Hoàn Nhan Doãn Tế

Vệ Thiệu Vương (衛绍王)
Vua Trung Hoa (chi tiết...)
Vua nhà Kim
Trị vì	29/12/1208 – 11/9/1213
Tiền nhiệm	Kim Chương Tông
Kế nhiệm	Kim Tuyên Tông
Thông tin chung
Sinh	1168
Mất	11/9/1213 Trung Quốc
Thê thiếp	Xem văn bản.
Hậu duệ	Hậu duệ Xem văn bản.
Tên thật Hoàn Nhan Vĩnh Tế (完颜永济) Niên hiệu Đại An: 1209-1212 Sùng Khánh: 1212-1213 Chí Ninh: 1213 Thụy hiệu Thiệu
Tước hiệu	Vương
Triều đại	nhà Kim
Thân phụ	Kim Thế Tông Hoàn Nhan Ô Lộc
Thân mẫu	Lý nguyên phi

Hoàn Nhan Vĩnh Tế (chữ Hán: 完颜永济, 1168？—11 tháng 9, 1213), nguyên danh Hoàn Nhan Doãn Tế (完颜允济) tự là Hưng Thắng (興勝), là hoàng đế thứ 7 của nhà Kim, tại vị trong 5 năm (29/12/1208 – 11/9/1213).

Hoàn Nhan Vĩnh Tế là con trai thứ bảy của Kim Thế Tông Hoàn Nhan Ung, mẫu thân là Nguyên phi họ Lý. Sau khi người cháu là Kim Chương Tông qua đời mà không có người nối dõi, Vĩnh Tế thừa cơ đoạt lấy hoàng vị.

Trong khoảng thời gian cai trị của ông, Thành Cát Tư Hãn của Mông Cổ đem quân xâm lược nước Kim, nước Kim liên tiếp bị thua trận. Bên trong, Hữu phó soát Ngột Thạch Liệt Hồ Sa Hổ do có ý bất mãn, nhân có hội nắm binh quyền đã tạo phản, sát hại Vĩnh Tế vào năm 1213 rồi lập Dực vương Tuân lên nối ngôi, là Kim Tuyên Tông.

Thân thế và cuộc sống ban đầu

Hoàn Nhan Doãn Tế là em trai của Hoàn Nhan Doãn Cung, là thúc của Kim Chương Tông. Ông là con trai thứ 7 của Kim Thế Tông Hoàn Nhan Ung, mẹ là Lý nguyên phi, chào đời vào năm 1168 dưới triều Kim Thế Tông. Vào năm Đại Định thứ 11 (1171), được phong làm Tiết vương, cùng năm cải thành Phong vương. Khi trưởng thành, Vệ vương Vĩnh Tế dung mạo tuấn tú, râu đẹp, tính tình kiệm ước không thích khoe khoang. Năm 1185, được gia phong Khai phủ nghi đồng tam ti, năm sau là Bí thư giám, rồi lại chuyển làm Thượng thư bộ Hình. Năm 1187, đổi làm Điện tiền đô điểm kiểm.

Năm 1189, Kim Thế Tông mất, người cháu đích là Cảnh lên kế ngôi, là Kim Chương Tông. Cùng năm đó ông được đổi phong làm Lộ vương, vì kiêng húy Hiển Tông Doãn Cung (bố Chương Tông, anh Doãn Tế) nên ông bị đổi tên thành Vĩnh Tế.

Vào năm Thái Hòa thứ 8 (1208), nông lịch ngày 20 thang 11, Kim Chương Tông tử bệnh, do không có con, Vệ Vương Hoàn Nhan Doãn Tế trở thành hoàng đế.

Thành Cát Tư Hãn có ý tấn công Kim Quốc, đầu tiên xuất binh tấn công thần thuộc của Kim triều là Tây Hạ, Tây Hạ hướng sang Kim cầu viện song Vệ Thiệu Vương tọa thị không ứng cứu. Tây Hạ sau đó khuất phục Mông Cổ, Thành Cát Tư Hãn vào năm Đại An thứ 3 (1212) đã khởi sự tấn công Kim song bại trước Kim binh. Vào tháng 9, quân Mông Cổ tiến đến gần Trung Đô, do thành phòng vệ kiên cố và có trọng binh phòng thủ nên đành phải rút lui. Năm sau, Thành Cát Tư Hãn lại tấn công Kim Quốc, bao vây Tây Kinh Đại Đồng phủ. Cùng năm, một người Kim tên là Da Luật Lưu Ca tại tỉnh Cát Lâm đã khởi binh phản Kim, trong vài tháng đã phát triển đến trên mười vạn người. Da Luật Lưu Ca dựa vào Mông Cổ, tại phụ cận Xương Đồ, Liêu Ninh ngày nay đã dánh bại 60 vạn quân Kim. Tình hình Kim trở nên xấu đi.

Vệ Thiệu Vương đối đãi do dự, không có tài an bang trị quốc, chỉ biết thủ thành. Ông không khéo dùng người, không phân biệt trung gian, cuối cùng dẫn đến đại họa sát thân. Năm Nguyên Ninh thứ nhất (1213), vào tháng 8, quân Mông Cổ lại tiến sát Trung Đô, hữu phó nguyên súy Hồ Sa Hổ (Hột Trạch Liệt Chấp Trung) khởi binh làm phản, giết chết Vệ Thiệu Vương. Tháng 9, Hoàn Nhan Tuần lên ngôi hoàng đế, tức Kim Tuyên Tông. Hồ Sa Hổ thỉnh phế Doãn Tế làm thứ nhân, dẫn theo hơn ba trăm bá quan đến tấu với triều đình. Kim Tuyên Tông bất đắc dĩ phải giáng Vệ Thiệu Vương thành Đông Hải quận hầu. Đến tháng 10, nguyên súy hữu giám quân Truật Hổ Cao Kỳ giết chết Hồ Sa Hổ.

Năm Trinh Hữu thứ 4 (1216), Kim Tuyên Tông ra chiếu truy phục Doãn Tế là Vệ Vương, thụy là Thiệu, hậu thế gọi là Vệ Thiệu Vương.

Gia đình

Thê thiếp

• Vệ Thiệu Vương Hậu Đồ Đơn thị
• Khâm Thánh phu nhân Viên thị

Con cái

• Lương Vương Hoàn Nhan Tùng Khắc
• Hoàn Nhan Cư
• Hoàn Nhan Tuyên
• Hoàn Nhan Tảo
• Kì Quốc Công chúa (Mẫu Viên thị)

Tham khảo

• Kim sử -Vệ Thiệu Vương bản kỉ