Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Bảng chữ cái Thái”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Không có tóm lược sửa đổi
n BacLuong đã đổi Bảng chữ cái tiếng Thái thành Bảng chữ cái Thái qua đổi hướng: Compatib
(Không có sự khác biệt)

Phiên bản lúc 03:56, ngày 10 tháng 4 năm 2019

Thái
Thể loại
Sáng lậpRamkhamhaeng Đại Đế
Thời kỳ
1283 – hiện nay
Hướng viếtTrái sang phải Sửa đổi tại Wikidata
Các ngôn ngữThái
Hệ chữ viết liên quan
Nguồn gốc
ISO 15924
ISO 15924Thai, 352 Sửa đổi tại Wikidata
Unicode
U+0E00–U+0E7F
Bài viết này chứa các biểu tượng ngữ âm IPA trong Unicode. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để có hướng dẫn thêm về các ký hiệu IPA, hãy xem Trợ giúp:IPA.

Bảng chữ cái tiếng Thái (tiếng Thái: อักษรไทย; RTGS: akson thai; [ʔàksɔ̌ːn tʰāj]) là bảng chữ cái chính thức dùng cho viết tiếng Thái, tiếng Nam Thái và các ngôn ngữ khác ở Vương quốc Thái Lan.

Bảng có 44 ký tự phụ âm (tiếng Thái: พยัญชนะ, phayanchana), 15 ký tự nguyên âm (tiếng Thái: สระ, sara) kết hợp thành ít nhất 28 nguyên âm hình thức, và 4 dấu giọng (tiếng Thái: วรรณยุกต์ hoặc วรรณยุต, wannayuk hoặc wannayut).

Mặc dù thường được gọi là "bảng chữ cái tiếng Thái", trong thực tế đó không phải là một bảng chữ cái đúng nghĩa mà là một abugida, một hệ thống chữ viết, trong đó mỗi phụ âm có thể gọi một nguyên âm cố hữu. Trong trường hợp chữ Thái điều này bao hàm 'a' hoặc 'o'.

Người Thái đã có hệ chữ số riêng dựa trên hệ chữ số Hindu-Arabic (tiếng Thái: เลขไทย, lek thai), song hệ chữ số Ả Rập chuẩn (tiếng Thái: เลขฮินดูอารบิก, lek hindu arabik) cũng thường được sử dụng phổ biến.

Bên cạnh đó Hệ thống Chuyển tự tiếng Thái Hoàng gia (viết tắt RTGS) là hệ thống chuyển tự tiếng Thái sang ký tự Latinh chính thức được Chính phủ Thái quy định, sử dụng để ghi tiếng Thái trong các văn bản bằng ký tự Latinh, như báo chí hay bảng tên.

Lịch sử

Bảng chữ cái tiếng Thái bắt nguồn từ chữ Khmer cổ (tiếng Thái: อักษรขอม, akson khom), một kiểu chữ Brahmi miền nam vốn ra đời từ chữ Pallava miền nam Ấn Độ (tiếng Thái: ปัลลวะ).

Tiếng Thái được coi là ngôn ngữ đầu tiên trên thế giới dùng dấu giọng để thể hiện thanh điệu,[1] thứ vốn không có trong ngữ hệ Nam Á và ngữ hệ Ấn-Arya. Tiếng Trung và các ngôn ngữ khác trong ngữ hệ Hán-Tạng tuy có thanh điệu trong hệ thống phát âm nhưng các thứ tiếng này cũng không dùng dấu thanh. Vậy nên, sự phát triển của dấu trong tiếng Thái sau này đã có ít nhiều ảnh hưởng đến các ngôn ngữ trong ngữ chi Thái và ngữ tộc Tạng-Miến vùng đất liền Đông Nam Á.

Lịch sử Thái Lan ghi nhận vua Ram Khamhaeng (tiếng Thái: พ่อขุนรามคำแหงมหาราช) là người có công sáng tạo và đóng gó trong việc hình thành bộ chữ Thái năm 1283. Tuy vậy, thông tin này vẫn còn đang tranh cãi.

