Ferdinand I của Thánh chế La Mã

Ferdinand I của Thánh chế La Mã
	Hoàng đế La Mã Thần thánh; Vua Bohemia, Vua Hungary
Hoàng đế La Mã Thần thánh
Tại vị	1556 - 1564
Tiền nhiệm	Karl V
Kế nhiệm	Maximlian II
Vua Bohemia, Hungary
Tại vị	1526 - 1564
Tiền nhiệm	Lajos II
Kế nhiệm	Maximilian II
Đại vương công Áo
Tại vị	1521 - 1564
Tiền nhiệm	Karl I
Kế nhiệm	Maximilian II (Austria proper); Karl II (Inner Austria); Ferdinand II (Further Austria)
Thông tin chung
Sinh	10 tháng 3, 1503; Alcalá de Henares, Castile, Tây Ban Nha
Mất	25 tháng 7, 1564; Viên, Áo
An táng	Nhà thờ Thánh Vitus (Praha)
Thê thiếp	Anna của Bohemia và Hungary
Hậu duệ	Elisabeth, Vương hậu Ba Lan; Maximilian II của Thánh chế La Mã ; Anna, Nữ công tước xứ Bavaria; Ferdinand II, Archduke of Further Austria; Maria, Duchess of Jülich-Cleves-Berg; Archduchess Magdalena; Catherine, Queen of Poland; Eleanor, Duchess of Mantua; Archduchess Margaret; Barbara, Duchess of Ferrara; Charles II, Archduke of Inner Austria; Archduchess Helena; Johanna, Đại Công tước phu nhân của Toscana;
Hoàng tộc	Nhà Habsburg
Thân phụ	Philipp Đẹp trai
Thân mẫu	Juana I của Castilla
Tôn giáo	Công giáo La Mã

Ferdinand I (tiếng Tây Ban Nha: Fernando I) (sinh ngày 10 tháng 3 năm 1503 tại Alcála de Henares (gần Madrid), Vương quốc Castilla – 25 tháng 7, 1564 tại Praha, Bohemia nay là Tiệp Khắc) là một quốc vương thuộc dòng họ Habsburg ở Trung Âu. Ông là con trai của Felipe I của Castila và Juana I của Castilla.

Ông thừa kế các lãnh thổ Habsburg ở Áo từ anh trai Karl V của Thánh chế La Mã (cũng là vua Tây Ban Nha). Từ năm 1521-1564 ông là Đại vương công của Áo. Sau cái chết của người em vợ là vua Lajos II của Hungary, Ferdinand trở thành vua Bohemia và Hungary-Croatia (1526-1564). Khi từ ngôi năm 1556, Karl truyền ngôi Hoàng đế La Mã Thần thánh cho Ferdinand, trong khi Karl truyền Đế quốc Tây Ban Nha, Naples, Sicilia, Milan, Hà Lan và Franche-Comté cho con là Felipe II.

Khẩu hiệu của vị hoàng đế này là Fiat justitia et pereat mundus, có nghĩa là "Hãy để công lý được thực hiện, mặc dù thế giới bị diệt vong"

Cuộc đời[sửa | sửa mã nguồn]

Ferdinand sinh ra tại Alcalá de Henares, Tây Ban Nha, là con trai thứ hai của Nữ vương Juana I của Castilla từ Vương tộc Trastámara (bản thân là con gái của Nữ vương Isabel I của Castilla và Ferrando II của Aragón) và Đại vương công Áo Philipp của Nhà Habsburg, người thừa kế của Maximilian I. Ferdinand đã chia sẻ phong tục, văn hóa, tên tuổi và thậm chí là sinh nhật của ông với ông ngoại Ferrando II của Aragon. Ông sinh ra, lớn lên và giáo dục ở Tây Ban Nha, và không học tiếng Đức khi còn trẻ.

Vào mùa hè năm 1518, Ferdinand được gửi đến Flanders sau khi anh trai Karl đến Tây Ban Nha với tư cách là vua Carlos I mới được bổ nhiệm vào mùa thu trước. Ferdinand trở lại chỉ huy hạm đội của anh trai mình nhưng trên đường gặp bão và mất bốn ngày ở Kinsale, Ireland trước khi đến đích. Với cái chết của ông nội Maximilian I và sự kế vị của anh trai 19 tuổi hiện tại của ông, Karl V, với danh hiệu Hoàng đế La Mã thần thánh vào năm 1519, Ferdinand được giao cho chính phủ của vùng đất cha truyền con nối Áo, gần như là nước Áo ngày nay và Slovenia. Ông là Đại vương công Áo từ năm 1521 đến 1564. Mặc dù ông ủng hộ anh trai mình, Ferdinand cũng tìm cách củng cố công quốc của chính mình. Bằng cách áp dụng ngôn ngữ và văn hóa Đức vào cuối đời, ông cũng trở nên thân thiết với các hoàng tử lãnh thổ Đức.

