Tự Đắc Huệ Huy

Thiền sư Trung Quốc

Bồ-đề-đạt-ma đến Huệ Năng Bồ-đề-đạt-ma Huệ Khả Tăng Xán Đạo Tín, Tì-ni-đa-lưu-chi Hoằng Nhẫn, Pháp Dung Huệ Năng,Thần Tú, Huệ An Hành Tư, Hoài Nhượng Huyền Giác, Huệ Trung, Thần Hội Ngưu Đầu Thiền Pháp Dung Trí Nham, Đàm Thôi Tuệ Phương Pháp Trì Trí Oai Tuệ Trung , Huyền Dĩnh, Huyền Tố Sùng Tuệ, Đạo Khâm, Đạo Lâm Duy Tắc, Hội Thông,Vân Cư Trí Nhánh Thanh Nguyên Hành Tư Hi Thiên, Đạo Ngộ, Duy Nghiễm Sùng Tín, Thiên Nhiên Đàm Thạnh, Đạo Ngô Đức Sơn, Thiện Hội Thạch Sương, Lương Giới Nghĩa Tồn, Nham Đầu, Thuý Nham Vân Môn, Huệ Lăng, Huyền Sa Nhánh Nam Nhạc Hoài Nhượng Mã Tổ Đạo Nhất Hoài Hải, Nam Tuyền Huệ Hải, Pháp Thường Triệu Châu, Quy Sơn Hoàng Bá, Vô Ngôn Thông Huệ Tịch, Nghĩa Huyền Trí Nhàn, Chí Cần Lâm Tế tông Lâm Tế Nghĩa Huyền Huệ Nhiên, Hưng Hoá Định Thượng Toạ, Đồng Phong Am Chủ Nam Viện Huệ Ngung Phong Huyệt Diên Chiểu Thủ Sơn Tỉnh Niệm Thiện Chiêu, Quy Tỉnh Thạch Sương, Huệ Giác, Pháp Viễn Hoàng Long, Dương Kì Tổ Tâm, Thủ Đoan Ngộ Tân, Pháp Diễn Huệ Khai, Viên Ngộ Đại Huệ, Thiệu Long Tào Động tông Động Sơn Tào Sơn, Long Nha, Đạo Ưng Đạo Phi Quán Chí Duyên Quán Cảnh Huyền Nghĩa Thanh Đạo Khải Tử Thuần,Pháp Thành, Duy Chiếu,Tự Giác Chính Giác, Thanh Liễu,Nhất Biện Tông Giác, Huệ Huy,Tăng Bảo Trí Giám,Sư Thể Như Tịnh,Huệ Mãn Hành Tú, Phúc Dụ, Văn Thái Phất Ngộ, Văn Tài, TửNghiêm Liễu Cải, Khế Bân, Khả Tùng Văn Tải, Tông Thư Thường Thuận,Phương Niệm, Viên Trừng Minh Tuyết,Tử Mai, Tri Giáo Thông Giác Quy Ngưỡng tông Quy Sơn Linh Hựu Ngưỡng Sơn Huệ Tịch, Trí Nhàn, Linh Vân Quang Dũng, Tây Tháp, Văn Hỉ Huệ Thanh, Tư Phúc, Toàn Phó Thanh Nhượng, Trinh Thúy, Pháp Mãn Vân Môn tông Vân Môn Văn Yển Trừng Viễn, Quảng Ngộ Trí Môn, Tuyết Đậu Thảo Đường, Chính Thụ Pháp Nhãn tông Pháp Nhãn, Đức Thiều, Thái Khâm, Thanh Tùng, Huệ Minh Diên Thọ, Chí Phùng, Bản Tiên Đạo Nguyên Dị Thiền Sư Trí Nghĩ, Thiện Huệ Hàn Sơn, Thập Đắc, Phong Can Bố Đại, Đạo Tế

Thiền Sư Tự Đắc Huệ Huy(自得慧暉, Jitoku Eki, 1097-1183) là một Thiền Sư Trung Quốc, sống vào đời Nhà Tống. Nối pháp Thiền Sư Hoằng Trí Chính Giác, Tào Động tông.

Cơ duyên và hành trạng

Sư xuất thân vùng Thượng Ngu (上虞), Cối Kê (會稽, Tỉnh Triết Giang), họ là Trương (張).Lúc còn nhỏ, sư theo xuất gia với Trừng Chiếu Đạo Ngưng (澄照道凝) và thọ giới. Đến năm 20 tuổi sư yết kiến thiền sư Chân Yết Thanh Liễu (眞歇清了) ở Trường Lô Tự (長蘆寺).

Sau đến tham vấn nơi Thiền Sư Hoằng Trí Chính Giác và đại ngộ. Được Chính Giác truyền lại pháp Thiền của Tông Tào Động. Sự ngộ đao của sư được viết lại trong công án sau:

“ Sư đến yết kiến HoằngTrí. Trí nhắc: "chính trong sáng có tối, chẳng dùng tối gặp nhau, chính trong tối có sáng, chẳng dùng sáng thấy nhau" để hỏi Sư. Sư chẳng khế hội. Đầu hôm, Sư định trở lại trước tượng Thánh tăng thắp hương, mà Hoằng Trí cũng vừa đến. Sư trông thấy liền chóng rõ câu nói trước. Hôm khác,Sư vào thất. Hoằng Trí nhắc: Than ôi! Ngày trước mặt như ngọc, lại than! Xoay về râu tợ sương, để hỏi Sư. Sư đáp:- Kia vào ly, kia ra vi. Từ đây, Sư hỏi đáp không ngại. ” — 

Vào năm thứ 7 (1137) niên hiệu Thiệu Định (紹定), sư khai mở đạo tràng thuyết pháp ở Bổ Đà (補陀). Rồi sau đó sư đến trụ trì tại các chùa khác như: Vạn Thọ (萬壽), Cát Tường (吉祥), Tuyết Đậu (雪竇)...

