Tam Kỳ

Đối với các định nghĩa khác, xem Tam Kỳ (định hướng).

Tam Kỳ là thành phố trung tâm, tỉnh lỵ của tỉnh Quảng Nam. Tam Kỳ từ một thị xã trở thành thành phố trực thuộc tỉnh theo Nghị định số 113/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng 9 năm 2006. Năm 2016, thành phố Tam Kỳ đạt tiêu chuẩn đô thị loại II .

Hành chính

Thành phố Tam Kỳ có 100.26 km² diện tích tự nhiên và 165.240 nhân khẩu (2018), gồm 13 đơn vị hành chính là: 9 phường: An Mỹ, An Phú, An Sơn, An Xuân, Hòa Hương, Hòa Thuận, Phước Hòa, Tân Thạnh, Trường Xuân và 4 xã: Tam Ngọc, Tam Phú, Tam Thăng, Tam Thanh.

Địa giới hành chính thành phố Tam Kỳ: Phía bắc giáp huyện Thăng Bình, phía nam giáp huyện Núi Thành, phía tây giáp huyện Phú Ninh, phía đông giáp biển Đông.

Thành phố gồm có các đường phố chính như: Hùng Vương, Phan Chu Trinh, Trần Cao Vân, Huỳnh Thúc Kháng, Nguyễn Hoàng, Phan Bội Châu, Trưng Nữ Vương, Nguyễn Chí Thanh.

Tam Kỳ là nơi đặt các cơ sở hành chính của tỉnh Quảng Nam và các cơ quan chỉ huy quân sự chính của tỉnh Quảng Nam.

Lịch sử

Trước kia, từ vị trí một ngã ba, nay trở thành thành phố với nhiều giao lộ lớn. Hạ tầng phố phường đã xây dựng khá nhiều và quy mô, nhất là khu hành chánh, quảng trường,... Thị xã Tam Kỳ là một đô thị được hình thành từ lâu, có bề dày lịch sử. Trải qua nhiều thời kỳ lịch sử, Tam Kỳ luôn có sự phát triển không ngừng, gắn liền với vùng đất Quảng Nam giàu truyền thống cách mạng kiên cường, bất khuất trong công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và xây dựng đất nước.

Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, huyện Tam Kỳ có huyện lỵ là thị trấn Tam Kỳ. Đến ngày 30 tháng 1 năm 1951 thị xã Tam Kỳ được thành lập và được chọn là tỉnh lỵ của tỉnh Quảng Nam. Sau Hiệp định Genève năm 1954, dưới chính quyền Việt Nam Cộng hòa, huyện Tam Kỳ được gọi là quận Tam Kỳ và trực thuộc tỉnh Quảng Tín.

Sau khi đất nước được thống nhất, ngày 20 tháng 11 năm 1976 huyện Tam Kỳ, thuộc tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng, được lập lại trên cơ sở sát nhập huyện Bắc Tam Kỳ, Nam Tam Kỳ và thị xã Tam Kỳ, gồm 2 thị trấn: Tam Kỳ (huyện lị), Núi Thành và 22 xã: Tam An, Tam Anh, Tam Dân, Tam Giang, Tam Hải, Tam Hiệp, Tam Hòa, Tam Lãnh, Tam Mỹ, Tam Nghĩa, Tam Phú, Tam Ngọc, Tam Phước, Tam Quang, Tam Sơn, Tam Thái, Tam Thăng, Tam Thanh, Tam Thành, Tam Thạnh, Tam Tiến, Tam Xuân.

Ngày 13 tháng 3 năm 1979, sáp nhập xã Trà Thượng của huyện Trà My vào huyện Tam Kỳ; hợp nhất xã Trà Thượng và xã Tam Sơn thuộc huyện Tam Kỳ thành một xã lấy tên là xã Tam Trà.

Ngày 1 tháng 12 năm 1983, chia xã Tam Trà thành hai xã lấy tên là xã Tam Trà và xã Tam Sơn.