Sau cái chết của anh rể Louis II, Ferdinand trị vì là Vua của Bohemia và Hungary (1526-1564).^[1]^[2] Ferdinand cũng từng là phó tướng của anh trai mình trong Đế chế La Mã thần thánh trong nhiều lần vắng mặt của anh trai, và năm 1531 được bầu làm Vua của người La Mã, biến ông trở thành người thừa kế của Karl trong đế chế. Karl thoái vị năm 1556 và Ferdinand chấp nhận danh hiệu "Hoàng đế được bầu", thông qua tuyển cử của Nghị viện Đế chế diễn ra vào năm 1558,^[1]^[3] trong khi vùng đất Tây Ban Nha, Napoli, Sicilia, Milano, Hà Lan và Franche-Comté về tay Philipp, con trai của Karl.

Con cái[sửa | sửa mã nguồn]

Vào ngày 26 tháng 5 năm 1521 tại Linz, Áo, Ferdinand kết hôn với Anna của Bohemia và Hungary (1503-1547), con gái của Vladislav II của Bohemia và Anne de Foix.^[4] Họ có mười lăm người con, trừ hai người thì tất cả đã đến tuổi trưởng thành:

Tên	Sinh	Mất	Ghi chú
Elisabeth	9 tháng 7 năm 1526	15 tháng 6 năm 1545	Kết hôn với Zygmunt II của Ba Lan.
Maximilian II của Thánh chế La Mã	31 tháng 7 năm 1527	12 tháng 10 năm 1576	Kết hôn với người anh em họ đầu tiên María của Tây Ban Nha và có con cái.
Anna	7 tháng 7 năm 1528	16/17 tháng 10 năm 1590	Married to Albrecht V xứ Bavaria.
Ferdinand II, Archduke of Austria	14 tháng 6 năm 1529	24 tháng 1 năm 1595	Married to Philippine Welser and then to his niece (daughter of Eleanor) Anne Juliana Gonzaga.
Maria	15 tháng 5 năm 1531	11 tháng 12 năm 1581	Married to Wilhelm, Duke of Jülich-Cleves-Berg.
Magdalena	14 tháng 8 năm 1532	10 tháng 9 năm 1590	A nun.
Catherine	15 tháng 9 năm 1533	28 tháng 2 năm 1572	Married to Francesco III Gonzaga, Duke of Mantua and then to King Zygmunt II của Ba Lan of Poland.
Eleanor	2 tháng 11 năm 1534	5 tháng 8 năm 1594	Married to William I, Duke of Mantua.
Margaret	16 tháng 2 năm 1536	12 tháng 3 năm 1567	A nun.
John	10 tháng 4 năm 1538	20 tháng 3 năm 1539	Died in childhood.
Barbara	30 tháng 4 năm 1539	19 tháng 9 năm 1572	Married to Alfonso II, Duke of Ferrara and Modena.
Charles II, Archduke of Austria	3 tháng 6 năm 1540	10 tháng 7 năm 1590	Father of Ferdinand II của Thánh chế La Mã.
Ursula	24 tháng 7 năm 1541	30 tháng 4 năm 1543	Died in childhood
Helena	7 tháng 1 năm 1543	5 tháng 3 năm 1574	A nun.
Johanna	24 tháng 1 năm 1547	10 tháng 4 năm 1578	Kết hôn với Francesco I de' Medici

Tổ tiên[sửa | sửa mã nguồn]

