Lễ hội ở Ninh Bình

Tế lễ tại đền Vua Đinh trong Lễ hội Hoa Lư ở Cố đô Hoa Lư

Phủ Tiên Hương ngày lễ hội

Lễ rước trên sông tại lễ hội Tràng An năm 2011

Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tại Phủ Dầy

Khách du xuân ở Chùa Bái Đính

Một lễ hội đêm Phố cổ Hoa Lư

Chùa Địch Lộng ở Gia Viễn

Ninh Bình là vùng đất sở hữu số lượng di tích lớn với hơn 5.000 di tích các loại, trong đó có 8 di tích quốc gia đặc biệt, 265 di tích cấp quốc gia, 784 di tích cấp tỉnh, hàng chục bảo vật, nhóm bảo vật quốc gia. Gắn với những di tích này là những lễ hội truyền thống được mở ra hàng năm.

Tổng quan

Ninh Bình là vùng đất phong phú các lễ hội văn hóa đặc sắc như Lễ hội Hoa Lư, lễ hội chùa Bái Đính, lễ hội chùa Tam Chúc, Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn, lễ hội đền Trần, hội phủ Dầy, hội chợ Viềng, lễ hội Tràng An... Các lễ hội văn hóa ở Ninh Bình diễn ra nhiều ở mùa xuân.

Nhiều lễ hội ở Ninh Bình đã được ghi danh trong danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia như: Lễ hội Hoa Lư, Lễ hội làng Bình Hải, Lễ hội Báo Bản làng Nộn Khê, lễ hội đền Thánh Nguyễn, Lễ hội Bánh dày đình Lục Giáp, lễ hội đền Trần Thương, lễ hội đền Lảnh Giang, lễ hội đền Bà Vũ, lễ hội chùa Đọi Sơn, lễ hội chùa Bà Đanh, Lễ Tịch điền Đọi Sơn, Lễ hội vật võ Liễu Đôi lễ hội Phủ Dầy, lễ hội Đền Trần, lễ hội chùa Keo Hành Thiện

Các lễ hội tiêu biểu

Sau đây là danh sách một số lễ hội tiêu biểu xếp theo thứ tự thời gian diễn ra trong năm âm lịch:

1. Lễ hội chùa Bái Đính, phường Tây Hoa Lư: từ chiều ngày mùng 1 tết đến hết tháng 3 âm lịch, khai hội mùng 6 tháng Giêng, tôn vinh truyền thống đạo phật và các danh nhân Đinh Tiên Hoàng, Lý Quốc Sư, thần Cao Sơn.
2. Lễ hội làng Gừa, xã Thanh Bình, vào mùng 4 tháng Giêng, tôn vinh Trương Nguyên, vị tướng của Vua Đinh Tiên Hoàng. Lễ hội có trò chơi cướp cầu và đấu vật nhắc lại tục tuyển chọn lính từ thời Đinh.
3. Lễ hội đình Vật, làng Bồ Vi, xã Yên Mô vào ngày 4 tết hàng năm. Lễ hội làng Bồ Vi suy tôn đức thánh Nguyễn và tinh thần thượng võ của người dân Yên Mô.
4. Lễ hội làng Yên Vệ, phường Đông Hoa Lư vào ngày mùng 4 tết âm lịch, diễn ra tại đền Thượng thờ Nguyễn Minh Không và chùa Phúc Long thờ Từ Đạo Hạnh, Nguyễn Minh Không và Giác Hải.
5. Lễ hội làng Ngọc Lâm, xã Yên Mạc được tổ chức vào ngày mùng 5 tết hàng năm tại làng Ngọc Lâm, nét độc đáo của lễ hội có màn rước kiệu bay.
6. Lễ hội vật võ Liễu Đôi, xã Thanh Bình từ 5 - 10/1 Âm lịch, tôn vinh tinh thần thượng võ và truyền thống đánh giặc ngoại xâm. Điểm đặc biệt của lễ hội là cuộc vật võ với các miếng võ truyền thống độc đáo, cùng nhiều hoạt động văn hóa khác như hát vè, hát chèo.
7. Lễ hội đền Áp Lãng - cửa Thần Phù, xã Yên Mạc diễn ra ngày 6 tết âm lịch, tưởng nhớ công lao của Ấp Lãng Chân Nhân - người dẹp yên sóng dữ vùng cửa biển thời Đinh - Lê - Lý - Trần.
8. Hội đền Giáp Nhất, xã Hiển Khánh, diễn ra 6 - 7/1 âm lịch để tưởng nhớ nữ tướng Đào Quý Nương thời Hai Bà Trưng. Phần hội có các trò chơi dân gian như đánh cờ người, chơi đu, thi nấu cỗ...
9. Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn, phường Tiên Sơn diễn ra ngày 6 tháng giêng hàng năm tại núi Đọi Sơn, nơi khi xưa Vua Lê Đại Hành về đây cày ruộng tịch điền. Lễ hội Tịch điền là lễ hội lớn, mang đậm dấu tích lịch sử văn hoá của vùng quê phát tích nhà Tiền Lê.
10. Lễ hạ cây nêu của người Mường, xã Cúc Phương diễn ra vào ngày mùng 7 tháng giêng hàng năm, đánh dấu sự kết thúc của chuỗi hoạt động đón Tết, với cây nêu được hạ xuống sau khi đã hoàn thành vai trò "xua đuổi tà ma, cầu mong bình an" cho năm mới.
11. Lễ hội đền Lăng, làng Cõi, Liêm Hà diễn ra vào các ngày mùng 6, 7 và 8 tháng 3 âm lịch hàng năm để tưởng nhớ các vị vua Đinh, vua Lê và các tướng.
12. Lễ hội chợ Viềng tại xã Nam Trực và Hiển Khánh diễn ra ngày 7, 8 tháng Giêng âm lịch hàng năm .
13. Lễ hội phủ Chợ tại làng cổ Trường Yên, Tây Hoa Lư ngày 8 tháng Giêng , tôn vinh bà tổ sân khấu Phạm Thị Trân và Ngũ Lầu đại vương thời Đinh.
14. Lễ hội đền Năn - chùa Quảng Thượng - đền núi Hầu ở làng Quảng Thượng, phường Yên Thắng diễn ra vào ngày mồng 10 tháng giêng hàng năm .
15. Lễ hội đình Hàng Tổng - chợ Xanh tại xã Khánh Thiện diễn ra ngày 10 tháng giêng hàng năm.
16. Lễ hội động Hoa Lư tổ chức tại 4 địa điểm: Đình Trai, chùa Hưng Quốc, động Thung Lau, đền Thung Lá đều thuộc xã Gia Hưng tôn vinh Vua Đinh Tiên Hoàng.
