Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Họ Người”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n Phương Huy đã đổi Họ Người thành Họ Vượn người: Theo Sở thú Hà Nội (http://www.hanoizoo.com/vuonthuhanoi/2009/vn/modules.php?name=News&op=viewcat&catid=8&page=15)
Dòng 2: Dòng 2:
{{Taxobox
{{Taxobox
| fossil_range = {{Fossil range|7|0}}Hậu [[thế Miocen|Miocen]] - gần đây
| fossil_range = {{Fossil range|7|0}}Hậu [[thế Miocen|Miocen]] - gần đây
| image = Bonobo 009.jpg
| image = [[Tập tin:Bonobos 2012 (cropped).JPG|300px]]
| image_width = 250px
| image_width =
| image_caption = [[Bonobo|Tinh tinh lùn]]
| image_caption = [[Bonobo|Tinh tinh lùn]]
| domain = [[Sinh vật nhân chuẩn|Eukaryota]] (''Pan paniscus'')
| domain = [[Sinh vật nhân chuẩn|Eukaryota]] (''Pan paniscus'')

Phiên bản lúc 07:25, ngày 28 tháng 4 năm 2016

Để có thêm diễn giải về thuật ngữ tương tự, xem Hominid. Để xem thêm về họ trong xã hội loài người, xin xem Họ (người)
Họ Người
Thời điểm hóa thạch: 7–0 triệu năm trước đây Hậu Miocen - gần đây
Phân loại khoa học
Vực (domain)Eukaryota (Pan paniscus)
Giới (regnum)Animalia
Liên ngành (superphylum)Deuterostoma
Ngành (phylum)Chordata
Nhánh Craniata
Phân ngành (subphylum)Vertebrata
Phân thứ ngành (infraphylum)Gnathostomata
Liên lớp (superclass)Tetrapoda
Lớp (class)Mammalia
Phân lớp (subclass)Theria
Phân thứ lớp (infraclass)Eutheria
Liên bộ (superordo)Euarchontoglires
Bộ (ordo)Primates
Phân bộ (subordo)Haplorrhini
Phân thứ bộ (infraordo)Simiiformes
Tiểu bộ (parvordo)Catarrhini
Liên họ (superfamilia)Hominoidea
Họ (familia)Hominidae
Gray, 1825
Các chi

Họ Người là một họ có danh pháp khoa học Hominidae, tên thông thường trong tiếng Anh: great ape[notes 1] (khỉ dạng người loại lớn), bao gồm trong đó người, tinh tinh, gôrila và đười ươi.

Lịch sử phân loại

Phân loại này đã được sửa đổi nhiều lần trong vài thập niên gần đây. Ban đầu, nhóm này chỉ bao gồm người và các họ hàng gần đã tuyệt chủng, còn các dạng khỉ dạng người loại lớn khác được đưa vào trong một họ riêng, gọi là họ Pongidae. Định nghĩa này hiện vẫn còn được nhiều nhà nhân loại học và những người bình thường sử dụng. Tuy nhiên, định nghĩa này làm cho họ Pongidae trở thành nhóm cận ngành, trong khi hiện nay phần lớn các nhà phân loại học ưa thích các nhóm đơn ngành. Vì thế nhiều nhà sinh học coi họ Hominidae bao gồm cả họ Pongidae (trong vai trò của phân họ Ponginae), hoặc coi họ Pongidae này chỉ chứa đười ươi và các họ hàng đã tuyệt chủng của nó như Gigantopithecus. Phân loại ở đây tuân thủ việc phân chia nhóm theo nguyên tắc đơn ngành.

Đặc biệt các họ hàng gần với người tạo thành một phân họ là Homininae. Một số nghiên cứu đã đi xa đến mức gộp cả tinh tinh và gôrila vào trong chi Homo cùng với người, nhưng phần lớn các chứng cứ di truyền học cho rằng các mối quan hệ giống như được chỉ ra tại đây.

Nhiều loại khỉ dạng người đã được nghiên cứu để có thể hiểu mối quan hệ giữa người hiện đại và các khỉ dạng người khác còn tồn tại. Một số thành viên tuyệt chủng của họ này như Gigantopithecus, Orrorin, Ardipithecus, Kenyanthropus, các dạng vượn cổ phương nam như Australopithecus và Paranthropus.

