Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hồ tiêu”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n Thêm chi tiết
Dòng 1: Dòng 1:
{{Taxobox
| name = ''Piper nigrum''
| image = Piper_nigrum_-_Köhler–s_Medizinal-Pflanzen-107.jpg
| image_width = 210px
| image_caption = Cây hồ tiêu với quả chưa chín
| regnum = [[Thực vật|Plantae]]
| unranked_classis = [[Thực vật có hoa|Angiospermae]]
| unranked_ordo = [[Phân lớp Mộc lan|Magnoliidae]]
| ordo = [[Bộ Hồ tiêu|Piperales]]
| familia = [[Họ Hồ tiêu|Piperaceae]]
| genus = ''[[Piper (chi)|Piper]]''
| species = '''''P. nigrum'''''
| binomial = ''Piper nigrum''
| binomial_authority = [[Carl Linnaeus|L.]]<ref>
{{chú thích web
|url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?28589
|title = Piper nigrum information from NPGS/GRIN
|publisher = www.ars-grin.gov
|accessdate = ngày 2 tháng 3 năm 2008}}</ref>
}}


Hồ tiêu là một loại dây leo, thân dài, nhẵn không mang lông, bám vào các cây khác bằng rễ. Thân mọc cuốn, mang lá mọc cách. Lá như lá [[trầu không]], nhưng dài và thuôn hơn. Có hai loại nhánh: một loại nhánh mang quả, và một loại nhánh dinh dưỡng, cả hai loại nhánh đều xuất phát từ kẽ lá. Đối chiếu với lá là một cụm hoa hình đuôi sóc. Khi chín, rụng cả chùm. Quả hình cầu nhỏ, chừng 20-30 quả trên một chùm, lúc đầu màu xanh lục, sau có màu vàng, khi chín có màu đỏ. Từ quả này có thể thu hoạch được '''hồ tiêu trắng''', '''hồ tiêu đỏ''', '''hồ tiêu xanh''' và '''hồ tiêu đen'''. Đốt cây rất dòn, khi vận chuyển nếu không cận thận thì cây có thể chết. Quả có một [[hạt]] duy nh[[Tập tin:Dried Peppercorns.jpg|nhỏ|202x202px|Hồ tiêu đen và hồ tiêu trắng]]
'''Hồ tiêu''' còn gọi là '''tiêu ăn''', '''cổ nguyệt''', '''hắc cổ nguyệt''', '''bạch cổ nguyệt''' (danh pháp hoa học: ''Piper nigrum'') là một loài [[cây leo]] [[thụ vật có hoa|có hoa]] thuộc [[họ Hồ tiêu]] (''Piperaceae''), trồng chủ yếu để lấy [[quả]] và hạt, thường dùng làm [[gia vị]] dưới dạng khô hoặc tươi. Hoa hồ tiêu là [[quốc hoa]] của đất nước [[Liberia]].

==Miêu tả==
[[Tập tin:Piper nigrum drawing 1832.jpg|nhỏ|trái|240px|Tranh vẽ hồ tiêu năm 1832]]
Hồ tiêu là một loại dây leo, thân dài, nhẵn không mang lông, bám vào các cây khác bằng rễ. Thân mọc cuốn, mang lá mọc cách. Lá như lá [[trầu không]], nhưng dài và thuôn hơn. Có hai loại nhánh: một loại nhánh mang quả, và một loại nhánh dinh dưỡng, cả hai loại nhánh đều xuất phát từ kẽ lá. Đối chiếu với lá là một cụm hoa hình đuôi sóc. Khi chín, rụng cả chùm. Quả hình cầu nhỏ, chừng 20-30 quả trên một chùm, lúc đầu màu xanh lục, sau có màu vàng, khi chín có màu đỏ. Từ quả này có thể thu hoạch được '''hồ tiêu trắng''', '''hồ tiêu đỏ''', '''hồ tiêu xanh''' và '''hồ tiêu đen'''. Đốt cây rất dòn, khi vận chuyển nếu không cận thận thì cây có thể chết. Quả có một [[hạt]] duy nhất.

