Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đau thần kinh tọa”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n Đã lùi lại sửa đổi của Luuanhhup (Thảo luận) quay về phiên bản cuối của TuanminhBot
Thẻ: Lùi tất cả
Dòng 25: Dòng 25:
<!-- Definition and symptoms -->
<!-- Definition and symptoms -->
'''Đau thần kinh tọa''' (Thuật ngữ [[tiếng Anh]]: ''Sciatica'') hay '''đau dây thần kinh tọa''', '''tọa thống phong''' (trong [[y học cổ truyền]]), là một bệnh y khoa đặc thù bởi triệu chứng [[đau]] dọc xuống chân từ [[lưng người|lưng dưới]].<ref name=NIH2015>{{cite web|title=Sciatica|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMHT0024494/|accessdate=2 July 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170107021114/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMHT0024494/|archivedate=7 January 2017|df=}}</ref> Sự đau đớn này có thể đi xuống ở đằng sau, bên ngoài hoặc ở phía trước chân.<ref name=NEJM2015/> Cơn đau thường ập tới sau các hoạt động như nhấc vật nặng, mặc dù nó cũng có thể tới từ từ.<ref name="FowlerScadding2003">{{cite book|author1=T.J. Fowler|author2=J.W. Scadding|title=Clinical Neurology, 3Ed|url=https://books.google.com/books?id=k56tZUQ8RfkC&pg=PA59|date=28 November 2003|publisher=CRC |isbn=978-0-340-80798-9|page=59}}</ref> Thông thường, triệu chứng chỉ ở một bên thân thể.<ref name=NEJM2015/> Tuy nhiên, một số nguyên nhân nhất định có thể gây ra đau ở cả hai bên.<ref name=NEJM2015/> Đôi lúc có thể kèm theo [[đau lưng dưới]] nhưng không phải luôn luôn.<ref name=NEJM2015/> Có thể gặp triệu chứng yếu hoặc tê ở những phần khác nhau của cẳng và bàn chân bị ảnh hưởng.<ref name=NEJM2015/>
'''Đau thần kinh tọa''' (Thuật ngữ [[tiếng Anh]]: ''Sciatica'') hay '''đau dây thần kinh tọa''', '''tọa thống phong''' (trong [[y học cổ truyền]]), là một bệnh y khoa đặc thù bởi triệu chứng [[đau]] dọc xuống chân từ [[lưng người|lưng dưới]].<ref name=NIH2015>{{cite web|title=Sciatica|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMHT0024494/|accessdate=2 July 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170107021114/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMHT0024494/|archivedate=7 January 2017|df=}}</ref> Sự đau đớn này có thể đi xuống ở đằng sau, bên ngoài hoặc ở phía trước chân.<ref name=NEJM2015/> Cơn đau thường ập tới sau các hoạt động như nhấc vật nặng, mặc dù nó cũng có thể tới từ từ.<ref name="FowlerScadding2003">{{cite book|author1=T.J. Fowler|author2=J.W. Scadding|title=Clinical Neurology, 3Ed|url=https://books.google.com/books?id=k56tZUQ8RfkC&pg=PA59|date=28 November 2003|publisher=CRC |isbn=978-0-340-80798-9|page=59}}</ref> Thông thường, triệu chứng chỉ ở một bên thân thể.<ref name=NEJM2015/> Tuy nhiên, một số nguyên nhân nhất định có thể gây ra đau ở cả hai bên.<ref name=NEJM2015/> Đôi lúc có thể kèm theo [[đau lưng dưới]] nhưng không phải luôn luôn.<ref name=NEJM2015/> Có thể gặp triệu chứng yếu hoặc tê ở những phần khác nhau của cẳng và bàn chân bị ảnh hưởng.<ref name=NEJM2015/>

