Shah Jahan

Shah Jahan Uy vũ
Hoàng đế Ấn Độ
Hoàng đế Mogul
Tại vị	1628 - 1658
Tiền nhiệm	Jahangir
Kế nhiệm	Aurangzeb
Thông tin chung
Sinh	5 tháng 1, 1592 Lahore
Mất	31 tháng 1, 1666 (74 tuổi) Agra
An táng	Taj Mahal
Thê thiếp	Akbarabadi Mahal (mất 1677) Kandahari Mahal (sinh 1594, cưới 1609) Mumtaz Mahal (sinh 1593, cưới 1612, mất 1631) Hasina Begum Sahiba (mất 1617) Muti Begum Sahiba Qudsia Begum Sahiba Fatehpuri Mahal Sahiba (mất sau 1666) Sarhindi Begum Sahiba (mất sau 1650) Shrimati Manbhavathi Baiji Lal Sahiba (mất 1626) Lilavati Baiji Lal Sahiba (mất trước 1627) Zinat-un-Nissa
Hậu duệ	Hậu duệ Jahanara Begum Dara Shukoh Shah Shuja Roshanara Begum Aurangzeb Murad Baksh Gauhara Begum
Tên đầy đủ Shahab-ud-din Muhammad Shah Jahan
Hoàng tộc	Vương triều Môgôn
Thân phụ	Jahangir
Thân mẫu	Công chúa Manmati

Shahab-ud-din Muhammad Shah Jahan I (cũng được gọi là Shah Jehan hay Shahjehan) (5 tháng 1, 1592 - 31 tháng 1, 1666) là vua của đế quốc Mogul ở tiểu lục địa Ấn Độ từ năm 1628 đến 1658. Cái tên Shah Jahan theo tiếng Ba Tư nghĩa là “Chúa tể của thế giới”. Ông là vị Hoàng đế thứ năm của Mogul, sau Babur, Humayun, Akbar và Jahangir.

Năm 1622, cuộc tạo phản vua cha Jahangir của Shah Jahan thất bại, phải hòa giải và vào năm 1628 ông lên ngôi ở Agra. Triều đại của ông mở mang bờ cõi tới tận cao nguyên Deccan ở Đông Ấn Độ, và sau đó Shah Jahan là vị Hoàng đế Mogul đầu tiên thống nhất được toàn bộ bán đảo Ấn Độ. Đó cũng là thời gian mà Đế quốc lên tới đỉnh cao hoàng kim của nó. Tuy nhiên, năm 1653, ông lại mất thành phố Kandahar và Afghanistan về tay đế quốc Ba Tư.

Đền Taj Mahal được nhà vua xây dựng để làm lăng mộ cho người vợ quá cố của ông là Mumtaz Mahal. Đền này cũng là lăng mộ cho Shah Jahan sau này

Là một trong những Hoàng đế kiệt xuất của Mogul, Shah Jahan rất quan tâm đến nghệ thuật và kiến trúc đã được thể hiện trong việc xây dựng các thánh đường và lăng tẩm lớn như Taj Mahal ở Agra, lăng mộ dành cho người vợ yêu quý của ông là Mumtaz Mahal (1593-1631). Nhà vua dời đô từ Agra tới thành phố Delhi, tái thiết lại thành Shjahanabad, và cho xây dựng một pháo đài tại đây, thường được gọi là Pháo đài Đỏ. Mặc dù Shah Jahan là tín đồ Hồi giáo, Ấn Độ giáo rất được ưa chuộng; hội họa và văn học phát triển và các cung điện nổi tiếng với vẻ đẹp hoành tráng.

Tuy nhiên, cũng như Jahangir, Shah Jahan là một ông vua tàn bạo vô độ, và trong thời gian ông trị vì nhân dân đã phải gánh chịu đủ thứ thuế má, lao dịch, binh dịch. Năm 1658, Shah Jahan ngã bệnh, những người con của ông đã chém giết lẫn nhau để giành ngai vàng, đó là một nguyên nhân dẫn đến sự xuống dốc của nhà Môgôn. Cuối cùng, người con thứ tư Aurangzeb lên ngôi và giam vua cha vào pháo đài Agra. Shah Jahan qua đời 7 năm sau (1666), được mai táng ở đền Taj Mahal.

Tham khảo

• Ngọc Lê (chủ biên) 1001 nhân vật và sự kiện lịch sử thế giới. Phần: Shah Jahan (1592-1666), NXB Văn hóa thông tin, tr. 360.

Liên kết ngoài

• Shah Jahan's 353rd death anniversary observed at Taj Mahal at TwoCircles.net
• History of Islam in India at IndiaNest.com
• A Handbook to Agra and the Taj - Sikandra, Fatehpur-Sikri and the Neighbourhood by E. B. Havel (Project Gutenberg)
• Indian & Mughal History Discussions at History Forum
• 'The Man Of Marble' - Outlook India