Taliban nổi dậy

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Taliban nổi dậy
Một phần của Chiến tranh Afghanistan (2001–2021) và Xung đột Afghanistan

Bản đồ Cuộc tấn công của Taliban.
Thời gian17 tháng 12 năm 2001 - 15 tháng 8 năm 2021
(19 năm, 7 tháng, 4 tuần và 1 ngày)[1]
Địa điểm
Afghanistan
Kết quả

Chiến thắng của Taliban

Tham chiến

 Afghanistan

Dân quân đồng minh

Hỗ trợ:

Cựu kia:

Taliban

Hỗ trợ bị cáo buộc:
 Pakistan (bị cáo buộc, bị Pakistan phủ nhận)[14][15]
 Trung Quốc (bị cáo buộc, bị Trung Quốc phủ nhận)[16][nguồn không đáng tin?][17]
 Nga (bị cáo buộc, bị Nga phủ nhận)[18]
 Qatar (bị Ả Rập Xê-út cáo buộc, Qatar phủ nhận)[19][20]
 Iran (bị cáo buộc, bị Iran từ chối)[21][22][23][24]
 Ả Rập Xê Út (công khai đến năm 2001, được cho là đến khi 2013)[25]

Nhóm đồng minh

Các nhóm chia nhỏ Taliban (từ năm 2015)

Chỉ huy và lãnh đạo

Cộng hòa Hồi giáo Afghanistan Ashraf Ghani
(Tổng thống Afghanistan)
Cộng hòa Hồi giáo Afghanistan Abdullah Abdullah
(Giám đốc điều hành của Afghanistan)
Cộng hòa Hồi giáo Afghanistan Abdul Rashid Dostum
(Phó tổng thống Afghanistan)
Cộng hòa Hồi giáo Afghanistan Mohammad Mohaqiq
(Phó Giám đốc điều hành của Afghanistan)
Cộng hòa Hồi giáo Afghanistan Atta Muhammad Nur
(Thống đốc tỉnh Balkh)
Cộng hòa Hồi giáo Afghanistan Bismillah Khan Mohammadi
(Bộ trưởng Quốc phòng Afghanistan)
Cộng hòa Hồi giáo Afghanistan Sher Mohammad Karimi
(Tham mưu trưởng quân đội)
Nangialai †[8]
Abdul Manan Niazi †[28]
Liên minh:

  1. ^ a b c d e f g h i j Major contributing nations with more than 200 troops as of May 2015

Cựu kia:

Afghanistan Hibatullah Akhundzada
(Chỉ huy tối cao)
[29]
Afghanistan Sirajuddin Haqqani
(Phó của Taliban)
[30]
Afghanistan Mohammad Yaqoob
(Phó của Taliban)
[29]
Afghanistan Jalaluddin Haqqani #
(Lãnh đạo của Mạng lưới Haqqani)
Gulbuddin Hekmatyar
(2002–2016)
Ayman al-Zawahiri
(Tiểu vương của al-Qaeda)
Afghanistan Abdul Ghani Baradar
(người đứng đầu Văn phòng ngoại giao Taliban)[31]

Afghanistan Mansoor Dadullah †
(Chỉ huy Mặt trận Dadullah)[32][33]
Haji Najibullah
(Commander of Fidai Mahaz)
[34]

Cựu kia:
Afghanistan Mohammed Omar #
(Chỉ huy của những người trung thành)

Afghanistan Akhtar Mansoor †
(Chỉ huy tối cao)[31][29]
Afghanistan Obaidullah Akhund †
(Cựu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Taliban)
[31]
Afghanistan Mohammad Fazl (POW)
(Nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng)
[31]
Afghanistan Abdul Qayyum Zakir
(Cựu chỉ huy quân sự Taliban)
Afghanistan Dadullah Akhund †
(Chỉ huy cấp cao)
[31]

Osama bin Laden †
(Cựu tiểu vương của al-Qaeda)
Lực lượng

Cộng hòa Hồi giáo Afghanistan Lực lượng vũ trang Afghanistan: 352,000[35]
RSM: 13,000+[36]
Hội đồng cấp cao của các Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan: 3,000–3,500[5]

Cựu kia:
ISAF: 18,000+[37]

Nhà thầu quân sự: 20,000+[37]

Afghanistan Taliban: 60,000
(ước tính dự kiến)[38]

HIG: 1,500–2,000+[42]
al-Qaeda: 100–800[43][44][45]

