Bão mặt trời tháng 5 năm 2024

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Bão mặt trời tháng 5 năm 2024
Hình ảnh cực quang được chụp vào ngày 10 tháng 5 năm 2024 tại Viola, Arkansas, Hoa Kỳ (vĩ độ 36° Bắc) bằng kỹ thuật phơi sáng lâu.
Thời điểmTháng 5 năm 2024
Loại hìnhSự phun trào nhật hoa
Một phần của chu kỳ Mặt trời 25

Bão mặt trời tháng 5 năm 2024 là một loạt các cơn bão mặt trời, trong đó có cả bão mặt trời và bão địa từ, đã diễn ra từ ngày 10 tháng 5 năm 2024 trong chu kỳ mặt trời 25. Đây là cơn bão địa từ mạnh nhất ảnh hưởng đến Trái đất kể từ năm 2003, gây ra hiện tượng cực quang ở những vùng vĩ độ thấp hơn bình thường ở cả Bắc bán cầu và Nam bán cầu.[1]

Bão mặt trời và phun trào nhật hoa[sửa | sửa mã nguồn]

Vào ngày 8 tháng 5 năm 2024, một vùng hoạt động Mặt Trời được Trung tâm Dự báo Thời tiết Không gian (SWPC) thuộc Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA) đánh số 3664 đã tạo ra một bùng phát Mặt Trời cấp X1.0, nhiều bùng phát cấp M và phóng ra nhiều khối lượng vành nhật hoa (CME) về phía Trái Đất.[2] Vào ngày 9 tháng 5, vùng hoạt động trên Mặt Trời đã "phun trào" hai lần, một lần mạnh cấp X2.25 và một lần mạnh cấp X1.12. Mỗi lần "phun trào" này đều kèm theo một khối vật chất khổng lồ bắn ra từ Mặt Trời, gọi là CME, hướng thẳng về Trái Đất. Ngày 10 tháng 5, vùng này lại "phun trào" một lần nữa, mạnh cấp X3.98. Đến ngày 11 tháng 5, lúc 1 giờ 23 phút giờ quốc tế, nó tiếp tục "phun trào" với cường độ cực mạnh từ 5,4 đến 5,7, kèm theo một CME khác. Chuỗi "phun trào" này cũng gây ra một cơn bão bức xạ mặt trời, có thể ảnh hưởng đến liên lạc vô tuyến và vệ tinh.[3][4][5][6]

Bão địa từ[sửa | sửa mã nguồn]

Ba khối lượng vành nhật hoa (CME) từ ngày 8 tháng 5 đã đến Trái Đất vào ngày 10 tháng 5 năm 2024, gây ra các cơn bão địa từ từ mạnh đến cực mạnh với cực quang sáng và kéo dài rất lâu. Cực quang, vốn thường xuất hiện ở những nơi có vĩ độ cao gần hai cực, có thể được nhìn thấy từ ngôi làng hẻo lánh Hanle ở miền bắc Ấn Độ,[7] gần thành phố Urumqi ở tây bắc Trung Quốc,[8] và ở châu Âu từ tận phía nam như Croatia[9] và miền nam Tây Ban Nha.[10] Ở Bắc Mỹ, cực quang đã được nhìn thấy ở tận phía nam như Florida[11][12][13] và Mexico.[14][15] Ở Nam bán cầu, cực quang được nhìn thấy ở New Zealand,[16] Úc,[17] Chile, Argentina[18] và xa về phía bắc như Uruguay[19] và Namibia.[20] Do từ trường liên hành tinh đạt cường độ 73 nT với thành phần dọc theo trục từ trường Trái Đất hướng mạnh về phía nam, đạt -50 nT, cũng như do mật độ và tốc độ gió mặt trời khá cao đạt 750–800 km/s, sự kiện này đã được xếp vào loại bão địa từ cấp G5, khiến nó trở thành cơn bão dữ dội nhất kể từ cơn bão Halloween năm 2003.[21] Một số CME khác dự kiến sẽ đến Trái Đất vào ngày 11 và 12 tháng 5.[22]

Hình ảnh[sửa | sửa mã nguồn]

