Kiểm duyệt và phân loại phim

Hệ thống kiểm duyệt và phân loại phim điện ảnh có vai trò kiểm duyệt, chỉnh sửa và sắp xếp các phim điện ảnh (và cả trailer quảng bá của bộ phim đó), Video âm nhạc (MV) sao cho phù hợp từng đối tượng khán giả dựa trên những yếu tố như độ phức tạp của nội dung, hình ảnh tình dục, khỏa thân, kinh dị, bạo lực, ngôn từ tục tĩu, sử dụng chất gây nghiện và một số nội dung gây tranh cãi khác như chính trị, tôn giáo, lịch sử... Phim ảnh là một lĩnh vực có tác động rất lớn đến hành vi, ứng xử, quan niệm đạo đức của xã hội, là một công cụ tuyên truyền tư tưởng mạnh mẽ. Nếu không có cơ quan Nhà nước thực hiện kiểm duyệt nội dung phim ảnh thì các nhà sản xuất sẽ đua nhau đưa các hình ảnh về tình dục, khỏa thân, bạo lực vào phim để "câu khách", gây ra những tác hại rất lớn tới đạo đức xã hội (một số bộ phim còn từng gây ra bạo loạn vì có nội dung nhạy cảm về văn hóa, tôn giáo, sắc tộc). Vì vậy luật pháp các nước luôn quy định tác phẩm điện ảnh bắt buộc phải trải qua kiểm duyệt trước khi được cấp phép trình chiếu. Ở các nước, những bộ phim sẽ phải trải qua kiểm duyệt bởi một cơ quan Chính phủ chuyên trách (ví dụ như Cục Điện ảnh, Bộ Thông tin, Ủy ban truyền thông...) để hạn chế, cắt bỏ những cảnh phim xấu, mức cao nhất là cấm trình chiếu để ngăn chặn những bộ phim có hình ảnh, nội dung vi phạm pháp luật hoặc xâm phạm đạo đức xã hội. Tại các nước có nền điện ảnh lớn như Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ... chính phủ các nước này đã thành lập những Cơ quan, Hội đồng kiểm duyệt và thẩm định phim rất lớn, gồm vài trăm thành viên để có đủ nhân sự kiểm duyệt hàng trăm bộ phim, Video âm nhạc mỗi ngày, kể cả phim chiếu rạp lẫn phim chiếu trên mạng internet.

Việc kiểm duyệt và phân loại phim có thể thực hiện bằng 2 phương pháp: "tiền kiểm" (tức là kiểm duyệt, cấp phép rồi mới cho trình chiếu) hoặc "hậu kiểm" (tức là cho trình chiếu mà không cần kiểm duyệt và cấp phép trước, nếu phim có vấn đề thì mới cấm chiếu và xử phạt). Tuy nhiên, điện ảnh là ngành gây ảnh hưởng rất rộng và nhanh chóng, nên hầu như tất cả các nước trên thế giới đều áp dụng phương pháp "tiền kiểm", bởi chỉ có phương pháp này là đảm bảo tốt việc ngăn chặn những bộ phim có nội dung xấu, độc hại trước khi chúng được công chiếu. Còn phương pháp "hậu kiểm" thì có nhược điểm rất lớn, đó là cơ quan kiểm duyệt sẽ không thể phát hiện ra vi phạm trước khi phim được trình chiếu, khi phát hiện ra vi phạm và cấm trình chiếu thì cũng chỉ là "mất bò mới lo làm chuồng" và không còn tác dụng gì nữa, vì chỉ cần 1 ngày trình chiếu tại các rạp phim là đã có hàng trăm nghìn người xem và bị ảnh hưởng xấu từ bộ phim đó rồi (đối với phim phát hành trên mạng internet thì việc "hậu kiểm" thậm chí không có tác dụng, vì chỉ sau vài phút là bộ phim đã được lan truyền và tải về trên khắp thế giới internet, không thể thu hồi lại được nữa).

Do sự phát triển của công nghệ, hiện nay phim ảnh, Game show, Video âm nhạc (MV) đã không chỉ chiếu ở rạp phim, truyền hình mà còn có thể phát hành trên mạng internet, thu hút nhiều người xem hơn cả phim truyền hình. Nếu nhà nước không áp dụng quy định bắt buộc phim phát hành trên Internet phải trải qua kiểm duyệt trước khi trình chiếu, thì sẽ dẫn tới tình trạng nhiều bộ phim có nội dung, hình ảnh vi phạm pháp luật, gây băng hoại đạo đức nhưng vẫn được nhà sản xuất tung lên mạng internet để "né kiểm duyệt của Nhà nước". Ví dụ như ở Việt Nam, Luật điện ảnh năm 2006 đang có lỗ hổng lớn khi bỏ sót vấn đề kiểm duyệt phim trên mạng Internet, dẫn tới tình trạng nhiều công ty, nghệ sĩ đã tự ý đăng tải tràn lan những bộ phim, Game show, Video âm nhạc lên mạng internet để né tránh việc bị cơ quan Nhà nước kiểm duyệt. Hậu quả là nhiều bộ phim, video âm nhạc của Việt Nam có nội dung rất phản cảm (bạo lực xã hội đen, mê tín dị đoan, hình ảnh tình dục, đồng tính luyến ái...) lẽ ra phải cắt bỏ hình ảnh phản cảm hoặc thậm chí cấm trình chiếu, nhưng lại được trình chiếu tràn lan trên mạng internet mà không bị kiểm duyệt, cũng không có biện pháp kỹ thuật kiểm soát độ tuổi người xem, nên đã gây ra những tác hại nghiêm trọng về văn hóa và giáo dục, đặc biệt là với trẻ em. Vì vậy, việc kiểm duyệt phim ảnh, Game show, video âm nhạc đã được nhiều nước mở rộng áp dụng đối với cả sản phẩm phát hành trên mạng internet. Theo đó, cá nhân hoặc tổ chức muốn đăng tải phim ảnh, Game show, Video âm nhạc lên mạng internet thì phải được cơ quan kiểm duyệt cấp phép, nếu không tuân thủ thì sẽ bị phạt nặng. Ví dụ như Hàn Quốc đã đưa ra điều luật: từ tháng 8/2012, mọi bộ phim, Game show, video ca nhạc (MV) sản xuất tại Hàn Quốc chỉ được phép đăng tải lên mạng sau khi đã chịu sự kiểm duyệt của Bộ Xếp loại truyền thông Hàn Quốc, và khi đăng tải thì phải có biện pháp kỹ thuật chặt chẽ để ngăn chặn trẻ em xem những sản phẩm không phù hợp với lứa tuổi (người xem phải đăng ký tài khoản dựa trên mã số căn cước công dân, rồi nhập mật khẩu thì mới xem được). Hoặc Chính phủ Trung Quốc năm 2017 đã đưa ra quy định: mọi bộ phim, Game show, video ca nhạc muốn đăng tải lên mạng đều phải được các đài truyền hình cấp phép, nếu tự ý đăng tải thì sẽ bị xử phạt nặng, đồng thời Hiệp hội dịch vụ Netcast Trung Quốc là cơ quan Chính phủ được trao thẩm quyền kiểm duyệt, xử phạt mọi website để thi hành quy định này.

Phim ảnh là một sản phẩm đặc thù, rất khó có tiêu chí định lượng cụ thể, cùng 1 cảnh phim nhưng bối cảnh khác nhau sẽ tạo hiệu ứng rất khác nhau (ví dụ như cùng 1 kiểu cảnh quay bắn súng giết người, đặt trong phim chiến tranh thì người xem có thể chấp nhận nhưng đặt trong thể loại phim tâm lý thì lại rất phản cảm). Chưa kể có những cảnh phim ở nước này là bình thường, nhưng ở nước khác lại là cấm kỵ (ví dụ như: cảnh phim người ăn thịt chó là bình thường ở Đông Á nhưng lại là cấm kỵ tại các nước châu Âu). Để đảm bảo việc kiểm duyệt và phân loại phim được thực hiện hợp lý, người ta phải thành lập cả một hội đồng duyệt phim gồm nhiều thành viên, bao gồm các nhà biên kịch, đạo diễn có kinh nghiệm kết hợp với đại diện của cơ quan Chính phủ, nhiều khi còn có thêm cả đại diện cơ quan an ninh văn hóa, đại diện các tổ chức tôn giáo, cơ quan bảo vệ trẻ em, các nhà giáo dục, chuyên gia tâm lý v...v...

