Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ferdinand Foch”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Cheers!-bot (thảo luận | đóng góp)
n →‎Liên kết ngoài: thay bản mẫu
ZéroBot (thảo luận | đóng góp)
n r2.7.1) (Bot: Thêm ur:فرڈیننڈ فوش
Dòng 94: Dòng 94:
[[tr:Ferdinand Foch]]
[[tr:Ferdinand Foch]]
[[uk:Фердинанд Фош]]
[[uk:Фердинанд Фош]]
[[ur:فرڈیننڈ فوش]]
[[zh:費迪南·福煦]]
[[zh:費迪南·福煦]]

Phiên bản lúc 06:28, ngày 4 tháng 12 năm 2012

Đại Thống chế Ferdinand Foch
Bức chân dung Thống chế Ferdinand Foch.
Sinh2 tháng 10 năm 1851
Tarbes, Pháp
Mất20 tháng 3 năm 1929 (tuổi 77)
Paris, Pháp
Thuộc Pháp
Quân chủngQuân đội Pháp
Năm tại ngũ18711923
Quân hàmThống chế Pháp
Chỉ huyLực lượng Đồng Minh trong Chiến tranh thế giới lần thứ nhất
Tham chiếnTrận chiến Biên giới,
Trận sông Marne lần thứ nhất,
Trận Ypres lần thứ nhất,
Trận Artois lần thứ ba,
Trận sông Somme (1916),
Tổng tấn công Mùa Xuân 1918,
Tổng tấn công Một Trăm ngày
Khen thưởngThống chế Pháp (1918)
Thống chế Anh (1919)
Nguyên soái Ba Lan (1920)
Grand Cross of the Légion d'honneur
Médaille militaire
Croix de guerre 1914-1918
Order of Merit (UK)
Virtuti Militari (1st Class)
Distinguished Service Medal (US)

Ferdinand Foch (phát âm tiếng Pháp: ​[fɔʃ]), (2 tháng 10 năm 185120 tháng 3 năm 1929) là một quân nhân, người hùng chiến tranh của nước Pháp, và là nhà lý luận quân sự có "tư tưởng sáng suốt và tinh tế nhất trong lực lượng Quân đội Pháp" vào đầu thế kỷ 20.[1] Ông vốn là người sùng đạo Công giáo và đã tham gia Quân đội Pháp trong cuộc Chiến tranh Pháp-Phổ (1870 - 1871), sau khi Pháp bại trận ông đi giảng dạy quân sự.[2] Thế nhưng sau cuộc chiến ông nhanh chóng được thăng lên như "diều gặp gió", trở nên một nhà thuyết giảng quân sự có đầy ảnh hưởng.[3] Ông là một vị tướng lĩnh trong Quân đội Pháp kể từ năm 1907, và tham gia trong cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất[4], có mầm mống uy danh kể từ cuôc chiến đấu dũng cảm và quyết đoán của ông trong Trận Biên giới Bắc Pháp[5] - lần đầu tiên mà ông chinh chiến trong đời,[3] và đã góp phần đến chiến thắng của liên quân Anh - Pháp trong trận sông Marne lần thứ nhất, kể từ trận thắng này thì ông bắt đầu trở nên lừng danh vì lòng can đảm của mình.[6] Tuy vậy, học thuyết trọng tấn công của ông đã khiến liên quân Anh - Pháp chịu tổn thất rất nặng trong trận này.[4] Trong cuộc "Chạy đua ra biển" ngay sau đó, ông đã hợp tác vững chắc với các lãnh đạo quân sự của Bỉ và Anh Quốc.[5] Dù thất bại nhưng ông cũng đạt được thành tựu,[3] và tại trận Ypres lần thứ nhất, học thuyết của ông lại khiến cho quân Đồng Minh tổn hại nặng, dù ông trở nên vị tướng lĩnh hàng đầu của nước Pháp.[4] Tuy nhiên, sang năm 1915 thì ông hứng chịu chỉ trích do quá hung hăng làm cho quân Đồng Minh chịu tổn thất nặng nề.[7] Sau khi quân Đức tiến công trong trận Ypres lần thứ hai (1915), quyết chí phản công của ông chỉ có mang lại thất bại nặng nề mà thôi. [3]