Khoảng 90% trường hợp đau thần kinh tọa là do [[Thoát vị đĩa đệm|thoát vị đĩa đệm cột sống lưng]] đè lên một trong các rễ [[Thần kinh tủy sống|thần kinh]] [[Thần kinh sống thắt lưng|thắt lưng]] hoặc [[Thần kinh tủy sống|xương cùng]] . <ref name="Valat2010">{{Chú thích tạp chí|last=Valat|first=JP|last2=Genevay, S|last3=Marty, M|last4=Rozenberg, S|last5=Koes, B|date=April 2010|title=Sciatica.|journal=Best Practice & Research. Clinical Rheumatology|volume=24|issue=2|pages=241–52|doi=10.1016/j.berh.2009.11.005|pmid=20227645}}</ref> [[Thoái hóa cột sống|Thoái hóa đốt]] [[Hẹp ống sống|sống]], [[hẹp ống sống]], [[Hội chứng cơ hình lê|hội chứng piriformis]], [[khối u vùng chậu]] và [[Thai nghén|mang thai]] là những nguyên nhân khác có thể gây ra đau thần kinh tọa. <ref name="NEJM20152">{{Chú thích tạp chí|last=Ropper|first=AH|last2=Zafonte|first2=RD|date=26 March 2015|title=Sciatica.|journal=The New England Journal of Medicine|volume=372|issue=13|pages=1240–8|doi=10.1056/NEJMra1410151|pmid=25806916}}</ref> [[Kiểm tra tư thế duỗi thẳng chân|Thử nghiệm nâng chân thẳng]] thường hữu ích trong chẩn đoán. <ref name="NEJM20152" /> Kết quả là dương tính nếu, khi nâng chân lên trong khi một người đang nằm ngửa, cơn đau xuất hiện bên dưới đầu gối. <ref name="NEJM20152" /> Trong hầu hết các trường hợp, [[Hình ảnh y khoa|hình ảnh y tế]] không cần thiết. <ref name="NIH2014b">{{Chú thích web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072656/|tựa đề=Slipped disk: Overview|tác giả=Institute for Quality and Efficiency in Health Care|ngày=October 9, 2014|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20170908183135/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072656/|ngày lưu trữ=8 September 2017|ngày truy cập=2 July 2015}}</ref> Tuy nhiên, hình ảnh có thể được thực hiện nếu chức năng ruột hoặc bàng quang bị ảnh hưởng, mất cảm giác hoặc suy nhược đáng kể, các triệu chứng tồn tại lâu hoặc có mối lo ngại về khối u hoặc nhiễm trùng. <ref name="NIH2014b" /> Các tình trạng có thể biểu hiện tương tự là các bệnh về hông và các bệnh nhiễm trùng như [[Zona (bệnh)|bệnh zona]] ban đầu (trước khi hình thành phát ban). <ref name="NEJM20152" />

Điều trị ban đầu thường bao gồm [[thuốc giảm đau]] . <ref name="NIH2014b2">{{Chú thích web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072656/|tựa đề=Slipped disk: Overview|tác giả=Institute for Quality and Efficiency in Health Care|ngày=October 9, 2014|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20170908183135/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072656/|ngày lưu trữ=8 September 2017|ngày truy cập=2 July 2015}}</ref> Tuy nhiên, thiếu bằng chứng về thuốc giảm đau và [[Giãn cơ bắp|thuốc giãn cơ]] . <ref name="Koes 1313–1317">{{Chú thích tạp chí|last=Koes|first=B W|last2=van Tulder|first2=M W|last3=Peul|first3=W C|date=2007-06-23|title=Diagnosis and treatment of sciatica|journal=BMJ : British Medical Journal|volume=334|issue=7607|pages=1313–1317|doi=10.1136/bmj.39223.428495.BE|issn=0959-8138|pmc=1895638|pmid=17585160}}</ref> Thông thường, mọi người nên tiếp tục hoạt động bình thường với khả năng tốt nhất của họ. <ref name="NEJM20153">{{Chú thích tạp chí|last=Ropper|first=AH|last2=Zafonte|first2=RD|date=26 March 2015|title=Sciatica.|journal=The New England Journal of Medicine|volume=372|issue=13|pages=1240–8|doi=10.1056/NEJMra1410151|pmid=25806916}}</ref> Thường thì tất cả những gì cần thiết để giải quyết cơn đau thần kinh tọa là thời gian; ở khoảng 90% số người các triệu chứng biến mất trong vòng chưa đầy sáu tuần. <ref name="NIH2014b2" /> Nếu cơn đau nghiêm trọng và kéo dài hơn sáu tuần, phẫu thuật có thể là một lựa chọn. <ref name="NIH2014b2" /> Mặc dù phẫu thuật thường giúp cải thiện cơn đau nhưng lợi ích lâu dài của nó không rõ ràng. <ref name="NEJM20153" /> Phẫu thuật có thể được yêu cầu nếu các biến chứng xảy ra, chẳng hạn như mất chức năng bình thường của ruột hoặc bàng quang. <ref name="NIH2014b2" /> Nhiều phương pháp điều trị, bao gồm [[corticosteroid]], [[gabapentin]], [[pregabalin]], [[châm cứu]], chườm nóng hoặc chườm đá, và [[Thao tác cột sống|nắn chỉnh cột sống]], có [[Mức độ bằng chứng|bằng chứng hạn chế hoặc nghèo nàn]] về việc sử dụng chúng. <ref name="NEJM20153" /> <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Markova|first=Tsvetio|date=2007|title=Treatment of Acute Sciatica|url=http://www.aafp.org/afp/2007/0101/p99.html|journal=Am Fam Physician|volume=75|issue=1|pages=99–100|pmid=17225710|archive-url=https://web.archive.org/web/20160202170917/http://www.aafp.org/afp/2007/0101/p99.html|archive-date=2016-02-02}}</ref> <ref name="pmid29970367">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Enke O, New HA, New CH, Mathieson S, McLachlan AJ, Latimer J, Maher CG, Lin CC|date=July 2018|title=Anticonvulsants in the treatment of low back pain and lumbar radicular pain: a systematic review and meta-analysis|journal=CMAJ|volume=190|issue=26|pages=E786–E793|doi=10.1503/cmaj.171333|pmc=6028270|pmid=29970367}}</ref>

