Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hiệu ứng chênh lệch tuổi tương đối”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
thêm
Dòng 4: Dòng 4:
Khái niệm '''hiệu ứng chênh lệch tuổi tương đối''', hay còn gọi là '''hiệu ứng ngày sinh''', được sử dụng để miêu tả một sự [[thiên kiến]], tồn tại trong những thứ hạng cao hơn trong thể thao trẻ<ref>{{cite web|title=Birthdate Effects: A Review of the Literature from 1990-on|url=http://www.cambridgeassessment.org.uk/images/109784-birthdate-effects-a-review-of-the-literature-from-1990-on.pdf|access-date=8 November 2021|website=Cambridgeassessment.org.uk}}</ref> và giáo dục,<ref>{{cite web|url=http://cee.lse.ac.uk/ceedps//ceedp93.pdf|title=When You Are Born Matters: The Impact of Date of Birth on Child Cognitive Outcomes in England|author1=Claire Crawford|author2=Lorraine Dearden|author3=Costas Meghir|issn=2045-6557|website=Cee.lse.ac.uk|access-date=8 November 2021}}</ref> khi kết quả tham gia sẽ tốt hơn ở những người sinh trước trong khoảng được chọn (và tệ hơn ở những người sinh sau) hơn là được kỳ vọng trong sự phân phối ngày sinh thông thường. Quãng chênh lệch này có thể được xếp theo [[năm dương lịch]], [[năm học]] hay là [[mùa giải thể thao]].<ref>{{Cite book|url=https://www.taylorfrancis.com/books/edit/10.4324/9781003163572/birth-advantages-relative-age-effects-sport-adam-kelly-jean-c%C3%B4t%C3%A9-mark-jeffreys-jennifer-turnnidge?refId=a0e0d952-6d68-4ede-8e56-62a2bedb9830&context=ubx|title=Birth Advantages and Relative Age Effects in Sport: Exploring Organizational Structures and Creating Appropriate Settings|date=2021-06-04|publisher=Routledge|isbn=978-1-003-16357-2|editor-last=Kelly|editor-first=Adam L.|location=New York|doi=10.4324/9781003163572|s2cid=241069004|editor-last2=Côté|editor-first2=Jean|editor-last3=Jeffreys|editor-first3=Mark|editor-last4=Turnnidge|editor-first4=Jennifer}}</ref>
Khái niệm '''hiệu ứng chênh lệch tuổi tương đối''', hay còn gọi là '''hiệu ứng ngày sinh''', được sử dụng để miêu tả một sự [[thiên kiến]], tồn tại trong những thứ hạng cao hơn trong thể thao trẻ<ref>{{cite web|title=Birthdate Effects: A Review of the Literature from 1990-on|url=http://www.cambridgeassessment.org.uk/images/109784-birthdate-effects-a-review-of-the-literature-from-1990-on.pdf|access-date=8 November 2021|website=Cambridgeassessment.org.uk}}</ref> và giáo dục,<ref>{{cite web|url=http://cee.lse.ac.uk/ceedps//ceedp93.pdf|title=When You Are Born Matters: The Impact of Date of Birth on Child Cognitive Outcomes in England|author1=Claire Crawford|author2=Lorraine Dearden|author3=Costas Meghir|issn=2045-6557|website=Cee.lse.ac.uk|access-date=8 November 2021}}</ref> khi kết quả tham gia sẽ tốt hơn ở những người sinh trước trong khoảng được chọn (và tệ hơn ở những người sinh sau) hơn là được kỳ vọng trong sự phân phối ngày sinh thông thường. Quãng chênh lệch này có thể được xếp theo [[năm dương lịch]], [[năm học]] hay là [[mùa giải thể thao]].<ref>{{Cite book|url=https://www.taylorfrancis.com/books/edit/10.4324/9781003163572/birth-advantages-relative-age-effects-sport-adam-kelly-jean-c%C3%B4t%C3%A9-mark-jeffreys-jennifer-turnnidge?refId=a0e0d952-6d68-4ede-8e56-62a2bedb9830&context=ubx|title=Birth Advantages and Relative Age Effects in Sport: Exploring Organizational Structures and Creating Appropriate Settings|date=2021-06-04|publisher=Routledge|isbn=978-1-003-16357-2|editor-last=Kelly|editor-first=Adam L.|location=New York|doi=10.4324/9781003163572|s2cid=241069004|editor-last2=Côté|editor-first2=Jean|editor-last3=Jeffreys|editor-first3=Mark|editor-last4=Turnnidge|editor-first4=Jennifer}}</ref>