17. Lễ hội xuân Tam Chúc, phường Tam Chúc diễn ra từ ngày 12 tháng Giêng âm lịch kéo dài đến hết hết tháng 3 âm lịch
18. Lễ hội báo bản làng Nộn Khê tại xã Yên Từ, Yên Mô vào hai ngày 13, 14 tháng giêng hằng năm.
19. Lễ hội đền Hậu Trần, thôn La Phù, xã Yên Mạc Diễn ra từ ngày 13 đến 15 tháng giêng, tưởng nhớ hai vị Vua thời Hậu Trần là Giản Định Đế và Trùng Quang Đế.
20. Khai ấn đền Trần được tổ chức vào đêm ngày 14/1 Âm lịch hàng năm tại khu di tích đặc biệt Đền Trần - chùa Phổ Minh.
21. Lễ hội đình Mống Lá, chùa Mống Lá xã Nho Quan diễn ra 15 tháng giêng hàng năm tại đình.
22. Lễ hội đền Dâu, phường Trung Sơn, diễn ra 15 tháng giêng đến hết tháng 3 âm lịch hàng năm.
23. Lễ hội đền Y Lư, thôn Y Lư, xã Nam Ninh diễn ra ngày 8 - 10/2 tôn vinh Linh Lang đại vương.
24. Lễ hội đình Lạc Nhuế ở làng Lạc Nhuế, phường Lê Hồ diễn ra ngày 9-12/2 âm, tưởng nhớ Vua Đinh Tiên Hoàng
25. Lễ hội đình làng Phúc Lộc, Nam Hoa Lư diễn ra ngày 9-11 tháng 2 âm lịch tôn vinh tổ nghề Mộc.
26. Lễ hội chùa Bà Đanh, thôn Đanh Xá, phường Kim Bảng diễn ra từ 9-11 tháng 2 âm lịch hàng năm,
27. Lễ hội phủ Đồi Ngang tại xã Phú Long tổ chức từ ngày 10 đến ngày 20 tháng 2 âm lịch.
28. Lễ hội làng Xuân Vũ tại phường Nam Hoa Lư ngày 12 tháng 2 âm lịch hàng năm.
29. Lễ hội đền Sầy tại xã Thanh Sơn tổ chức vào 12 tháng 2 âm lịch.
30. Lễ hội làng Dâu, tại 6 ngôi đền thuộc thôn Mỹ Đôi, xã Bình Mỹ diễn ra 15 tháng 2 Âm lịch.
31. Lễ hội đền Như Độ tại xã Quang Thiện diễn ra vào 15 tháng 2 Âm lịch những năm Tý - Ngọ - Mão -Dậu.
32. Lễ hội nhà thờ họ Trương Việt Nam tại Thiên Tôn, Hoa Lư diễn ra vào ngày 19 tháng 2 âm lịch hàng năm.
33. Lễ hội đình, chùa Cao Đà ở xã Nhân Hà diễn ra ngày 23, 24 tháng 2 âm lịch.
34. Lễ hội chùa Dầu ở phường Đông Hoa Lư vào ngày 29 tháng 2 âm lịch trong 3 ngày ở các năm Tý, Ngọ, Mão, Dậu.
35. Lễ hội chùa Phúc Hải tại thôn Kim Đệ, xã Hải Anh diễn ra ngày 1 - 3/3
36. Lễ hội Phủ Dầy xã Vụ Bản diễn ra từ 3/3 đến ngày 8/3 Âm lịch hàng năm.
37. Lễ hội đền Thượng Thái Sơn ở Tây Hoa Lư ngày 3 tháng 3 âm lịch suy tôn công chúa Nhồi Hoa và truyền thống tốt đẹp hai dân tộc Việt - Lào.
38. Hội đền Đá, thôn Nam Hà, xã Nam Hồng diễn ra ngày 3/3 âm lịch, tôn vinh những vị tướng thời Hùng Vương và 12 vị tổ của 12 họ lập làng. Lễ hội có thi làm oản, làm bánh, thi làm cỗ, chọn cau lễ... và nhiều trò vui như múa gậy, múa rồng, trò kéo cõi, đấu vật, đấu roi.
39. Hội đền Đông tại Thôn Quả Linh, phường Trường Thi diễn ra ngày 5 - 15/3.
40. Lễ hội chùa Địch Lộng xã Gia Trấn: ngày 6 và 7 tháng 3 âm lịch.
41. Lễ hội Hoa Lư (Tây Hoa Lư): thường diễn ra vào các ngày 6, 7, 8, 9, 10 tháng 3 âm lịch tại quảng trường lễ hội cố đô Hoa Lư.
42. Lễ hội đền Thánh Nguyễn từ ngày 8 đến ngày 10 tháng 3 âm lịch tại di tích đền đức Thánh Nguyễn, thuộc xã Đại Hoàng. Lễ hội tôn vinh Lý Quốc Sư Nguyễn Minh Không.
43. Lễ hội đền Quảng Phúc, xã Yên Mô từ ngày 10 đến 15/3 âm lịch tưởng nhớ các vị thần Cao Sơn, thần Quý Minh.