Tùy thuộc vào cách xác định, ít hơn 1% đến 40% số người bị đau thần kinh tọa tại một số thời điểm. <ref name="Valat20102">{{Chú thích tạp chí|last=Valat|first=JP|last2=Genevay, S|last3=Marty, M|last4=Rozenberg, S|last5=Koes, B|date=April 2010|title=Sciatica.|journal=Best Practice & Research. Clinical Rheumatology|volume=24|issue=2|pages=241–52|doi=10.1016/j.berh.2009.11.005|pmid=20227645}}</ref> <ref name="Cook2014">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Cook CE, Taylor J, Wright A, Milosavljevic S, Goode A, Whitford M|date=June 2014|title=Risk factors for first time incidence sciatica: a systematic review|journal=Physiother Res Int|volume=19|issue=2|pages=65–78|doi=10.1002/pri.1572|pmid=24327326}}</ref> Đau dây thần kinh tọa phổ biến nhất ở độ tuổi từ 40 đến 59, và nam giới bị ảnh hưởng thường xuyên hơn phụ nữ. <ref name="NIH2014b3">{{Chú thích web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072656/|tựa đề=Slipped disk: Overview|tác giả=Institute for Quality and Efficiency in Health Care|ngày=October 9, 2014|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20170908183135/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072656/|ngày lưu trữ=8 September 2017|ngày truy cập=2 July 2015}}</ref> <ref name="NEJM20154">{{Chú thích tạp chí|last=Ropper|first=AH|last2=Zafonte|first2=RD|date=26 March 2015|title=Sciatica.|journal=The New England Journal of Medicine|volume=372|issue=13|pages=1240–8|doi=10.1056/NEJMra1410151|pmid=25806916}}</ref> Tình trạng này đã được biết đến từ thời cổ đại. <ref name="NEJM20154" /> Việc sử dụng từ ''đau thần kinh tọa'' đầu tiên được biết đến là từ năm 1451. <ref>{{Chú thích sách|title=Oxford English dictionary|last=Simpson|first=John|date=2009|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199563838|edition=2nd|location=Oxford}}</ref>