Do việc kiểm duyệt và phân loại phim có tính chất phức tạp, đòi hỏi sự thống nhất áp dụng, trách nhiệm pháp lý và sự tuân thủ cao như vậy nên tại đa số các nước (như Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan, Úc, Ấn Độ...), việc kiểm duyệt phim sẽ do cơ quan Chính phủ đảm nhiệm chứ không được giao cho các đơn vị tư nhân, cũng không được giao cho đơn vị sản xuất tự kiểm duyệt (bởi nếu giao cho các công ty tư nhân hoặc nhà sản xuất tự kiểm duyệt phim của họ thì chẳng khác nào "vừa đá bóng vừa thổi còi", và sẽ làm phát sinh rất nhiều vấn đề tiêu cực như: mâu thuẫn trong quan điểm kiểm duyệt giữa các công ty thẩm định khác nhau, nhà sản xuất cố ý kiểm duyệt nhẹ tay với phim do chính họ sản xuất, công ty kiểm duyệt móc nối với nhà sản xuất để kiểm duyệt phim dễ dãi, hoặc nhận hối lộ để kiểm duyệt thiên vị với phim của hãng đối thủ...)

Để đảm bảo tính pháp lý và tuân thủ nghiêm ngặt, việc kiểm duyệt và phân loại phim tại các nước luôn được giao cho một cơ quan chuyên trách trực thuộc Chính phủ, cơ quan này sẽ thực hiện việc kiểm duyệt và phân loại tất cả mọi bộ phim để đảm bảo thống nhất trong nội dung kiểm duyệt và trình chiếu trên cả nước. Chỉ có một vài nước (như Hoa Kỳ) thì việc kiểm duyệt, đánh giá mới được giao cho một tổ chức không thuộc Chính phủ là Hiệp hội điện ảnh Hoa Kỳ - MPAA (bởi MPAA có thực quyền rất mạnh để có thể khiến các công ty sản xuất phim phải tuân thủ), tuy vậy Hoa Kỳ vẫn có các cơ quan kiểm duyệt phim ảnh trực thuộc chính phủ ở từng tiểu bang để kiểm duyệt phim phát hành trong lãnh thổ tiểu bang đó.

Đặc điểm

Hệ thống phân loại phim điện ảnh chỉ áp dụng cho phim điện ảnh chiếu tại rạp, còn đối với phim truyền hình, một số nước có hệ thống kiểm duyệt và phân loại khác, đó là Hệ thống phân loại các chương trình truyền hình. Hệ thống này giúp cho cha mẹ quyết định xem bộ phim nào phù hợp cho con cái họ. Ngoài ra, trong một số trường hợp, hệ thống còn bắt buộc những rạp chiếu phim chấp hành một nghĩa vụ pháp lý là không cho phép trẻ nhỏ vào xem những phim không phù hợp lứa tuổi. Hệ thống này là một bộ phận của những cơ quan kiểm duyệt ở nhiều nước.

Ảnh hưởng của các nhân tố lên việc đánh giá, kiểm duyệt phim ở mỗi nước là khác nhau, tuy theo điều kiện văn hóa, tôn giáo, chuẩn mực đạo đức... của mỗi nước. Ví dụ, ở những nước như Mỹ, ngay cả những phim có chứa nội dung tình dục nhẹ nhàng cũng có thể bị hạn chế chỉ dành cho người trưởng thành, thì ở Pháp hay Đức, nội dung tình dục được đánh giá thoáng hơn. Ngược lại, yếu tố bạo lực như bắn súng, đâm chém có thể khiến phim bị xếp loại cao và kiểm duyệt chặt ở Phần Lan hay Đức, còn ở Mỹ lại xếp loại nhẹ hơn cho những bộ phim loại này. Nhìn chung, hệ thống phân loại ở các quốc gia châu Á sẽ khắt khe hơn so với các nước Âu-Mỹ, cả về yếu tố bạo lực lẫn tình dục. Tại các nước châu Á, những phim có cảnh tình dục, khỏa thân thường bị phân loại chặt chẽ nhất, những cảnh nóng kéo dài (trên 3 giây) hoặc để lộ ra những bộ phận nhạy cảm (cơ quan sinh dục, mông, bộ ngực trần của phụ nữ) thì sẽ bị chỉnh sửa hoặc cắt bỏ.

Ngoài ra, một số cảnh phim thông thường (không có yếu tố kinh dị, khỏa thân, bạo lực) nhưng lại trái với đường lối chính trị, pháp luật nước sở tại thì cũng sẽ bị cơ quan kiểm duyệt nước đó yêu cầu cắt bỏ trước khi trình chiếu, nếu không chấp hành thì phim sẽ bị cấm chiếu (ví dụ như Trung Quốc sẽ cắt bỏ những cảnh phim có nội dung coi Đài Loan là 1 nước độc lập, Israel và Đức sẽ cắt bỏ những cảnh phim thể hiện nội dung ca ngợi Hitler và Đức Quốc xã, Thái Lan sẽ cắt bỏ những cảnh phim mang tính tiêu cực về Hoàng gia Thái Lan...).

Người ta thường tranh cãi về tính hiệu quả, tính bắt buộc của những hệ thống này. Nhiều người cho rằng việc dán nhãn phân loại độ tuổi cho phim có thể gây phản tác dụng, trong đó những đứa trẻ có thể tìm cách để xem những bộ phim được cho là không phù hợp với lứa tuổi của chúng do sự tò mò bởi (hiện tượng trái cấm). Những bản DVD mà "chưa phân loại", "không cắt", "không kiểm duyệt" thường được đối tượng này săn tìm để thỏa mãn sự tò mò.

Vấn đề kiểm duyệt phim trên mạng internet

Do sự phát triển của công nghệ, hiện nay phim ảnh, Game show, video ca nhạc (MV) đã không chỉ chiếu ở rạp, tivi mà có thể phát hành trên mạng internet. Khối lượng phim nhà cung cấp đưa lên mạng có khi cao gấp nhiều lần so với số lượng phim chiếu ở rạp, thu hút lượng người xem nhiều khi còn cao hơn cả phim chiếu rạp, phim truyền hình. Nếu không có quy định về kiểm duyệt phim trên mạng internet thì sẽ tạo ra lỗ hổng pháp lý rất lớn: phim chiếu ở rạp hoặc trên truyền hình luôn được kiểm duyệt chặt chẽ, phải chỉnh sửa nếu có vi phạm; còn phim trên mạng có hàng chục triệu người xem, được đăng tải - trình chiếu khắp nơi thì lại không hề được kiểm duyệt, thẩm định cấp phép. Kết quả là nhiều bộ phim có nội dung, hình ảnh vi phạm pháp luật, không được cấp phép trình chiếu nhưng vẫn được nhà sản xuất tung lên mạng internet để "lách luật, né kiểm duyệt".

Ví dụ như Hàn Quốc, Trung Quốc trước đây (và Việt Nam hiện nay) đã xảy ra tình trạng các công ty truyền thông, ca sĩ cho đăng tải phim ảnh, Game show, video ca nhạc (MV) tràn lan lên mạng internet để né tránh việc bị cơ quan Nhà nước kiểm duyệt. Vì không chịu kiểm duyệt nên các video này có nhiều nội dung phản cảm như cổ súy bạo lực, sử dụng ma túy, hình ảnh khiêu dâm, đồng tính luyến ái, ngôn từ chửi bới tục tĩu... ảnh hưởng rất xấu đến đạo đức xã hội, văn hóa đất nước và sự phát triển tâm sinh lý của trẻ em.

