Thành Hiếu Chiêu Hoàng hậu

Minh Nhân Tông Hoàng hậu 明仁宗皇后
Hoàng hậu nhà Minh
Tại vị	1424 - 1425
Tiền nhiệm	Nhân Hiếu Văn Hoàng hậu
Kế nhiệm	Cung Nhượng Chương Hoàng hậu
Hoàng thái hậu nhà Minh
Tại vị	1425 - 1435
Tiền nhiệm	Hoàng thái hậu đầu tiên của nhà Minh
Kế nhiệm	Thượng Thánh Hoàng thái hậu
Thái hoàng thái hậu nhà Minh
Tại vị	1435 - 1442
Tiền nhiệm	Thái hoàng thái hậu đầu tiên của nhà Minh
Kế nhiệm	Thánh Từ Thái hoàng thái hậu
Thông tin chung
Sinh	7 tháng 4, 1379 Vĩnh Thành, Hà Nam
Mất	20 tháng 11, 1442 Tử Cấm Thành, Bắc Kinh
An táng	Hiến lăng (献陵)
Phối ngẫu	Minh Nhân Tông Chu Cao Sí
Hậu duệ	Minh Tuyên Tông Chu Chiêm Cơ Việt Tĩnh vương Chu Chiêm Dung Tương Hiến vương Chu Chiêm Thiện Gia Hưng công chúa
Tên đầy đủ Trương thị (张氏) Thụy hiệu Thành Hiếu Cung Túc Minh Đức Hoằng Nhân Thuận Thiên Chiêu Thánh Chiêu Hoàng hậu (誠孝恭肅明德弘仁順天昭聖昭皇后)
Hoàng tộc	nhà Minh
Thân phụ	Trương Kỳ
Thân mẫu	Đồng thị

Thành Hiếu Chiêu Hoàng hậu (chữ Hán: 誠孝昭皇后, 7 tháng 4, 1379 - 20 tháng 11, 1442), là Hoàng hậu duy nhất của Minh Nhân Tông Chu Cao Sí, sinh mẫu của Minh Tuyên Tông Chu Chiêm Cơ, tổ mẫu của Minh Anh Tông Chu Kỳ Trấn và Minh Đại Tông Chu Kỳ Ngọc.

Bà là vị Hoàng thái hậu và Thái hoàng thái hậu đầu tiên tại vị của triều đại nhà Minh cũng là vị Hoàng thái hậu nhiếp chính công khai đầu tiên của triều đại này. Bà nhiếp chính cho cháu trai là Minh Anh Tông khi vị Hoàng đế này lên ngôi chỉ vừa 8 tuổi vào năm 1435. Bà có sự ảnh hưởng lớn đến Minh Anh Tông trong việc chính sự mãi cho đến khi qua đời.

Thân thế

Thành Hiếu Chiêu Hoàng hậu có họ Trương (张氏), nguyên quán ở Vĩnh Thành, Hà Nam. Cha là Trương Kỳ (张麒) được truy tặng "Bành Thành bá" (彭城伯), mẹ là Đồng thị (仝氏), bà còn có anh trai là Trương Sở (张昶) và Trương Thăng (张昇).

Năm Hồng Vũ thứ 29 (1396), Yên vương Chu Đệ tức Minh Thành Tổ lập Chu Cao Sí làm Vương Thế tử, bà do có tư sắc mỹ lệ được tuyển làm Vương Thế tử phi (王世子妃). Năm Vĩnh Lạc thứ 2 (1404), sau khi Minh Thành Tổ đăng cơ, bà được phong Thái tử phi (皇太子妃). Bà hạ sinh cho Minh Nhân Tông 3 Hoàng tử và 1 Hoàng nữ bao gồm Minh Tuyên Tông Chu Diêm Cơ (朱瞻基), Việt Tĩnh vương Chu Chiêm Dung (朱瞻墉), Tương Hiến vương Chu Chiêm Thiện (朱瞻墡) và Gia Hưng công chúa (嘉兴公主).