== Định nghĩa ==
[[Tập tin:Sciatica.jpg|liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp%20tin:Sciatica.jpg|nhỏ|Đau thần kinh tọa thường dẫn đến cơn đau lan xuống chân]]
Thuật ngữ "đau thần kinh tọa" thường mô tả một [[Dấu hiệu y khoa|triệu chứng - bệnh]] dọc theo đường [[Dây thần kinh hông|thần kinh]] tọa - chứ không phải là một tình trạng, bệnh tật hoặc bệnh cụ thể. <ref name="Valat20103">{{Chú thích tạp chí|last=Valat|first=JP|last2=Genevay, S|last3=Marty, M|last4=Rozenberg, S|last5=Koes, B|date=April 2010|title=Sciatica.|journal=Best Practice & Research. Clinical Rheumatology|volume=24|issue=2|pages=241–52|doi=10.1016/j.berh.2009.11.005|pmid=20227645}}</ref> Một số người sử dụng nó để chỉ bất kỳ cơn đau nào bắt đầu từ lưng dưới và xuống chân. <ref name="Valat20103" /> Cơn đau được mô tả đặc trưng là giống như bắn hoặc giống như sốc, nhanh chóng di chuyển dọc theo đường đi của các dây thần kinh bị ảnh hưởng. <ref>Bhat, Sriram (2013). ''SRB's Manual of Surgery''. p. 364. {{ISBN|9789350259443}}.</ref> Những người khác sử dụng thuật ngữ này như một [[chẩn đoán]] (nghĩa là một dấu hiệu của nguyên nhân và kết quả) cho các rối loạn chức năng thần kinh do chèn ép một hoặc nhiều rễ thần kinh thắt lưng hoặc xương cùng do thoát vị đĩa đệm cột sống. <ref name="Valat20103" /> Đau thường xảy ra theo việc phân bố [[Đốt da|chứng đốt da]] và đi từ đầu gối đến bàn chân. <ref name="Valat20103" /> <ref name="Koes 1313–13172">{{Chú thích tạp chí|last=Koes|first=B W|last2=van Tulder|first2=M W|last3=Peul|first3=W C|date=2007-06-23|title=Diagnosis and treatment of sciatica|journal=BMJ : British Medical Journal|volume=334|issue=7607|pages=1313–1317|doi=10.1136/bmj.39223.428495.BE|issn=0959-8138|pmc=1895638|pmid=17585160}}</ref> Nó có thể liên quan đến rối loạn chức năng thần kinh, chẳng hạn như yếu và tê chân. <ref name="Valat20103" />


== Nguyên nhân ==
== Nguyên nhân ==

Phiên bản lúc 06:11, ngày 26 tháng 1 năm 2021

Những thông tin y khoa của Wikipedia tiếng Việt chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế ý kiến chuyên môn.
Trước khi sử dụng những thông tin này, độc giả cần liên hệ và nhận sự tư vấn của các bác sĩ chuyên môn.
Đau thần kinh tọa
Tên khácViêm dây thần kinh tọa, đau thần kinh tọa, bệnh lý phóng xạ vùng thắt lưng
Góc nhìn phía trước cho thấy dây thần kinh tọa chạy xuống theo chân phải
Phát âm
Khoa/NgànhPhẫu thuật chỉnh hình, thần kinh học
Triệu chứngĐau dọc xuống chân từ lưng dưới, yếu hoặc tê ở chân bị ảnh hưởng[1]
Biến chứngMất kiểm soát ruột hoặc bọng đái[2]
Khởi phát40s–50s[2][3]
Diễn biến90% khoảng thời gian ít hơn 6 tuần[2]
Nguyên nhânThoát vị đĩa đệm, spondylolisthesis, spinal stenosis, hội chứng cơ hình lê, pelvic tumor[3][4]
Phương pháp chẩn đoánBài kiểm tra giơ thẳng chân[3]
Chẩn đoán phân biệtZona[3]
Điều trịThuốc giảm đau, phẫu thuật[2]
Dịch tễ2–40% dân số vào tùy lúc[4]

Đau thần kinh tọa (Thuật ngữ tiếng Anh: Sciatica) hay đau dây thần kinh tọa, tọa thống phong (trong y học cổ truyền), là một bệnh y khoa đặc thù bởi triệu chứng đau dọc xuống chân từ lưng dưới.[1] Sự đau đớn này có thể đi xuống ở đằng sau, bên ngoài hoặc ở phía trước chân.[3] Cơn đau thường ập tới sau các hoạt động như nhấc vật nặng, mặc dù nó cũng có thể tới từ từ.[5] Thông thường, triệu chứng chỉ ở một bên thân thể.[3] Tuy nhiên, một số nguyên nhân nhất định có thể gây ra đau ở cả hai bên.[3] Đôi lúc có thể kèm theo đau lưng dưới nhưng không phải luôn luôn.[3] Có thể gặp triệu chứng yếu hoặc tê ở những phần khác nhau của cẳng và bàn chân bị ảnh hưởng.[3]

