Tiếng Đức

Tiếng Đức
Deutsch
Sử dụng tại	Đức, Thụy Sĩ, Áo và 38 nước khác
Khu vực	Âu Châu
Tổng số người nói	120 triệu
Hạng	9
Phân loại	Hệ Ấn-Âu Nhóm German Nhánh miền Tây Nhóm Đức Cao Cổ Nhóm Đức Cao Trung Tiếng Đức
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại	Liên minh châu Âu (ngôn ngữ chính thức và ngôn ngữ làm việc) Áo Bỉ Ý (Tỉnh Bolzano-Bozen) Đức Liechtenstein Luxembourg Thụy Sĩ
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại	Cộng hòa Séc Hungary Namibia (National language; official language 1984–90) Poland (Auxiliary language in 22 municipalities in Opole Voivodeship) România Slovakia (Official municipal language of Krahule/Blaufuß) Thành Vatican (Administrative and commanding language of the Swiss Guard)
Mã ngôn ngữ
ISO 639-1	de
ger (B) deu (T)
ISO 639-3	tùy trường hợp: deu – New High German gmh – Middle High German goh – Old High German gct – Alemán Coloniero bar – Austro-Bavarian cim – Cimbrian geh – Hutterite German ksh – Kölsch nds – Low German sli – Lower Silesian ltz – Luxembourgish vmf – Main-Franconian mhn – Mócheno pfl – Palatinate German pdc – Pennsylvania German pdt – Plautdietsch swg – Swabian German gsw – Swiss German uln – Unserdeutsch sxu – Upper Saxon wae – Walser German wep – Westphalian
Các nước nói tiếng Đức.   Ngôn ngữ chính thức   Đức nói và hiểu rộng rãi và/hoặc là Ngôn ngữ quốc gia   Được nói ở cấp đại phương

Tiếng Đức (Deutsch; [dɔɪ̯tʃ]^ⓘ) là một ngôn ngữ German thuộc nhánh miền Tây, nhóm các ngôn ngữ được nhiều người sử dụng nhất trên thế giới. Tiếng Đức có quan hệ gần gũi và được phân loại cùng với tiếng Anh và tiếng Hà Lan. Trên thế giới, tiếng Đức được nói bởi xấp xỉ 100 triệu người bản xứ (chủ yếu ở Áo, Đức, Bắc Ý, Nam Đan Mạch, Thụy Sĩ) và khoảng 30 triệu người không phải bản xứ khác). Tiếng Đức chuẩn được dạy rộng rãi ở các trường học và trường đại học ở châu Âu. Trên khắp thế giới, tiếng Đức chiếm phần lớn nhất các bản dịch từ ngôn ngữ này sang, hoặc từ ngôn ngữ khác (Sách kỷ lục Guinness).

Khái niệm "Đức" (Deutsch)

Chữ "teutsch" (deutsch) có nguồn từ chữ gốc Đức dành cho "dân tộc" (Volk, thioda và từ đó phát sinh hình dung từ hệ thuộc là thiodisk), được dùng để chỉ ngôn ngữ của dân tộc không nói tiếng Latin và các tiếng Roman.

Đất nước trong đó cùng dùng ngôn ngữ tiếng Đức (trong các dạng khẩu ẩm khác nhau) được gọi là nước Đức (Deutschland). Mô tả này được hình thành vào thế kỷ 15 bời dạng số nhiều trước kia "diutschiu lant", có nghĩa "nước Đức" hoặc "đất nước của người Đức". Cùng với đó là các khu vực ngôn ngữ tiếng Đức tại Trung Âu.

Người ta tìm thấy lần đầu tiên vào năm 786 trong báo cáo của giáo hoàng Nuntius Gregor vùng Ostia. Báo cáo này được đọc bằng tiếng Latin và tiếng dân gian. Ngôn ngữ "theodisca lingua" từ thời Karl Đại đế trở thành mô tả hành chính cho ngôn ngữ dân gian Pháp cổ (Frank).

