edward White và Roger Chaffee hy sinh khi lửa bùng cháy trong phi thuyền Apollo trong một lần thử trên bệ phóng.
Chuyến bay	Tên lửa	Số hiệu	Chỉ huy	Phi công Mô-đun chỉ huy	Phi công Mô-đun Mặt Trăng	Tên Mô đun chỉ huy (CM)	Tên Mô đun Mặt Trăng (LM)	Ngày phóng	Giờ phóng	Thời gian bay
Apollo 7	Saturn IB	AS-205	Schirra	Eisele	Cunningham		Không có LM	11 tháng 10 năm 1968	15:02 GMT	10 ngày 20 giờ 09 phút 03 giây
	Chuyến bay Apollo có người lái đầu tiên, chuyến bay có người lái đầu tiên dùng tên lửa Saturn IB.
Apollo 8	Saturn V	AS-503	Borman	Lovell	Anders		Không có LM	21 tháng 12 năm 1968	12:51 GMT	06 ngày 03 giờ 00 phút 42 giây
	Chuyến bay có người lái đầu tiên vòng quanh Mặt Trăng, chuyến bay có người lái đầu tiên dùng tên lửa Saturn V.
Apollo 9	Saturn V	AS-504	McDivitt	Scott	Schweickart	Gumdrop	Spider	3 tháng 3 năm 1969	16:00 GMT	10 ngày 01 giờ 00 phút 54 giây
	Chuyến bay có người lái đầu tiên của Mô-đun Mặt Trăng.
Apollo 10	Saturn V	AS-505	Stafford	Young	Cernan	Charlie Brown	Snoopy	18 tháng 5 năm 1969	16:49 GMT	08 ngày 00 giờ 03 phút 23 giây
	Chuyến bay có người lái đầu tiên của Mô-đun Mặt Trăng vòng quanh quỹ đạo Mặt Trăng.
Apollo 11	Saturn V	AS-506	Armstrong	Collins	Aldrin	Columbia	Eagle	16 tháng 7 năm 1969	13:32 GMT	08 ngày 03 giờ 18 phút 35 giây
	Lần đầu tiên loài người đáp xuống Mặt Trăng, 20 tháng 7.
Apollo 12	Saturn V	AS-507	Conrad	Gordon	Bean	Yankee Clipper	Intrepid	14 tháng 11 năm 1969	16:22 GMT	10 ngày 04 giờ 36 phút 24 giây
	Lần đầu tiên đáp tại một vị trí chính xác trên Mặt Trăng. Thăm dò và thu hồi một phần tàu thám sát Surveyor 3 trước đó hạ cánh tại địa điểm tương tự.
Apollo 13	Saturn V	AS-508	Lovell	Swigert	Haise	Odyssey	Aquarius	11 tháng 4 năm 1970	19:13 GMT	05 ngày 22 giờ 54 phút 41 giây
	Bình oxy nổ trên đường bay, mục tiêu đáp xuống Mặt Trăng bị hủy bỏ. Chuyến bay đầu tiên và duy nhất (cho đến 2008) đến Mặt Trăng nhưng không theo quỹ đạo Mặt Trăng.
Apollo 14	Saturn V	AS-509	Shepard	Roosa	Mitchell	Kitty Hawk	Antares	31 tháng 1 năm 1971	21:03 GMT	09 ngày 00 giờ 01 phút 58 giây
	Alan Shepard, phi hành gia của chuyến bay Mercury MR-3 đáp xuống Mặt Trăng.
Apollo 15	Saturn V	AS-510	Scott	Worden	Irwin	Endeavour	Falcon	26 tháng 7 năm 1971	13:34 GMT	12 ngày 07 giờ 11 phút 53 giây
	Chuyến bay đầu tiên có xe Lunar Rover.
Apollo 16	Saturn V	AS-511	Young	Mattingly	Duke	Casper	Orion	16 tháng 4 năm 1972	17:54 GMT	11 ngày 01 giờ 51 phút 05 giây
	Chuyến bay đầu tiên đáp xuống vùng cao nguyên của Mặt Trăng.
Apollo 17	Saturn V	AS-512	Cernan	Evans	Schmitt	America	Challenger	7 tháng 12 năm 1972	05:33 GMT	12 ngày 13 giờ 51 phút 59 giây
	Chuyến bay cuối cùng của chương trình, phóng lên vào ban đêm, chuyến bay duy nhất với một nhà địa chất học tham gia.