Khoảng 90% trường hợp đau thần kinh tọa là do thoát vị đĩa đệm cột sống lưng đè lên một trong các rễ thần kinh thắt lưng hoặc xương cùng . [4] Thoái hóa đốt sống, hẹp ống sống, hội chứng piriformis, khối u vùng chậu và mang thai là những nguyên nhân khác có thể gây ra đau thần kinh tọa. [6] Thử nghiệm nâng chân thẳng thường hữu ích trong chẩn đoán. [6] Kết quả là dương tính nếu, khi nâng chân lên trong khi một người đang nằm ngửa, cơn đau xuất hiện bên dưới đầu gối. [6] Trong hầu hết các trường hợp, hình ảnh y tế không cần thiết. [2] Tuy nhiên, hình ảnh có thể được thực hiện nếu chức năng ruột hoặc bàng quang bị ảnh hưởng, mất cảm giác hoặc suy nhược đáng kể, các triệu chứng tồn tại lâu hoặc có mối lo ngại về khối u hoặc nhiễm trùng. [2] Các tình trạng có thể biểu hiện tương tự là các bệnh về hông và các bệnh nhiễm trùng như bệnh zona ban đầu (trước khi hình thành phát ban). [6]

Điều trị ban đầu thường bao gồm thuốc giảm đau . [7] Tuy nhiên, thiếu bằng chứng về thuốc giảm đau và thuốc giãn cơ . [8] Thông thường, mọi người nên tiếp tục hoạt động bình thường với khả năng tốt nhất của họ. [9] Thường thì tất cả những gì cần thiết để giải quyết cơn đau thần kinh tọa là thời gian; ở khoảng 90% số người các triệu chứng biến mất trong vòng chưa đầy sáu tuần. [7] Nếu cơn đau nghiêm trọng và kéo dài hơn sáu tuần, phẫu thuật có thể là một lựa chọn. [7] Mặc dù phẫu thuật thường giúp cải thiện cơn đau nhưng lợi ích lâu dài của nó không rõ ràng. [9] Phẫu thuật có thể được yêu cầu nếu các biến chứng xảy ra, chẳng hạn như mất chức năng bình thường của ruột hoặc bàng quang. [7] Nhiều phương pháp điều trị, bao gồm corticosteroid, gabapentin, pregabalin, châm cứu, chườm nóng hoặc chườm đá, và nắn chỉnh cột sống, có bằng chứng hạn chế hoặc nghèo nàn về việc sử dụng chúng. [9] [10] [11]

Tùy thuộc vào cách xác định, ít hơn 1% đến 40% số người bị đau thần kinh tọa tại một số thời điểm. [12] [13] Đau dây thần kinh tọa phổ biến nhất ở độ tuổi từ 40 đến 59, và nam giới bị ảnh hưởng thường xuyên hơn phụ nữ. [14] [15] Tình trạng này đã được biết đến từ thời cổ đại. [15] Việc sử dụng từ đau thần kinh tọa đầu tiên được biết đến là từ năm 1451. [16]

Định nghĩa

Đau thần kinh tọa thường dẫn đến cơn đau lan xuống chân

Thuật ngữ "đau thần kinh tọa" thường mô tả một triệu chứng - bệnh dọc theo đường thần kinh tọa - chứ không phải là một tình trạng, bệnh tật hoặc bệnh cụ thể. [17] Một số người sử dụng nó để chỉ bất kỳ cơn đau nào bắt đầu từ lưng dưới và xuống chân. [17] Cơn đau được mô tả đặc trưng là giống như bắn hoặc giống như sốc, nhanh chóng di chuyển dọc theo đường đi của các dây thần kinh bị ảnh hưởng. [18] Những người khác sử dụng thuật ngữ này như một chẩn đoán (nghĩa là một dấu hiệu của nguyên nhân và kết quả) cho các rối loạn chức năng thần kinh do chèn ép một hoặc nhiều rễ thần kinh thắt lưng hoặc xương cùng do thoát vị đĩa đệm cột sống. [17] Đau thường xảy ra theo việc phân bố chứng đốt da và đi từ đầu gối đến bàn chân. [17] [19] Nó có thể liên quan đến rối loạn chức năng thần kinh, chẳng hạn như yếu và tê chân. [17]

Nguyên nhân

Bệnh thần kinh tọa bị gây ra bởi sự kích ứng dây thần kinh. Bất cứ điều gì gây kích thích dây thần kinh này có thể gây ra đau, từ nhẹ đến nặng. Dây thần kinh tọa có thể bị tổn thương vì nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến đau, trong đó chủ yếu xuất phát từ các vấn đề cột sống thắt lưng. Thông thường, thuật ngữ “đau thần kinh tọa” bị lẫn lộn với đau lưng nói chung. Tuy nhiên, cơn đay dây thần kinh tọa không chỉ giới hạn ở lưng. Thần kinh tọa là dây thần kinh dài và rộng nhất trong cơ thể người. Nó chạy từ lưng dưới, qua mông, đầu gối và xuống chân gây tê bì chân tay. Bệnh nhân đau thần kinh tọa phần lớn là người cao tuổi, người bị tiểu đường lâu năm và người béo phì. Bạn có thể hạn chế khả năng mắc bệnh bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin.