Từ La tinh "theodiscus" (thuộc về dân gian) là một từ của ngôn ngữ giáo dục; nó bắt nguồn từ từ "theudisk" của tây pháp nhưng cũng liên hệ với từ gôtíc "thiuda", tiếng Đức cổ là "diot" (Volk - tức là dân tộc, dân gian).

Khái niệm cũ "pháp" (fränkisch) cho một ngôn ngữ riêng đã không còn thích hợp từ khoảng thế kỷ 9 sau khi một mặt một nhóm thượng tầng tây pháp (Westfrank), tại khu vực sau này trở thành nước Pháp ("frank"-reich), đã chọn khẩu ngữ Roman của dân ngụ cư và mặt khác nước đông Pháp (Ostfrank) bao gồm các dân tộc không phải là pháp như Alemannen, Bayern, Thüringer và (hạ-)Xácxông.

Tiếng Đức cổ "diutisc" bắt đầu từ thời kỳ này bị tiếng trung La tinh "theodiscus" chèn ép; tuy vậy nó vẫn vượt qua giành được chỗ đứng dù chậm chập. Cho đến năm 1090 (tại Annolied trong nhà thờ Siegburg) khái niệm "diutisc" mới được dùng cho ngôn ngữ, dân tộc và đất nước.

"Diutschin sprechin, Diutschin liute in Diutischemi lande."

(Deutsch sprechen deutsche Leute in deutschen Landen.)

(Dịch: người Đức nói tiếng Đức trên đất Đức)

Tiếng Đức cổ là dạng ngôn tự cổ của các dân tộc được gọi là dân tộc Đức. Mặc dù nó không thống nhất mà bắt nguồn từ nhiều khẩu âm cách khác nhau. Phải đến giữa thế kỷ 12 tại khu vực trung sông Rhein một thứ ngôn ngữ văn học và thi ca tiếng Đức miền trung phổ thông, ngôn ngữ vẫn thấy trong văn học hiệp sĩ khách sáo cổ điển, được vận dụng. Nó được dùng trong thi ca trước hết bởi giới quý tộc mới nổi muốn tách mình ra khỏi thường dân.

Lịch sử

Bài chi tiết: Lịch sử tiếng Đức

Bản đồ các khu vực nói tiếng Đức (khẩu âm cách thượng, trung và hạ Đức) không tính tiếng Đức Balten, tiếng Đức Volga và các khu vực thuộc địa trước kia (Thời gian: 31 tháng 12 năm 1937)

Tiếng Đức được phân thành hai chủng loại, tiếng Đức chuẩn (Hochdeutsch) và tiếng Đức đê địa (Niederdeutsch). Trước hết, người ta gọi tất cả những phương ngữ Đức (germanische Dialekte) chịu ảnh hưởng của hiện tượng chuyển dời phụ âm thứ hai của tiếng Đức chuẩn cổ (zweite, althochdeutsche Lautverschiebung), ví dụ như alemannisch, bairisch, ost-, rhein-, mittelfränkisch, ostmitteldeutsch = ober- và mitteldeutsche Mundarten (khẩu ngữ) = hochdeutsche Mundarten (khẩu ngữ). Các phương ngữ Đức phần tây lục (kontinentalwestgermanische Dialekte) không chịu ảnh hưởng hoặc chịu rất ít ảnh hưởng chuyển dời phụ âm này được gọi từ lúc ban đầu thời hiện đại là tiếng Đức đê địa (niederdeutsche Sprache) niedersächsisch và niederfränkisch.

Tiếng Đức trong vai ngôn ngữ của dân tộc thiểu số

Tập tin:Heutige deutsche Mundarten.PNG

Bản đồ khu vực ngôn ngữ tiếng Đức sau Thế chiến thứ hai

Giải thích trước: Phần lớn những con số được đưa ra ở dưới đây không phải là số lượng những người đang sử dụng tiếng Đức - con số gần như không bao giờ có thể kiểm soát được tuyệt đối - mà chỉ dựa trên ngoại suy, quốc tịch, số người xuất cảnh trong quá khứ, v.v. Vì thế có thể có vài trường hợp con số thực tế cao hơn nhiều so với nhũng con số dưới đây.

