Sông Đuống

Sông Đuống
Sông Thiên Đức
Sông
Sông Đuống mùa hè năm 2008 nhìn từ trên cầu Phù Đổng.
Quốc gia	Việt Nam
Tỉnh, thành	Hà Nội, Bắc Ninh
Nguồn	ngã ba Cửa Dâu
- Vị trí	Xuân Canh, Đông Anh, Hà Nội, Việt Nam
- Tọa độ	21°4′51″B 105°50′41″Đ
Cửa sông	ngã ba Mỹ Lộc
- vị trí	Trung Kênh, Lương Tài, Bắc Ninh, Việt Nam
- tọa độ	21°3′21″B 106°18′16″Đ
Chiều dài	68 km (42 mi)
Lưu lượng	tại Thượng Cát
- trung bình	880 m3/s (31.077 cu ft/s)
- tối đa	9.000 m3/s (317.832 cu ft/s)

Sông Đuống, tên chữ gọi là sông Thiên Đức hay Thiên Đức Giang, là một con sông dài 68 km, nối sông Hồng với sông Thái Bình. Điểm đầu từ ngã ba Dâu (xã Xuân Canh, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội tại địa giới giữa 2 đơn vị hành chính là huyện Đông Anh và quận Long Biên của thành phố Hà Nội). Điểm cuối là ngã ba Mỹ Lộc (xã Trung Kênh, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh). Về tổng thể sông Đuống chảy theo hướng tây-đông. Nó là một phân lưu của sông Hồng, trước đây chỉ là một dòng sông nhỏ, do cửa nối với sông Hồng bị cát bồi cao nên chỉ khi sông Hồng có lũ lớn mới tràn qua được. Từ năm 1958, cửa sông được mở rộng để trở thành một phân lưu quan trọng giảm sức uy hiếp của lũ sông Hồng đối với Hà Nội. So với lượng lũ của sông Hồng tại Sơn Tây thì sông Đuống tiêu được 20-30 %. Theo Bách khoa toàn thư Việt Nam, tại Thượng Cát?, lưu lượng nước trung bình nhiều năm 880 m³/s, còn theo website tỉnh Bắc Ninh thì lưu lượng trung bình đạt khoảng 1.000 m³/s. Lưu lượng đỉnh lũ lớn nhất 9.000 m³/s (ngày 22 tháng 8 năm 1971). Đoạn chảy qua Bắc Ninh dài 42 km. Mực nước cao nhất tại bến Hồ vào tháng 8 năm 1945 là 9,64 m, cao hơn so với mặt ruộng là 3–4 m. Sông Đuống có hàm lượng phù sa cao, vào mùa mưa trung bình cứ 1 m³ nước có 2,8 kg phù sa.

Sông Đuống là đường giao thông thuỷ nối cảng Hải Phòng với Hà Nội và các tỉnh ở phía bắc Việt Nam.

Các loại tàu thuyền, xà lan tải trọng từ 100 tấn đến 450 tấn có thể vận tải trên sông được cả trong 2 mùa.

Hiện trên sông Đuống có 5 cây cầu bắc qua:

• Cầu Đông Trù trên quốc lộ 5 kéo dài, nối phường Ngọc Thụy thuộc quận Long Biên với xã Đông Hội thuộc huyện Đông Anh.
• Cầu Đuống trên quốc lộ 1A cũ, nối phường Đức Giang thuộc quận Long Biên với thị trấn Yên Viên thuộc huyện Gia Lâm.
• Cầu Phù Đổng trên quốc lộ 1A mới, nối xã Phù Đổng của huyện Gia Lâm và phường Phúc Lợi của quận Long Biên.
• Cầu Phù Đổng 2 trên quốc lộ 1A mới, đi song song với cầu Phù Đổng.
• Cầu Hồ trên quốc lộ 38; nối thị trấn Hồ, huyện Thuận Thành với xã Tân Chi, huyện Tiên Du; đều thuộc tỉnh Bắc Ninh.
• Cầu trên quốc lộ 18B (Tỉnh lộ 282 cũ), huyện Quế Võ - Gia Bình, Bắc Ninh (đã khởi công)

Ngoài ra, địa phận Hà Nội sẽ có thêm 2 cầu đường bộ mới sẽ được xây dựng ngang qua sông Đuống, là: cầu Thạch Cầu, cầu trên vành đai giao thông đối ngoại (gần cầu Hồ hiện tại).

Các huyện thị chảy qua

• Hà Nội:
  • Đông Anh
  • Long Biên
  • Gia Lâm
• Bắc Ninh:
  • Tiên Du
  • Thuận Thành
  • Quế Võ
  • Gia Bình
  • Lương Tài

Thơ văn

Nhà thơ Hoàng Cầm có bài thơ "Bên kia sông Đuống" nổi tiếng.

Em ơi! Buồn làm chi

Anh đưa em về sông Đuống

Ngày xưa cát trắng phẳng lỳ

Sông Đuống trôi đi

Một dòng lấp lánh

Nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kỳ...