==Thu hoạch và chế biến==
[[Tập tin:Dried Peppercorns.jpg|nhỏ|240px|Hồ tiêu đen và hồ tiêu trắng]]
Hồ tiêu được thu hoạch mỗi năm một lần. Muốn có '''hồ tiêu đen''', người ta hái quả vào lúc xuất hiện một số quả đỏ hay vàng trên chùm, nghĩa là lúc quả còn xanh; những quả còn non quá chưa có sọ rất giòn, khi phơi dễ vỡ vụn, các quả khác khi phơi vỏ quả sẽ săn lại, ngả màu đen. Muốn có '''hồ tiêu trắng''' (hay '''hồ tiêu sọ'''), người ta hái quả lúc chúng đã thật chín, sau đó bỏ vỏ. Loại này có màu trắng ngà hay xám, ít nhăn nheo và ít thơm hơn (vì lớp vỏ chứa tinh dầu đã mất) nhưng cay hơn (vì quả đã chín).
Hồ tiêu được thu hoạch mỗi năm một lần. Muốn có '''hồ tiêu đen''', người ta hái quả vào lúc xuất hiện một số quả đỏ hay vàng trên chùm, nghĩa là lúc quả còn xanh; những quả còn non quá chưa có sọ rất giòn, khi phơi dễ vỡ vụn, các quả khác khi phơi vỏ quả sẽ săn lại, ngả màu đen. Muốn có '''hồ tiêu trắng''' (hay '''hồ tiêu sọ'''), người ta hái quả lúc chúng đã thật chín, sau đó bỏ vỏ. Loại này có màu trắng ngà hay xám, ít nhăn nheo và ít thơm hơn (vì lớp vỏ chứa tinh dầu đã mất) nhưng cay hơn (vì quả đã chín).


Bên cạnh hai sản phẩm nói trên, tuy hiếm hơn, còn có '''hồ tiêu đỏ''', là loại hồ tiêu chín cây hoặc được thu hái khi rất già, ủ chín sau đó được chế biến theo cách thức đặc biệt để giữ màu đỏ của vỏ. Hồ tiêu đỏ có màu đỏ thẫm hơi ngả đen, được sản xuất tại [[Ấn Độ]] và tại huyện [[Chư Sê]] và [[Bà Rịa - Vũng Tàu]] Việt Nam. Giá trị xuất khẩu của tiêu đỏ sau khi chế biến cao hơn gấp 3 đến 4 lần so với hạt tiêu đen<ref>[http://www.vietnambranding.com/thong-tin/phong-su-thuong-hieu/1946/Cong-nhan-thuong-hieu-ho-tieu-Chu-Se Công nhận thương hiệu hồ tiêu Chư Sê]</ref><ref>[http://www.sggp.org.vn/SGGP12h/2007/11/133269/ Tiêu đỏ "hái" nhiều tiền hơn]</ref>.
Bên cạnh hai sản phẩm nói trên, tuy hiếm hơn, còn có '''hồ tiêu đỏ''', là loại hồ tiêu chín cây hoặc được thu hái khi rất già, ủ chín sau đó được chế biến theo cách thức đặc biệt để giữ màu đỏ của vỏ. Hồ tiêu đỏ có màu đỏ thẫm hơi ngả đen, được sản xuất tại [[Ấn Độ]] và tại huyện [[Chư Sê]] và [[Bà Rịa - Vũng Tàu]] Việt Nam. Giá trị xuất khẩu của tiêu đỏ sau khi chế biến cao hơn gấp 3 đến 4 lần so với hạt tiêu đenThành phần hóa học


==Thành phần hóa học==
Hồ tiêu cũng rất giàu [[vitamin C]], thậm chí còn nhiều hơn cả [[cà chua]]. Một nửa cốc hồ tiêu xanh, vàng hay đỏ sẽ cung cấp tới hơn 230% nhu cầu [[canxi]] 1 ngày/1 người.
Hồ tiêu cũng rất giàu [[vitamin C]], thậm chí còn nhiều hơn cả [[cà chua]]. Một nửa cốc hồ tiêu xanh, vàng hay đỏ sẽ cung cấp tới hơn 230% nhu cầu [[canxi]] 1 ngày/1 người.