Bà kính cẩn ôn nhu, phụng hiếu Minh Thành Tổ và Nhân Hiếu Văn Hoàng hậu hết mực chu đáo, rất được quý mến. Thái tử Chu Cao Sí tức Minh Nhân Tông sinh thời không được lòng Minh Thành Tổ, suýt bị phế truất mấy lần, do Chu Cao Sí vốn tính quá ôn hòa nhân từ, Minh Thành Tổ khi đó lại thích người em trai cùng mẹ của Chu Cao Sí là Hán vương Chu Cao Hú (朱高煦) nên muốn phế truất Chu Cao Sí. Nhân Hiếu Văn Hoàng hậu và quần thần một phen hốt hoảng, ra sức can ngăn. Trong cung, bà hạ sinh đích trưởng tôn Chu Chiêm Cơ học rộng, thông minh lễ độ, rất được Minh Thành Tổ yêu quý, bèn giữ lại ngôi Thái tử cho Chu Cao Sí. Việc Chu Cao Sí đăng cơ có nhiều công lao là của bà.

Năm Vĩnh Lạc thứ 22 (1424), Minh Thành Tổ băng hà, Minh Nhân Tông kế vị. Bà được sách phong làm Hoàng hậu, đích trưởng tử Chu Chiêm Cơ được phong làm Hoàng thái tử.

Tuyên Đức Hoàng thái hậu

Minh Nhân Tông cai trị ôn hòa, ra sức siêng năng, là một vị Hoàng đế giỏi. Nhưng tại vị chưa được một năm thì lâm trọng bệnh rồi băng hà, hưởng thọ 48 tuổi. Năm 1425, Minh Tuyên Tông lên ngôi, Trương Hoàng hậu được tôn làm Tuyên Đức Hoàng thái hậu.

Minh Tuyên Tông đối với Tuyên Đức Hoàng thái hậu hết sức hiếu thảo, có cống vật gì đều ưu tiên cho bà, cực kỳ cung phụng. Ngoài ra, Tuyên Đức Hoàng thái hậu cũng có ảnh hưởng với chính trị, phàm việc cơ mật, quân quốc đại sự, Minh Tuyên Tông đều thỉnh bà hỏi ý. Tuyên Đức Hoàng thái hậu đối với ngoại thích rất nghiêm, em trai của bà là Trương Thăng tuy hầu thuận tỉ mỉ nhưng bà vẫn không dùng vào việc chính sự.

Năm Tuyên Đức thứ 3 (1428), Tuyên Đức Hoàng thái hậu ngự giá Tây Uyển, có Hoàng hậu và phi tần bồi hầu, Minh Tuyên Tông cũng tự bồi giá bà lên Vạn Tuế sơn, hơn nữa phụng rượu mừng thọ, rồi đến Nhị lăng bái yết, ban yến công đức. Minh Tuyên Tông thân mang cung tên, cưỡi ngựa đi trước xa giá dẫn đường, thiên hạ bá tánh đều trông thấy, rạng rỡ hân hoan. Tuyên Đức Hoàng thái hậu nhìn thấy khung cảnh này, xúc động mà nói: "Bá tánh ủng hộ quân chủ, là bởi vì quân chủ có thể khiến cho họ an cư lạc nghiệp, Hoàng đế hãy nhớ kỹ trong lòng". Trên đường hồi kinh, có đi ngang qua một nông gia, Tuyên Đức Hoàng thái hậu dừng lại hỏi một cặp phu phụ cuộc sống thế nào, rồi ban thưởng lụa tiền.

Các đại thần gồm Anh Quốc công Trương Phụ, Thượng thư Kiển Nghĩa (蹇义), Đại học sĩ Dương Sĩ Kỳ (杨士奇) hơn 6 người đến trước điện thỉnh an, Tuyên Đức Hoàng thái hậu nói: "Các khanh đều là tiền triều cựu thần, phải gắng hết sức giúp Tự quân". Về sau, Minh Tuyên Tông có triệu Dương Sĩ Kỳ vào nói: "Thái hậu từ khi bái yết Nhị lăng trở về, nói rằng các khanh làm việc phi thường cần mẫn. Thái hậu nói Trương Phụ tuy là võ thần, nhưng thấu hiểu đại nghĩa. Kiển Nghĩa tính cần mẫn tỉ mỉ, nhưng chưa quyết đoán. Có khanh phi thường chính trực, lời nói thẳng thắng không kiêng kị, Hoàng khảo dẫu có lúc cao hứng, nhưng nghe theo lời khanh mà không hỏng đại sự".