Vào năm 1916, Tổng tư lệnh Joseph Joffre phát động Chiến dịch tấn công sông Somme mà chỉ mang lại thiệt hại kinh hoàng cho liên quân Anh - Pháp, khiến cho Joffre bị cách chức và bản thân Foch cũng mất uy tín nghiêm trọng dựa trên sự hợp tác rất chặt chẽ của ông với Joffre.[5] Tuy nhiên, sau khi Đại tướng Philippe Pétain lên nắm quyền Tổng tư lệnh vào năm 1917, Foch trở thành Tổng Tham mưu trưởng quân lực Pháp.[4] Nhưng, khi Quân đội Đức tổ chức Chiến dịch Mùa Xuân năm 1918 đẩy quân Đồng Minh vào tình thế nguy hiểm, cơ hội lớn đến với Foch,[5] và nhờ khí thế của ông[3], ông đã được cử làm Tổng tư lệnh tối cao của các lực lượng Đồng Minh, với hàm Đại Thống chế. Nắm trọng trách này, ông phải rút ra mọi kinh nghiệm tác chiến của ông từ đầu cơn Đại chiến.[8] Nhờ có sự lãnh đạo quyết đoán, táo bạo của ông, quân Đồng Minh đã chặn đứng quân Đức và đại phá tan tành đối phương trong trận sông Marne lần thứ hai vào tháng 7 - tháng 8 năm 1918, tạo nên bước ngoặt cho cuộc Đại chiến thế giới thứ nhất.[9] Chiến công hiển hách này khiến ông được phong hàm Thống chế Pháp[2] - đây chính là đỉnh cao vinh quang trong suốt cuộc đời của ông.[8] Tiếp theo đó, quân lực Đồng Minh của ông giành chiến thắng rất huy hoàng trong trận Amiens, mở đầu cho Chiến dịch tiến công Một Trăm Ngày.[9] Đây được coi là chiến thắng lớn nhất của ông.[10] Quân Đức lâm vào thảm cảnh, và Foch tận dụng ngay thời cơ.[9] Sau thắng lợi vang dội của cuộc Chiến dịch Một Trăm Ngày, khi cảm thấy nước Đức đã đại bại[3], ông đặt ra những điều khoản trong thỏa ước với Đức tại rừng Compiègne vào tháng 11 năm 1918.[9] Do quán triệt với tư tưởng tuyệt đối hủy diệt mối đe dọa của nước Đức đối với Pháp, ông trở nên thất vọng, cay đắng do Hòa ước Versailles (1919) đã không hoàn thành điều mà ông khao khát. Trong cơn căm giận ấy Foch tuyên bố: "Đó không phải là hòa bình. Đó là sự hưu chiến trong vòng 20 năm" - lời tiên đoán này đã trở thành hiện thực khi cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ hai bùng nổ 20 năm sau, tức năm 1939. [11][12]

