Tiếng Hán thượng cổ

Tiếng Hán thượng cổ/Tiếng Trung Quốc thượng cổ
Tiếng Hán cổ đại
Kim văn thời nhà Chu (khoảng  825 TCN)
Sử dụng tại	Trung Quốc cổ đại
Phân loại	Hán-Tạng Hán Tiếng Hán thượng cổ/Tiếng Trung Quốc thượng cổ
Hệ chữ viết	Giáp cốt văn, Kim văn, Triện thư
Mã ngôn ngữ
ISO 639-3	och
Glottolog	shan1294
Linguasphere	79-AAA-a

Tiếng Trung Quốc thượng cổ, tiếng Hán thượng cổ (giản thể: 上古汉语; phồn thể: 上古漢語; Hán-Việt: Thượng Cổ Hán Ngữ; bính âm: Shànggǔ Hànyǔ) là tiếng Trung Quốc giai đoạn cổ nhất được ghi nhận, là tiền thân của tất cả dạng tiếng Trung Quốc ngày nay. Ngữ liệu cổ nhất ta có được là những bản khắc Giáp cốt văn niên đại khoảng 1250 TCN, cuối nhà Thương. Sau đó, thời nhà Chu, Kim văn trở nên phổ biến. Nửa cuối nhà Chu, nền văn học phát triển vượt bậc, với các tác phẩm kinh điển như Luận ngữ, Mạnh Tử, Tả truyện. Những tác phẩm này là hình mẫu cho Văn ngôn, dạng tiếng Hán viết chuẩn cho đến đầu thế kỷ XX, qua đó giúp lưu giữ phần từ vựng-ngữ pháp thời cuối tiếng Hán thượng cổ.

Chữ Hán trải qua nhiều biến đổi trong thời kỳ tiếng Hán thượng cổ, từ Giáp cốt văn, Kim văn đến Triện thư. Suốt thời kỳ này, có sự đối ứng chặt chẽ theo công thức một ký tự ứng với một từ đơn âm tiết/đơn hình vị. Dù chữ Hán không phải bảng chữ cái, đa số ký tự có yếu tố ký âm nhất định. Ban đầu, từ khó biểu thị bằng chữ tượng hình có thể được biểu thị bằng cách "mượn" ký tự có âm đọc tương tự. Về sau, để tránh sự mơ hồ, ký tự mới được tạo nên bằng cách thêm bộ thủ, kết quả là những chữ Hán hình thanh. Với giai đoạn cổ nhất của tiếng Hán thượng cổ (cuối nhà Thương), thông tin ngữ âm trong những chữ Hán hình thanh này là nguồn dữ liệu trực tiếp duy nhất giúp đỡ việc phục dựng. Số lượng chữ hình thanh tăng mạnh vào thời nhà Chu. Thêm nữa, cách gieo vần trong những bài thơ chữ Hán cổ nhất (chủ yếu trong Kinh Thi), là nguồn thông tin âm vị học quan trọng về phần vần âm tiết trong các phương ngữ vùng Trung Nguyên vào thời Tây Chu và Xuân Thu. Tương tự như vậy, cuốn Sở Từ cho thêm dữ liệu về phần vần của phương ngữ nói ở nước Sở thời Chiến Quốc. Những tác phẩm này, cùng với manh mối từ yếu tố ngữ âm trong những chữ hình thanh, cho phép các học giả xếp hầu hết chữ Hán thời tiếng Hán thượng cổ vào 30-31 nhóm vần. Đối với tiếng Hán thượng cổ vào thời nhà Hán, lớp từ vựng cổ nhất trong tiếng Mân Nam, lớp từ vựng gốc Hán cổ nhất trong tiếng Việt, một số tên riêng nguồn gốc ngoại lai, tên một số động-thực vật phi bản địa, cũng cung cấp thông tin giúp việc phục dựng thêm hoàn chỉnh.