Nguyên nhân thông thường là đĩa đệm cột sống lồi ra và đè trực tiếp lên dây thần kinh tọa. Đĩa đệm cấu tạo từ một chất giống như sụn bao bọc bởi một lớp cứng có sợi ở bên ngoài. Đĩa đệm có nhiệm vụ giảm sốc cho cột sống nhưng trong một số trường hợp có thể thoát vị và đè lên dây thần kinh. Các nguyên nhân khác bao gồm: viêm khớp thoái hóa gây kích thích hoặc sưng dây thần kinh tọa; hiếm hơn nữa là dây thần kinh tọa bị chèn bởi khối u, cơ; bị chảy máu trong, nhiễm trùng và biến chứng từ chấn thương như gãy xương chậu.

Chứng hẹp ống sống chèn lên dây thần kinh có thể gây ra đau thần kinh tọa.

Sau khi hiểu được bệnh thần kinh tọa là gì, điều cần thiết là đi tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh:

  • Hẹp tủy sống
  • Trượt đốt sống
  • Các khối u trong cột sống
  • Nhiễm trùng
  • Các nguyên nhân khác

Trong nhiều trường hợp, bệnh thần kinh tọa không có nguyên nhân rõ ràng.

Theo đông y, đau thần kinh tọa có bệnh danh y học cổ truyền là Tọa Thống Phong, Yêu cước thống, Tọa điển phong,... nguyên nhân gây bệnh là do phong tà, thấp tà và hàn tà. Cụ thể khi 3 loài tà xâm nhập vào cơ thể sẽ gây nên khí huyết ứ trệ, mạch máu tắc nghẽn và phát sinh cơn đau nhức kéo dài.

Đông y liệt vào chứng tý hoặc thống tùy theo nguyên nhân.

  • Đau thần kinh tọa do ngoại nhân: Thường là do phong nhiệt, phong hàn, thấp nhiệt. Lúc này, kinh mạch ứ trệ, khí huyết không thông gây ra chứng tê bì gân cốt, khớp xương, khó vận động.
  • Bất nội ngoại nhân: Do những chấn thương ở cột sống làm ứ huyết ở kinh Đởm và Bàng quang. 2 kinh này nằm trong 3 kinh dương ở chân, hướng từ mặt xuống, điểm cuối là các đầu ngón chân. Nếu để cơn đau thần kinh tọa kéo dài, không có cách điều trị kịp thời, chức năng của Thận và Can sẽ bị ảnh hưởng.

Triệu chứng

Triệu chứng của bệnh đau dây thần kinh tọa chính là cảm giác đau đớn dọc theo dây thần kinh, từ lưng dưới, qua mông và chạy phía sau chân của một bên cơ thể.

Các triệu chứng phổ biến khác của bệnh đau thần kinh tọa bao gồm:

  • Cảm giác đau, nóng rát, tê cứng, cơ mỏi hoặc yếu và ngứa râm ran từ thắt lưng xuống mông và dọc xuống mặt sau cẳng chân. Thông thường chỉ có một chân (bao gồm cả chân hoặc một phần bàn chân) bị ảnh hưởng.
  • Các triệu chứng tệ hơn khi bạn đi lại, cúi người, ngồi lâu, ho hoặc hắt hơi nhưng đỡ hơn khi bạn nằm.
  • Cơn đau có thể nhẹ hoặc nhức, buốt, nóng rát hoặc đau cực độ.
  • Đau thần kinh tọa nghiêm trọng có thể khiến việc đi lại khó khăn hoặc thậm chí không thể đi lại.
  • Tê ở chân dọc theo dây thần kinh
  • Cảm giác ngứa ran ở chân và ngón chân
  • Thay đổi dáng đi (dáng đi tập tễnh, bên cao bên thấp, nhão cơ 1 bên hông và chân bị xệ xuống)
  • Tổn thương rễ thần kinh (giảm nhiệt độ cơ thể, khả năng tiết mồ hôi giảm, mất cảm giác chi dưới, mất kiểm soát đại tiểu tiện)

Mức độ đau cùng với cảm giác tê, ngứa có thể nghiêm trọng hơn khi ngồi hoặc đứng trong thời gian dài.