Sự khác biệt trong sự trưởng thành này cũng đã đóng góp lớn trong hiệu ứng này<ref name=":0">{{Cite web|date=23 April 2016|title=Long-term relative age effect: Evidence from Italian football|url=http://voxeu.org/article/relative-age-effect-over-long-term|access-date=23 April 2016|website=VoxEU.org}}</ref>, với từng lứa tuổi khác nhau, kỹ năng và môn thể thao cũng ảnh hưởng mạnh đến nguy cơ của hiệu ứng chênh lệch tuổi. Những người từ cuối thanh thiếu niên, các môn thể thao phổ biến chịu nhiều ảnh hưởng, trong khi các môn thể thao dưới 11, ít phổ biến hơn chịu ít ảnh hưởng hơn.<ref name=":2" />
Sự khác biệt trong sự trưởng thành này cũng đã đóng góp lớn trong hiệu ứng này<ref name=":0">{{Cite web|date=23 April 2016|title=Long-term relative age effect: Evidence from Italian football|url=http://voxeu.org/article/relative-age-effect-over-long-term|access-date=23 April 2016|website=VoxEU.org}}</ref>, với từng lứa tuổi khác nhau, kỹ năng và môn thể thao cũng ảnh hưởng mạnh đến nguy cơ của hiệu ứng chênh lệch tuổi. Những người từ cuối thanh thiếu niên, các môn thể thao phổ biến chịu nhiều ảnh hưởng, trong khi các môn thể thao dưới 11 tuổi, ít phổ biến hơn chịu ít ảnh hưởng hơn.<ref name=":2" />


Từ nguyên '''thiên kiến tháng sinh''' hay là '''thiên kiến mùa sinh đẻ''' cũng được dùng để miêu tả những hiệu ứng như trên nhưng lại là hiệu ứng khác hoàn toàn. Mùa sinh đẻ đã được đánh giá nhiều ảnh hưởng của yếu tố môi trường và phụ huynh như ánh sáng mặt trời, nhiệt độ, hay là vấn đề sức khoẻ bệnh tật trong thời gian thụ tinh, mà liên quan nhiều đến sức khoẻ.<ref name="Barry 1961 292–300">{{Cite journal|last1=Barry|first1=H.|last2=Bary|first2=H.|date=1961|title=Season of birth. An epidemiological study in psychiatry|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/13687345/|journal=Archives of General Psychiatry|volume=5|pages=292–300|doi=10.1001/archpsyc.1961.01710150074012|issn=0003-990X|pmid=13687345}}</ref> Tuy nhiên, hiệu ứng chênh lệch tuổi tương đối lại thay đổi với ngày được chọn<ref name=":4">{{Cite journal|last1=Helsen|first1=Werner F.|last2=Starkes|first2=Janet L.|last3=Van Winckel|first3=Jan|date=2000-11-01|title=Effect of a change in selection year on success in male soccer players|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11534065/|journal=American Journal of Human Biology|volume=12|issue=6|pages=729–735|doi=10.1002/1520-6300(200011/12)12:6<729::AID-AJHB2>3.0.CO;2-7|issn=1520-6300|pmid=11534065|s2cid=24013421 }}</ref> di chuyển lợi thế sang gần ngày được chọn bất kỳ đó.<ref>{{Cite journal|last1=Musch|first1=Jochen|last2=Hay|first2=Roy|date=1999-03-01|title=The Relative Age Effect in Soccer: Cross-Cultural Evidence for a Systematic Discrimination against Children Born Late in the Competition Year|url=https://journals.humankinetics.com/view/journals/ssj/16/1/article-p54.xml|journal=Sociology of Sport Journal|language=en-US|volume=16|issue=1|pages=54–64|doi=10.1123/ssj.16.1.54|issn=0741-1235}}</ref> Với ảnh hưởng mạnh từ những vấn đề xã hội <ref name="Hancock 2013 630–637">{{Cite journal|last1=Hancock|first1=David J.