Các giả thuyết tiếp xúc viễn dương thời kỳ tiền Colombo

Đối với các mô hình giả thuyết được giới chuyên gia ủng hộ hiện nay đề cập đến nguồn gốc địa lý và các cuộc di cư sang châu Mỹ thuở sớm của con người, xem Cuộc định cư châu Mỹ. Đối với thông tin về di truyền của người bản địa châu Mỹ, xem Lịch sử di truyền các dân tộc bản địa châu Mỹ. Đối với các tiếp xúc qua eo biển Bering thời kỳ tiền Colombo đã được chứng minh, xem Tiếp xúc xuyên eo biển Bering thời kỳ tiền Colombo.

Phỏng dựng cảnh người Viking đổ bộ L'Anse aux Meadows

Các giả thuyết tiếp xúc viễn dương thời kỳ tiền Colombo là tập hợp các giả thuyết (hầu hết mang tính phỏng đoán) cho rằng người châu Phi, châu Á, châu Âu hoặc châu Đại Dương đã tiếp xúc trao đổi với người bản xứ châu Mỹ và/hoặc đã viếng thăm châu Mỹ trước cả khi Cristoforo Colombo lần đầu hải hành đến vùng Caribê năm 1492. Các nghiên cứu liên ngành từ năm 2004 đến năm 2009 cho rằng con người di cư sang châu Mỹ bằng thuyền, xuất phát từ Beringia men theo bờ Thái Bình Dương xuống Nam Mỹ, và những cuộc di cư này có lẽ xảy ra cùng thời hoặc liền trước những cuộc di cư trên bộ qua cầu đất Beringia nối Siberia và Alaska. Song những nghiên cứu ấy đề cập đến những cuộc thiên di tiền sử, chứ không đả động đến những câu hỏi về các cuộc tiếp xúc lịch sử giữa các lục địa.

Hiện nay chỉ có một vài trường hợp tiếp xúc tiền kỳ Colombo được các nhà khoa học chính thống chấp nhận rộng rãi. Các cuộc hải trình của người Bắc Âu từ Scandinavia vào cuối thế kỷ 10 đã đưa họ đến Greenland và L'Anse aux Meadows ở Newfoundland, trước Colombo tận 500 năm. Nghiên cứu di truyền gần đây cũng cho thấy một số quần thể người ở cực đông Polynesia có thành phần di truyền của một số dân tộc ven bờ tây Nam Mỹ, với niên đại tiếp xúc được ước tính khoảng năm 1200 CN.

Phản ứng của giới học thuật đối với những tuyên bố về sự tiếp xúc xuyên đại dương thời hậu tiền sử và tiền Colombo khá lẫn lộn. Một số khẳng định đã được kiểm định trong các bài báo khoa học uy tín được bình duyệt. Song vẫn có một số khẳng định phi thường dựa trên những diễn giải khảo cổ nhảm nhí hoặc mơ hồ, đôi khi là việc phát hiện ra các di vật lạc chỗ (out-of-place artifact), hoặc phương pháp so sánh văn hóa hời hợt, hoặc dựa trên các dòng sử liệu và tường thuật nhập nhằng tối nghĩa. Những khẳng định hoang đường kiểu vậy thường bị gán những mác tiêu cực, gọi mỉa là những giả thuyết ngoài rìa, giả khảo cổ học, hoặc giả lịch sử.