Ngoài ra, còn có tình trạng các trang web xem phim được lập ra tràn lan, các trang này chuyên đăng "phim lậu" (phim không có bản quyền, không được kiểm duyệt và cấp phép), gây ảnh hưởng nặng tới các nhà làm phim và các kênh truyền hình chính thống. Các dịch vụ xem phim trực tuyến quốc tế (như Netflix) thì có tình trạng đăng tải những bộ phim không phù hợp với văn hóa, vi phạm pháp luật tại nước bản địa. Vào năm 2019 - 2020, nền tảng Netflix đã cho trình chiếu những bộ phim có nội dung xuyên tạc lịch sử, xuyên tạc chủ quyền lãnh thổ Việt Nam, có hình ảnh khiêu dâm, bạo dâm cho những người xem tại Việt Nam, nhưng luật điện ảnh tại Việt Nam lại chưa có quy định kiểm duyệt, chế tài xử lý đối với phim ảnh trên mạng internet nên không ngăn chặn được

Để khắc phục lỗ hổng này, Chính phủ Hàn Quốc đã đưa ra luật mới để ngăn chặn: từ tháng 8/2012, mọi bộ phim, Game show, video ca nhạc (MV) chỉ được phép đăng tải lên mạng sau khi đã chịu sự kiểm duyệt và cấp phép của Bộ Xếp loại truyền thông Hàn Quốc. Tại Hàn Quốc, việc kiểm duyệt phim chiếu trên mạng đã được thực hiện từ nhiều năm qua, tất cả mọi bộ phim trong nước hay nước ngoài cũng đều phải trải qua kiểm duyệt, cấp phép và có bản quyền rõ ràng thì mới được trình chiếu trên mạng. Các trang web, dịch vụ xem phim trực tuyến muốn hoạt động tại Hàn Quốc đều phải được chính phủ cấp phép hoạt động, nếu xảy ra vi phạm (đăng phim không có bản quyền, phim không trải qua kiểm duyệt, có nội dung - hình ảnh vi phạm pháp luật) thì chính phủ Hàn Quốc có quyền rút giấy phép, chặn truy cập đối với các dịch vụ xem phim này.

Chính phủ Trung Quốc năm 2017 cũng đã đưa ra quy định: mọi phim ảnh, Game show, video ca nhạc muốn đăng tải lên mạng đều phải được cơ quan Nhà nước cấp phép, nếu tự ý đăng tải thì sẽ bị xử phạt nặng, đồng thời Hiệp hội dịch vụ Netcast Trung Quốc là cơ quan Chính phủ được trao cho thẩm quyền kiểm duyệt, xử phạt mọi website để thi hành quy định này. Hiệp hội dịch vụ Netcast Trung Quốc có thẩm quyền kiểm duyệt mọi nội dung trực tuyến, từ phim truyện, phim tài liệu, video ca nhạc (MV) đến phim hoạt hình và các video giáo dục. Những bộ phim, video thể hiện hành vi tình dục - giới tính bất thường, bao gồm loạn luân, đồng tính luyến ái, lạm dụng tình dục, ấu dâm... khuyến khích "lối sống thác loạn", đăng "chi tiết cảnh bạo lực và tội ác" hoặc "hành vi khiêu dâm" đều bị nghiêm cấm. Tất cả những bộ phim vi phạm quy định đều sẽ phải gỡ bỏ khỏi Internet, người đăng tải sẽ bị phạt rất nặng. Quy định này đã được ban hành năm 2017, sau khi chính phủ Trung Quốc nhận định sự xuất hiện dày đặc của các bộ phim đồng tính luyến ái trên phim ảnh Internet đã làm băng hoại văn hóa giới trẻ bởi nội dung dung tục, suy đồi đạo đức và thiếu lành mạnh.

Vấn đề kiểm soát độ tuổi người xem phim trên mạng Internet

Những phim đã trải qua kiểm duyệt sẽ được phân loại cho phù hợp với từng lứa tuổi (ví dụ: cấm người dưới 13 tuổi, 16 tuổi, 18 tuổi). Điều này làm nảy sinh vấn đề kiểm soát độ tuổi người xem phim, ngăn không cho người chưa đủ tuổi xem những bộ phim bị cấm ở độ tuổi đó.

Đối với phim chiếu ở rạp, việc kiểm soát độ tuổi khá đơn giản và dễ kiểm soát, chỉ cần yêu cầu người mua vé phải xuất trình chứng minh thư/căn cước công dân để biết rõ độ tuổi của người đó.

Nhưng đối với phim chiếu trên mạng, vấn đề này trở nên rất phức tạp. Chỉ cần 1 chiếc máy tính/điện thoại/tivi thông minh, bất kỳ ai cũng có thể truy cập để xem các bộ phim trên mạng, và không thể biết rõ người xem bộ phim đang ở độ tuổi nào. Một số dịch vụ xem phim trực tuyến như Youtube, Netflix... có áp dụng chế độ "video giới hạn độ tuổi người xem", theo đó người xem phải lập tài khoản truy cập và tự khai báo độ tuổi, nếu chưa đủ tuổi thì không truy cập bộ phim đó được. Tuy nhiên, giải pháp này chỉ mang tính hình thức chứ không đảm bảo việc kiểm soát vì việc đăng ký tài khoản ở các trang web này hoàn toàn không yêu cầu bất kỳ giấy tờ nhân thân nào, nên trẻ em có thể dễ dàng kê khai gian lận độ tuổi của mình (ví dụ như 1 đứa trẻ 10 tuổi có thể dễ dàng đăng ký 1 tài khoản Youtube và kê khai độ tuổi là 20 để xem được những nội dung hạn chế trẻ em). Tại Việt Nam hiện nay, rất nhiều trẻ em đã dùng cách khai tuổi gian lận để xem những video có nội dung bạo lực, giang hồ, chửi bới tục tĩu, có hình ảnh khiêu dâm... trên Youtube, dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng về giáo dục và xã hội.

Tóm lại, nếu không có biện pháp lỹ thuật đủ chặt chẽ và quy định xử phạt nghiêm khắc thì việc cảnh báo, hiển thị mức phân loại độ tuổi cho phim chiếu trên mạng sẽ gây phản tác dụng, bởi nhiều đứa trẻ sẽ tìm cách để xem những bộ phim dành cho người lớn bởi sự tò mò (hiện tượng trái cấm). Nhiều bộ phim chiếu mạng sẽ ngày càng lạm dụng các yếu tố gây phản cảm như khỏa thân, tình dục, giang hồ, đồng tính luyến ái... để tạo hiệu ứng tâm lý câu khách, trong khi nhiều trẻ em vì thấy tò mò bởi nhãn "phim 18+, phim dành cho người lớn, phim tình yêu đồng tính" nên sẽ tìm xem các bộ phim đó (và nếu trang web xem phim không có biện pháp kỹ thuật đủ chặt chẽ để ngăn chặn thì trẻ em sẽ dễ dàng xem được). Tại Việt Nam hiện nay, rất nhiều bộ phim gắn mác "18+" có nội dung nhạy cảm như gái gọi, giang hồ, đồng tính luyến ái nhưng lại được đăng tải công khai trên các trang web như Youtube, Facebook, app di động... mà không hề có biện pháp kỹ thuật để ngăn chặn trẻ em (hoặc có nhưng không đủ chặt chẽ), ngay cả những trẻ em ở độ tuổi thiếu niên, nhi đồng cũng dễ dàng xem được, gây nên những hậu quả xấu cho xã hội cũng như bản thân các em.

Để giải quyết vấn đề này, một số nước như Singapore đã đề ra chính sách kiểm soát phim chiếu mạng rất chặt chẽ: người xem phải sử dụng căn cước công dân của bản thân để đăng ký mua tài khoản với dịch vụ xem phim trực tuyến, thỏa thuận này phải được lập thành văn bản có chữ ký của hai bên. Dữ liệu về người mua (độ tuổi, giới tính, mã số căn cước công dân) sẽ được chuyển cho dịch vụ xem phim trực tuyến để cập nhật vào hệ thống dữ liệu người dùng toàn quốc, sau đó người mua mới được cấp tài khoản truy cập và mật khẩu. Để xem phim những phim có mức phân loại độ tuổi cao (cấm người dưới 16 tuổi hoặc 18 tuổi), người xem bắt buộc phải sử dụng tài khoản truy cập này. Nếu không có tài khoản xem phim hoặc tài khoản được xác định là chưa đủ tuổi, hệ thống tự động sẽ chặn việc truy cập bộ phim đó. Chính sách này đảm bảo tốt hơn việc ngăn chặn trẻ em truy cập, xem những bộ phim không phù hợp với độ tuổi của mình trên internet.