Nếu các triệu chứng này nhẹ và kéo dài không quá 4 – 8 tuần thì đa số là bệnh đau dây thần kinh tọa cấp tính và không cần đến bệnh viện để điều trị. Ngược lại, khi cơn đau vượt qua thời gian trên, việc chụp X-quang hoặc MRI là cần thiết để xác định xem điều gì đang xảy ra mới mình và tìm cách điều trị sớm nhất.

Điều trị

Thần kinh tọa cấp tính

Hầu hết các trường hợp đau thần kinh tọa cấp tính, bệnh nhân có thể sử dụng các biện pháp tự chăm sóc, bao gồm:

  • Thuốc giảm đau.
  • Các bài tập thể dục như đi bộ, yoga, taichi...
  • Chườm nóng hoặc lạnh giúp giảm đau.
  • Nếu bị đau dữ dội, bạn có thể cần dùng các thuốc mạnh hơn có chứa narcotic trong thời gian ngắn. Bác sĩ sẽ đề nghị xoa bóp nóng lạnh xen kẽ cho bạn để giảm nhức cơ và đau buốt. Tuy nhiên bạn cần lưu ý rằng tất cả các thuốc giảm đau và sưng đều có tác dụng phụ. Thuốc kháng viêm không steroid có thể gây rối loạn dạ dày, tiêu chảy, loét dạ dày, đau đầu, chóng mặt, khó nghe hoặc phát ban. Thuốc giãn cơ có thể gây uể oải, chóng mặt hoặc phát ban.

Không phải tất cả các thuốc giảm đau đều thích hợp cho mọi người. Để chắc chắn nhất, nên tới bác sĩ để được hỗ trợ.

Thần kinh tọa mãn tính

Theo bác sĩ Nguyễn Thùy Ngoan đang làm việc tại phòng chẩn trị Y học cổ truyền Sài Gòn[20], điều trị chứng đau thần kinh tọa mãn tính thường liên quan đến việc kết hợp các biện pháp:

  • Vật lý trị liệu
  • Châm cứu bấm huyệt
  • Thuốc chữa bệnh: tân dược hoặc thuốc Nam.

Những bài thuốc nam chữa đau thần kinh tọa rất an toàn, không tác dụng phụ. Từ xa xưa cha ông ta đã áp dụng một số bài thuốc như:

  • Bài thuốc cỏ xước: Lấy cỏ xước về rửa sạch, phơi khô rồi sắc lên uống thay nước hàng ngày.
  • Công thức sữa tỏi: Giã nát 5 tép tỏi trộn với 500ml sữa tươi không đường và 250ml nước lọc. Đun sôi hỗn hợp rồi cho thêm 3 thìa bột nghệ. Mỗi ngày dùng 200ml sau bữa tối.

Phẫu thuật có thể là một lựa chọn nếu các phương pháp điều trị trên. Các lựa chọn phẫu thuật bao gồm:

  • Phẫu thuật cắt lớp thắt lưng – mở rộng tủy sống ở phần dưới lưng để giảm áp lực lên dây thần kinh.
  • Phẫu thuật loại bỏ khối thoát vị đĩa đệm.

Tùy thuộc vào nguyên nhân của bệnh đau dây thần kinh tọa, một bác sĩ cân nhắc giữa rủi ro và lợi ích của phẫu thuật quyết định có nên phẫu thuật hay không.