|last2=Adler|first2=Ashley L.|last3=Côté|first3=Jean|date=2013|title=A proposed theoretical model to explain relative age effects in sport|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24251740/|journal=European Journal of Sport Science|volume=13|issue=6|pages=630–637|doi=10.1080/17461391.2013.775352|issn=1536-7290|pmid=24251740|hdl=1974/14350|s2cid=32336640|hdl-access=free}}</ref> trẻ em được sinh ra ngay sau ngày cắt thế hệ thường được chọn vào, trong khi những đứa trẻ sinh ngay trước đó bị loại trừ.
Từ nguyên '''thiên kiến tháng sinh''' hay là '''thiên kiến mùa sinh đẻ''' cũng được dùng để miêu tả những hiệu ứng như trên nhưng lại là hiệu ứng khác hoàn toàn. Mùa sinh đẻ đã được đánh giá nhiều ảnh hưởng của yếu tố môi trường và phụ huynh như ánh sáng mặt trời, nhiệt độ, hay là vấn đề sức khoẻ bệnh tật trong thời gian thụ tinh, mà liên quan nhiều đến sức khoẻ.<ref name="Barry 1961 292–300">{{Cite journal|last1=Barry|first1=H.|last2=Bary|first2=H.|date=1961|title=Season of birth. An epidemiological study in psychiatry|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/13687345/|journal=Archives of General Psychiatry|volume=5|pages=292–300|doi=10.1001/archpsyc.1961.01710150074012|issn=0003-990X|pmid=13687345}}</ref> Tuy nhiên, hiệu ứng chênh lệch tuổi tương đối lại thay đổi với ngày được chọn<ref name=":4">{{Cite journal|last1=Helsen|first1=Werner F.|last2=Starkes|first2=Janet L.|last3=Van Winckel|first3=Jan|date=2000-11-01|title=Effect of a change in selection year on success in male soccer players|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11534065/|journal=American Journal of Human Biology|volume=12|issue=6|pages=729–735|doi=10.1002/1520-6300(200011/12)12:6<729::AID-AJHB2>3.0.CO;2-7|issn=1520-6300|pmid=11534065|s2cid=24013421 }}</ref> di chuyển lợi thế sang gần ngày được chọn bất kỳ đó.<ref>{{Cite journal|last1=Musch|first1=Jochen|last2=Hay|first2=Roy|date=1999-03-01|title=The Relative Age Effect in Soccer: Cross-Cultural Evidence for a Systematic Discrimination against Children Born Late in the Competition Year|url=https://journals.humankinetics.com/view/journals/ssj/16/1/article-p54.xml|journal=Sociology of Sport Journal|language=en-US|volume=16|issue=1|pages=54–64|doi=10.1123/ssj.16.1.54|issn=0741-1235}}</ref> Với ảnh hưởng mạnh từ những vấn đề xã hội <ref name="Hancock 2013 630–637">{{Cite journal|last1=Hancock|first1=David J.|last2=Adler|first2=Ashley L.|last3=Côté|first3=Jean|date=2013|title=A proposed theoretical model to explain relative age effects in sport|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24251740/|journal=European Journal of Sport Science|volume=13|issue=6|pages=630–637|doi=10.1080/17461391.2013.775352|issn=1536-7290|pmid=24251740|hdl=1974/14350|s2cid=32336640|hdl-access=free}}</ref> trẻ em được sinh ra ngay sau ngày cắt thế hệ thường được chọn vào, trong khi những đứa trẻ sinh ngay trước đó bị loại trừ.