Các chuyến bay lên Mặt Trăng bị hủy bỏ[sửa | sửa mã nguồn]

Tên chuyến bay/ký hiệu	Chỉ huy	Phi công CM	Phi công LM	Ngày chuyến bay	Ngày hủy bỏ
Apollo 18	Gordon	Brand	Schmitt	Tháng 2, 1972	2 tháng 9, 1970
	Ngân sách bị cắt. Ghi chú: Số hiệu chuyến bay Apollo 15 được tái sử dụng vì Apollo 16 trở thành 15, 17 thành 16, và 18 thành 17.
Apollo 19	Haise	Pogue	Carr	Tháng 7, 1972	2 tháng 9 năm 1970
	Ngân sách bị cắt
Apollo 20	Conrad	Weitz	Lousma	Tháng 12, 1972	4 tháng 1 năm 1970
	Không có tên lửa để phóng Skylab

Các chuyến bay hậu-Apollo sử dụng thiết bị của Apollo và Saturn IB[sửa | sửa mã nguồn]

Chuyến bay	Tên lửa	Số hiệu	Chỉ huy	Phi công	Phi công khoa học	Ngày phóng	Giờ phóng	Thời gian bay
Skylab 2	Saturn IB	AS-206	Conrad	Weitz	Kerwin	25 tháng 5 năm 1973	13:00 GMT	28 ngày 00 giờ 49 phút 49 giây
	Phi hành đoàn đầu tiên của trạm vũ trụ Skylab.
Skylab 3	Saturn IB	AS-207	Bean	Lousma	Garriott	28 tháng 7 năm 1973	11:10 GMT	59 ngày 11 giờ 09 phút 34 giây
	Phi hành đoàn thứ hai của Skylab. Tên lửa đẩy SM bị trục trặc làm suýt nữa là cần phải có một phi vụ cứu trợ Skylab.
Skylab 4	Saturn IB	AS-208	Carr	Pogue	Gibson	16 tháng 11 năm 1973	14:01 GMT	84 ngày 01 giờ 15 phút 31 giây
	Phi hành đoàn thứ ba và cuối cùng của Skylab. Chuyến Apollo áp cuối cùng.
Chuyến bay	Tên lửa	Số hiệu	Chỉ huy	Phi công CM	Phi công đáp	Ngày phóng	Giờ phóng	Thời gian bay
Apollo-Soyuz Test Project (Apollo 21)	Saturn IB	AS-209	Stafford	Brand	Slayton	15 tháng 7 năm 1975	12:20 GMT	05 ngày 22 giờ 30 phút 54 giây
	Chuyến bay cuối cùng của Apollo và Saturn IB. Gặp gỡ và lắp ráp với phi thuyền Soyuz 19.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Cuộc đua vũ trụ
Chương trình Artemis, dự án hàng không vũ trụ của Hoa Kỳ với mục tiêu là đưa con người quay trở lại Mặt Trăng vào năm 2024.
Apollo 13
Saturn V
Thăm dò Mặt Trăng