Đến năm thứ 3 (1176) niên hiệu Thuần Hy (淳熙), sư được cử đến trú trì Tịnh Từ Tự (淨慈寺) ở Lâm An (臨安), nhưng 4 năm sau thì lại trở về Tuyết Đậu Tự

 Vào ngày 29 tháng 11 năm thứ 10 cùng niên hiệu Thuần Hy, sư thị tịch, hưởng thọ 87 tuổi đời và 75 hạ lạp, được vua ban cho hiệu là Tự Đắc Thiền Sư (自得禪師).

Sư có để lại quyển Linh Trúc Tịnh Từ Tự Đắc Thiền Sư Ngữ Lục (靈竹淨慈自得禪師語錄) 6 quyển.

Pháp Ngữ:

“ Tái tê gió bắc quét cây rừng, về cội lá rơi hiện mảnh tâm, muôn dòng về biển thuyền bờ đến,sáu cửa sáng ngời cải gặp kim, vốn đã hiện thành chớ kiếm tìm, đất tánh thảnh thơi xưa nay sáng, ngoài cửa tuyết tan sắc xuân đông, bốn núi lẫn làm cây long ngâm. ” — 

 

“ Ông già Thích-ca cùng lý tận tánh miệngvàng nói ra giáo lý một đời dường thể xoay châu chuyểnngọc, vẫn bị người gọi là giấy cũ lau ghẻ. Tổ sư Đạt-madùng pháp Nhất thừa chỉ thẳng riêng truyền, nhìn vách chínnăm chẳng lập văn tự, bị người gọi là Bà-la-môn nhìnvách. Hãy nói hành lý thế nào? Thơ bị người bên chỉ rarồi, chăn kéo trùm đầu muôn việc thôi, khi này sơn tăngtrọn chẳng hội. ” — 

“ Da thịt rơi rụng bặt chỗ nơi, sángtỏ thân tâm một vật không, khéo vào đạo lớn chỗ sâulặng, người ngọc yên ngồi xe bạch ngưu. Điền địa diệuminh người đạt rất ít, thức tình chẳng đến chỉ chứngmới biết. Con mây trắng linh linh tự chiếu, cha núi xanh caongất thường còn, cơ phân sáng sau đảnh, trí hợp mắt trướckiếp. Vì thế nói, đường Tân Phong chừ vót vẫn gieo, độngTân Phong chừ lặng nhưng tươi, người đi đi chừ chẳng độngdiêu, người dạo dạo chừ chớ mau gấp, nhà nghỉ tuy cóngười đến ít, rừng suối chẳng dài cây tầm thường. Chưthiền đức! Hướng thượng một phen đến tôn quí khó rõ,trên điện Lưu Ly chẳng xưng tôn, trước rèm phỉ thúy lạihợp bạn. Chính cùng khi ấy kim chỉ xâu suốt chân tông chẳngrơi, nên làm sao thi thiết? Tóc bạc đầy đầu lìa hang núi,giữa đêm xuyên mây vào xóm làng. ” — 

“ Phó Đại sĩ có bài tụng Pháp thân: "Taykhông cán cuốc cầm, bộ hành cỡi lưng trâu, trên cầu ngườiqua thẳng, cầu trôi nước chẳng trôi." Đại sư Vân Môn nói: "Các người đông lại tây lại nam lại bắc lại, mỗi mỗicỡi một con trâu lại. Tuy nhiên như thế, ngàn đầu muônđầu chỉ cần biết một cái đầu này." Sư nói: Vân Mônbình thường khô khan châm dùi chẳng phủng, đến trong nàycũng biết dính bùn kẹt nước. Quí vị! Hiện nay cần thấymột đầu này chăng? Khí trời hơi lạnh mỗi người tự vềnhà. ” — 

Sư có để lại một công án về việc giải đáp Động Sơn Ngũ Vị cho đệ tử:

“ Tăng hỏi: - Thế nào là chánh trung thiên?

Sư đáp: - Đêm qua canh ba sao đầy trời. Tăng hỏi: - Thế nào là thiên trung chánh? Sư đáp: - Mây trắng trùm đầu núi, trọn chẳng bày ngất cao. Tăng hỏi: - Thế nào là chánh trung lai? Sư đáp: - Chớ gọi cá kình không lông cánh, ngày nay chính từ đường chim sang. Tăng hỏi: - Thế nào là kiêm trung chí? Sư đáp: - Ứng không dấu dụng không vết. Tăng hỏi: - Thế nào là kiêm trung đáo? Sư đáp: - Người đá chiếc áo rách, quả đất không người may.

” — 

Tham khảo

• Từ điển Thiền Tông Hán Việt. Hân Mẫn & Thông Thiền biên dịch. TP HCM 2002.
• Thích Thanh Từ (biên soạn): Thiền sư Trung Hoa I,II,III, TP HCM 1990.
• Fo Guang Ta-tz'u-tien 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz'u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-kuang ch'u-pan-she, 1988. (Phật Quang Đại Từ điển. Phật Quang Đại Từ điển biên tu uỷ viên hội. Đài Bắc: Phật Quang xuất bản xã, 1988.)