[[File:Month of birth distribution UEFA youth tournaments 2010.pdf|thumb|upright=1.2|Phân phối, theo tháng sinh, của các cầu thủ tham gia vào các giải đấu bóng đá trẻ của UEFA mùa 2010/11]]
[[File:Month of birth distribution UEFA youth tournaments 2010.pdf|thumb|upright=1.2|Phân phối, theo tháng sinh, của các cầu thủ tham gia vào các giải đấu bóng đá trẻ của UEFA mùa 2010/11]]

==Trong thể thao==
Sự tham gia của các môn thể thao trẻ được chia ra thành các nhóm tuổi khác nhau. [[IOC]],<ref>{{Cite web|date=29 July 2021|title=Olympic Documents - Athletes, Olympic Games, IOC and More|url=http://www.olympic.org/Documents/Reference_documents_Factsheets/The_Youth_Olympic_Games.pdf}}</ref> [[FIFA]]<ref>{{Cite web|url=http://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/95/44/82/regulationsfu20wcturkey2013%5fee.pdf|title=FIFA.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20130330161133/http://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/95/44/82/regulationsfu20wcturkey2013%5fee.pdf|access-date=8 November 2021|archive-date=2013-03-30}}</ref> và 6 liên đoàn [[bóng đá]] các châu lục ([[Liên đoàn bóng đá châu Á|AFC]], [[Liên đoàn bóng đá châu Phi|CAF]], [[CONCACAF]], [[CONMEBOL]], [[Liên đoàn bóng đá châu Đại Dương|OFC]] và [[UEFA]]<ref>{{Cite web|url=https://www.uefa.com/MultimediaFiles/Download/Regulations/competitions/Regulations/01/65/31/62/1653162_DOWNLOAD.pdf|title=Request Rejected|website=Uefa.com|access-date=8 November 2021|archive-date=21 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180621143622/https://www.uefa.com/MultimediaFiles/Download/Regulations/competitions/Regulations/01/65/31/62/1653162_DOWNLOAD.pdf|url-status=dead}}</ref>) đều sử dụng ngày 1 tháng 1 làm ngày tách nhóm tuổi - một ngày thường được sử dụng thường xuyên nhất, nhưng ngày 1 tháng 9 được sử dụng nhiều ở Anh<ref name=":2">{{Cite journal|last1=Cobley|first1=Stephen|last2=Baker|first2=Joseph|last3=Wattie|first3=Nick|last4=McKenna|first4=Jim|date=2009|title=Annual age-grouping and athlete development: a meta-analytical review of relative age effects in sport|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19290678/|journal=Sports Medicine (Auckland, N.Z.)|volume=39|issue=3|pages=235–256|doi=10.2165/00007256-200939030-00005|issn=0112-1642|pmid=19290678|s2cid=32633686}}</ref> cũng như là nhiều địa điểm khác trên thế giới.<ref>{{Cite journal|last1=Wattie|first1=Nick|last2=Cobley|first2=Stephen|last3=Baker|first3=Joseph|date=2008|title=Towards a unified understanding of relative age effects|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18825541/|journal=Journal of Sports Sciences|volume=26|issue=13|pages=1403–1409|doi=10.1080/02640410802233034|issn=0264-0414|pmid=18825541|s2cid=11241958}}</ref> Sự nhóm này cũng có thể xuất hiện ở biểu đồ đầu tiên cho thấy sự phân phối ngày sinh, theo năm, trong [[Liên minh châu Âu]] trong khoảng 10 năm từ 2000 đến 2009. Tỷ lệ sinh cân bằng gần như hoàn toàn với số ngày trong một tháng với một sự tăng nhẹ trong các tháng mùa hè. Biểu đồ thứ hai, cho thấy sự phân phối ngày sinh của 4,000 vận động viên thi đấu trong vòng loại các giải đấu U17, U19 và U21 được tổ chức bởi [[UEFA]] trong mùa giải 2010–11.

