Thích phu nhân

Thích phu nhân (chữ Hán: 戚夫人, ? - 194 TCN), hay còn gọi là Thích Cơ (戚姬), là phi tần của của Hán Cao Tổ nhà Tây Hán - người sáng lập ra nhà Hán trong lịch sử Trung Quốc. Bà là mẹ của Triẹu vương Lưu Như Ý (劉如意), phi thiếp rất được yêu quý của Hán Cao Tổ. Sau khi Cao Tổ băng, bị Lữ hậu (呂后) ra tay tàn sát rất độc ác.

Sủng thiếp

Thích Cơ xuất thân từ Tần Mạt, Định Đào (huyện Định Đào, tỉnh Sơn Đông). Giỏi ca vũ, nhảy điệu Kiều tụ chiết miêu (翘袖折腰) đầy sắc sảo, dung mạo diễm lệ, trong số các phi tần của Hán Cao Tổ bà được ân sủng lớn nhất.

Những người thiếp của Cao Tổ sinh cho vua nhiều con trai, nhưng trong đó con trai của Thích phu nhân là Lưu Như Ý từ nhỏ đã thông minh dĩnh ngộ, được Cao Tổ yêu hơn cả. Cao Tổ thường nói rằng Như Ý giống mình.

Việc bà được vua yêu khiến nảy sinh lòng ghen ghét của Lữ hậu, mẹ của Thái tử Lưu Doanh.

Vũ điệu Sở trong nước mắt

Thái tử Lưu Doanh nhân đức nhưng thiếu hẳn sự cứng rắn và quyết đoán nên Hán Cao Tổ có ý cho Lưu Như Ý thay. Thêm sự lôi kéo của Thích phu nhân nên Cao Tổ càng có ý quyết định, dự định sẽ cùng hiệu triệu quần thần nghị luận.

Lữ hậu lo lắng, bèn sai em là Lữ Trạch đến nài nỉ nhờ Trương Lương (张良) đang làm thiếu phó giúp Lưu Doanh. Nhờ Trương Lương giúp, Lưu Doanh mời được 4 hiền sĩ trong thiên hạ là Đông Viên Công, Giác Lý tiên sinh, Ỷ Lý tiên sinh, Hạ Thạch Công mà trước đó chính Cao Tổ hoàng đế không sao mời nổi.

Năm 195 TCN, sau khi đánh phá quân Anh Bố về, Cao Tổ hoàng đế ốm càng nặng, muốn thay thái tử.

Đến khi ăn tiệc, thái tử Lưu Doanh rót rượu đứng chầu. Bốn người theo thái tử tuổi đều ngoài tám mươi, mày râu bạc phơ, áo mũ rất đẹp. Cao Tổ lấy làm lạ hỏi. Bốn người tiến đến thưa, kể họ tên. Cao Tổ hoàng đế kinh ngạc, hỏi ra mới biết là các hiền sĩ mà bấy lâu mình mời không được.

Bốn người nói với Cao Tổ:

Bệ hạ khinh kẻ sĩ, hay mắng người, bọn thần nghĩa khí không chịu nhục, cho nên sợ mà trốn tránh. Nay trộm nghe thái tử là người nhân đức hiếu thảo, cung kính, thương yêu kẻ sĩ, trong thiên hạ không ai không vươn cổ muốn vì thái tử mà chết, vì vậy chúng tôi đến đây.

Cao Tổ nói:

Phiền các ông nhờ giúp đỡ thái tử cho trót.

Bốn người chúc thọ xong, đứng dậy đi ra. Cao Tổ cho gọi Thích phu nhân vào, chỉ bốn người kia bảo rằng:

Ta muốn đổi nó, nhưng bốn người kia đã giúp nó. Lông cánh nó đã thành, khó mà lay chuyển được. Lữ hậu là chủ của ngươi rồi đấy!

Thích phu nhân buồn khóc, không biết làm sao. Cao Tổ nói:

Nàng hãy múa lối Sở, cho ta xem! Ta sẽ hát lối Sở cho nàng nghe.

Thích phu nhân tuân lệnh, liền đứng múa theo điệu nước Sở. Cao Tổ liền hát hoạ. Hát rằng:

Chim hồng hộc bay cao,

Một cất cánh ngàn dặm.

Lông cánh đã đầy đủ,

Bốn bể bay xa thẳm.

Bốn bể bay xa thẳm.

Bây giờ biết làm sao?