Fidai Mahaz: 8,000[34]
Thương vong và tổn thất

Lực lượng an ninh Afghanistan:
Người Chết: 65,596+ bị giết 'Người Bị thương:16,500+[38]
Liên minh:
Người Chết: 3,486 (tất cả các nguyên nhân)
2,807 (nguyên nhân thù địch)
(Hoa Kỳ: 2,356, Vương quốc Anh: 454,[46] Canada: 158, France: 88, Germany: 57, Italy: 53, Others: 321)[47]
Người Bị thương: 22,773 (Hoa Kỳ: 19,950, Vương quốc Anh: 2,188, Canada: 635)[48][49][50]
Nhà thầu:
Người Chết: 4,000+[51][52][53]
Người Bị thương: 15,000+[52][53]

Tổng số bị giết: 70,664+		 Taliban:
Người Chết: 52.893+ bị giết (ước tính, không có dữ liệu chính thức).[38][54][55]

Cuộc nổi dậy của Taliban bắt đầu sau khi nhóm này mất quyền lực trong Chiến tranh năm 2001 ở Afghanistan. Các lực lượng đang chiến đấu của Taliban chống lại chính phủ Afghanistan, trước đây do Tổng thống Hamid Karzai lãnh đạo, bây giờ được Tổng thống Ashraf Ghani lãnh đạo. Taliban cũng chống lại ISAF do Hoa Kỳ lãnh đạo. Cuộc nổi dậy này đã lan rộng ở một mức độ nào đó vượt qua biên giới Afghanistan-Pakistan đến nước láng giềng Pakistan, đặc biệt là vùng Khyber Pakhtunkhwa. Taliban tiến hành chiến tranh chống lại Lực lượng An ninh Quốc gia Afghanistan và các đồng minh NATO, và chống lại các mục tiêu dân sự. Các nước trong khu vực, đặc biệt là Pakistan, Iran, Trung Quốc và Nga, thường bị cáo buộc tài trợ và hỗ trợ các nhóm nổi dậy trên.[56][57][58][59][60][61][62][63][64][65]

Thủ lĩnh của Taliban là Hibatullah Akhundzada, người đứng đầu Quetta Shura. Đồng minh của Taliban, Mạng lưới Haqqani, Hezb-e Islami Gulbuddin và các nhóm al-Qaeda nhỏ hơn cũng là một phần của cuộc nổi dậy này.[66][67]

Bối cảnh[sửa | sửa mã nguồn]

Sau cuộc xâm lược của Hoa Kỳ vào Afghanistan năm 2001, Taliban đã bị đánh bại và nhiều chiến binh Taliban đã rời bỏ phong trào hoặc rút lui đến các khu bảo tồn ở Pakistan. Vào tháng 5 và tháng 6 năm 2003, các quan chức cấp cao của Taliban tuyên bố Taliban đã tập hợp lại và sẵn sàng thực hiện chiến tranh du kích nhằm trục xuất lực lượng Hoa Kỳ khỏi Afghanistan.[68][69] Omar đã giao 5 khu vực hoạt động cho các chỉ huy Taliban như Dadullah. Dadullah phụ trách tỉnh Zabul.[68]

Cuối năm 2004, thủ lĩnh Taliban lúc đó đang ẩn náu là Mohammed Omar đã tuyên bố một cuộc nổi dậy chống lại "Mỹ và những con rối của nó" (tức là các lực lượng chính phủ Afghanistan chuyển tiếp) để "giành lại chủ quyền của đất nước chúng ta".[70]

Tuy Taliban mất vài năm để tập hợp lại, họ đã tiến hành tái leo thang chiến dịch nổi dậy vào năm 2006.[71]

Tổ chức[sửa | sửa mã nguồn]

Tính đến năm 2017, Taliban bao gồm bốn shura, hoặc các hội đồng đại diện khác nhau. Shura đầu tiên là Quetta Shura. Hai shura nhỏ hơn trực thuộc nó, mạng Haqqani (còn được gọi là Miran Shah Shura) và Peshawar Shura.[72] Pehsawar Shura được thành lập vào tháng 3 năm 2005 và có trụ sở tại miền đông Afghanistan.[73] Phần lớn các chiến binh của nó là cựu thành viên của Hezb-e Islami Gulbuddin.[74] Mạng Haqqani tuyên bố quyền tự quyết, tách khỏi Quetta Shura vào năm 2007 và tái gia nhập vào tháng 8 năm 2015. Peshawar Shura tự quyết từ năm 2009 cho đến năm 2016.[75]