        Tư liệu liên quan tới May 2024 solar storms tại Wikimedia Commons

  • Cực quang nhìn từ Osage Beach, Missouri, Hoa Kỳ (38°B)
    Cực quang nhìn từ Osage Beach, Missouri, Hoa Kỳ (38°B)
  • Cực quang nhìn từ Othello, Washington, Hoa Kỳ (46°N)
    Cực quang nhìn từ Othello, Washington, Hoa Kỳ (46°N)
  • Cực quang nhìn từ đảo Pawleys, Nam Carolina, Hoa Kỳ (33°B)
    Cực quang nhìn từ đảo Pawleys, Nam Carolina, Hoa Kỳ (33°B)
  • Cực quang nhìn từ Đông Sussex, Vương quốc Anh (51°B)
    Cực quang nhìn từ Đông Sussex, Vương quốc Anh (51°B)
  • Cực quang nhìn từ Đồi Okeford, Dorset, Vương quốc Anh (50°N)
    Cực quang nhìn từ Đồi Okeford, Dorset, Vương quốc Anh (50°N)
  • Cực quang nhìn từ Bay View, Washington, Hoa Kỳ (48°B)
    Cực quang nhìn từ Bay View, Washington, Hoa Kỳ (48°B)
  • Cực quang nhìn từ Kraków, Ba Lan (50°B)
    Cực quang nhìn từ Kraków, Ba Lan (50°B)
  • Cực quang nhìn từ Gran Canaria, Tây Ban Nha (28°B))
    Cực quang nhìn từ Gran Canaria, Tây Ban Nha (28°B))
  • A purple and green aurora. Semi-detached houses can be seen
    Cực quang nhìn từ Bray, Berkshire, Vương quốc Anh (51°B)
  • Cực quang nhìn từ Thornton-Cleveleys, Vương quốc Anh (53°B)
    Cực quang nhìn từ Thornton-Cleveleys, Vương quốc Anh (53°B)
  • Cực quang ở Brastad, Thụy Điển (58°N)
    Cực quang ở Brastad, Thụy Điển (58°N)

Lưu ý: Số liệu trong chú thích chỉ vĩ độ địa lý, không phải vĩ độ từ.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Ralls, Eric (10 tháng 5 năm 2024). “Auroras expected all weekend across the U.S. as massive solar storm hits Earth”. Earth.com (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  2. ^ “Sunspot region 3664, major flares and CMEs!”. SpaceWeatherLive. 8 tháng 5 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 9 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  3. ^ “Sunspot region AR13664”. SpaceWeatherLive. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  4. ^ “CME impact imminent, Two more earth-directed CMEs”. SpaceWeatherLive. 10 tháng 5 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  5. ^ “Yet Another X-class Flare!”. Space Weather Prediction Center. National Oceanic and Atmospheric Administration. 11 tháng 5 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  6. ^ “Solar Photons archive, 10 May 2024”. Space Weather Live. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  7. ^ Sengupta, Trisha (11 tháng 5 năm 2024). “Aurora illuminates sky in Ladakh's Hanle as extreme solar storm hits Earth: 'Extraordinarily beautiful'”. Hindustan Times. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2024.
  8. ^ huaxia biên tập (11 tháng 5 năm 2024). “View of northern lights in Urumqi”. XinhuaNet. Xinhua. Truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2024.
  9. ^ Adams, Josh (10 tháng 5 năm 2024). “Aurora Borealis Forecast for Friday Night as Large Geomagnetic Storm Rages, Causing Northern Lights to Shine”. PA Weather Action (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  10. ^ Ortiz, Marina (11 tháng 5 năm 2024). “La tormenta geomagnética más fuerte de los últimos 20 años provoca una gran aurora boreal visible en toda España” [The strongest geomagnetic storm of the past 20 years causes a great aurora borealis visible in all of Spain]. ABC Ciencia (bằng tiếng Spanish). Diario ABC, S.L. Truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2024.Quản lý CS1: ngôn ngữ không rõ (liên kết)
  11. ^ Miller, Katrina; Jones, Judson (10 tháng 5 năm 2024). “Solar Storm Intensifies, Filling Skies With Northern Lights”. The New York Times. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  12. ^ Fritz, Angela; Hammond, Elise; Lau, Chris (10 tháng 5 năm 2024). “Live updates: The latest on the massive solar storm”. CNN. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  13. ^ “'Unbelievable!': Northern Lights seen in South Florida from 'severe' solar storm”. NBC 6 South Florida. 11 tháng 5 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  14. ^ Torres Vargas, César Eduardo (11 tháng 5 năm 2024). “Estas son las mejores fotos de las auroras boreales en el norte de México” [These are the best photos of the northern lights in northern Mexico] (bằng tiếng Tây Ban Nha). Infobae. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  15. ^ “Auroras boreales por primera vez en Yucatán - Tribuna Campeche” (bằng tiếng Tây Ban Nha). 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2024.
  16. ^ “Incredible photos: Stunning aurora dazzles NZ skies”. NZ Herald (bằng tiếng Anh). 11 tháng 5 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  17. ^ Shepherd, Tory; Paul, Kari (11 tháng 5 năm 2024). “Spectacular southern lights seen across Australia after 'extreme' solar storm”. The Guardian (bằng tiếng Anh). ISSN 0261-3077. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  18. ^ “Aurora Austral impresiona en los cielos del sur de Chile” [Aurora Australis impresses in the skies of southern Chile] (bằng tiếng Tây Ban Nha). MSN. 11 tháng 5 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  19. ^ “Cielo rojo: el extraño fenómeno de la aurora austral que se pudo ver en Uruguay”. Telenoche (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2024.
  20. ^ “Southern African Skies Light Up with Aurora as Historic Solar Storm Collides with Earth | Space in Africa”. africanews.space. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  21. ^ “Strongest geomagnetic storm since 2003, X5.8 solar flare”. SpaceWeatherLive. 11 tháng 5 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
  22. ^ “SWPC Issues Its First G4 Watch Since 2005”. Space Weather Prediction Center. 9 tháng 5 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2024.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Bão_mặt_trời_tháng_5_năm_2024&oldid=71372911”