Tên dây tuy có đó,

Biết đặt ở nơi nào?

Cao Tổ hát mấy lần, Thích phu nhân biết ý không đưa Như Ý lên thay Doanh nữa, vừa múa vừa nức nở chảy nước mắt. Cao Tổ đứng dậy, quay đi, bãi tiệc rượu.

Lưu Doanh giữ được ngôi thái tử không bị truất. Cao Tổ phong cho Như Ý làm Triệu vương (趙王), cử tướng Chu Xương làm tướng quốc giúp đỡ.

Kết cục bi thương

Mẹ bị giam, con bị hại

Năm 195 TCN, Hán Cao Tổ băng hà, thái tử Lưu Doanh lên nối ngôi, tức là Hán Huệ Đế. Tuy Huệ Đế làm vua nhưng việc điều hành triều đình do Lữ thái hậu quyết định, Huệ đế thực chất không có quyền hành.

Lữ thái hậu sai giam Thích phu nhân ở cung Vĩnh Hạng và gọi Như Ý đến. Huệ Đế thương em, biết mẹ giận, nên thân hành đón Như Ý ở Bá Thượng, rồi luôn luôn kèm lúc Như Ý đi đứng, ăn uống. Lữ thái hậu muốn giết Như Ý nhưng không có dịp nào.

Sứ giả của Lữ thái hậu triệu tập, tướng quốc Chu Xương cự tuyệt không nghe lệnh. Lữ thái hậu cả giận, bèn sai người gọi Chu Xương về. Chu Xương về đến Trường An, thái hậu lại sai người mời Triệu vương lần nữa. Triệu vương đành phải ra đi. Chưa đến kinh đô thì Huệ Đế vốn là người nhân từ, biết Thái hậu giận, nên thân hành đón Như Ý ở Bá Thượng, rồi cùng vào cung, luôn luôn kèm Triệu vương, lúc Như Ý đi đứng, ăn uống, Huệ Đế đều ở bên cạnh, thái hậu muốn giết Như Ý nhưng không có dịp nào.

Tháng 12, năm 194 TCN, Hán Huệ đế buổi sớm ra đi săn bắn. Như Ý còn nhỏ, không thể dậy sớm. Thái hậu nghe tin Như Ý ở một mình, bèn sai người mang thuốc độc đến cho Như Ý uống. Lúc mờ sáng, Huệ Đế trở về thì Như Ý đã chết.

Bị đòn thù tàn độc

Lữ thái hậu giết Như Ý và giam bà vẫn chưa thoả lòng. Sau khi Như Ý chết, Lữ thái hậu mới ra tay trả thù bà. Bà sai người chặt chân tay Thích phu nhân, rồi móc mắt, đốt tai, cho bà uống thuốc thành câm. Sau đó Lữ hậu sai để bà ở trong nhà tiêu, gọi đó là Nhân trư (人彘).

Sau mấy hôm, Thái hậu cho gọi Huệ Đế vào để xem "Nhân trư". Huệ Đế thấy, ngạc nhiên bèn hỏi là ai. Khi biết đó là Thích phu nhân, Huệ Đế liền khóc rống lên. Huệ Đế đau lòng quá, mắc bệnh, trong hơn một năm không dậy được. Hành động giết hại bà của Lữ hậu bị chính Huệ Đế coi là vô nhân tính. Vua con sai người nói với Thái hậu:

Việc đó không phải là việc con người làm! Tôi là con của thái hậu, không thể nào trị thiên hạ được!

Thích phu nhân qua đời. Huệ Đế bất lực trước sự độc ác của mẹ, không có cách nào ngăn cản được, vì thế ngày đêm uống rượu chơi bời dâm dật, không nghe chính sự, cho nên mắc bệnh và không lâu sau thì chết yểu khi mới 22 tuổi.

Việc thanh trừng trong cung đình giữa các bà vợ vua sau cái chết của vua cũ là chuyện thường thấy trong lịch sử, nhưng ít người bị kết cục bi thảm như Thích phu nhân, bởi đối thủ của bà là Lữ hậu quá nhẫn tâm và tàn ác.

Xem thêm

• Lưu Bang
• Lã Trĩ
• Hán Huệ Đế
• Trương Lương
• Bạc phu nhân

Tham khảo

Sử ký Tư Mã Thiên, các thiên:

• Cao Tổ bản kỷ
• Lã hậu bản kỷ
• Lưu hầu thế gia