Các tiêu chuẩn chính xác về quan hệ thành viên trong họ Homininae là không rõ ràng, nhưng họ này nói chung bao gồm các loài nào có sự chia sẻ hơn 97% ADN của chúng với bộ gen của người hiện đại, cũng như biểu lộ khả năng ngôn ngữ và có trí tuệ đơn giản ngoài giới hạn gia đình hay bầy đàn. Thuyết trí tuệ, đưa ra khả năng ước lệ, là một tiêu chuẩn gây tranh cãi để có thể phân biệt được một người trưởng thành trong số các loại khỉ dạng người. Con người có khả năng này khi đạt độ tuổi khoảng 4-4,5 năm, trong khi các loại khỉ dạng người khác như tinh tinh lùn, gôrila và tinh tinh không bao giờ có thể có được. Tuy nhiên, do không có khả năng kiểm tra xem các thành viên cổ xưa của họ Homininae (chẳng hạn Homo erectus, Homo neanderthalensis, hay thậm chí là vượn cổ phương nam) có hay không có trí tuệ, nên sẽ rất khó để chối bỏ các nét tương tự được quan sát thấy ở những anh em còn sống của chúng. Mặc dù dường như thiếu trí tuệ thực sự và các khác biệt đáng kể về sinh lý và tâm lý, một số người cho rằng vượn người có thể thỏa mãn các tiêu chuẩn này. Các tranh cãi khoa học này dẫn tới ý nghĩa chính trị đối với các chủ trương về tư cách thể nhân của khỉ dạng người loại lớn.

Năm 2002, một chiếc sọ hóa thạch có niên đại 6-7 triệu năm trước có tên do những người phát hiện ra nó đặt là "Toumaï" và về mặt hình thức được phân loại như là Sahelanthropus tchadensis, đã được tìm thấy tại Tchad và nó có lẽ là hóa thạch của khỉ dạng người sớm nhất được tìm thấy. Bên cạnh tuổi của nó thì Toumaï - không giống như vượn cổ phương nam đứng thẳng trẻ hơn, với niên đại 3-4 triệu năm trước và có tên gọi là "Lucy" - có khuôn mặt tương đối phẳng và không có phần mũi, hàm nhô rõ như các loại khỉ dạng người tiền-Homo khác. Một số nghiên cứu đã thực hiện cho rằng loài mà trước đây không biết này có thể trên thực tế là tổ tiên trực tiếp của người hiện đại (hoặc ít nhất là họ hàng gần với tổ tiên trực tiếp của người). Những người khác lại cho rằng một hóa thạch là không đủ để có thể kết luận như vậy do nó có thể làm đảo lộn các kết luận của trên 100 năm nghiên cứu của nhân loại học. Một báo cáo về nghiên cứu này đã được xuất bản trong tạp chí Nature vào ngày 11 tháng 7 năm 2002. Trong khi một số nhà khoa học cho rằng nó chỉ là sọ của một con tiền-gôrila cái thì những người khác lại gọi nó là hóa thạch trong tông người quan trọng nhất kể từ Australopithecus

Phân loại

Cây phân loại họ Người
Hộp sọ của đười ươi và gôrila.

Bổ sung thêm cho các loài và phân loài còn tồn tại trên đây, các nhà khảo cổ học, cổ sinh vật học và nhân loại học đã phát hiện hàng loạt các loài đã tuyệt chủng. Danh sách dưới đây là một số chi của các loài đã phát hiện.

Tập tin:Lucy-reconstruction.jpg
Tái hiện một cá thể cái Australopithecus afarensis (National Museum of Natural History)

Xem thêm

Ghi chú

  1. ^ "Great ape" là tên gọi thông thường, không phải tên theo danh pháp khoa học. Cách sử dụng tùy thuộc ngữ cảnh, nó có thể không bao gồm loài người ("loài người và các loài great ape") hoặc có bao gồm loài người ("loài người và các loài great ape khác").

Chú thích

Tham khảo

  • Groves, Colin (16 tháng 11 năm 2005). Wilson, D. E. và Reeder, D. M. (eds) Mammal Species of the World, xuất bản lần thứ 3, 181-184, Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-8221-4.

Liên kết ngoài

Tư liệu liên quan tới Hominidae tại Wikimedia Commons

Wikibooks Dichotomous Key có thông tin Anh ngữ về:
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Họ_Người&oldid=23565451”