Từ đó, huyện Tam Kỳ có 2 thị trấn: Tam Kỳ, Núi Thành và 23 xã: Tam An, Tam Anh, Tam Dân, Tam Giang, Tam Hải, Tam Hiệp, Tam Hòa, Tam Lãnh, Tam Mỹ, Tam Nghĩa, Tam Phú, Tam Ngọc, Tam Phước, Tam Quang, Tam Sơn, Tam Thái, Tam Thăng, Tam Thanh, Tam Thành, Tam Thạnh, Tam Tiến, Tam Trà, Tam Xuân.

Đến tháng 12 năm 1983, theo Quyết định số 144 của Hội đồng Bộ trưởng nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, huyện Tam Kỳ được chia thành 2 đơn vị hành chính là: thị xã Tam Kỳ và huyện Núi Thành; thị xã Tam Kỳ có 7 phường: An Mỹ, An Sơn, An Xuân, Hòa Hương, Phước Hòa, Tân Thạnh, Trường Xuân và 10 xã: Tam Phú, Tam Thanh, Tam Thăng, Tam An, Tam Dân, Tam Thành, Tam Phước, Tam Ngọc, Tam Thái, Tam Lãnh. Ngày 12 tháng 4 năm 1985, chia xã Tam Phước thành 2 xã: Tam Phước và Tam Lộc; chia xã Tam Dân thành 2 xã: Tam Dân và Tam Vinh. Ngày 28 tháng 9 năm 1994, thành lập xã Tam Đàn. Năm 1997, khi tỉnh Quảng Nam được tái lập, Tam Kỳ trở lại là tỉnh lỵ của tỉnh Quảng Nam, gồm 7 phường: Trường Xuân, An Sơn, Tân Thạnh, An Mỹ, An Xuân, Hòa Hương, Phước Hòa và 13 xã: Tam Thăng, Tam Thanh, Tam Phú, Tam Ngọc, Tam Lãnh, Tam Thái, Tam Dân, Tam Đàn, Tam An, Tam Lộc, Tam Vinh, Tam Thành, Tam Phước.

Ngày 21 tháng 3 năm 2002, chia xã Tam Phú thành xã Tam Phú và phường An Phú.

Cuối năm 2004, thị xã Tam Kỳ có 8 phường: An Mỹ, An Phú, An Sơn, An Xuân, Hòa Hương, Phước Hòa, Tân Thạnh, Trường Xuân và 13 xã: Tam An, Tam Dân, Tam Đàn, Tam Lãnh, Tam Lộc, Tam Phú, Tam Ngọc, Tam Phước, Tam Thái, Tam Thăng, Tam Thanh, Tam Thành, Tam Vinh.

Ngày 5 tháng 1 năm 2005, thành lập phường Hòa Thuận từ một phần phường Tân Thạnh và xã Tam Đàn, chia xã Tam Thái thành 2 xã Tam Thái và Tam Đại; thành lập huyện Phú Ninh trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của các xã Tam Lãnh, Tam Thái, Tam Dân, Tam Đàn, Tam An, Tam Lộc, Tam Vinh, Tam Thành, Tam Phước, Tam Đại thuộc thị xã Tam Kỳ. Thị xã Tam Kỳ lúc này bao gồm các phường: Trường Xuân, An Sơn, Tân Thạnh, An Mỹ, An Xuân, An Phú, Hòa Hương, Phước Hòa, Hòa Thuận và các xã Tam Thăng, Tam Thanh, Tam Phú, Tam Ngọc.

Ngày 26 tháng 10 năm 2005, thị xã Tam Kỳ được công nhận là đô thị loại III. Ngày 29 tháng 9 năm 2006 theo Nghị định số 113/2006/NĐ-CP, thị xã Tam Kỳ được nâng cấp lên thành thành phố trực thuộc tỉnh Quảng Nam .

Ngày 15 tháng 2 năm 2016, thành phố Tam Kỳ được công nhận là đô thị loại II .