Shura tự trị thứ hai là Shura phương Bắc, có trụ sở tại tỉnh Badakhshan. Thứ ba là Mashhad Shura, được Iran tài trợ, và thứ tư là Rasool Shura, do Muhammad Rasul lãnh đạo và còn được gọi là Hội đồng Cấp cao của Các Tiểu vương Hồi giáo.[76]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ “Taliban declare victory in Afghanistan”. Axios. 16 tháng 8 năm 2021. Truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2021.
  2. ^ a b “News – Resolute Support Mission”. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 2 năm 2015. Truy cập ngày 17 tháng 7 năm 2015.
  3. ^ Rod Nordland; Jawad Sukhanyar; Taimoor Shah (19 tháng 6 năm 2017). “Afghan Government Quietly Aids Breakaway Taliban Faction”. The New York Times. Truy cập ngày 6 tháng 9 năm 2017.
  4. ^ Donati, Jessica; Totakhil, Habib Khan (23 tháng 5 năm 2016). “Afghan Government Secretly Fosters Taliban Splinter Groups”. Wall Street Journal.
  5. ^ a b Matthew DuPée (tháng 1 năm 2018). “Red on Red: Analyzing Afghanistan's Intra-Insurgency Violence”. Combating Terrorism Center. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 11 năm 2018. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2018.
  6. ^ “Prayer ceremony for Taliban faction's deputy held at Herat Grand Mosque | Ariana News”. ariananews.af. 17 tháng 5 năm 2021. The group had recently aligned itself with the government, and fighters were sent to Niazi as part of an uprising force to secure a number of Herat districts.
  7. ^ “Taliban splinter group declares open-ended truce with Kabul”. Stars and Stripes (bằng tiếng Anh). 10 tháng 6 năm 2018.
  8. ^ a b “Local Officials Criticized for Silence on Shindand Strike”. TOLOnews (bằng tiếng Anh). 11 tháng 1 năm 2020.
  9. ^ a b “Afghanistan's warlord vice-president spoiling for a fight with the Taliban”. The Guardian. 4 tháng 8 năm 2015. Truy cập ngày 15 tháng 8 năm 2015.
  10. ^ Ibrahimi, Niamatullah. 2009. 'Divide and Rule: State Penetration in Hazarajat (Afghanistan) from Monarchy to the Taliban', Crisis States Working Papers (Series 2) 42, London: Crisis States Research Centre, LSE
  11. ^ “India's Mi-35 helicopters made a big difference in Afghanistan: US General John Campbell”. The Economic Times. 14 tháng 7 năm 2018.
  12. ^ Macias, Amanda (22 tháng 7 năm 2021). “U.S. launched overnight airstrikes on the Taliban to support Afghan forces”. CNBC. Truy cập ngày 16 tháng 8 năm 2021.
  13. ^ The Taliban’s new leadership is allied with al Qaeda Lưu trữ 17 tháng 6 2016 tại Wayback Machine, The Long War Journal, 31 July 2015
  14. ^ “How Pakistan Is Tightening Its Grip on the Taliban”. The National Interest. 15 tháng 8 năm 2015. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2015.
  15. ^ “Pakistani intelligence helping Taliban: NATO report”. ABC. 2 tháng 2 năm 2012. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2015.
  16. ^ Small, Andrew (23 tháng 8 năm 2015). “China's Man in the Taliban”. Foreign Policy Argument. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2019.
  17. ^ Danahar, Paul (3 tháng 9 năm 2007). “Taleban 'getting Chinese arms'”. BBC. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2019.
  18. ^ “Is Russia arming the Afghan Taliban?”. BBC News. 2 tháng 4 năm 2018.
  19. ^ “Qatar's Dirty Hands”. National Review. 3 tháng 8 năm 2017.
  20. ^ “Saudi has evidence Qatar supports Taliban: Envoy”. Pajhwok Afghan News. 7 tháng 8 năm 2017.
  21. ^ “Iran Backs Taliban With Cash and Arms”. The Wall Street Journal. 11 tháng 6 năm 2015. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2015.
  22. ^ “Why the Taliban murdered their own leader and the terrifying fallout now threatening the West”. The Mirror. 21 tháng 8 năm 2015. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2015.
  23. ^ Patrikarakos, David (25 tháng 8 năm 2021). “Iran is an immediate winner of the Taliban takeover | The Spectator”. www.spectator.co.uk (bằng tiếng Anh).
  24. ^ “Envoy Says Tehran Doesn't Give Afghan Taliban Weapons or Funding”. The Wall Street Journal. 18 tháng 6 năm 2015. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2015.