Sự phân bố giảm dần từ đầu đến cuối năm trong những vận động viên thể thao chuyên nghiệp cũng đã được nhìn thấy trong các môn thể thao như: [[bóng đá]],<ref name="Ashworth 355–377">{{Cite journal|last1=Ashworth|first1=John|last2=Heyndels|first2=Bruno|date=1 August 2007|title=Selection Bias and Peer Effects in Team Sports: The Effect of Age Grouping on Earnings of German Soccer Players|url=https://doi.org/10.1177/1527002506287695|journal=Journal of Sports Economics|language=en|volume=8|issue=4|pages=355–377|doi=10.1177/1527002506287695|s2cid=154330153|issn=1527-0025}}</ref> [[bóng chày]],<ref>{{Cite journal|last1=Herring|first1=Chad H.|last2=Beyer|first2=Kyle S.|last3=Fukuda|first3=David H.|date=2021|title=Relative Age Effects as Evidence of Selection Bias in Major League Baseball Draftees (2013–2018)|url=https://journals.lww.com/nsca-jscr/Abstract/2021/03000/Relative_Age_Effects_as_Evidence_of_Selection_Bias.9.aspx|journal=The Journal of Strength & Conditioning Research|language=en-US|volume=35|issue=3|pages=644–651|doi=10.1519/JSC.0000000000003951|pmid=33470599|s2cid=231651477|issn=1064-8011}}</ref> [[cricket]],<ref>{{Cite journal|last=Edwards|first=S.|date=1994-07-21|title=Born too late to win?|journal=Nature|volume=370|issue=6486|pages=186|doi=10.1038/370186a0|issn=0028-0836|pmid=8028664|bibcode=1994Natur.370..186E|s2cid=5420946|doi-access=free}}</ref> [[thể dục dụng cụ]],<ref name="Baxter-Jones 1995 59–64">{{Cite journal|last=Baxter-Jones|first=A. D.|date=1995|title=Growth and development of young athletes. Should competition levels be age related?|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7481282/|journal=Sports Medicine (Auckland, N.Z.)|volume=20|issue=2|pages=59–64|doi=10.2165/00007256-199520020-00001|issn=0112-1642|pmid=7481282|s2cid=45304762}}</ref> [[bóng ném]],<ref name="Rubia 2020 e0230133">{{Cite journal|last1=Rubia|first1=Alfonso de la|last2=Bjørndal|first2=Christian Thue|last3=Sánchez-Molina|first3=Joaquín|last4=Yagüe|first4=José María|last5=Calvo|first5=Jorge Lorenzo|last6=Maroto-Izquierdo|first6=Sergio|date=2020|title=The relationship between the relative age effect and performance among athletes in World Handball Championships|journal=PLOS ONE|volume=15|issue=3|pages=e0230133|doi=10.1371/journal.pone.0230133|issn=1932-6203|pmc=7098603|pmid=32214322|bibcode=2020PLoSO..1530133R|doi-access=free}}</ref> [[khúc côn cầu trên băng]],<ref name="Addona">{{Cite journal|last1=Addona|first1=Vittorio|last2=Yates|first2=Philip A.|date=15 October 2010|title=A Closer Look at the Relative Age Effect in the National Hockey League|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.2202/1559-0410.1227/html|journal=Journal of Quantitative Analysis in Sports|language=en|volume=6|issue=4|doi=10.2202/1559-0410.1227|s2cid=120240341|issn=1559-0410}}</ref> [[rugby à XIII]],<ref>{{Cite journal|last1=Till|first1=K.|last2=Cobley|first2=S.|last3=Wattie|first3=N.|last4=O'Hara|first4=J.|last5=Cooke|first5=C.|last6=Chapman|first6=C.|date=2010|title=The prevalence, influential factors and mechanisms of relative age effects in UK Rugby League|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1600-0838.2009.00884.x|journal=Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports|language=en|volume=20|issue=2|pages=320–329|doi=10.1111/j.1600-0838.2009.00884.x|pmid=19486487|s2cid=33840698|issn=1600-0838}}</ref> [[chạy bộ]],<ref>{{Cite journal|last1=Romann|first1=Michael|last2=Cobley|first2=Stephen|date=6 April 2015|title=Relative Age Effects in Athletic Sprinting and Corrective Adjustments as a Solution for Their Removal|journal=PLOS ONE|language=en|volume=10|issue=4|pages=e0122988|doi=10.1371/journal.pone.0122988|issn=1932-6203|pmc=4386815|pmid=25844642|bibcode=2015PLoSO..1022988R|doi-access=free}}</ref> [[trượt tuyết]],<ref>{{Cite journal|last1=Romann|first1=Michael|last2=Fuchslocher|first2=Jörg|date=1 April 2014|title=Survival and Success of the Relatively Oldest in Swiss Youth Skiing Competition|url=https://doi.org/10.1260/1747-9541.9.2.347|journal=International Journal of Sports Science & Coaching|language=en|volume=9|issue=2|pages=347–356|doi=10.1260/1747-9541.9.2.347|s2cid=144244440|issn=1747-9541}}</ref> [[bơi lội]],<ref name="Baxter-Jones 1995 59–64"/> [[tennis]],<ref>{{Cite journal|last1=Ulbricht|first1=Alexander|last2=Fernandez-Fernandez|first2=Jaime|last3=Mendez-Villanueva|first3=Alberto|last4=Ferrauti|first4=Alexander|date=2015|title=The Relative Age Effect and Physical Fitness Characteristics in German Male Tennis Players|journal=Journal of Sports Science & Medicine|volume=14|issue=3|pages=634–642|issn=1303-2968|pmc=4541129|pmid=26336351}}</ref> và [[Thế vận hội Giới trẻ]],<ref>{{Cite journal|last1=Raschner|first1=Christian|last2=Müller|first2=Lisa|last3=Hildebrandt|first3=Carolin|date=1 December 2012|title=The role of a relative age effect in the first winter Youth Olympic Games in 2012|url=https://bjsm.bmj.com/content/46/15/1038|journal=British Journal of Sports Medicine|language=en|volume=46|issue=15|pages=1038–1043|doi=10.1136/bjsports-2012-091535|issn=0306-3674|pmid=22976907|s2cid=37476293}}</ref> cũng như các môn thể thao phi vật lý như [[bắn súng]].<ref>{{Cite journal|last1=Delorme|first1=Nicolas|last2=Raspaud|first2=Michel|date=1 August 2009|title=Is there an influence of relative age on participation in non-physical sports activities? The example of shooting sports|url=https://doi.org/10.1080/02640410902926438|journal=Journal of Sports Sciences|volume=27|issue=10|pages=1035–1042|doi=10.1080/02640410902926438|issn=0264-0414|pmid=19847687|s2cid=1624812}}</ref>