8. Friedrich III của Thánh chế La Mã^[7]

4. Maximilian I của Thánh chế La Mã^[5]

9. Leonor của Bồ Đào Nha^[7]

2. Philipp của Áo

10. Charles I, Công tước xứ Bourgogne^[8]

5. Marie I xứ Bourgogne^[5]

11. Isabelle xứ Bourbon^[8]

1. Ferdinand I của Thánh chế La Mã

12. Chuan II của Aragón^[9]

6. Ferrando II của Aragón^[6]

13. Juana Enriquez^[9]

3. Juana I của Castilla

14. Juan II của Castilla^[10]

7. Isabel I của Castilla^[6]

15. Isabel của Bồ Đào Nha^[10] (≠ 21)

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Leonor của Áo và Castilla

Carlos I của Tây Ban Nha

Isabel của Áo và Castilla

María của Áo và Castilla

Catalina của Áo và Castilla

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ ^a ^b Britannica 2009
^ Ferdinand I, Holy Roman emperor. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001.
^ “Rapport établi par M. Alet VALERO” (PDF). Centre National de Documentation Pédagogique. 2006. Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2008.^{[liên kết hỏng]}
^ Rasmussen 2018, tr. 65.
^ ^a ^b Wurzbach, Constantin von biên tập (1861). “Habsburg, Philipp I. der Schöne von Oesterreich” . Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich [Biographical Encyclopedia of the Austrian Empire] (bằng tiếng Đức). 7. tr. 112 – qua Wikisource.
^ ^a ^b Chisholm, Hugh biên tập (1911). “Joanna” . Encyclopædia Britannica. 15 (ấn bản 11). Cambridge University Press.
^ ^a ^b Holland, Arthur William (1911). “Maximilian I. (emperor)” . Trong Chisholm, Hugh (biên tập). Encyclopædia Britannica. 17 (ấn bản 11). Cambridge University Press.
^ ^a ^b Poupardin, René (1911). “Charles, called The Bold, duke of Burgundy” . Trong Chisholm, Hugh (biên tập). Encyclopædia Britannica. 5 (ấn bản 11). Cambridge University Press.
^ ^a ^b Chisholm, Hugh biên tập (1911). “Ferdinand V. of Castile and Leon and II. of Aragon” . Encyclopædia Britannica. 10 (ấn bản 11). Cambridge University Press.
^ ^a ^b Chisholm, Hugh biên tập (1911). “Isabella of Castile” . Encyclopædia Britannica. 14 (ấn bản 11). Cambridge University Press.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Phả hệ

[Britannica2009-1] Britannica 2009

[bartleby.com-2] Ferdinand I, Holy Roman emperor. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001.

[valero-3] “Rapport établi par M. Alet VALERO” (PDF). Centre National de Documentation Pédagogique. 2006. Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2008.^{[liên kết hỏng]}

[FOOTNOTERasmussen201865-4] Rasmussen 2018, tr. 65.

[BLKO-Philip-5] Wurzbach, Constantin von biên tập (1861). “Habsburg, Philipp I. der Schöne von Oesterreich” . Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich [Biographical Encyclopedia of the Austrian Empire] (bằng tiếng Đức). 7. tr. 112 – qua Wikisource.

[1911-Joanna-6] Chisholm, Hugh biên tập (1911). “Joanna” . Encyclopædia Britannica. 15 (ấn bản 11). Cambridge University Press.

[1911-Maximilian_I-7] Holland, Arthur William (1911). “Maximilian I. (emperor)” . Trong Chisholm, Hugh (biên tập). Encyclopædia Britannica. 17 (ấn bản 11). Cambridge University Press.

[1911-Charles_the_Bold-8] Poupardin, René (1911). “Charles, called The Bold, duke of Burgundy” . Trong Chisholm, Hugh (biên tập). Encyclopædia Britannica. 5 (ấn bản 11). Cambridge University Press.

[1911-Ferdinand_V-9] Chisholm, Hugh biên tập (1911). “Ferdinand V. of Castile and Leon and II. of Aragon” . Encyclopædia Britannica. 10 (ấn bản 11). Cambridge University Press.

[1911-Isabella-10] Chisholm, Hugh biên tập (1911). “Isabella of Castile” . Encyclopædia Britannica. 14 (ấn bản 11). Cambridge University Press.

[11] Carlos Robles do Campo. “LOS INFANTES DE ESPAÑA-EN LOS SIGLOS XVI Y XVII” (PDF). Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]

[5]

[8]

[9]

[6]

[10]

[1]

x t s Các hoàng đế của đế quốc La Mã Thần thánh
Đế quốc Carolingien	Charles I • Louis I • Lothaire I • Louis II • Charles II • Charles III • Guy • Lambert • Arnulf • Louis III • Berenger
Đế quốc La Mã Thần thánh	Otto I • Otto II • Otto III • Heinrich II • Konrad II • Heinrich III • Heinrich IV • Heinrich V • Lothar III • Friedrich I • Heinrich VI • Otto IV • Friedrich II • Heinrich VII • Ludwig IV • Karl IV • Sigismund • Friedrich III • Maximilian I • Karl V • Ferdinand I • Maximilian II • Rudolf II • Matthias • Ferdinand II • Ferdinand III • Leopold I • Joseph I • Karl VI • Karl VII • Franz I • Joseph II • Leopold II • Franz II