Kiểm duyệt trailer

Hiện nay, phần lớn các bộ phim sử dụng các bản trailer tóm tắt để quảng bá cho bộ phim đó. Đã có hiện tượng các hàng phim, nhà sản xuất sử dụng những cảnh khiêu dâm, cảnh bạo lực gây sốc đưa vào trailer để "câu khách", dù những cảnh phim đó sẽ bị cơ quan kiểm duyệt yêu cầu cắt bỏ ở bản phim chiếu chính thức. Để khắc phục vấn đề này, nhiều nước đã quy định: kể cả những bản trailer tóm tắt để quảng bá phim cũng phải trải qua kiểm duyệt, cấp phép trước khi được trình chiếu cho công chúng.

Hoa Kỳ

Xem thêm: Hệ thống phân loại phim của MPAA

Hệ thống phân loại phim ảnh hiện hành của Mỹ do MPAA tiến hành bao gồm:

Biểu tượng phân loại	Nội dung phân loại
G rating symbol	G - General Audiences (5+)/ Có thể công chiếu rộng rãi Mọi người đều có thể xem. Không có hình ảnh khỏa thân, không có cảnh (hoặc dấu hiệu khác như âm thanh, ngôn ngữ...) liên quan đến tình dục, sử dụng chất kích thích (gồm rượu bia, thuốc lá, ma túy...). Không có cảnh bạo lực và các lời lẽ thô tục.
PG rating symbol	PG - Parental Guidance Suggested (9+)/ Cha mẹ nên có hướng dẫn cho con khi xem Một số hình ảnh có thể không thích hợp cho trẻ em. Không có hình ảnh khỏa thân, không có cảnh (hoặc dấu hiệu khác như âm thanh, ngôn ngữ...) liên quan đến tình dục. Cảnh sử dụng chất kích thích nhẹ nhàng (như thuốc lá, rượu bia) không rõ ràng và chỉ thoáng qua. Bạo lực và lời lẽ tục tĩu rất ít và chỉ thoáng qua. Phân loại này không ghi rõ độ tuổi có thể xem, song thông thường chỉ có trẻ 9 tuổi trở lên mới có thể được xem phim thuộc nhãn phân loại này mà thôi.
PG-13 rating symbol	PG-13 - Parents Strongly Cautioned (Parental Guidance Strongly Cautioned - 13 years and above) (13+)/ Các bậc cha mẹ đặc biệt chú ý Một số hình ảnh không thích hợp cho trẻ em dưới 13 tuổi. Phim có thể có các lời tục tĩu (chửi thề) ở mức nhẹ ("stupid", "idiot"...), các cảnh liên quan đến tình dục chỉ ở mức nhẹ (ví dụ như ôm hôn), có cảnh khỏa thân nhưng không rõ ràng (ví dụ như cảnh nam nữ vuốt ve nhau trên giường và được đắp ngoài bởi một tấm chăn), có cảnh bạo lực ở mức thấp (đánh lộn, gây hấn nhưng không làm ai bị thương nặng). Có những cảnh sử dụng chất kích thích nhẹ như thuốc lá, rượu bia khá rõ ràng, nhưng thời lượng không kéo dài và không miêu tả chi tiết.
R rating symbol	R - Restricted (16 years and above) (16+)/ Phim có giới hạn người xem Không dành cho người dưới 16 tuổi mà không có cha mẹ hoặc người giám hộ đi cùng do có thể gây hoảng loạn hoặc ảnh hưởng xấu đến tư duy, đạo đức của trẻ em. Có các lời thoại tục tĩu, chửi thề ở mức khá nặng (các từ "damn", "shit"...) nhưng chỉ xuất hiện ít lần trong phim. Có hình ảnh liên quan đến tình dục ở mức vừa phải: có cảnh mô tả quan hệ tình dục nhưng không rõ ràng (được che chắn bởi chăn nệm, diễn ra trong bóng tối), có cảnh khỏa thân nhưng không rõ ràng (ví dụ như cảnh tắm phía sau một tấm màn che). Các cảnh về bạo lực tình dục như ấu dâm, bạo dâm, hiếp dâm chỉ diễn ra thoáng qua. Các cảnh khỏa thân, tình dục chỉ ngắn hơn 3 giây, và diễn viên không được lộ ra những bộ phận nhạy cảm, các cơ quan sinh dục ngoài như mông, vú phụ nữ, âm vật, dương vật, lông mu... Có cảnh bạo lực ở mức cao (sát nhân, bắn súng, đâm dao) nhưng không mô tả chi tiết xác chết, vết thương hoặc máu me. Những cảnh bạo lực ghê gớm (tra tấn, sát nhân hàng loạt) chỉ diễn ra thoáng qua và không rõ ràng. Có cảnh sử dụng các chất kích thích bị cấm như ma túy, cần sa... nhưng ở mức thời lượng ngắn và không đặc tả. Mức này ở nhiều nước khác (nhất là các nước châu Á) sẽ bị xếp ở hạng "cấm trẻ em dưới 18 tuổi", đồng thời phải cắt bớt một số hình ảnh, nội dung không phù hợp với văn hóa bản địa. Ví dụ như phim điện ảnh Sex and the city ở Mỹ được dán nhãn R, nhưng khi chiếu ở Singapore thì bị xếp ở mức "cấm trẻ em dưới 18 tuổi", đồng thời phải cắt bỏ hết các cảnh khỏa thân, lộ ngực trần hay văng tục do "không phù hợp với văn hóa của người Hoa, người Mã Lai và người Ấn" (3 dân tộc chính của Singapore).
NC-17 rating symbol	NC-17 - No Children 17 or Under Admitted (17 years and above) (17+)/ Không dành cho trẻ em dưới 17 tuổi do có nhiều yếu tố gây ảnh hưởng xấu đến nhân cách, đạo đức, khuyến khích hành vi phạm tội. Có lời lẽ tục tĩu, dâm dục ở mức cao (các từ "fuck", "asshole"...) được sử dụng thường xuyên, có những cảnh liên quan đến tình dục ở mức cao (mô tả rõ ràng cảnh quan hệ tình dục hoặc cảnh quay kéo dài hơn 3 giây), có những cảnh khỏa thân rõ ràng (quay từ phía trước hoặc lộ ra các cơ quan sinh dục ngoài như mông, vú phụ nữ, âm vật...), đặc tả bạo lực ở mức ghê gớm (bạo dâm, hiếp dâm, tra tấn, sát nhân hàng loạt, kinh dị, cảnh máu me vung vãi, tội phạm chia phe chém giết nhau...), đặc tả chi tiết cảnh sử dụng các chất kích thích bị cấm như ma túy, cần sa. Có các hình ảnh gây nhiều phản cảm như cảnh yêu đương đồng tính luyến ái, cảnh nạo phá thai, giết trẻ em... Có những nội dung đả kích, châm biếm, xúc phạm liên quan đến lịch sử, tôn giáo, dân tộc. Các nhà sản xuất phim thường gây áp lực với MPAA để bỏ phân loại NC-17 bởi chúng làm cho phim của họ bị thiệt hại nhiều (các nhà phân phối, bán lẻ ở Mỹ không muốn bán các DVDs loại NC-17 để tránh gây ác cảm cho phụ huynh; nhiều tờ báo uy tín từ chối điểm phim, quảng cáo các phim loại NC-17; trong khi nhiều nước thì cấm trình chiếu những phim mà Hoa Kỳ xếp loại ở mức NC-17. Mức này ở rất nhiều nước khác (ngoài Mỹ), đặc biệt ở châu Á thì sẽ bị xếp là phim cấm trình chiếu.

Not Rated (): Khi một bộ phim lưu hành mà chưa được phân loại, nó sẽ phải mang nhãn NR (Not Rated/Chưa phân loại). "NR" không phải là một nhãn thuộc hệ thống phân loại của MPAA. Vì hệ thống phân loại của MPAA rất uy tín và người xem, người mua phim rất tin tưởng nên các bộ phim chưa phân loại theo hệ thống của MPAA, nhưng dự tính sẽ phân loại theo hệ thống này thường quảng cáo bằng câu: "This Film is Not Yet Rated" hoặc thường xuyên hơn cả là "Rating Pending."

Unrated (): là phim chưa được kiểm duyệt, chỉ phát hành ở dạng video-DVD home chứ không chiếu rạp vì phim chiếu rạp thì phải trải qua kiểm duyệt (rated).