Cuốn sách ''[[Outliers (sách)|Outliers: Câu chuyện thành công]]'' của [[Malcolm Gladwell]] và cuốn sách ''[[SuperFreakonomics]]'' bởi [[Steven Levitt]] và [[Stephen Dubner]] đã khắc hoạ vấn đề này với các vận động viên khúc côn cầu trên băng Canada, cầu thủ bóng đá châu Âu và các vận động viên bóng chày Hoa Kỳ.{{cn|date=May 2023}}


==Tham khảo==
==Tham khảo==

Phiên bản lúc 11:19, ngày 7 tháng 8 năm 2023

"Hiệu ứng ngày sinh" chuyển hướng đến đây. Đừng nhầm lẫn với Hiệu ứng ngày sinh nhật.
Phân phối của ngày sinh theo tháng trong dân số khu vực

Khái niệm hiệu ứng chênh lệch tuổi tương đối, hay còn gọi là hiệu ứng ngày sinh, được sử dụng để miêu tả một sự thiên kiến, tồn tại trong những thứ hạng cao hơn trong thể thao trẻ[1] và giáo dục,[2] khi kết quả tham gia sẽ tốt hơn ở những người sinh trước trong khoảng được chọn (và tệ hơn ở những người sinh sau) hơn là được kỳ vọng trong sự phân phối ngày sinh thông thường. Quãng chênh lệch này có thể được xếp theo năm dương lịch, năm học hay là mùa giải thể thao.[3]

Sự khác biệt trong sự trưởng thành này cũng đã đóng góp lớn trong hiệu ứng này[4], với từng lứa tuổi khác nhau, kỹ năng và môn thể thao cũng ảnh hưởng mạnh đến nguy cơ của hiệu ứng chênh lệch tuổi. Những người từ cuối thanh thiếu niên, các môn thể thao phổ biến chịu nhiều ảnh hưởng, trong khi các môn thể thao dưới 11 tuổi, ít phổ biến hơn chịu ít ảnh hưởng hơn.[5]

Từ nguyên thiên kiến tháng sinh hay là thiên kiến mùa sinh đẻ cũng được dùng để miêu tả những hiệu ứng như trên nhưng lại là hiệu ứng khác hoàn toàn. Mùa sinh đẻ đã được đánh giá nhiều ảnh hưởng của yếu tố môi trường và phụ huynh như ánh sáng mặt trời, nhiệt độ, hay là vấn đề sức khoẻ bệnh tật trong thời gian thụ tinh, mà liên quan nhiều đến sức khoẻ.[6] Tuy nhiên, hiệu ứng chênh lệch tuổi tương đối lại thay đổi với ngày được chọn[7] di chuyển lợi thế sang gần ngày được chọn bất kỳ đó.[8] Với ảnh hưởng mạnh từ những vấn đề xã hội [9] trẻ em được sinh ra ngay sau ngày cắt thế hệ thường được chọn vào, trong khi những đứa trẻ sinh ngay trước đó bị loại trừ.

Tập tin:Month of birth distribution UEFA youth tournaments 2010.pdf
Phân phối, theo tháng sinh, của các cầu thủ tham gia vào các giải đấu bóng đá trẻ của UEFA mùa 2010/11

Trong thể thao

Sự tham gia của các môn thể thao trẻ được chia ra thành các nhóm tuổi khác nhau. IOC,[10] FIFA[11] và 6 liên đoàn bóng đá các châu lục (AFC, CAF, CONCACAF, CONMEBOL, OFC và UEFA[12]) đều sử dụng ngày 1 tháng 1 làm ngày tách nhóm tuổi - một ngày thường được sử dụng thường xuyên nhất, nhưng ngày 1 tháng 9 được sử dụng nhiều ở Anh[5] cũng như là nhiều địa điểm khác trên thế giới.[13] Sự nhóm này cũng có thể xuất hiện ở biểu đồ đầu tiên cho thấy sự phân phối ngày sinh, theo năm, trong Liên minh châu Âu trong khoảng 10 năm từ 2000 đến 2009. Tỷ lệ sinh cân bằng gần như hoàn toàn với số ngày trong một tháng với một sự tăng nhẹ trong các tháng mùa hè. Biểu đồ thứ hai, cho thấy sự phân phối ngày sinh của 4,000 vận động viên thi đấu trong vòng loại các giải đấu U17, U19 và U21 được tổ chức bởi UEFA trong mùa giải 2010–11.