  25. ^ What's Behind Saudi Arabia's Turn Away From the Taliban?. The Diplomat. 7 September 2017.
  26. ^ “Central Asian groups split over leadership of global jihad”. The Long War Journal. 24 tháng 8 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 8 năm 2015.
  27. ^ “Turkistan Islamic Party highlights joint raids with the Afghan Taliban | FDD's Long War Journal”. 12 tháng 3 năm 2018.
  28. ^ Khan, Tahir (16 tháng 5 năm 2021). “Rebel Taliban leader dies of injuries days after attack”. Daily Times. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 3 năm 2023. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2022.
  29. ^ a b c “Afghan Taliban announce successor to Mullah Mansour”. BBC News. 26 tháng 5 năm 2015. Truy cập ngày 26 tháng 5 năm 2016.
  30. ^ Mullah Omar: Taliban choose deputy Mansour as successor Lưu trữ 17 tháng 8 2016 tại Wayback Machine, BBC News, 30 July 2015
  31. ^ a b c d e “Afghan Taliban leader Mullah Omar is dead”. The Express Tribune. 29 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 29 tháng 7 năm 2015.
  32. ^ “Mullah Omar's family rejects new Taliban supremo”. The Express Tribune. 3 tháng 8 năm 2015. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2015.
  33. ^ “Mullah Mansoor deployed 600 militants to fight Mullah Dadullah in Zabul”. Khaama Press. 28 tháng 8 năm 2015. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2015.
  34. ^ a b “Mullah Najibullah: Too Radical for the Taliban”. Newsweek. 30 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2015.
  35. ^ “The Afghan National Security Forces Beyond 2014: Will They Be Ready?” (PDF). Centre for Security Governance. tháng 2 năm 2014. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 26 tháng 7 năm 2014.
  36. ^ Domínguez, Gabriel (6 tháng 1 năm 2015). “What can NATO's new Afghanistan mission achieve?”. Deutsche Welle. Truy cập ngày 12 tháng 6 năm 2015.
  37. ^ a b “The continuing US war in Afghanistan”. World Socialist Web Site. 30 tháng 12 năm 2014. Truy cập ngày 30 tháng 12 năm 2014.
  38. ^ a b c Dawi, Akmal. “Despite Massive Taliban Death Toll No Drop in Insurgency”. Voanews.com. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2021. It’s unclear how many Taliban have been killed over the past 13 years but estimates vary from 20,000 to 35,000
  39. ^ Rassler, Don; Vahid Brown (14 tháng 7 năm 2011). “The Haqqani Nexus and the Evolution of al-Qaida” (PDF). Harmony Program. Combating Terrorism Center. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 25 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2011.
  40. ^ “Sirajuddin Haqqani dares US to attack N Waziristan, by Reuters, Published: September 24, 2011”. Tribune. Reuters. 24 tháng 9 năm 2011. Truy cập ngày 10 tháng 4 năm 2014.
  41. ^ Perlez, Jane (14 tháng 12 năm 2009). “Rebuffing U.S., Pakistan Balks at Crackdown”. The New York Times.
  42. ^ Rohan Gunaratna, Author of "Inside al Qaeda: Global Network of Terror"; Woodall, Douglas (16 tháng 1 năm 2015). Afghanistan after the Western Drawdown. ISBN 9781442245068. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2015.
  43. ^ “Al-Qaeda's Resurrection”. Council on Foreign Relations. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2018.
  44. ^ Roggio, Bill (26 tháng 4 năm 2011). “How many al Qaeda operatives are now left in Afghanistan? – Threat Matrix”. Longwarjournal.org. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 2 năm 2014. Truy cập ngày 10 tháng 4 năm 2014.
  45. ^ “Al Qaeda in Afghanistan Is Attempting A Comeback”. The Huffington Post. 21 tháng 10 năm 2012. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 12 năm 2013. Truy cập ngày 10 tháng 4 năm 2014.
  46. ^ “Soldier dies from Afghanistan wounds”. 24 tháng 7 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2016 – qua www.bbc.co.uk.
  47. ^ “OEF: Afghanistan: Fatalities By Year”. icasualties.org. 9 tháng 9 năm 2005. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 14 tháng 9 năm 2013.
  48. ^ “U.S. Department of Defense” (PDF). U.S. Department of Defense. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 7 năm 2009.