44. Lễ hội làng Khương Dụ, xã Yên Mô diễn ra từ ngày 10 ngày 12 tháng 3 âm lich hàng năm.
45. Lễ hội đền Thái Vi (Nam Hoa Lư): từ ngày 14 đến ngày 16/3 âm lịch để tưởng nhớ công lao của các vị vua Trần.
46. Lễ hội chùa Long Đọi Sơn, phường Tiên Sơn từ 17 - 21 tháng 3 âm lịch
47. Lễ hội Tràng An và Lễ hội đền Trần phường Hoa Lư suy tôn thần Quý Minh trấn cửa ngõ phía nam Hoa Lư diễn ra ngày 18/3 âm lịch hàng năm.
48. Lễ hội Kỳ Phúc, làng Hà Thanh xã Yên Từ diễn ra từ 16 đến 18 tháng 3 âm lịch.
49. Lễ hội chùa Ninh Cường tại Thôn Giáp Nhì, xã Ninh Cường diễn ra ngày 17/5
50. Lễ hội đền Lảnh Giang tại thôn Yên Lạc, phường Duy Tân diễn ra từ 18 - 25 tháng 6 âm lịch và 20 tháng 8 âm lịch.
51. Lễ hội đền Lựu Phố, thôn Lựu Phố, phường Nam Định diễn ra ngày 15/8
52. Lễ hội đền Trần-chùa Tháp, phường Nam Định diễn ra ngày 15 - 20/8
53. Lễ hội đền Xám, phường Hồng Quang diễn ngày 17 - 20/8 tôn vinh sứ quân Trần Lãm thời Vua Đinh Tiên Hoàng
54. Lễ hội đền Trần Thương, xã Trần Thương diễn ra từ 18 - 20 tháng 8 âm lịch tôn vinh Trần Hưng Đạo
55. Lễ hội Yên Cư ở xã Yên Khánh thường tổ chức vào 20 tháng 8 hàng năm.
56. Lễ hội đình Tân Phong, xã Nho Quan tổ chức vào rằm tháng giêng và 22 tháng 8 âm lịch hàng năm.
57. Lễ hội đền Cửu Tỉnh, phường Phù Vân ngày 9 tháng 9 âm lịch hằng năm, tôn vinh Mẫu Cửu Trùng Thiên
58. Lễ hội chùa Keo Hành Thiện xã Xuân Hồng diễn ra từ 12 đến 15 tháng 9 Âm lịch.
59. Lễ hội chùa Cổ Lễ, xã Cổ Lễ từ ngày 13 đến ngày 16/9 Âm lịch hàng năm tôn vinh đức thánh Nguyễn Minh Không.
60. Lễ hội đình Bườn - miếu Trúc tại phường Đông A diễn ra ngày 10 tháng 10 âm lịch hàng năm tôn vinh Đinh Triều Quốc Mẫu.
61. Lễ hội đình Voi đá Ngựa đá phường Hoa Lư diễn ra vào ngày 12/10 âm lịch .
62. Lễ hội làng Thượng Đồng, xã Vạn Thắng tôn vinh Vua Đinh Tiên Hoàng diễn ra vào ngày 16-10 âm lịch.
63. Lễ hội đền thờ Tạ Danh Nghĩa, xã Đồng Thái diễn rà ngày 7 tháng 11 hàng năm.
64. Lễ hội phủ Châu Sơn, xã Phú Sơn Diễn ra vào ngày 12 tháng 11 âm lịch hàng năm tôn vinh Cô Đôi Thượng Ngàn.
65. Lễ hội đền Nguyễn Công Trứ, xã Quang Thiện: từ 13 đến 15 tháng 11 âm lịch tôn vinh người đã chiêu dân khai sinh ra huyện Kim Sơn cũ.
66. Lễ hội đền Din tại xã Nam Minh diễn ra từ 1 - 10/12 âm lịch, tôn vinh sứ quân Kiều Công Hãn.
67. Lễ hội Bánh dày đình Lục Giáp, làng Bồ Xuyên, xã Đồng Thái diễn ra từ ngày 25 đến 29 tháng 11 âm lịch tôn vinh các vị tướng thời Hùng Vương.
68. Lễ hội đền vua Đinh Yên Thắng, thôn Dương Hồi, xã Vạn Thắng diễn ra ngày 24/12 tôn vinh Vua Đinh Tiên Hoàng
69. Lễ hội Giáng sinh diễn ra vào 25/12 dương lịch hàng năm tại nhà thờ chính tòa Phát Diệm, Nhà thờ chính tòa Bùi Chu là những trung tâm công giáo lớn của Việt Nam.
70. Lễ hội Đầu Xuân, Kỳ Phú, xã Phú Long tổ chức từ 27-12 đến 7-1 âm lịch.

Xem thêm

• Du lịch Ninh Bình
• Cố đô Hoa Lư
• Quần thể danh thắng Tràng An
• Di tích ở Ninh Bình