Sự phân bố giảm dần từ đầu đến cuối năm trong những vận động viên thể thao chuyên nghiệp cũng đã được nhìn thấy trong các môn thể thao như: bóng đá,[14] bóng chày,[15] cricket,[16] thể dục dụng cụ,[17] bóng ném,[18] khúc côn cầu trên băng,[19] rugby à XIII,[20] chạy bộ,[21] trượt tuyết,[22] bơi lội,[17] tennis,[23] và Thế vận hội Giới trẻ,[24] cũng như các môn thể thao phi vật lý như bắn súng.[25]

Cuốn sách Outliers: Câu chuyện thành công của Malcolm Gladwell và cuốn sách SuperFreakonomics bởi Steven Levitt và Stephen Dubner đã khắc hoạ vấn đề này với các vận động viên khúc côn cầu trên băng Canada, cầu thủ bóng đá châu Âu và các vận động viên bóng chày Hoa Kỳ.[cần dẫn nguồn]

Tham khảo

  1. ^ “Birthdate Effects: A Review of the Literature from 1990-on” (PDF). Cambridgeassessment.org.uk. Truy cập ngày 8 tháng 11 năm 2021.
  2. ^ Claire Crawford; Lorraine Dearden; Costas Meghir. “When You Are Born Matters: The Impact of Date of Birth on Child Cognitive Outcomes in England” (PDF). Cee.lse.ac.uk. ISSN 2045-6557. Truy cập ngày 8 tháng 11 năm 2021.
  3. ^ Kelly, Adam L.; Côté, Jean; Jeffreys, Mark; Turnnidge, Jennifer biên tập (4 tháng 6 năm 2021). Birth Advantages and Relative Age Effects in Sport: Exploring Organizational Structures and Creating Appropriate Settings. New York: Routledge. doi:10.4324/9781003163572. ISBN 978-1-003-16357-2. S2CID 241069004.
  4. ^ “Long-term relative age effect: Evidence from Italian football”. VoxEU.org. 23 tháng 4 năm 2016. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2016.
  5. ^ a b Cobley, Stephen; Baker, Joseph; Wattie, Nick; McKenna, Jim (2009). “Annual age-grouping and athlete development: a meta-analytical review of relative age effects in sport”. Sports Medicine (Auckland, N.Z.). 39 (3): 235–256. doi:10.2165/00007256-200939030-00005. ISSN 0112-1642. PMID 19290678. S2CID 32633686.
  6. ^ Barry, H.; Bary, H. (1961). “Season of birth. An epidemiological study in psychiatry”. Archives of General Psychiatry. 5: 292–300. doi:10.1001/archpsyc.1961.01710150074012. ISSN 0003-990X. PMID 13687345.
  7. ^ Helsen, Werner F.; Starkes, Janet L.; Van Winckel, Jan (1 tháng 11 năm 2000). “Effect of a change in selection year on success in male soccer players”. American Journal of Human Biology. 12 (6): 729–735. doi:10.1002/1520-6300(200011/12)12:6<729::AID-AJHB2>3.0.CO;2-7. ISSN 1520-6300. PMID 11534065. S2CID 24013421.
  8. ^ Musch, Jochen; Hay, Roy (1 tháng 3 năm 1999). “The Relative Age Effect in Soccer: Cross-Cultural Evidence for a Systematic Discrimination against Children Born Late in the Competition Year”. Sociology of Sport Journal (bằng tiếng Anh). 16 (1): 54–64. doi:10.1123/ssj.16.1.54. ISSN 0741-1235.
  9. ^ Hancock, David J.; Adler, Ashley L.; Côté, Jean (2013). “A proposed theoretical model to explain relative age effects in sport”. European Journal of Sport Science. 13 (6): 630–637. doi:10.1080/17461391.2013.775352. hdl:1974/14350. ISSN 1536-7290. PMID 24251740. S2CID 32336640.
  10. ^ “Olympic Documents - Athletes, Olympic Games, IOC and More” (PDF). 29 tháng 7 năm 2021.
  11. ^ “FIFA.com” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 30 tháng 3 năm 2013. Truy cập ngày 8 tháng 11 năm 2021.
  12. ^ “Request Rejected” (PDF). Uefa.com. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 21 tháng 6 năm 2018. Truy cập ngày 8 tháng 11 năm 2021.
  13. ^ Wattie, Nick; Cobley, Stephen; Baker, Joseph (2008). “Towards a unified understanding of relative age effects”. Journal of Sports Sciences. 26 (13): 1403–1409. doi:10.1080/02640410802233034. ISSN 0264-0414. PMID 18825541. S2CID 11241958.