Giao thông

Đường sắt

đường sắt đi qua địa phận thành phố Tam Kỳ song song với trục quốc lộ 1A. Với ga Tam Kỳ nằm ở đường Nguyễn Hoàng, phường An Xuân

Đường bộ

• Xe buýt Tam Kỳ - Núi Thành (số hiệu tuyến 05): thời gian chạy từ 5h30 tới 17h,tần suất 45 phút/chuyến. Lộ trình tuyến gồm 22 điểm dừng: Trường Cao đẳng Phương Đông, đường Hùng Vương - 12 Nguyễn Chí Thanh - Trung tâm xúc tiến việc làm Quảng Nam - Trường Đại học Quảng Nam - Nhà khách Tỉnh ủy Quảng Nam - Số 321 Trần Cao Vân - Khách sạn Đông Á,540 Phan Chu Trinh - Trung tâm mua bán, bảo hành ôtô, môtô Nam cầu Tam Kỳ - Quầy tạp hóa Tam Xuân 2, Km999+200 - Phía Bắc cầu Bà Bầu, Km 1002+100 - UBND xã Tam Anh Bắc - Hiệu buôn Việt, chợ Kỳ Chánh, km 1008+700 - Nhà máy ô tô Chu Lai, Trường Hải - Chợ Trạm, nhà nghỉ Anh Minh - Ngã tư Tam Giang - Ngã 3 Kỳ Hà - 03 vị trí trên đường ĐT 618 (đầu đường ĐT 618; ngã 3 xe đổ- ngã rẽ biển Rạng; Chi cục Hải quan- Cảng Kỳ Hà) - 01 vị trí trên đường Lê Lợi, thị trấn Núi Thành (khách sạn Trùng Dương, biển Rạng) và ngược lại
• Xe buýt Tam Kỳ- Đại Lộc (số hiệu tuyến 08):Thời gian chạy từ 5h đến 17h, tần suất 30 phút/chuyến. Lộ trình tuyến gồm: Lý Thường Kiệt - Lê Lợi - Nguyễn Du - Nguyễn Chí Thanh - Trưng Nữ Vương -Phan Bội Châu - QL1A - Vĩnh Điện (huyện Điện Bàn) - ĐT609 - thị trấn Ái Nghĩa - cầu Hà Nha - UBND xã Đại Hồng và ngược lại.
• Xe buýt Tam Kỳ- Hiệp Đức (số hiệu tuyến 07):Bãi tắm Tam Thanh (TP Tam Kỳ) - Đường Tam Kỳ Tam Thanh - Đường Duy Tân - Đường Tôn Đức Thắng - Đường Hùng Vương - Đường Trần Cao Vân - Đường Nguyễn Hoàng - Đường Huỳnh Thúc Kháng - Đường Hùng Vương - Đường Lê Lợi - Đường Nguyễn Du- Đường Phan Bội Châu- QL1A- Ngã tư Hà Lam- QL14E- Hiệp Đức- xã Sông Trà và ngược lại.
• Xe buýt Tam Kỳ- Đà Nẵng (số hiệu tuyến 04): Thời gian chạy từ 5h đến 18h, tần suất 15 phút/chuyến. Lộ trình tuyến: cây xăng Hoà Hương - Phan Chu Trinh - Phan Bội Châu - Quốc lộ 1A - Cầu Cẩm Lệ - Ông Ích Đường - Cách mạng Tháng Tám - Nguyễn Hữu Thọ - Nguyễn Tri Phương - Điện Biên Phủ - Hà Huy Tập - Trần Cao Vân - Quang Trung - Đống Đa - Đường 3/2 - Nguyễn Tất Thành và ngược lại.
• Xe buýt Tam Kỳ- Bắc Trà My (số hiệu tuyến 02): thời gian chạy từ 5 giờ tới 17 giờ, tần suất 45 phút/chuyến. Lộ trình tuyến như sau: bến xe Quảng Nam - đường Phan Bội Châu - đường Nguyễn Du - đường Lê Lợi - đường Hùng Vương - đường Huỳnh Thúc Kháng - đường Phan Chu Trinh - đường Trần Cao Vân - Lê Tấn Trung (TP.Tam Kỳ)- Tam Thái - Tam Dân - Tiên Thọ - Tôn Đức Thắng - Huỳnh Thúc Kháng - Võ Chí Công (TT Tiên Kỳ) - QL40B - ngã 3 Trà Đốc (huyện Bắc Trà My) và ngược lại.
• Xe buýt Tam Kỳ- Hội An (số hiệu tuyến 14) Khu dân cư An Hà - Quảng Phú - đường Lê Thánh Tông - đường Duy Tân - đường Phan Châu Trinh - đường Nguyễn Du - đường Lê Lợi - đường Hùng Vương - đường Trần Phú - đường Phan Bội Châu - đường Nguyễn Văn Trỗi - đường ĐT615 - đường ven biển 129 - cầu Cửa Đại - đường ĐH15.HA - đường Trần Nhân Tông - đường Lý Thường Kiệt - đường Lý Thái Tổ - đường Hai Bà Trưng - đường Nguyễn Tất Thành - đường Lê Hồng Phong - bến xe buýt Hội An và ngược lại.
• Xe buýt Tam Kỳ- Đại Lãnh (số hiệu tuyến 10)
• Xe buýt Tam Kỳ- Điện Ngọc (CĐ Việt Hàn) (số hiệu tuyến 11) Duy Tân - Phan Châu Trinh - Trần Cao Vân - N24 - Huỳnh Thúc Kháng - Hùng Vương - Trưng Nữ Vương - Nguyễn Du - Phan Bội Châu - QL1A - Hà Lam - Điện Biên Phủ, Nguyễn Hoàng (Nam Phước) - Trần Nhân Tông - BV Vĩnh Đức - DH8 - Nguyễn Tất Thành - KCN Điện Nam Điện Ngọc - Trần Đại Nghĩa - CĐ CNTT Việt Hàn (P. Điện Ngọc TX Điện Bàn) và ngược lại
• Xe buýt Tam Kỳ- Sân Bay Chu Lai (số hiệu tuyến 12) số 06 Phan Bội Châu - Phan Châu Trinh (Tp Tam Kỳ) Chợ Bà Bầu - THACO - Pham Văn Đồng - ĐT 619 (Núi Thành) - Sân Bay Chu Lai và ngược lại