Trong nội cung, Minh Tuyên Tông sủng ái Tôn Quý phi, ghẻ lạnh Hồ Hoàng hậu bèn phế truất Hồ Hoàng hậu lập Tôn Quý phi làm Hoàng hậu. Tuyên Đức Hoàng thái hậu nhân từ và có cảm tình với Hồ Hoàng hậu, chiếu cố Hồ Hoàng hậu bị giam trong lãnh cung, nên thường triệu Hồ Hoàng hậu đến Thanh Ninh cung (清寧宮). Khi dự yến, bà luôn để Hồ Hoàng hậu ngồi trên Tôn Hoàng hậu luôn khiến Tôn Hoàng hậu không vui.

Nhiếp chính

Năm Tuyên Đức thứ 10 (1435), Minh Tuyên Tông băng hà, thọ 38 tuổi. Thái tử Chu Kỳ Trấn còn tuổi nhỏ, trong cung liền có tin đồn rằng Tuyên Đức Hoàng thái hậu sẽ lập Tương vương Chu Chiêm Thiện làm Tân đế. Tuyên Đức Hoàng thái hậu ngay lập tức triệu quần thần đến Càn Thanh cung, chỉ vào Thái tử mà khóc nói: "Đây chính là Tân Thiên tử a!", triều thần hô vang vạn tuế. Thái tử Chu Kỳ Trấn lúc đó mới 9 tuổi kế vị tức Minh Anh Tông.

Tuyên Đức Hoàng thái hậu được tôn làm Thái hoàng thái hậu, là vị Thái hoàng thái hậu đầu tiên của triều đại nhà Minh. Vì Minh Anh Tông còn nhỏ tuổi, đại thần thỉnh cầu Tạ Thái hoàng thái hậu thùy liêm thính chính nhưng bà nói: "Không cần phá hư tổ tông phương pháp. Chỉ cần hủy bỏ những sự vụ không khẩn, tập trung giáo dục Hoàng đế, còn những việc quốc sự sẽ giao các phụ chính đại thần hiệp trợ".

Trong thời gian nhiếp chính, Tạ Thái hoàng thái hậu tỏ ra là người uyên bác, nuôi dạy Minh Anh Tông trưởng thành, quản lý chính sự. Bà còn ức chế ngoại thích, không cho các anh em dòng họ Trương được can dự triều chính, không xảy ra họa ngoại thích làm lũng đoạn triều đại, nhà Minh tiếp tục thời gian thịnh trị. Minh Anh Tông càng trưởng thành, ông càng sủng ái tin dùng thái giám Vương Chấn khiến bà rất không vui lòng.

Một ngày, Tạ Thái hoàng thái hậu ngự biệt điện, Minh Anh Tông đứng ở phía Tây, các đại thần Anh quốc công Trương Phụ, Dương Sĩ Kỳ, Dương Vinh, Dương Phổ đến, Tạ Thái hoàng thái hậu nói: "Các khanh đều là lão thần, hiện giờ Hoàng đế tuổi nhỏ, hi vọng các khanh đồng tâm hiệp lực, giữ gìn quốc gia yên ổn". Bà lấy 5 vị đại thần này làm chính trị trung tâm. Sau đó, bà triệu Dương Phổ tiến lên, nói: "Nhân Tông hoàng đế niệm khanh trung thành, nhiều lần phát ra thở dài, không nghĩ hôm nay còn có thể nhìn thấy ngươi". Dương Phổ cảm động mà rơi lệ, Tạ Thái hoàng thái hậu cũng rơi lệ, tả hữu người người cũng đều thực bi thương.