Bia đá khắc chữ thời vua Ramkhamhaeng, văn tự tiếng Thái cổ xưa nhất được biết tới (Bảo tàng Quốc gia Bangkok)

Bảng chữ cái chi tiết

Phụ âm

Bảng chữ cái

Ký tự Tên gọi RTGS IPA Lớp Ghi chú
Tiếng Thái RTGS Ý nghĩa Phụ âm đầu Phụ âm cuối Phụ âm đầu Phụ âm cuối
ก ก ไก่ ko kai con gà k k [k] [k̚] trung
ข ข ไข่ kho khai quả trứng kh k [kʰ] [k̚] cao
ฃ ฃ ขวด kho khuat cái chai, lọ kh k [kʰ] [k̚] cao Đã bị lược bỏ
ค ค ควาย kho khwai con trâu kh k [kʰ] [k̚] thấp
ฅ ฅ คน kho khon con người kh k [kʰ] [k̚] thấp Đã bị lược bỏ
ฆ ฆ ระฆัง kho ra-khang cái chuông kh k [kʰ] [k̚] thấp
ง ง งู ngo ngu con rắn ng ng [ŋ] [ŋ] thấp
จ จ จาน cho chan cái đĩa ch t [tɕ] [t̚] trung
ฉ ฉ ฉิ่ง cho ching cái chũm chọe ch  – [tɕʰ] – cao
ช ช ช้าง cho chang con voi ch t [tɕʰ] [t̚] thấp
ซ ซ โซ่ so so dây xích s t [s] [t̚] thấp
ฌ ฌ เฌอ cho choe cái cây ch  – [tɕʰ] – thấp
ญ[1] ญ หญิง yo ying phụ nữ y n [j] [n] thấp
ฎ ฎ ชฎา do cha-da mũ đội đầu chada d t [d] [t̚] trung
ฏ ฏ ปฏัก to pa-tak cái giáo, lao t t [t] [t̚] trung
ฐ[2] ฐ ฐาน tho than cái bệ, đôn th t [tʰ] [t̚] cao
ฑ ฑ มณโฑ tho montho nhân vật Montho (Ramayana) th t [tʰ] [t̚] thấp
ฒ ฒ ผู้เฒ่า tho phu-thao người già th t [tʰ] [t̚] thấp
ณ ณ เณร no nen samanera n n [n] [n] thấp
ด ด เด็ก do dek đứa trẻ d t [d] [t̚] trung
ต ต เต่า to tao con rùa t t [t] [t̚] trung
ถ ถ ถุง tho thung cái túi th t [tʰ] [t̚] cao
ท ท ทหาร tho thahan bộ đội th t [tʰ] [t̚] thấp
ธ ธ ธง tho thong lá cờ th t [tʰ] [t̚] thấp
น น หนู no nu con chuột n n [n] [n] thấp
บ บ ใบไม้ bo baimai cái lá b p [b] [p̚] trung
ป ป ปลา po pla con cá p p [p] [p̚] trung
ผ ผ ผึ้ง pho phueng con ong ph  – [pʰ] – cao
ฝ ฝ ฝา fo fa cái nắp, vung f  – [f] – cao
พ พ พาน pho phan cái khay kiểu Thái ph p [pʰ] [p̚] thấp
ฟ ฟ ฟัน fo fan cái răng f p [f] [p̚] thấp
ภ ภ สำเภา pho sam-phao thuyền buồm ph p [pʰ] [p̚] thấp
ม ม ม้า mo ma con ngựa m m [m] [m] thấp
ย ย ยักษ์ yo yak khổng lồ, dạ-xoa y – hoặc n[3] [j] – hoặc [n] thấp
ร ร เรือ ro ruea cái thuyền (nói chung) r n [r] [n] thấp
ล ล ลิง lo ling con khỉ l n [l] [n] thấp
ว ว แหวน wo waen cái nhẫn w –[4] [w] – thấp
ศ ศ ศาลา so sala cái chòi s t [s] [t̚] cao
ษ ษ ฤๅษี so rue-si thầy tu s t [s] [t̚] cao
ส ส เสือ so suea con hổ s t [s] [t̚] cao
ห ห หีบ ho hip cái hộp, hòm h – [h] – cao
ฬ ฬ จุฬา lo chu-la con diều l n [l] [n] thấp
อ อ อ่าง o ang cái chậu –[5]  – [ʔ] – trung
ฮ ฮ นกฮูก ho nok-huk con cú h  – [h] – thấp
Ghi chú:
  1. ^ Nét cong dưới chữ cái ญ được lược bỏ khi có chữ cái khác đi kèm, ví dụ: ญ + ◌ู = ญู
  2. ^ Tương tự ญ, ฐ + ◌ู = ฐู
  3. ^ Khi ย đứng cuối cùng một âm, nó thường là một phần của nguyên âm trong âm đó. Ví dụ: mai (หมาย, [maːj˩˥]), muai (หมวย, [muaj˩˥]), roi (โรย, [roːj˧]), thui (ทุย, [tʰuj˧]). Ngoại lệ, trong một số trường hợp ย không phải một phần của nguyên âm mà là một phụ âm cuối, ví dụ: phinyo (ภิยโย, [pʰĩn˧.joː˧]).
  4. ^ Khi ว đứng cuối cùng một âm, nó luôn luôn là một phần của nguyên âm trong âm đó. Ví dụ: hio (หิว, [hiw˩˥]), kao (กาว, [kaːw˧]), klua (กลัว, [kluːa˧]), reo (เร็ว, [rew˧]).
  5. ^ Trong một số trường hợp, อ trở thành phụ âm câm khi đứng đầu một âm bắt đầu bằng nguyên âm.