Ngoài hệ thống phân loại phim của MPAA, Mỹ còn có hệ thống kiểm duyệt phim thuộc chính quyền ở các tiểu bang. Các hệ thống này có quyền yêu cầu chỉnh sửa phim phát hành trong phạm vi tiểu bang của mình. Do vậy, có những bộ phim được chiếu ở bang này nhưng lại không được chiếu ở bang khác, hoặc cùng 1 phim nhưng bản chiếu ở mỗi bang lại có một số chi tiết khác nhau (do sự khác biệt về quy định pháp luật, quan điểm kiểm duyệt ở mỗi bang).

Do quy định của Đạo luật bảo vệ trẻ em, các phim dành cho thiếu nhi ở Mỹ bị kiểm duyệt rất mạnh tay. Ví dụ như bộ phim hoạt hình Bảy viên ngọc rồng của Nhật Bản khi chiếu tại Mỹ đã bị kiểm duyệt chỉnh sửa rất nhiều phân cảnh so với bản gốc: tất cả những cảnh Goku và Bulma khỏa thân hồi bé đều được vẽ thêm quần lót, xác chết của các nhân vật được xóa đi, các cảnh chiến đấu phải xóa đi những vết máu, cảnh bắn súng bị xóa đi hoặc phải chỉnh sửa thành súng la-de, màu da của nhân vật Popo phải đổi từ đen sang xanh để tránh gây ác cảm về phân biệt chủng tộc...

Ngoài ra, trong một số trường hợp, có những bộ phim đã bị cấm trình chiếu ở Mỹ do vi phạm pháp luật. Ví dụ như năm 2008, bộ phim "Hillary: The Movie", một bộ phim tài liệu chính trị về ứng cử viên tổng thống Hillary Clinton, đã bị cấm trình chiếu trong một thời gian bởi Ủy ban bầu cử liên bang do họ coi đây là một "sản phẩm truyền thông vận động bầu cử" của một ứng cử viên Tổng thống, điều này vi phạm Đạo luật vận động tranh cử năm 2002

Hàn Quốc

Hệ thống phân loại của KMRB

Phân loại phim ở Hàn Quốc gồm các mức:

• Phổ biến (전체 관람가) – Dành cho mọi lứa tuổi.
• 12 (12세 이상 관람가) – Thích hợp cho người từ 12 tuổi trở lên.
• 15 (15세 이상 관람가) – Thích hợp cho người từ 15 tuổi trở lên (áp dụng khi phim có nội dung tương đương với mức PG-13 của Hoa Kỳ).
• Giới hạn thiếu niên (청소년 관람불가) – Cấm trẻ em dưới 18 tuổi (áp dụng khi phim có nội dung tương đương với mức R của Hoa Kỳ, có thể đi kèm với việc chỉnh sửa, cắt bỏ một số nội dung, cảnh quay, lời thoại không phù hợp).
• Giới hạn – Lưu hành nội bộ ở một số rạp đặc biệt, không được phép trình chiếu cho công chúng (áp dụng khi phim có nội dung tương đương với mức NC-17 của Hoa Kỳ).
• Cấm trình chiếu - Áp dụng với phim có nội dung khiêu dâm rõ ràng (lộ ra bộ phận sinh dục nam hoặc nữ) hoặc nội dung vi phạm quan điểm chính trị của Chính phủ Hàn Quốc (ví dụ như bộ phim The Interview năm 2014 đã bị cấm ở Hàn Quốc vì nó mô tả việc chỉ trích và ám sát nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un).

Từ tháng 8/2012, Bộ Xếp loại truyền thông Hàn Quốc đã mở rộng quy định về việc kiểm duyệt phim ảnh, trong đó bao gồm cả video ca nhạc (MV). Trước đây, khi MV bị đánh giá là có nội dung phản cảm và không được phép phát sóng trên các kênh truyền hình (ví dụ như có yếu tố khiêu dâm, bạo lực, đồng tính...), các ca sĩ Hàn Quốc thường “lách luật” bằng cách đăng tải MV lên các trang video trực tuyến như YouTube. Sau ngày 18/8/2012, mọi MV chỉ được phép đăng lên mạng sau khi đã thông qua sự kiểm duyệt của Bộ Xếp loại truyền thông Hàn Quốc, nếu vi phạm sẽ bị phạt nặng. Theo một báo cáo của Bộ Bình đẳng giới và Gia đình Hàn Quốc (MOGEF), vào năm 2014, đã có tới 2.067 bản MV bị cấm phát hành do chứa các nội dung liên quan đến rượu bia, tiếng lóng, tình dục hay có lời lẽ hoặc hình ảnh có thể gây tổn thương đến người khuyết tật.

Ngoài ra, do lịch sử từng bị Nhật Bản đô hộ nên người Hàn Quốc có tâm lý bài Nhật rất mạnh, và chính phủ Hàn Quốc kiểm duyệt rất khắt khe các bộ phim, video ca nhạc của Nhật Bản. Kiểm duyệt truyền thông Nhật Bản tại Hàn Quốc gồm các đạo luật do chính phủ Hàn Quốc tạo ra để ngăn chặn việc nhập khẩu và phân phối truyền thông từ Nhật Bản. Tính đến năm 2018, Hàn Quốc vẫn còn một số luật hạn chế phát sóng phim ảnh Nhật Bản. Phim truyền hình Nhật Bản và âm nhạc Nhật Bản vẫn bị cấm phát sóng trên truyền hình mặt đất tại Hàn Quốc. Năm 2014, bài hát tiếng Hàn Uh-ee của ban nhạc Hàn Quốc Crayon Pop bị KBS cấm phát sóng vì có từ tiếng Nhật pikapika trong lời bài hát. Năm 2018, nhóm nhạc nữ IZ*ONE có các bài hát tiếng Nhật đã không được phép phát sóng trên truyền hình mặt đất vì nội dung quá đậm tính Nhật Bản. Fuji News Network nhận xét "sự ghê tởm đối với văn hóa Nhật Bản (tại Hàn Quốc) vẫn còn rất mạnh mẽ".

Anh quốc

Bài chi tiết: Ủy ban phân loại điện ảnh Vương quốc Anh

Phân loại phim của BBFC (từ năm 2019)

Mục 4 của Đạo luật video ghi hình năm 1984 yêu cầu các video được bán ở Anh phải được chứng nhận bởi một cơ quan có thẩm quyền và BBFC (Hội đồng phân loại phim của Anh) trở thành cơ quan Chính phủ được chỉ định vào năm 1985.

Các mức độ phân loại:

• U (Phổ biến) – Dành cho mọi lứa tuổi.
• PG – Trẻ em nên xem cùng cha mẹ.
• 12 – Cấm trẻ em dưới 12 tuổi.
• 15 – Cấm trẻ em dưới 15 tuổi.
• 18 – Cấm trẻ em dưới 18 tuổi, áp dụng với phim tương đương mức R của Hoa Kỳ.
• R18 – Phim có nội dung khiêu dâm, cấm trẻ em dưới 18 tuổi, đồng thời chỉ được chiếu trong các cửa hàng bán băng đĩa khiêu dâm.
• Cấm trình chiếu (Banned)

Từ năm 1985 đến năm 2018, BBFC đã duy trì lệnh cấm với 39 bộ phim có những nội dung được xem là vi phạm pháp luật và đạo đức. Ngoài ra, BBFC đã yêu cầu chỉnh sửa, cắt bỏ với rất nhiều bộ phim khác. Ví dụ như năm 1999, bộ phim chiến tranh The Dam Busters (1955) đã bị kiểm duyệt, tất cả các cảnh phim gọi đến tên của một con chó là "Nigger" đã bị xóa (do "Nigger" là từ miệt thị người da đen). Hoặc bộ phim Black Friday (2004) chỉ được cấp phép phát hành tại Vương quốc Anh sau khi 17 giây cảnh chọi gà trong phim bị xóa, bởi luật pháp Anh không cho phép trình chiếu bất kỳ cảnh phim nào có nội dung ngược đãi động vật

Ấn Độ

Tại Ấn Độ, mọi bộ phim chiếu rạp và phim truyền hình đều phải được kiểm duyệt bởi Ủy ban Chứng nhận Phim Trung ương (CBFC), cơ quan kiểm duyệt và phân loại trực thuộc Bộ Thông tin và Phát thanh của Chính phủ Ấn Độ. Các bộ phim có nội dung, hình ảnh xâm phạm đạo đức xã hội của Ấn Độ sẽ được cơ quan này yêu cầu chỉnh sửa, cắt bỏ, thậm chí là bị cấm trình chiếu. Để phù hợp với văn hóa truyền thống, phim ảnh trình chiếu ở Ấn Độ không được phép có những cảnh khỏa thân, hành vi tình dục rõ ràng hoặc mô tả quan hệ đồng tính luyến ái. CBFC được coi là một trong những cơ quan kiểm duyệt phim mạnh mẽ nhất thế giới do cách thức hoạt động và thẩm quyền nghiêm ngặt của nó.