• Argentina 300.000
• Úc 200.000
• Bỉ 112.458
• Brasil (1.900.000)
• Chile (100.000)
• Đan Mạch 20.000
• Estonia 3.460
• Pháp: khoảng 1.200.000
• Ý 330.000
• Canada 500.000 hoặc nhiều hơn (2,8 triệu người gốc tiếng Đức).
• Kazakhstan 358.000
• Croatia 11.000
• Latvia 3.780
• Litva 2.060
• Moldova 7.300
• Namibia 30.000
• Hà Lan 47.775
• Paraguay 200.000
• Ba Lan 170.000
• România (70.000.)
• Nga: khu vực châu Âu (75.000), Sibiria (767.300)
• Slovakia 12.000
• Cộng hòa Nam Phi 300.000-500.000 (100.000 mang hộ chiếu Đức, 1 triệu người gốc tiếng Đức).
• Togo
• Cộng hoà Séc 50.000
• Ukraina 38.000
• Hungary 145.000
• Hoa Kỳ 6.100.000

Phân loại khẩu âm (Bản đồ khẩu âm cách)

Bản đồ khẩu âm (German dialects) sau năm 1945

Ngữ pháp

Xem Ngữ pháp tiếng Đức

Ví dụ

Tiếng Đức	Tiếng Việt	Phát âm
Deutsche/r	Người Đức
Vietnamese/Vietnamesin	Người Việt
Ja	Có
Nein	Không
Natürlich!	Tất nhiên!
Hallo! (thân mật) / Guten Tag (xã giao)	Chào! / Xin Chào!
Wie geht es dir? (thân mật) / Wie geht es Ihnen? (xã giao) / Wie geht's? (nói chung)	Bạn khỏe chứ?
Guten Morgen!	Chào buổi sáng
Guten Tag!	Chào buổi trưa đến buổi chiều
Guten Abend!	Chào buổi tối
Gute Nacht!	Chúc ngủ ngon
Ich liebe dich!	Anh (em) yêu em (anh)!, Tôi quý bạn!
Auf Wiedersehen (xã giao)/Tschüß! (thân mật)	Chào tạm biệt / Tạm biệt
Bitte!	Làm ơn!
eins	1
zwei	2
drei	3
vier	4
fünf	5
sechs	6
sieben	7
acht	8
neun	9
zehn	10
Danke!	Cảm ơn!
Entschuldigung!	Xin lỗi!

Tài liệu về mối quan hệ của tiếng Đức

• Johannes Bechert/Wolfgang Wildgen: Einführung in die Sprachkontaktforschung. Darmstadt, Wiss. Buchgesellschaft, 1991
• Csaba Földes: Kontaktdeutsch. Zur Theorie eines Varietätentyps unter transkulturellen Bedingungen von Mehrsprachigkeit. Tübingen, Verlag Gunter Narr, 2005
• Claudia Maria Riehl: Sprachkontaktforschung. Tübingen, Narr, 2004

Đọc thêm

• Michael Clyne, The German Language in a Changing Europe (1995) ISBN 0-521-49970-4
• George O. Curme, A Grammar of the German Language (1904, 1922) — the most complete and authoritative work in English
• Anthony Fox, The Structure of German (2005) ISBN 0-19-927399-5
• W.B. Lockwood, German Today: The Advanced Learner's Guide (1987) ISBN 0-19-815850-5
• Ruth H. Sanders. German: Biography of a Language (Oxford University Press; 2010) 240 pages. Combines linguistic, anthropological, and historical perspectives in a "biography" of German in terms of six "signal events" over millennia, including the Battle of Kalkriese, which blocked the spread of Latin-based language north.

Liên kết ngoài

Wiktionary

Wiktionary có sẵn các định nghĩa trong:

Tiếng Đức

• German (language) trên DMOZ
• The Goethe Institute: German Government sponsored organisation for the promotion of the German language and culture.
• Learn to Speak German Student Resource
• Free German Language Course
• The Leo Dictionaries: A German language portal featuring German-English, German-French, German-Spanish, German-Italian, German-Chinese and German-Russian dictionaries, with forums and a search function