x t s Các vị vua nước Đức
Vương quốc Đức (843-1806)	Ludwig II • Karlmann • Ludwig III • Karl III • Arnolf • Ludwig IV • Konrad I • Heinrich I • Otto I • Otto II • Otto III • Heinrich II • Konrad II • Heinrich III • Heinrich IV • Heinrich V • Lothar III • Konrad III • Friedrich I • Heinrich VI • Philipp • Otto IV • Friedrich II • Konrad IV • Rudolf I • Adolf • Albrecht I • Heinrich VII • Ludwig IV • Karl IV • Wenzer • Ruprecht I • Sigismund • Albrecht II • Friedrich III • Maximilian I • Karl V • Ferdinand I • Maximilian II • Rudolf II • Matthias • Ferdinand II • Ferdinand III • Ferdinand IV • Leopold I • Joseph I • Karl VI • Karl VII • Franz I • Joseph II • Leopold II • Franz II
Liên bang Rhein (1806-1813)	Napoléon Bonaparte
Liên minh Đức (1815-1848)	Franz II • Ferdinand I
Đế quốc Đức (1849-1813)	Friedrich Wilhelm IV (emperor-elect)
Liên bang Đức (1849-1850)	Friedrich Wilhelm IV
Liên minh Đức (1850-1866)	Franz Joseph I
Liên minh Bắc Đức (1867-1871)	Wilhelm I
Đế quốc Đức (1871-1918)	Wilhelm I • Friedrich III • Wilhelm II

x t s Infante của Tây Ban Nha
Thế hệ được tính từ hậu duệ của Isabel I của Castilla và Ferrando II của Aragón, khi Liên hiệp Vương triều được thiết lập bởi hai vị Quân chủ Công giáo. ^[1]
Thế hệ thứ 1	Juan, Thân vương xứ Asturias
Thế hệ thứ 2	Carlos I, Quốc vương Tây Ban Nha và Hoàng đế Thánh chế La Mã Fernando I, Hoàng đế Thánh chế La Mã
Thế hệ thứ 3	Quốc vương Felipe II
Thế hệ thứ 4	Carlos, Thân vương xứ Asturias Fernando, Thân vương xứ Asturias Diego, Thân vương xứ Asturias Quốc vương Felipe III
Thế hệ thứ 5	Quốc vương Felipe IV Infante Carlos Infante Fernando Infante Alonso
Thế hệ thứ 6	Baltasar Carlos, Prince of Asturias Felipe Próspero, Prince of Asturias Quốc vương Carlos II
Thế hệ thứ 7	Không có
Thế hệ thứ 8	Không có
Thế hệ thứ 9	Quốc vương Luis I Infante Felipe Pedro Quốc vương Fernando VI Quốc vương Carlos III Felipe I, Công tước xứ Parma Infante Luis, Count of Chinchón
Thế hệ thứ 10	Infante Felipe, Duke of Calabria Quốc vương Carlos IV Fernando I, Quốc vương Hai Sicilie Gabriel, Vương tử Tây Ban Nha Infante Antonio Pascual Infante Francisco Javier Fernando I, Duke of Parma¹
Thế hệ thứ 11	Quốc vương Fernando VII Infante Carlos, Count of Molina Infante Francisco de Paula Infante Pedro Carlos, Infante of Portugal¹ Luis I of Etruria²
Thế hệ thứ 12	Infante Antonio, Duke of Montpensier² Infante Carlos, Count of Montemolin¹ Infante Juan, Count of Montizón¹ Infante Fernando¹ Francisco de Asís, Vương quân Tây Ban Nha¹ Infante Enrique, Duke of Seville¹ Infante Sebastián, Infante of Portugal¹ Carlos II, Duke of Parma¹
Thế hệ thứ 13	Quốc vương Alfonso XII Infante Gaetan, Count of Girgenti² Infante Luis Fernando² Infante Antonio, Duke of Galliera¹ Infante Carlos, Duke of Madrid Infante Alfonso Carlos, Duke of San Jaime¹ Carlos III, Duke of Parma¹
Thế hệ thứ 14	Infante Carlos of Bourbon-Two Sicilies² Infante Ferdinand of Bavaria² Infante Alfonso, Duke of Galliera¹ Infante Luis Fernando of Orléans¹ Infante Jaime, Duke of Madrid¹ Roberto I, Duke of Parma¹
Thế hệ thứ 15	Alfonso Pio, Thân vương xứ Asturias Infante Jaime, Duke of Segovia Juan, Bá tước xứ Barcelona Infante Gonzalo Infante Alfonso, Duke of Calabria¹ Infante Álvaro, Duke of Galliera
Thế hệ thứ 16	Quốc vương Juan Carlos I Infante Alfonso Infante Carlos, Duke of Calabria¹
Thế hệ thứ 17	Quốc vương Felipe VI
Thế hệ thứ 18	Không có
¹ Tước hiệu ban bởi Sắc lệnh Vương thất ² Vương nữ tế Tây Ban Nha, tức là chồng của Vương nữ Tây Ban Nha Tham khảo: ^ Carlos Robles do Campo. “LOS INFANTES DE ESPAÑA-EN LOS SIGLOS XVI Y XVII” (PDF). Chú thích journal cần `\|journal=` (trợ giúp)