Thí nghiệm lai giống thực vật

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Trang đầu bài báo của Mendel.[1]

Thí nghiệm lai giống thực vật là tên một bài báo của Gregor Johann Mendel xuất bản năm 1886 trong "Kỷ yếu của Hiệp hội Lịch sử Tự nhiên Brno". Đây là bài báo đầu tiên và cũng là duy nhất của Mendel, đặt nền móng cho Di truyền học hiện đại.[2][3][4][5]

Nguyên bản bằng tiếng Đức bài báo này của Menđen có tựa đề: "Versuche über Pflanzen-Hybriden" (thí nghiệm lai thực vật), vốn là một bản báo cáo khoa học do ông viết tay, tự đọc trong một cuộc thảo luận khoa học của Hiệp hội Nghiên cứu Tự nhiên ở Brno (nay thuộc Czech) vào năm 1865. Sau đó một năm, bài báo đã được in và phát hành trong kỷ yếu nói trên, với số thứ tự 35 ở tập IV (Verhandlungen des naturforschenden Vereines Brünn Bd. 4, Abhandlungen. Vol. 4, Treatises).[6]

Vào thời kỳ này, bản báo cáo đó không được đánh giá cao, vì khó hiểu và về mặt khoa học thì như là "một kiểu lai giữa thực vật học với toán học". Còn bài báo thì sau khi xuất bản đã rơi vào quên lãng. Nguyên nhân chủ yếu là Menđen đã đi trước thời đại của mình quá xa, phần nữa là bài báo viết bằng tiếng Đức ít phổ biến trong giới khoa học lúc đó, lại ở một xuất bản phẩm của một Hiệp hội không nổi tiếng trong giới khoa học thế kỷ XIX.[4][5][7][8][9]

Sau 34 năm bị quên lãng, trong quá trình nghiên cứu nhằm tìm ra một lý thuyết khoa học thành công hơn về di truyền (thời đó gọi là "inheritance" tức kế thừa) thay cho lý thuyết phổ biến thời đó nhưng không phù hợp (thời đó gọi là "blending inheritance" tức di truyền dung hợp), các nhà khoa học là Erich Von Tschermak, William Jasper Spillman và nhất là Hugo de Vries cùng với Carl Correns đã tình cờ và hoàn toàn độc lập với nhau phát hiện lại tác phẩm này. Họ đều thừa nhận Menđen đã đi trước và coi ông là người đầu tiên phát hiện ra các nguyên tắc kế thừa (quy luật di truyền).[4][5][10] Đó là khoảng mùa xuân năm 1900.[10]

Ý nghĩa[sửa | sửa mã nguồn]

Nếu Mendel là người khai sinh ra di truyền học ("father of modern genetics"),[11] thì tác phẩm "Thí nghiệm lai giống thực vật" của ông là bản khai sinh của khoa học này.

Nội dung tóm tắt[sửa | sửa mã nguồn]

Bảy cặp trạng thái đối lập của bảy tính trạng ở đậu Hà Lan

Trong bài báo nói trên, Mendel đã trình bày kết quả tổng kết của hàng ngàn thí nghiệm ông đã tiến hành trên đậu Hà Lan về 7 tính trạng thuộc 4 cơ quan của cây:[4][5][9]

Cơ quan Tính trạng Trạng thái đối lập Tính trội
Hạt Vỏ hạt Trơn và nhăn Trơn
Màu hạt Lục và vàng Vàng
Hoa Màu hoa Tím và trắng Tím
Quả Dạng quả Phồng và ngấn Phồng
Màu quả Vàng và lục Lục
Thân Vị trí hoa trên cây Trên thân và ở đỉnh Trên thân
Chiều cao cây Cao và thấp Cao

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Nguồn trích dẫn[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ “Mendel, Gregor: Versuche über Pflanzen-Hybriden. In: Verhandlungen des Naturforschenden Vereines in Brünn 4 (1866), S. 3-47”.
  2. ^ “Versuche über Pflanzen-Hybriden”.
  3. ^ “Gregor Mendel Biography”.
  4. ^ a b c d Campbell và cộng sự: "Sinh học" - Nhà xuất bản Giáo dục, 2010
  5. ^ a b c d Phạm Thành Hổ: "Di truyền học" - Nhà xuất bản Giáo dục, 1998.
  6. ^ “Versuche über Pflanzen-Hybriden”.
  7. ^ “Mende Gregor (Johann)” (PDF).
  8. ^ Vitězslav Orel. “Mendel, Gregor (Taufname Johann)”.
  9. ^ a b Đỗ Lê Thăng: "Di truyền học" - Nhà xuất bản Giáo dục, 2001.
  10. ^ a b Henig, Robin Marantz. “The monk in the garden: the lost and found genius of Gregor Mendel, the father of genetics”.
  11. ^ “Gregor Mendel”.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Thí_nghiệm_lai_giống_thực_vật&oldid=70654676”