Hàng không

• Sân bay quốc tế Chu Lai (cách trung tâm thành phố 25 km)

Làng nghề truyền thống

• Làng hến (Địa chỉ: thôn Tân Phú, xã Tam Phú)
• Làng dệt chiếu cói (Địa chỉ: thôn Thạch Tân, xã Tam Thăng)
• Làng mắm Tam Ấp (xã Tam Thanh)

Các cơ sở y tế

Các cơ sở công cộng

• Bệnh viên đa khoa Quảng Nam
• Bệnh viện Nhi Quảng Nam
• Trung tâm y tế Tam Kỳ
• Bệnh viên đa khoa trung ương Quảng Nam (cách trung tâm thành phố 10 km)
• Trung tâm da liễu
• Bệnh viện tâm thần

Các cơ sở tư nhân

• Bệnh viện Đa khoa Minh Thiện
• Bệnh viện Đa khoa Thái Bình Dương

Các cơ sở giáo dục tại Tam Kỳ

Đại học - Cao đẳng

• Trường Đại học Quảng Nam
• Trường Cao đẳng nghề Quảng Nam
• Trường Cao đẳng kinh tế kỹ thuật Quảng Nam
• Trường Cao đẳng Y tế Quảng Nam
• Trường CĐ Công kỹ nghệ Đông Á
• Trường CĐ Tư thục Phương Đông - Quảng Nam
• Trường trung cấp Bách Khoa Quảng Nam

Trung học Phổ Thông

• Trường chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm
• Trường Trần Cao Vân
• Trường Lê Quý Đôn
• Trường Phan Bội Châu
• Trường Hà Huy Tập
• Trường Duy Tân

Trung học cơ sở

• Trường Nguyễn Du
• Trường Lý Tự Trọng
• Trường Lê Hồng Phong
• Trường Lê Lợi
• Trường Nguyễn Huệ
• Trường Huỳnh Thúc Kháng
• Trường Lý Thường Kiệt
• Trường Chu Văn An
• Trường Thái Phiên
• Trường Nguyễn Khuyến

Tiểu học

• Trường Trần Quốc Toản
• Trường Kim Đồng
• Trường Võ Thị Sáu
• Trường Nguyễn Hiền
• Trường Nguyễn Văn Trỗi
• Trường Lê Văn Tám
• Trường Trần Quý Cáp
• Trường Ngô Quyền
• Trường Ngô Gia Tự
• Trường Hùng Vương
• Trường Nguyễn Thị Minh Khai
• Trường Nguyễn Viết Xuân
• Trường Phan Thanh
• Trường Lê Thị Hồng Gấm

Mầm non - Mẫu giáo

• Mầm non Sơn Ca
• Mẫu giáo Tuổi Thần Tiên
• Mẫu giáo Hoa Mai
• Mẫu giáo Măng Non
• Mẫu giáo Ánh Dương
• Mầm non 24/3
• Mẫu giáo Vành Khuyên
• Mẫu giáo Hải Âu
• Mẫu giáo Bình Minh
• Mẫu giáo Hoa Sen
• Mẫu giáo Hương Sen
• Mẫu giáo Rạng Đông
• Mẫu giáo Tuổi thơ
• Mầm non Thánh Gióng
• Mẫu giáo Họa Mi
• Mẫu giáo Anh Đào
• Mẫu giáo tư thục Doreamon
• Mẫu giáo tư thục Tuổi Hồng

Đặc sản

• Cơm gà Tam Kỳ
• Trà lài
• Mít hông
• Mì Quảng
• Bánh chập
• Bánh ướt ram

Các địa điểm vui chơi giải trí

Các địa điểm công cộng

• Trung tâm thanh thiếu niên miền Trung
• Trung tâm thể thao văn hóa tỉnh
• Sân vận động Tam Kỳ
• Trung tâm văn hóa thiếu nhi tỉnh
• Quảng trường tỉnh
• Thư viện tỉnh Quảng Nam
• Bảo tàng tỉnh Quảng Nam

Di tích lịch sử và du lịch

Di tích lịch sử

• Văn Thánh Khổng Miếu (đường Phan Bội Châu, thuộc khối phố Mỹ Thạch Bắc, phường Tân Thạnh)
• Tháp Chiên Đàn (làng Chiên Đàn, xã Tam An)
• Địa Đạo Kỳ Anh (thôn Vĩnh Bình và Thạch Tân, xã Tam Thăng)

Khu du lịch

• Hồ chứa nước Phú Ninh
• Tượng đài Mẹ Việt Nam Anh Hùng
• Làng Bích Họa Tam Thanh
• Bãi biển Tam Thanh (cách trung tâm thành phố 5 km)

Giải thưởng

Ngày 27/10/2015, tại thành phố Fukuoka, Nhật Bản, Tổ chức Định cư con người Liệp Hiệp Quốc tại châu Á (UN Habitat châu Á) đã trao tặng giải thưởng "Phong cảnh thành phố châu Á năm 2015" cho thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Giải thưởng "Phong cảnh thành phố châu Á" (gọi tắt là ATA) là giải thưởng quốc tế được thành lập vào năm 2010 bởi sự phối hợp của 4 tổ chức: Văn phòng Tổ chức định cư con người Liên Hiệp Quốc vùng châu Á – Thái Bình Dương, Ủy ban định cư châu Á, Tổ chức thiết kế phong cảnh châu Á và Trung tâm nghiên cứu đô thị thành phố Fukuoka, (Nhật Bản) với mục tiêu công nhận một môi trường sống thoải mái, hạnh phúc cho người dân châu Á. Có 9 thành phố của các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và vùng Đông Nam Á nhận giải thưởng danh giá này.

Hình ảnh

• 
  Cơm gà Tam Kỳ, Quảng Nam
• 
  Đường phố ở Tam Kỳ, Quảng Nam
• 
  Sông Tam Kỳ, Quảng Nam
• 
  Ngã 5 hùng Vương

Liên kết ngoài

• Trang điện tử UBND Thành phố Tam Kỳ