Hồng Kông

Phân loại phim ở Hồng Kông gồm các mức:

• (Phổ biến) – Cho mọi người xem.
• (Không phù hợp với trẻ em) – Trẻ em dưới 10 tuổi cần có cha mẹ đi kèm khi xem phim.
• (Không phù hợp với thiếu niên và trẻ em) – Trẻ em dưới 13 tuổi cần có cha mẹ đi kèm khi xem phim.
• (Chỉ dành cho người trên 18 tuổi) – Cấm trẻ em dưới 18 tuổi (áp dụng khi phim có nội dung tương đương với mức R của Hoa Kỳ, có thể đi kèm với việc chỉnh sửa, cắt bỏ một số nội dung, cảnh quay, lời thoại không phù hợp).

Trong 4 phân cấp, cấp I, IIA và IIB chỉ là một sự khuyến cáo và không đưa ra hình phạt. Riêng phim cấp III được quản lý chặt chẽ, người xem phim cũng như người bán vé sẽ bị xử lý theo pháp luật nếu cho phép người dưới 18 tuổi vào rạp. Các cửa hàng băng đĩa cũng sẽ bị phạt nếu bán phim cấp III cho người dưới 18 tuổi.

Nhật Bản

Bài chi tiết: Eirin

• Trước đây

Từ năm 1976 đến ngày 1 tháng 5 năm 1998, có ba loại xếp hạng:

• General Audiences (一般指定, Ippan Shitei) - Khách hàng quen thuộc ở mọi lứa tuổi được thừa nhận.
• Limited General Film (一般映画制限付, Ippan Eiga Seigen-tsuki) - Người dưới 15 tuổi phải có cha mẹ hoặc người giám hộ đi cùng. Bộ phim Nhật Bản đầu tiên sử dụng đánh giá này là Ninkyo Gaiden: Genkai Nada (任侠外伝 玄界灘, Ninkyō Gaiden: Genkai Nada, phát hành 29 tháng 5, 1976) và bộ phim không phải của Nhật Bản đầu tiên sử dụng đánh giá này là Snuff (phát hành 19 tháng 7, 1976).
• Adult Audiences (成人指定, Seijin Shitei) - Chỉ có người trưởng thành được phép xem.
• Hiện nay

Phân loại phim của Eirin

Vào ngày 1 tháng 5 năm 1998, bốn hạng mục xếp hạng mới đã được giới thiệu: R15 và R18 là các danh mục bị hạn chế và không được phép bán vé, cho thuê, bán, triển lãm DVD hoặc phát hành hình ảnh chuyển động cho một người chưa đủ tuổi. Vi phạm như vậy là một hành vi phạm tội hình sự với mức xử phạt nghiêm ngặt.

• G: General Audiences. Mọi lứa tuổi được cho phép.
• PG12 (PG-12): Yêu cầu có cha mẹ xem cùng. Một số cảnh có thể không phù hợp với trẻ dưới 12 tuổi. Phụ huynh nên đi cùng trẻ trong suốt bộ phim.

Xếp hạng R15 + và R18 + bị giới hạn độ tuổi bán vé. Tất cả các rạp chiếu phim đều được yêu cầu về mặt pháp lý là phải kiểm tra tuổi của tất cả khách hàng muốn xem phim được xếp hạng R15 + hoặc R18+. Cho phép những người chưa đủ tuổi vào xem những bộ phim như vậy được coi là một tội hình sự và có thể bị trừng phạt bằng tiền phạt/phạt tù.

• R15+ (R-15): Chỉ giới hạn cho thanh thiếu niên từ 15 tuổi trở lên. Trẻ em và thanh thiếu niên dưới 15 tuổi bị cấm xem phim.
• R18+ (R-18): Chỉ giới hạn cho người lớn từ 18 tuổi trở lên. Trẻ em và thanh thiếu niên dưới 18 tuổi bị cấm xem phim.
• Banned: Cấm trình chiếu. Ví dụ như 1 tập phim hoạt hình Gia đình Simpson là "Thirty Minutes Over Tokyo (1999)" đã bị cấm chiếu ở Nhật vì có những chi tiết châm biếm đất nước Nhật Bản.

Trung Quốc

Chính phủ Trung Quốc muốn thúc đẩy những nội dung phim ảnh lành mạnh cho người dân và cấm những nội dung được cho là sẽ gây tác động xấu, làm băng hoại văn hóa truyền thống và đạo đức của đất nước. Đây là công việc mà Ủy ban về Báo chí, Xuất bản, Phát thanh, Điện ảnh và Truyền hình Trung Quốc (Tổng cục Phát thanh, Truyền hình Trung Quốc) đảm nhận.

Đối với phim chiếu rạp, nội dung bộ phim phải được 37 thành viên của Hội đồng duyệt phim quốc gia thông qua. Họ gồm các quan chức, viện sĩ, biên tập tạp chí điện ảnh và đạo diễn, cùng ngồi lại xem xét các chi tiết hình ảnh, lời thoại liên quan đến tình dục, bạo lực và yếu tố chính trị của bộ phim. Phim điện ảnh muốn phát hành ở thị trường điện ảnh Trung Quốc đều phải trải qua khâu kiểm duyệt rất khắt khe, từ quy định hạn chế số lượng phim nước ngoài tối đa được thông qua trong một năm (không quá 34 phim chiếu rạp/năm), cho tới kiểm soát chặt chẽ nội dung và quy định thời điểm ra rạp.

Các bộ phim chiếu rạp không bao giờ được phép xuất hiện những cảnh quay mô tả hoạt động tình dục, khỏa thân và đồng tính luyến ái. Không chỉ phim điện ảnh, tất cả những bộ phim truyền hình và cả phim chiếu mạng nói về các mối quan hệ và hành vi tình dục bất thường như loạn luân, đồng tính luyến ái, ấu dâm cũng bị cấm hoặc phải cắt bỏ mọi cảnh quay liên quan.

Không chỉ kiểm soát chặt phim chiếu rạp, Trung Quốc cũng kiểm soát chặt các nội dung phim trên internet. Hiệp hội dịch vụ Netcast Trung Quốc có quy định kiểm duyệt nội dung trực tuyến được áp dụng từ phim truyện, phim tài liệu đến phim hoạt hình và các video giáo dục. Quy định này cấm các nội dung hiển thị hành vi tình dục, giới tính bất thường, bao gồm loạn luân, đồng tính luyến ái, lạm dụng tình dục, ấu dâm... Các quy định khác cũng nêu rõ nội dung sẽ bị xóa bỏ nếu khuyến khích "lối sống xa hoa thác loạn", đăng "chi tiết cảnh bạo lực và tội ác" hoặc "hành vi khiêu dâm" bao gồm cả thủ dâm. Tất cả những bộ phim vi phạm quy định đều sẽ bị gỡ bỏ khỏi Internet. Quy định này đã được ban hành năm 2017, sau khi chính phủ Trung Quốc nhận định sự xuất hiện dày đặc của các nhân vật đồng tính trên phim ảnh Internet đã làm băng hoại văn hóa giới trẻ bởi nội dung dung tục, suy đồi đạo đức và thiếu lành mạnh.

Trung Quốc không quy định về phân loại độ tuổi mà chỉ có 2 mức: "Phim được phổ biến" hoặc "phim bị cấm phổ biến". Phim được phổ biến sẽ được trình chiếu cho mọi lứa tuổi, bởi trong đó không bao giờ còn những nội dung gây ảnh hưởng xấu đến trẻ em.