Phiên bản lúc 07:05, ngày 21 tháng 1 năm 2016

Hồ tiêu là một loại dây leo, thân dài, nhẵn không mang lông, bám vào các cây khác bằng rễ. Thân mọc cuốn, mang lá mọc cách. Lá như lá trầu không, nhưng dài và thuôn hơn. Có hai loại nhánh: một loại nhánh mang quả, và một loại nhánh dinh dưỡng, cả hai loại nhánh đều xuất phát từ kẽ lá. Đối chiếu với lá là một cụm hoa hình đuôi sóc. Khi chín, rụng cả chùm. Quả hình cầu nhỏ, chừng 20-30 quả trên một chùm, lúc đầu màu xanh lục, sau có màu vàng, khi chín có màu đỏ. Từ quả này có thể thu hoạch được hồ tiêu trắng, hồ tiêu đỏ, hồ tiêu xanhhồ tiêu đen. Đốt cây rất dòn, khi vận chuyển nếu không cận thận thì cây có thể chết. Quả có một hạt duy nh

Hồ tiêu đen và hồ tiêu trắng

Hồ tiêu được thu hoạch mỗi năm một lần. Muốn có hồ tiêu đen, người ta hái quả vào lúc xuất hiện một số quả đỏ hay vàng trên chùm, nghĩa là lúc quả còn xanh; những quả còn non quá chưa có sọ rất giòn, khi phơi dễ vỡ vụn, các quả khác khi phơi vỏ quả sẽ săn lại, ngả màu đen. Muốn có hồ tiêu trắng (hay hồ tiêu sọ), người ta hái quả lúc chúng đã thật chín, sau đó bỏ vỏ. Loại này có màu trắng ngà hay xám, ít nhăn nheo và ít thơm hơn (vì lớp vỏ chứa tinh dầu đã mất) nhưng cay hơn (vì quả đã chín).

Bên cạnh hai sản phẩm nói trên, tuy hiếm hơn, còn có hồ tiêu đỏ, là loại hồ tiêu chín cây hoặc được thu hái khi rất già, ủ chín sau đó được chế biến theo cách thức đặc biệt để giữ màu đỏ của vỏ. Hồ tiêu đỏ có màu đỏ thẫm hơi ngả đen, được sản xuất tại Ấn Độ và tại huyện Chư SêBà Rịa - Vũng Tàu Việt Nam. Giá trị xuất khẩu của tiêu đỏ sau khi chế biến cao hơn gấp 3 đến 4 lần so với hạt tiêu đenThành phần hóa học

Hồ tiêu cũng rất giàu vitamin C, thậm chí còn nhiều hơn cả cà chua. Một nửa cốc hồ tiêu xanh, vàng hay đỏ sẽ cung cấp tới hơn 230% nhu cầu canxi 1 ngày/1 người.

Trong tiêu có 1,2-2% tinh dầu, 5-9% piperin và 2,2-6% chanvixin. Piperin và chanvixin là 2 loại ankaloit có vị cay hắc làm cho tiêu có vị cay. Trong tiêu còn có 8% chất béo, 36% tinh bột và 4% tro.

Sử dụng

Thường dùng hạt tiêu đã rang chín, thơm cay làm gia vị. Tiêu thơm, cay nồng và kích thích tiêu hoá, có tác dụng chữa một số bệnh.

Hạt tiêu cũng rất giàu chất chống oxy hóa, chẳng hạn như beta carotene, giúp tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa sự hủy hoại các tế bào, gây ra các căn bệnh ung thư và tim mạch.

Một vài hình ảnh về cây Hồ tiêu

Hình ảnh

Chú thích

Tham khảo

  • Đỗ Tất Lợi (2006), Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, Nhà xuất bản Y học.
  • Dalby, Andrew (1 tháng 10, 2002). Dangerous Tastes: The Story of Spices, 89. Google Print. ISBN 0-520-23674-2 (truy cập 25 tháng 10, 2005). Also available in print from University of California Press.
  • Turner, Jack (2004). Spice: The History of a Temptation. Vintage Books. ISBN 0-375-70705-0.
  • McGee, Harold (2004). On Food and Cooking (Revised Edition). Scribner. tr. 427–429. ISBN 0-684-80001-2. "Black Pepper and Relatives".
  • Jaffee, Steven (2004). Delivering and Taking the Heat: Indian Spices and Evolving Process Standards (.pdf). An Agriculture and Rural Development Discussion Paper from the World Bank.

Liên kết ngoài

Tiếng Anh: