Ernst Abbe

Ernst Karl Abbe
Ernst Karl Abbe
Sinh	23 tháng 1 năm 1840; Eisenach, Saxe-Weimar-Eisenach
Mất	14 tháng 1 năm 1905 (64 tuổi); Jena, Đế quốc Đức
Quốc tịch	Đức
Trường lớp	Đại học Göttingen; Đại học Jena
Nổi tiếng vì	Khúc xạ kế Abbe; Số Abbe
	Sự nghiệp khoa học
Ngành	Nhà vật lý
Nơi công tác	Đại học Jena
Người hướng dẫn luận án tiến sĩ	Wilhelm Eduard Weber; Karl Snell
Các nghiên cứu sinh nổi tiếng	Heinrich Friedrich Weber
Các sinh viên nổi tiếng	Gottlob Frege

Ernst Karl Abbe (23 tháng 1 năm 1840 - 14 tháng 1 năm 1905) là nhà vật lý, nhà thiên văn học, doanh nhân người Đức. Năm 1872, Abbe gặp Carl Zeiss. Nỗ lực của họ kết hợp dẫn đến việc khám phá ra điều kiện sine. Theo lý thuyết, điều kiện sine có thể cải thiện cách chế tạo thấu kính rất nhiều. Tuy nhiên, loại kính đủ chắc để thực hiện thử nghiệm lại không tồn tại vào thời điểm đó. Sau đó Abbe gặp Otto Schott, một nhà hóa học thủy tinh 30 tuổi người mới vừa nhận bằng tiến sĩ. Họ hợp tác và không lâu sau đã sản xuất ra một loại thủy tinh mới vào năm 1886 có thể đáp ứng hoàn toàn cho điều kiện sine của Abbe. Loại thủy tinh mới này đã đưa ra một mục tiêu mới cho kính hiển vi: độ tán xạ (apochromaticoften - thường được viết gọn là 'apo'). Zeiss đã sử dụng ngâm nước để tạo ra kính ngắm bù sáng cho ra ảnh với sai sắc thấp hoặc hầu như không có sai sắc. Năm 1873, Abbe nêu ra một lý thuyết chi tiết của sự tạo ảnh trong kính hiển vi. Ông liên hệ bước sóng của ánh sáng dùng để chiếu sáng và khe hở của kính hiển vi với khả năng phân giải các cấu trúc nhỏ trong các mẫu vật hiển vi^[1]. Năm 1876, trong khi làm thí nghiệm với các hiệu ứng nhiễu xạ trên sự tạo ảnh, ông phát hiện nếu điều chỉnh toàn bộ quang sai của thấu kính thì độ phân giải gần bằng giá trị của độ phân giải lý thuyết cực đại^[1]. Ông đề xuất các lý thuyết khác nhau để cải tiến các kính hiển vi đương thời. Vào năm 1878, ông cùng với Zeiss chế tạo vật kính nhúng dầu cải tiến^[1]. Ngoài ra, cả Abbe, Zeiss và Schott đều lập ra Carl Zeiss AG, một trong những công ty sản xuất quang cụ lâu đời nhất thế giới. Cuộc đời của cả ba còn được kể lại qua các hiện vật tại Bảo tàng Quang học Jena. Ngoài ra, ông còn là bạn, là thầy của Gottlob Frege. Khi dạy Frege, Abbe giảng về lý thuyết trọng trường, điện sinh lý học và điện động học, giải tích phức của hàm số phức, ứng dụng của vật lý, một số phân ngành chọn lọc của cơ học và cơ học chất rắn. Abbe là một người bạn đáng tin cậy. Ông là giám đốc của nhà máy quang học Carl Zeiss AG, vị trí mà nhờ đó, ông nâng đỡ sự nghiệp của Frege. Sau khi Frege tốt nghiệp, họ trao đổi thư từ gần gũi hơn. Tên của Abbe được dùng để đặt cho tiểu hành tinh 5224 Abbe.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

^ ^a ^b ^c Lịch sử quang học, Trần Nghiêm^{[cần số trang]}

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Paselk, Richard A. “The Evolution of the Abbe Refractometer”. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 11 năm 2021. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2008.
Basic Principles of Refractometers (and Polarimeters)
O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., “Ernst Abbe”, Bộ lưu trữ lịch sử toán học MacTutor, Đại học St. Andrews
Ernst Abbe tại Dự án Phả hệ Toán học
Molecular Expressions's biography
Các tác phẩm của Ernst Abbe tại Dự án Gutenberg
Các tác phẩm của hoặc nói về Ernst Abbe tại Internet Archive
Abbe Refractometer của Carl Zeiss xuất bản năm 1904
Các bài báo về Ernst Abbe tại Cục Lưu trữ Báo chí Thế kỷ 20 của ZBW

[ReferenceA-1] Lịch sử quang học, Trần Nghiêm^{[cần số trang]}

[1]