Không chỉ kiểm duyệt chặt chẽ nội dung phim, Trung Quốc cũng kiểm duyệt đối với cả tư cách đạo đức của diễn viên tham gia phim để ngăn chặn việc nhiều nghệ sỹ tạo scandal, gây bê bối đạo đức khiến đạo đức xã hội bị ảnh hưởng xấu. Tiêu biểu là vụ việc diễn viên Lý Tiểu Lộ vướng scandal ngoại tình nên bị Cục Phát thanh - truyền hình Trung Quốc cấm sóng hoàn toàn, các show truyền hình từng có ý định mời Lý Tiểu Lộ tham gia đều phải hủy bỏ ý định này, ngay cả tại lễ trao giải Kim Ưng diễn ra năm 2020, hình ảnh của Lý Tiểu Lộ cũng bị xoá sạch sẽ trong đoạn clip giới thiệu "nữ thần Kim Ưng qua các năm". Năm 2021, nữ diễn viên Trịnh Sảng xảy ra bê bối thuê người mang thai hộ rồi bỏ rơi con. Chỉ ít ngày sau, Tổng cục Phát thanh - Truyền hình Trung Quốc đã đăng bài phê bình, ra lệnh “phong sát” (cấm tham gia mọi bộ phim, chương trình trên truyền hình và trên mạng) với Trịnh Sảng. Lệnh "phong sát" nhấn mạnh: "Hành động của Trịnh Sảng không thể được dung thứ cả về mặt luật pháp và đạo đức. Là người của công chúng với sức ảnh hưởng lớn đến văn hóa thì diễn viên phải là một tấm gương tốt, tuân thủ quy tắc nghề nghiệp, tuân thủ pháp luật, tu thân dưỡng tính. Chúng tôi sẽ không cung cấp cơ hội cho những kẻ vướng bê bối được lên tiếng, lộ diện". Lệnh "phong sát" đồng nghĩa với việc Trịnh Sảng không chỉ bị cấm xuất hiện trên các phương tiện truyền thông đại chúng mà kể các bộ phim, game show truyền hình mà cô từng tham gia sẽ bị cấm trình chiếu

Việt Nam

Trước đây

• Hệ thống phân loại phim cũ (2007-2017)

• 
  Đại chúng
• 
  Cấm trẻ em dưới 16 tuổi

• Tất cả những phim được trình chiếu tại các rạp chiếu phim ở Việt Nam phải được kiểm duyệt, sau đó được cấp giấy phép phát hành và phạm vi phổ biến phim bởi Cục Điện ảnh thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam. Do đó, một số cảnh quay có thể được yêu cầu phải cắt bỏ bởi Cục Điện ảnh để phù hợp với văn hóa, pháp luật của Việt Nam trước khi lưu hành. Tuy nhiên, không ngoại trừ một số phim sẽ không được cấp phép phát hành tại Việt Nam vì có quá nhiều nội dung vi phạm, không thể sửa chữa được.
• G: Phim dán mác G là phim thích hợp cho mọi độ tuổi, được cấp giấy phép phát hành và phạm vi phổ biến phim bởi Cục Điện ảnh thuộc Bộ Văn Hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam.
• NC16: Còn gọi là phim "16+". Phim dán mác NC16 là những bộ phim không dành cho khán giả dưới 16 tuổi vì chủ đề và một số cảnh trong phim không thích hợp. Người xem có thể bị yêu cầu xác minh tuổi khi mua vé xem phim có mác NC16.

Hiện nay

Đầu năm 2017, Cục Điện ảnh thuộc Bộ Văn Hóa, Thể thao và Du lịch đã xây dựng hệ thống phân loại phim mới với các quy định chi tiết hơn, gồm 4 cấp:

• 
  P - Phổ biến
• 
  C13 - Cấm khán giả dưới 13 tuổi
• 
  C16 - Cấm khán giả dưới 16 tuổi
• 
  C18 - Cấm khán giả dưới 18 tuổi

• "P - Thích hợp cho mọi độ tuổi",
• "C13 - cấm người dưới 13 tuổi",
• "C16 - cấm người dưới 16 tuổi",
• "C18 - cấm người dưới 18 tuổi"

Mức cao nhất là cấm trình chiếu, áp dụng với những phim có quá nhiều nội dung, cảnh quay vi phạm pháp luật Việt Nam mà không thế sửa chữa được.

Việc thực thi

Hệ thống phân loại phim tại Việt Nam đã có những tiêu chí cụ thể cà cơ quan phụ trách rõ ràng. Nhưng trong thực tế, việc thực hiện thiếu nghiêm túc từ cả người xem lẫn rạp chiếu khiến việc phân loại phim trở nên kém hiệu quả. Phần lớn các rạp ở Việt Nam, nhất là các rạp ở địa phương đều quản lý người xem khá lỏng lẻo. Hiện nay, chưa có rạp phim Việt Nam nào bị phạt vì cho người vào rạp không đúng độ tuổi quy định. Chính vì thế, việc thi hành quy định phân loại độ tuổi tại các rạp chiếu chỉ biết trông vào "ý thức tự giác" của người xem là chính.

Nhìn chung, khán giả Việt Nam vẫn chưa quen với việc phải xuất trình chứng minh thư khi đi xem phim (nếu rạp phim yêu cầu thì họ cho là gây khó dễ), do vậy họ cứ thoải mái bỏ qua quy định, thờ ơ hoặc thậm chí không hề biết về mức độ giới hạn độ tuổi của bộ phim. Nhiều khán giả không hề biết hoặc cố ý phớt lờ việc phim có giới hạn độ tuổi, nhiều gia đình vẫn thoải mái cho trẻ em ở độ tuổi thiếu niên, nhi đồng vào xem các bộ phim xếp loại 16+, 18+. Phần lớn các rạp chiếu phim cũng bỏ qua quy định này và vẫn bán vé cho trẻ em vì sợ mất khách, hoặc nhiều khi nhân viên soát vé không có thời gian để kiểm tra lứa tuổi có chính xác hay không..

Ở nước ngoài, việc dán mác phân loại độ tuổi cho phim là để cảnh báo, ngăn chặn người xem không đủ tuổi, các nhà sản xuất thường cố gắng giảm bớt các yếu tố bạo lực, tình dục, khỏa thân... để tránh việc phim bị dán nhãn tuổi quá cao. Ở Việt Nam thì ngược lại, việc dán mác "phim 16+, 18+" lại trở thành biện pháp câu khách cho phim tại Việt Nam. Một khán giả ở TP Hồ Chí Minh nhận định: “Tâm lý người Việt thường rất tò mò. Có thể một phim Việt ra rạp mà nhìn poster hay trailer không mấy hấp dẫn thì khó kéo được người xem ra rạp. Nhưng giả dụ nó được gắn thêm mác "16+" thì sẽ có rất nhiều người hiếu kỳ và đi xem, chỉ để chờ đón các cảnh nóng hay cảnh bạo lực”. Nhiều nhà sản xuất đã lợi dụng nhãn phim "16+, 18+" để có thể sử dụng các yếu tố câu khách, giật gân để kiếm thêm lợi nhuận, họ cố ý thêm vào các yếu tố "người lớn" như cảnh nóng, khỏa thân, đồng tính... để phim được dán nhãn "16+, 18+", như vậy phim sẽ hút khách hơn. Trào lưu này được đánh giá là dễ nhận thấy khi các phim giới hạn độ tuổi "16+" của Việt Nam gần đây được sản xuất ngày càng nhiều, nhưng đều ít gây được ấn tượng tốt về chất lượng nghệ thuật. Như vậy, quy định dán nhãn phân loại độ tuổi ở Việt Nam chẳng những không phát huy tác dụng tốt mà thậm chí còn gây phản tác dụng

Với việc giám sát lỏng lẻo cũng như tính tự giác thấp từ cả người xem lẫn rạp chiếu như hiện nay, quy định phân loại độ tuổi dù được ban hành cũng chưa chắc có thể áp dụng được trong thực tế, thậm chí nhiều người lo ngại là sẽ càng gây "phản tác dụng" vì những lý do:

• Với những khán giả từ 18 tuổi có thể yêu cầu xuất trình chứng minh thư, nhưng với khán giả từ 13 đến dưới 18 tuổi thì phần lớn không có giấy tờ tùy thân, còn việc xác định tuổi bằng mắt thường là không thể chính xác. Mặt khác, nhiều rạp chiếu phim sẽ cố tình phớt lờ việc phân loại độ tuổi khán giả để bán được thêm vé (ở Việt Nam việc này diễn ra rất phổ biến, bởi trong trường hợp làm sai quy định, rạp phim cũng không bị áp dụng bất cứ chế tài xử phạt nào). Như vậy, áp dụng phân loại phim theo lứa tuổi nhưng lại không có hệ thống kiểm soát nghiêm ngặt tại các rạp chiếu phim thì cũng không giải quyết được vấn đề gì.
• Mặt khác, tại Việt Nam, việc dán nhãn "phim 18+" thường gợi liên tưởng đến khỏa thân, kích dục, khiêu dâm và tình dục, khán giả sẽ kéo tới rạp chỉ để chờ xem cảnh nóng nhằm thỏa mãn trí tò mò "phim có cảnh sex gì mà lại cấm trẻ em". Tình trạng này đã xảy ra với hệ thống phân loại "phim 16+" trước đây nhưng chưa nghiêm trọng, nhưng nay với việc có thêm nhãn "phim 18+" (chấp nhận "độ nóng" cao hơn "phim 16+" như trước đây), nhiều nhà làm phim sẽ càng mạnh tay trong việc lạm dụng các yếu tố câu khách như khỏa thân, tình dục, đồng tính luyến ái... để phim ăn khách hơn, trong khi nhiều trẻ em vì thấy tò mò bởi nhãn "người lớn" của phim nên sẽ tìm cách vào rạp để xem các "phim 18+" (và thường thì các em sẽ dễ dàng vào rạp mà không bị ngăn cản). Đó là chưa kể đến việc trẻ em có thể ghi nhớ tên phim rồi dễ dàng lên mạng internet hoặc mua băng đĩa để xem các "phim Việt 18+" dạng này mà không ai có thể kiểm soát được.

Nếu không khắc phục được những vấn đề này, phân loại phim theo độ tuổi chỉ gây tác dụng ngược, không những không ngăn được người xem chưa đủ tuổi mà còn kích thích các nhà làm phim ngày càng lạm dụng các yếu tố khiêu dâm, tình dục để câu khách, khiến môi trường văn hóa xã hội bị ảnh hưởng rất xấu.

Vấn đề kiểm soát phim phát hành trên mạng

Một vấn đề khác đó là ở thời điểm năm 2020, Việt Nam vẫn chưa có quy định rõ ràng về kiểm duyệt phim ảnh, Game show, video ca nhạc (MV) được phát hành trên mạng internet (Youtube, Netflix...) Nghịch lý ở chỗ phim ảnh, game show phát trên truyền hình phải được các đài truyền hình biên tập kiểm duyệt, phim ảnh ra rạp thì phải có hội đồng duyệt phim của Bộ Văn hóa, nhà phát hành phải chịu trách nhiệm; Nhưng các game show, phim ảnh, video ca nhạc đăng trên mạng lại gần như không chịu bất cứ sự kiểm soát, kiểm duyệt nào trước khi đăng tải. Điều này dẫn tới việc có nhiều game show, các web drama (phim trực tuyến), video ca nhạc được đăng tải lên mạng có những nội dung phản cảm, gây bức xúc dư luận như: ca ngợi xã hội đen, cổ súy bạo lực, sử dụng hình ảnh khiêu dâm, cổ vũ đồng tính luyến ái, đi sâu khai thác chuyện chăn gối của các cặp vợ chồng, soi mói đời tư của người khác... nhưng lại không hề bị kiểm duyệt, ngăn chặn.

Tỏng thực tế, đã xảy ra những hệ lụy nghiêm trọng bởi những video đăng tải tràn lan trên mạng mà không bị kiểm soát nội dung. Tháng 10/2020, một bé gái 5 tuổi tử vong vì bắt chước video "trò chơi treo cổ" trên YouTube Trên Youtube, hàng loạt video đâm chém bạo lực, ân oán giang hồ, cùng những lời chửi thề tục tĩu, hình ảnh hở hang khiêu dâm... được đăng tải, thu hút hàng triệu người xem. Đáng lo ngại là một bộ phận không nhỏ người xem, nhất là giới trẻ, tỏ ra háo hức chờ đón, tung hô những video phản văn hóa đó. Hàng loạt những tội phạm giang hồ như Khá Bảnh, Dương Minh Tuyền, Huấn Hoa Hồng, Quang Rambo, Phú Lê, Dũng Trọc Hà Đông, Đường Nhuệ... lại được khá nhiều bạn trẻ chào đón như những thần tượng, khiến đạo đức xã hội trở nên lệch lạc, quái gở. Việc nhiều thanh niên sa ngã, đi vào con đường vi phạm pháp luật có thể được bắt đầu từ những video xấu này

Theo Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, các ứng dụng trực tuyến như Netflix đang cung cấp hàng nghìn nội dung gồm các thể loại phim, gồm cả phim tài liệu lịch sử, trò chơi truyền hình, chương trình truyền hình thực tế, phóng sự điều tra... cho hàng triệu khách hàng người Việt Nam, có thu tiền thuê bao định kỳ hằng tháng tại Việt Nam. Trong số đó, nhiều bộ phim có nội dung vi phạm pháp luật Việt Nam như: xuyên tạc lịch sử Việt Nam, bôi nhọ anh hùng dân tộc, xuyên tạc chủ quyền lãnh thổ Việt Nam, nội dung cổ súy bạo lực, sử dụng ma túy, hình ảnh khiêu dâm đồi trụy... nhưng vẫn được trình chiếu mà không phải thực hiện bất kỳ sự kiểm duyệt nào. Thế nhưng, theo Cục Điện ảnh, đây là hoạt động điện ảnh qua mạng Internet, Luật Điện ảnh chưa có quy định kiểm duyệt, chế tài xử lý đối với loại hình phim ảnh này

Ngoài ra, nhiều bộ phim, video ca nhạc (MV) có nội dung, hình ảnh cổ vũ đồng tính luyến ái cũng được đăng tải tràn lan trên mạng trong thời gian gần đây, gây ảnh hưởng rất xấu đến tâm lý, hành vi của người xem, nhất là trẻ nhỏ và thanh thiếu niên. Nhiều bạn trẻ a dua đua đòi, muốn học theo các thần tượng ca sĩ - diễn viên trong các bộ phim, video ca nhạc đó nên đã thử yêu đương, quan hệ đồng tính. Về lâu dài, các bộ phim, MV đồng tính này sẽ dẫn tới lệch lạc hành vi giới tính trong thanh thiếu niên, tạo ra nguy cơ lớn về phát triển giống nòi của đất nước

Việc không có cơ chế quản lý phim ảnh, Game show, video ca nhạc (MV) được phát hành trên mạng internet là một lỗ hổng lớn về pháp lý, để lại hậu quả nghiêm trọng trong công tác quản lý truyền thông - văn hóa ở Việt Nam. Nhưng các cơ quan quản lý văn hóa Nhà nước (vốn chậm chạp trong việc nắm bắt thực tiễn và công nghệ mới) hiện vẫn chưa đề ra được các biện pháp kiểm soát.

Liên kết ngoài

• The Netherlands film board's comparison of phim classifications issued for twelve recent films by the classification boards of the UK, France, the Netherlands, Germany, Austria, Denmark, and Sweden.
• List of certificates thu âm in the IMDb database. Note that while extensive, this list is not exhaustive, and that it mixes current and old rating systems and does not specify which is which, thus making it difficult to use.
• IMDb's information about rating systems from all over the world.
• FilmClassifications.com Information regarding phim classifications from Australia, Canada, Ireland, New Zealand, Singapore, South Africa, the United Kingdom and the United States.
• Australian Lưu trữ 2009-01-07 tại Wayback Machine Office of Film and Literature Classification.
• Denmark Medierådet for Børn og Unge (The Media Council for Children and Young People).
• Finland Valtion Elokuvatarkastamo.
• France Centre National de la Cinématographie (CNC).
• Germany Spitzenorganisation der Filmwirtschaft e. V. (SPIO)
• Iceland Lưu trữ 2003-12-17 tại Wayback Machine Smáís.
• Iceland Kvikmyndaskoðun
• Irish phim Censor's Office.
• Japan Administration Commission of Motion Picture Code of Ethics.
• Netherlands Kijkwijzer (and Nicam).
• New Zealand Office of phim & Literature Classification.
• Norway Media Authority.
• Singapore Media Development Authority.
• Sweden Statens Biografbyrå (SBB).
• South African Lưu trữ 2006-02-17 tại Wayback Machine Film and Publications Board.
• Spanish phim Academy (ACE).
• United Kingdom British Board of phim Classification (BBFC).
• USA Motion Picture Association of America.