Với chiến thắng của ông trong Thế chiến thứ nhất, ông đã hoàn tất mục tiêu lớn của mình là rửa hận cho chiến bại của nước Pháp trong cuộc Chiến tranh Pháp-Phổ (Cuối thế kỷ thứ XIX).[10] Dù có người khen ông là nhà quân sự xuất sắc của nước Pháp kể từ sau Hoàng đế Napoléon I,[13] ông từng bị chỉ trích là một viên tướng nướng lính khét tiếng[4]. Vai trò to lớn của Foch đối với chiến thắng cũng thể hiện qua sự hợp tác chặt chẽ của ông với mọi lãnh đạo phe Đồng Minh. Không những cộng tác với người Anh, ông còn phải cộng tác với vua nước BỉAlbert I, rồi sang năm 1918 thì ông còn cộng tác với Đại tướng John Pershing của Hoa Kỳ, và các Đại tướng ÝLuigi Cardona cùng với Armando Diaz.[8] Ông trở thành một anh hùng rất được vinh danh, đã tổ chức lễ diễu binh chiến thắng tại thủ đô Paris vào năm 1919.[14] Ngòai ra, ông còn được xem là một vị tướng soái mẫu mực của chiến tranh hiện đại, hiểu sâu cả nền quân sự của kẻ thù mình.[15] Sau khi cuộc Đại chiến thế giới lần thứ nhất kết thúc, ông - một trong số ít các tướng lĩnh không bị hư hại uy danh sau Thế chiến thứ nhất[10] - đã trở thành một thành viên của Viện Hàn lâm Pháp và là vị tướng Pháp duy nhất trở thành Thống chế Anh. Không những thế, ông còn được phong hàm Nguyên soái Ba Lan.[2] Ông cũng đến thăm viếng Hoa Kỳ.[4] Tuy nhiên, thay vì giành trọn những năm cuối đời trong niềm vui chiến thắng thì Feridnand Foch chỉ toàn là đau khổ, trước từng bước vực dậy của nước Đức láng giềng cùng sự bất lực của Pháp, cũng như mâu thuẫn gay gắt giữa ông và Thủ tướng Georges Clemenceau trong đường lối ngoại giao.[11] Như người có công mang lại chiến thắng cho khối Đồng Minh,[4] ông mất tại thủ đô Paris. [5]

Thân thế

Ferdinand Foch chào đời vào năm 1851, trong một gia đình "Pháp cổ". Gia tộc này hết mực sùng tín Công giáo La Mã, bảo thủ và hết mực yêu nước. Cũng giống như những tướng lĩnh Pháp khác trong cuộc Đại chiến ở châu Âu như Joseph JoffreNoël Édouard, vicomte de Curières de Castelnau, ông là người vùng núi Pyrenees - một miền đất lâu đời nằm gần biên giới Tây Ban Nha, cách xa trung tâm chính trịxã hội của nước Pháp ở Paris. Nơi Foch sinh ra, là Tarbes, chỉ cách Lourdes có 12 cây số, mà người ta kể rằng, hồi năm 1858 Đức Mẹ Maria đã hiện ra nói chuyện với một cô gái ở Lourdes. Do đó, vùng này nhanh chóng trở thành điểm đến cho những tín đồ đi hành hương. Vốn Công giáo La Mã đã là đức tin mà hết thế hệ này đến thế hệ khác của gia đình Foch tôn thờ, "Phép lạ" nêu trên đã khiến cho Foch càng sốt sắng niềm tin của ông vào Công giáo. Em trai của ông là Germain Foch đã theo Dòng Tên - điều này khiến cho Ferdinand Foch sau này chịu những rắc rối không xác đáng ; bản thân Ferdinand Foch thì vẫn luôn là một con chiên ngoan đạo của Công giáo trong suốt phần đời còn lại của ông. [6]

Ngoài đạo Công giáo ra thì một truyền thống quý giá nhất của dòng họ Foch chính là nền quân sự. Người ông ngoại của ông khi xưa đã được Hoàng đế Napoléon Bonaparte trao tặng Bắc đẩu bội tinh vì đã lập nhiều công lớn trong các cuôc chinh chiếnÝ, Tây Ban Nha, và trong trận thắng lợi tại Austerlitz. Trong một lần người ông ngoại của Foch theo hầu Napoléon, vị Hoàng đế đã giới thiệu : "Đây là một người dũng cảm". Một trong những người chú của Foch từ một cậu bé đánh trống trong Quân đội Pháp trở thành tướng lĩnh - người chú này trở thành niềm tự hào của cả gia tộc. Cả nhà đều có một truyền thống rất đặc sắc là sùng bái Napoléon Bonaparte. Họ còn xem nền Đế chế thứ hai do Hoàng đế Napoléon III lập ra là một thành tựu vang dội, thể hiện niềm kiêu hãnh của nước Pháp. Ngay cả người cha của Foch cũng có tên là Napoléon ; tuy nhiên, ông bố này muốn Foch tham gia việc phục vụ dân sự vì đây là điều mà trước đây bản thân ông cũng đã hoàn thiện. Chiến bại thê lương của Pháp trong cuộc Chiến tranh Pháp - Phổ đã gây tổn hại nghiêm trọng cho quốc gia này. [6]