Một lát sau, Vương Chấn được gọi tới, Tạ Thái hoàng thái hậu thay đổi sắc mặt, lạnh lùng nói: "Ngươi hầu hạ Hoàng đế không theo quy củ, hẳn là ban chết!". Vị nữ quan bên cạnh lập tức đem đao kề sát cổ Vương Chẩn, run rẩy không ngừng. Minh Anh Tông cùng 5 vị đại thần xin tha, Tạ Thái hoàng thái hậu mới để yên. Bà lập tức mắng: "Loại người các ngươi, từ xưa nhiều lần loạn quốc, Hoàng đế tuổi nhỏ, nào biết đâu rằng! Hiện nhân Hoàng đế cùng đại thần vì ngươi van xin hộ, ta bỏ qua cho ngươi lúc này, sau này tái phạm, nhất định trị tội không buông tha". Từ đó về sau, Tạ Thái hoàng thái hậu hay phái người đến Nội các dò hỏi, nếu biết Vương Chấn có ảnh hưởng đến Hoàng đế, bà liền sai người triệu hắn đến trách cứ. Vì vậy, khi Tạ Thái hoàng thái hậu sinh thời, Vương Chấn không cách nào ảnh hưởng lên Minh Anh Tông.

Năm Chính Thống thứ 7 (1442), ngày 18 tháng 10 (âm lịch), sau đại hôn của Minh Anh Tông và Tiền Hoàng hậu, Tạ Thái hoàng thái hậu bệnh nặng. Bà triệu Dương Sĩ Kỳ cùng Dương Phổ vào cung, lại sai Nội quan dò hỏi đại sự còn việc gì chưa hoàn thành, bà qua đời ngay khi Dương Sĩ Kỳ đang bẩm tấu, chỉ kịp để lại di huấn mong các đại thần phù trợ Minh Anh Tông trở thành minh quân. Bà hưởng thọ 64 tuổi.

Minh Anh Tông dâng thụy hiệu cho bà là Thành Hiếu Cung Túc Minh Đức Hoằng Nhân Thuận Thiên Chiêu Thánh Chiêu Hoàng hậu (誠孝恭肅明德弘仁順天昭聖昭皇后). Tháng 12 năm đó, an táng ở Hiến lăng (献陵), kế bên mộ phần của Minh Nhân Tông.

Hậu duệ

Thành Hiếu Chiêu Hoàng hậu hạ sinh cho Minh Nhân Tông 3 Hoàng tử và 1 Hoàng nữ:

1. Minh Tuyên Tông Chu Chiêm Cơ (朱瞻基; 25 tháng 2, 1398 – 31 tháng 1, 1435), đích trưởng tử của Minh Nhân Tông.
2. Chu Chiêm Dung (朱瞻墉; 9 tháng 2, 1405 - 5 tháng 8, 1439), hoàng tam tử của Minh Nhân Tông. Năm 1424 tấn phong Việt vương (越王), lấy con gái của Ngô Thăng (吳昇) làm Vương phi, lập phủ đệ ở Cù Châu. Sau khi qua đời, thụy là Việt Tĩnh vương.
3. Chu Chiêm Thiện (朱瞻墡; 4 tháng 4, 1406 - 18 tháng 2, 1478), hoàng ngũ tử của Minh Nhân Tông. Năm 1424 tấn phong Tương vương (襄王). Ban đầu giữ đất ở Trường Sa, sau ở Tương Dương, Hồ Bắc. Ông trải qua 4 đời Minh Nhân Tông, Minh Tuyên Tông, Minh Anh Tông và Minh Đại Tông, nổi tiếng hiền minh, là một tông thất có tầm ảnh hưởng. Sau khi qua đời, thụy là Tương Hiến vương (襄宪王).
4. Gia Hưng công chúa (嘉興公主; 1409 - 9 tháng 3, 1439), đích trưởng nữ của Minh Nhân Tông. Năm 1428 hạ giá lấy Tỉnh Nguyên (井源).

Tham khảo

• Minh sử - Liệt truyện đệ nhất - Minh Nhân Tông Thành Hiếu Chiêu Hoàng hậu