  14. ^ Ashworth, John; Heyndels, Bruno (1 tháng 8 năm 2007). “Selection Bias and Peer Effects in Team Sports: The Effect of Age Grouping on Earnings of German Soccer Players”. Journal of Sports Economics (bằng tiếng Anh). 8 (4): 355–377. doi:10.1177/1527002506287695. ISSN 1527-0025. S2CID 154330153.
  15. ^ Herring, Chad H.; Beyer, Kyle S.; Fukuda, David H. (2021). “Relative Age Effects as Evidence of Selection Bias in Major League Baseball Draftees (2013–2018)”. The Journal of Strength & Conditioning Research (bằng tiếng Anh). 35 (3): 644–651. doi:10.1519/JSC.0000000000003951. ISSN 1064-8011. PMID 33470599. S2CID 231651477.
  16. ^ Edwards, S. (21 tháng 7 năm 1994). “Born too late to win?”. Nature. 370 (6486): 186. Bibcode:1994Natur.370..186E. doi:10.1038/370186a0. ISSN 0028-0836. PMID 8028664. S2CID 5420946.
  17. ^ a b Baxter-Jones, A. D. (1995). “Growth and development of young athletes. Should competition levels be age related?”. Sports Medicine (Auckland, N.Z.). 20 (2): 59–64. doi:10.2165/00007256-199520020-00001. ISSN 0112-1642. PMID 7481282. S2CID 45304762.
  18. ^ Rubia, Alfonso de la; Bjørndal, Christian Thue; Sánchez-Molina, Joaquín; Yagüe, José María; Calvo, Jorge Lorenzo; Maroto-Izquierdo, Sergio (2020). “The relationship between the relative age effect and performance among athletes in World Handball Championships”. PLOS ONE. 15 (3): e0230133. Bibcode:2020PLoSO..1530133R. doi:10.1371/journal.pone.0230133. ISSN 1932-6203. PMC 7098603. PMID 32214322.
  19. ^ Addona, Vittorio; Yates, Philip A. (15 tháng 10 năm 2010). “A Closer Look at the Relative Age Effect in the National Hockey League”. Journal of Quantitative Analysis in Sports (bằng tiếng Anh). 6 (4). doi:10.2202/1559-0410.1227. ISSN 1559-0410. S2CID 120240341.
  20. ^ Till, K.; Cobley, S.; Wattie, N.; O'Hara, J.; Cooke, C.; Chapman, C. (2010). “The prevalence, influential factors and mechanisms of relative age effects in UK Rugby League”. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports (bằng tiếng Anh). 20 (2): 320–329. doi:10.1111/j.1600-0838.2009.00884.x. ISSN 1600-0838. PMID 19486487. S2CID 33840698.
  21. ^ Romann, Michael; Cobley, Stephen (6 tháng 4 năm 2015). “Relative Age Effects in Athletic Sprinting and Corrective Adjustments as a Solution for Their Removal”. PLOS ONE (bằng tiếng Anh). 10 (4): e0122988. Bibcode:2015PLoSO..1022988R. doi:10.1371/journal.pone.0122988. ISSN 1932-6203. PMC 4386815. PMID 25844642.
  22. ^ Romann, Michael; Fuchslocher, Jörg (1 tháng 4 năm 2014). “Survival and Success of the Relatively Oldest in Swiss Youth Skiing Competition”. International Journal of Sports Science & Coaching (bằng tiếng Anh). 9 (2): 347–356. doi:10.1260/1747-9541.9.2.347. ISSN 1747-9541. S2CID 144244440.
  23. ^ Ulbricht, Alexander; Fernandez-Fernandez, Jaime; Mendez-Villanueva, Alberto; Ferrauti, Alexander (2015). “The Relative Age Effect and Physical Fitness Characteristics in German Male Tennis Players”. Journal of Sports Science & Medicine. 14 (3): 634–642. ISSN 1303-2968. PMC 4541129. PMID 26336351.
  24. ^ Raschner, Christian; Müller, Lisa; Hildebrandt, Carolin (1 tháng 12 năm 2012). “The role of a relative age effect in the first winter Youth Olympic Games in 2012”. British Journal of Sports Medicine (bằng tiếng Anh). 46 (15): 1038–1043. doi:10.1136/bjsports-2012-091535. ISSN 0306-3674. PMID 22976907. S2CID 37476293.
  25. ^ Delorme, Nicolas; Raspaud, Michel (1 tháng 8 năm 2009). “Is there an influence of relative age on participation in non-physical sports activities? The example of shooting sports”. Journal of Sports Sciences. 27 (10): 1035–1042. doi:10.1080/02640410902926438. ISSN 0264-0414. PMID 19847687. S2CID 1624812.

Liên kết ngoai

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Hiệu_ứng_chênh_lệch_tuổi_tương_đối&oldid=70535611”