Ngữ âm học

Nguyên âm

Ký tự Tên gọi Kết hợp tạo thành chữ
Tiếng Thái RTGS
ะ วิสรรชนีย์ Wisanchani (từ tiếng Phạn: visarjanīya) ◌ะ; ◌ัวะ; เ◌ะ; เ◌อะ; เ◌าะ; เ◌ียะ; เ◌ือะ; แ◌ะ; โ◌ะ
◌ั ไม้หันอากาศ Mai han a-kat ◌ั◌; ◌ัว; ◌ัวะ
◌็ ไม้ไต่คู้ Mai tai khu ◌็; ◌็อ◌; เ◌็◌; แ◌็◌
า ลากข้าง Lak khang ◌า; ◌า◌; ำ; เ◌า; เ◌าะ
◌ิ พินทุอิ Phinthu i ◌ิ; เ◌ิ◌; ◌ี; ◌ี◌; เ◌ีย; เ◌ียะ; ◌ื◌; ◌ือ; เ◌ือ; เ◌ือะ
◌̍ ฝนทอง Fon thong[6] ◌ี; ◌ี◌; เ◌ีย; เ◌ียะ
◌̎ ฟันหนู Fan nu[7] ◌ื◌; ◌ือ; เ◌ือ; เ◌ือะ
◌ํ นิคหิต Nikkhahit ◌ึ; ◌ึ◌; ◌ำ
◌ุ ตีนเหยียด Tin yiat ◌ุ; ◌ุ◌
◌ู ตีนคู้ Tin khu ◌ู; ◌ู◌
เ ไม้หน้า Mai na เ◌; เ◌◌; เ◌็◌; เ◌อ; เ◌อ◌; เ◌อะ; เ◌า; เ◌าะ; เ◌ิ◌; เ◌ีย; เ◌ีย◌; เ◌ียะ; เ◌ือ; เ◌ือ◌; เ◌ือะ; แ◌; แ◌◌; แ◌็◌; แ◌ะ
โ ไม้โอ Mai o โ◌; โ◌◌; โ◌ะ
ใ ไม้ม้วน Mai muan ใ◌
ไ ไม้มลาย Mai malai ไ◌
อ ตัว อ Tua o ◌อ; ◌็อ◌; ◌ือ; เ◌อ; เ◌อ◌; เ◌อะ; เ◌ือ; เ◌ือะ
ย ตัว ย Tua yo เ◌ีย; เ◌ีย◌; เ◌ียะ
ว ตัว ว Tua wo ◌ัว; ◌ัวะ
ฤ ตัว ฤ Tua rue ฤ
ฤๅ ตัว ฤๅ Tua rue ฤๅ
ฦ ตัว ฦ Tua lue ฦ
ฦๅ ตัว ฦๅ Tua lue ฦๅ
Ghi chú:
  1. ^ Luôn đi kèm với phinthu i (◌ิ).

Unicode

Bảng Unicode chữ Thái
Official Unicode Consortium code chart: Thai Version 13.0
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+0E0x ก ข ฃ ค ฅ ฆ ง จ ฉ ช ซ ฌ ญ ฎ ฏ
U+0E1x ฐ ฑ ฒ ณ ด ต ถ ท ธ น บ ป ผ ฝ พ ฟ
U+0E2x ภ ม ย ร ฤ ล ฦ ว ศ ษ ส ห ฬ อ ฮ ฯ
U+0E3x ะ ั า ำ ิ ี ึ ื ุ ู ฺ ฿
U+0E4x เ แ โ ใ ไ ๅ ๆ ็ ่ ้ ๊ ๋ ์ ํ ๎ ๏
U+0E5x ๐ ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๚ ๛
U+0E6x
U+0E7x

Chú thích

  1. ^ Anthony V. N. Diller, Thai Orthography and the History of Marking Tone, Oriens Extremus, Vol. 39, No. 2 (1996), pp. 228 - 248, https://www.jstor.org/stable/24047473?seq=1#page_scan_tab_contents. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2017. |title= trống hay bị thiếu (trợ giúp)

Xem thêm

Liên kết ngoài

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Bảng_chữ_cái_Thái&oldid=51779802”