Hai ảnh hưởng to lớn từ Công giáo và Quân đội Pháp đã ăn sâu vào con người của Foch ngay từ đầu đời ông. Vào năm 1870, khi còn học tại ngôi trường Công giáo tại thành phố Metz (miền Đông Pháp), Foch tham gia trong Sư đoàn Bộ binh thứ tư để chiến đấu chống lại cuộc tấn công của quân Đức trong những năm tháng đầu của cuộc Chiến tranh Pháp-Phổ. Một khi được nhập ngũ, Foch nhận thấy rằng Quân đội Pháp nơi thao trường có những viên Sĩ quan trông thật ấn tượng, ấy thế mà chẳng biết chút gì về chiến tranh cả. Ông cũng nhận thấy rằng hàng ngũ Quân đội Pháp có khí thế rất lớn, nhưng không có những tướng lĩnh tài ba. Tuy Foch chưa hề tham gia đánh trận, sự hỗn loạn và thiếu tổ chức của Quân đội Pháp trong các năm 1870 và 1871 đã khiến cho Foch có nhiều suy ngẫm. Quân đội Đức đã chiếm giữ hai tỉnh AlsaceLorraine rồi sáp nhập cả hai lãnh thổ giàu tiềm năng kinh tế này vào nước Đức, là một đòn giáng chí mạng vào niềm vinh quang của Pháp. Không những thế, nước Pháp còn phải bồi thường một khoản chiến phí gồm thâu tới 1.5 tỉ quan và chịu sự chiếm đóng của 5 vạn quân Đức cho đến khi mà người Pháp hoàn thành khoản chiến phí khổng lồ kia. Không những thế, nước Pháp thất trận còn chịu thêm hai nỗi nhục bi đát : những chiến sĩ Đức thắng trận vinh quang đã thẳng tiến về điện Élysées, và Hoàng đế Wilhelm I nước Đức làm lễ đăng ngôi tại Cung điện Versailles là cái nơi gắn liền với những năm tháng hào hùng của người Pháp vào năm 1871. [6]

Do chưa hề đánh trận nên Foch đã không thể nào biểu hiện lòng dũng cảm của mình. Người thanh niên này đành quay về Metz đã tiếp tục học tập cho đến khi nào học xong thì sẽ trở thành Sĩ quan, và một ngày nào đó sẽ báo thù cho chiến bại thê thảm của Pháp. [6]

Chú thích

  1. ^ Shirer, p. 81
  2. ^ a b c Stanley Sandler, Ground warfare: an international encyclopedia, Tập 1, trang 284
  3. ^ a b c d e f Robert Cowley, Geoffrey Parker, The Reader's Companion to Military History, trang 165
  4. ^ a b c d e f g Mark Grossman, World military leaders: a biographical dictionary, trang 116
  5. ^ a b c d e Spencer Tucker, Laura Matysek Wood, The European powers in the First World War: an encyclopedia, trang 257
  6. ^ a b c d e Michael S. Neiberg, Foch: Supreme Allied Commander in the Great War, các trang 3-9.
  7. ^ Michael S. Neiberg, Foch: Supreme Allied Commander in the Great War, các trang 38-43.
  8. ^ a b c Elizabeth Greenhalgh, Foch in Command: The Forging of a First World War General, các trang 1-2.
  9. ^ a b c d Michael S. Neiberg, Foch: Supreme Allied Commander in the Great War, các trang 75-86.
  10. ^ a b c Stewart Ross, Leaders of World War I
  11. ^ a b Michael S. Neiberg, Foch: Supreme Allied Commander in the Great War, các trang 101-104.
  12. ^ R. J. Overy, Andrew Wheatcroft, The road to war, trang 122
  13. ^ Michael S. Neiberg, Foch: Supreme Allied Commander in the Great War, trang 118
  14. ^ Elizabeth Greenhalgh, Foch in Command: The Forging of a First World War General, trang 6
  15. ^ Michael S. Neiberg, Foch: Supreme Allied Commander in the Great War, các trang IX-XIV.

Liên kết ngoài