  49. ^ “Number of Afghanistan UK Military and Civilian casualties (7 October 2001 to 30 November 2014)” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 1 tháng 1 năm 2015.
  50. ^ “Over 2,000 Canadians were wounded in Afghan mission: report”. National Post. Truy cập ngày 1 tháng 2 năm 2012.
  51. ^ “Us cost to date for the War in afghanistan”. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 8 năm 2021. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2022.
  52. ^ a b “U.S. Department of Labor – Office of Workers' Compensation Programs (OWCP) – Defense Base Act Case Summary by Nation”. Dol.gov. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2011.
  53. ^ a b T. Christian Miller (23 tháng 9 năm 2009). “U.S. Government Private Contract Worker Deaths and Injuries”. Projects.propublica.org. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2011.
  54. ^ “Human and Budgetary Costs of Afghan War, 2001-2021” (PDF). Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2021.
  55. ^ “Human and Budgetary Costs to Date of the U.S. War in Afghanistan, 2001-2022”. Truy cập ngày 13 tháng 11 năm 2021.
  56. ^ “Isaf Seizes Iranian Weapons in Nimroz”. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2014.
  57. ^ “Is Iran Supporting the Insurgency in Afghanistan?”. The Jamestown Foundation. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2014.
  58. ^ “Iran still supporting Afghan insurgency-U.S.”. Reuters. ngày 23 tháng 11 năm 2010. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2014.
  59. ^ “Iran accused of supporting Afghan insurgents”. Central Asia Online. ngày 7 tháng 6 năm 2010. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2014.
  60. ^ “U.S. blames Pakistan agency in Kabul attack”. Reuters. ngày 22 tháng 9 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 9 năm 2011. Truy cập ngày 4 tháng 3 năm 2012.
  61. ^ “U.S. links Pakistan to group it blames for Kabul attack”. Reuters. ngày 17 tháng 9 năm 2011. Truy cập ngày 4 tháng 3 năm 2012.
  62. ^ “Clinton Presses Pakistan to Help Fight Haqqani Insurgent Group”. Fox News. ngày 18 tháng 9 năm 2011. Truy cập ngày 4 tháng 3 năm 2012.
  63. ^ “Pakistan condemns US comments about spy agency”. Associated Press. ngày 23 tháng 9 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 7 năm 2013. Truy cập ngày 4 tháng 3 năm 2012.
  64. ^ Small, Andrew (ngày 23 tháng 8 năm 2015). “China's Man in the Taliban”. Foreign Policy Argument. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2019.
  65. ^ Danahar, Paul (ngày 3 tháng 9 năm 2007). “Taleban 'getting Chinese arms'”. BBC. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2019.
  66. ^ Our Man in Kabul?
  67. ^ Morgan, Wesley. “Whatever happened to Al Qaeda in Afghanistan?”. POLITICO.
  68. ^ a b Tohid, Owias; Baldauf, Scott (ngày 8 tháng 5 năm 2003). “Taliban appears to be regrouped and well-funded”. Christian Science Monitor. Truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2007.
  69. ^ Tohid, Owias (ngày 27 tháng 6 năm 2003). “Taliban regroups – on the road”. Christian Science Monitor. Truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2007.
  70. ^ Gall, Carlotta (ngày 13 tháng 11 năm 2004). “Asia: Afghanistan: Taliban Leader Vows Return”. The New York Times. Truy cập ngày 8 tháng 9 năm 2017.
  71. ^ Barfield, Thomas (2012). Afghanistan: A Cultural and Political History. Princeton University Press. tr. 327. ISBN 978-0-691-15441-1.
  72. ^ Giustozzi, Antonio (tháng 8 năm 2017). “Afghanistan: Taliban's organization and structure” (PDF). tr. 6. Truy cập ngày 29 tháng 3 năm 2020.
  73. ^ Antonio Giustozzi (tháng 11 năm 2019). The Taliban at War: 2001 – 2018. Oxford University Press. tr. 87, 89. ISBN 978-0-19-009239-9.
  74. ^ Giustozzi 2019, p. 88.
  75. ^ Giustozzi 2017, p. 9.
  76. ^ Giustozzi, Antonio (tháng 8 năm 2017). “Afghanistan: Taliban's organization and structure” (PDF). tr. 6. Truy cập ngày 29 tháng 3 năm 2020.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Taliban_nổi_dậy&oldid=70910471”