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ United States (1973). 1974 NASA authorization hearings, Ninety-third Congress, first session, on H.R. 4567 (superseded by H.R. 7528). Washington: U.S. Govt. Print. Off.
^
Cụm nguồn chỉ số giá cả lạm phát tại Hoa Kỳ:
- Giai đoạn 1634–1699: McCusker, J. J. (1997). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States: Addenda et Corrigenda [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ: Addenda et Corrigenda] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.
- Giai đoạn 1700–1799: McCusker, J. J. (1992). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.
- Giai đoạn 1800–nay: Cục Dự trữ Liên bang Ngân hàng Minneapolis. “Consumer Price Index (estimate) 1800–” [Chỉ số giá tiêu dùng (ước tính) 1800–] (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 29 tháng 2 năm 2024.
^ Brooks, Grimwood & Swenson 1979, Ch. 2.6, "Influences on Booster Determination".
^ Brooks, Grimwood & Swenson 1979, Chapter 3.2: Early Reaction to LOR. pp. 61–67.
^ https://www.bbc.com/vietnamese/vert-fut-41313954

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Chương trình Apollo tại trang web của NASA

[ApolloCost-1] United States (1973). 1974 NASA authorization hearings, Ninety-third Congress, first session, on H.R. 4567 (superseded by H.R. 7528). Washington: U.S. Govt. Print. Off.

[inflation-US-2] Cụm nguồn chỉ số giá cả lạm phát tại Hoa Kỳ:
Giai đoạn 1634–1699: McCusker, J. J. (1997). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States: Addenda et Corrigenda [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ: Addenda et Corrigenda] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.

Giai đoạn 1700–1799: McCusker, J. J. (1992). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.

Giai đoạn 1800–nay: Cục Dự trữ Liên bang Ngân hàng Minneapolis. “Consumer Price Index (estimate) 1800–” [Chỉ số giá tiêu dùng (ước tính) 1800–] (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 29 tháng 2 năm 2024.

[3] Giai đoạn 1634–1699: McCusker, J. J. (1997). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States: Addenda et Corrigenda [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ: Addenda et Corrigenda] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.

[4] Giai đoạn 1700–1799: McCusker, J. J. (1992). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.

[5] Giai đoạn 1800–nay: Cục Dự trữ Liên bang Ngân hàng Minneapolis. “Consumer Price Index (estimate) 1800–” [Chỉ số giá tiêu dùng (ước tính) 1800–] (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 29 tháng 2 năm 2024.

[FOOTNOTEBrooksGrimwoodSwenson1979[httpwwwhqnasagovofficepaoHistorySP-4205ch2-6html_Ch._2.6,_"Influences_on_Booster_Determination"]-3] Brooks, Grimwood & Swenson 1979, Ch. 2.6, "Influences on Booster Determination".

[FOOTNOTEBrooksGrimwoodSwenson1979Chapter_3.2:_[httpwwwhqnasagovofficepaoHistorySP-4205ch3-2html_''Early_Reaction_to_LOR'']._pp._61–67-4] Brooks, Grimwood & Swenson 1979, Chapter 3.2: Early Reaction to LOR. pp. 61–67.

[5] ttps://www.bbc.com/vietnamese/vert-fut-41313954

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

x t s Người đã đặt chân lên Mặt Trăng
Người đã đặt chân lên Mặt Trăng	Neil Armstrong (Apollo 11) Buzz Aldrin (Apollo 11) Pete Conrad (Apollo 12) Alan Bean (Apollo 12) Alan Shepard (Apollo 14) Edgar Mitchell (Apollo 14) David Scott (Apollo 15) James Irwin (Apollo 15) John Young (Apollo 16) Charles Duke (Apollo 16) Gene Cernan (Apollo 17) Harrison Schmitt (Apollo 17)
Danh sách người đã bay về Mặt Trăng nhưng chưa đăt chân lên Mặt Trăng	Bill Anders (Apollo 8) Frank Borman (Apollo 8) Jim Lovell (Apollo 8, Apollo 13) Thomas Stafford (Apollo 10) Michael Collins (Apollo 11) Dick Gordon (Apollo 12) Fred Haise (Apollo 13) Jack Swigert (Apollo 13) Stuart Roosa (Apollo 14) Al Worden (Apollo 15) Ken Mattingly (Apollo 16) Ronald Evans (Apollo 17)
Chương trình Apollo Saturn V Command and Service Module Lunar Module Lunar Roving Vehicle Thể loại