Tham khảo

  1. ^ a b “Sciatica”. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 1 năm 2017. Truy cập ngày 2 tháng 7 năm 2015. Đã bỏ qua tham số không rõ |deadurl= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)
  2. ^ a b c d e f Institute for Quality and Efficiency in Health Care (9 tháng 10 năm 2014). “Slipped disk: Overview”. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 2 tháng 7 năm 2015. Đã bỏ qua tham số không rõ |deadurl= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp) Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “NIH2014b” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
  3. ^ a b c d e f g h i Ropper, AH; Zafonte, RD (26 tháng 3 năm 2015). “Sciatica”. The New England Journal of Medicine. 372 (13): 1240–8. doi:10.1056/NEJMra1410151. PMID 25806916.
  4. ^ a b c Valat, JP; Genevay, S; Marty, M; Rozenberg, S; Koes, B (tháng 4 năm 2010). “Sciatica”. Best practice & research. Clinical rheumatology. 24 (2): 241–52. doi:10.1016/j.berh.2009.11.005. PMID 20227645. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “Valat2010” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
  5. ^ T.J. Fowler; J.W. Scadding (28 tháng 11 năm 2003). Clinical Neurology, 3Ed. CRC. tr. 59. ISBN 978-0-340-80798-9.
  6. ^ a b c d Ropper, AH; Zafonte, RD (26 tháng 3 năm 2015). “Sciatica”. The New England Journal of Medicine. 372 (13): 1240–8. doi:10.1056/NEJMra1410151. PMID 25806916.
  7. ^ a b c d Institute for Quality and Efficiency in Health Care (9 tháng 10 năm 2014). “Slipped disk: Overview”. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 2 tháng 7 năm 2015.
  8. ^ Koes, B W; van Tulder, M W; Peul, W C (23 tháng 6 năm 2007). “Diagnosis and treatment of sciatica”. BMJ : British Medical Journal. 334 (7607): 1313–1317. doi:10.1136/bmj.39223.428495.BE. ISSN 0959-8138. PMC 1895638. PMID 17585160.
  9. ^ a b c Ropper, AH; Zafonte, RD (26 tháng 3 năm 2015). “Sciatica”. The New England Journal of Medicine. 372 (13): 1240–8. doi:10.1056/NEJMra1410151. PMID 25806916.
  10. ^ Markova, Tsvetio (2007). “Treatment of Acute Sciatica”. Am Fam Physician. 75 (1): 99–100. PMID 17225710. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 2 năm 2016.
  11. ^ Enke O, New HA, New CH, Mathieson S, McLachlan AJ, Latimer J, Maher CG, Lin CC (tháng 7 năm 2018). “Anticonvulsants in the treatment of low back pain and lumbar radicular pain: a systematic review and meta-analysis”. CMAJ. 190 (26): E786–E793. doi:10.1503/cmaj.171333. PMC 6028270. PMID 29970367.
  12. ^ Valat, JP; Genevay, S; Marty, M; Rozenberg, S; Koes, B (tháng 4 năm 2010). “Sciatica”. Best Practice & Research. Clinical Rheumatology. 24 (2): 241–52. doi:10.1016/j.berh.2009.11.005. PMID 20227645.
  13. ^ Cook CE, Taylor J, Wright A, Milosavljevic S, Goode A, Whitford M (tháng 6 năm 2014). “Risk factors for first time incidence sciatica: a systematic review”. Physiother Res Int. 19 (2): 65–78. doi:10.1002/pri.1572. PMID 24327326.
  14. ^ Institute for Quality and Efficiency in Health Care (9 tháng 10 năm 2014). “Slipped disk: Overview”. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 2 tháng 7 năm 2015.
  15. ^ a b Ropper, AH; Zafonte, RD (26 tháng 3 năm 2015). “Sciatica”. The New England Journal of Medicine. 372 (13): 1240–8. doi:10.1056/NEJMra1410151. PMID 25806916.
  16. ^ Simpson, John (2009). Oxford English dictionary (ấn bản 2). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199563838.
  17. ^ a b c d e Valat, JP; Genevay, S; Marty, M; Rozenberg, S; Koes, B (tháng 4 năm 2010). “Sciatica”. Best Practice & Research. Clinical Rheumatology. 24 (2): 241–52. doi:10.1016/j.berh.2009.11.005. PMID 20227645.
  18. ^ Bhat, Sriram (2013). SRB's Manual of Surgery. p. 364. ISBN 9789350259443.
  19. ^ Koes, B W; van Tulder, M W; Peul, W C (23 tháng 6 năm 2007). “Diagnosis and treatment of sciatica”. BMJ : British Medical Journal. 334 (7607): 1313–1317. doi:10.1136/bmj.39223.428495.BE. ISSN 0959-8138. PMC 1895638. PMID 17585160.
  20. ^ https://laodong.vn/y-te/chua-dau-than-kinh-toa-bang-thuoc-dong-y-tu-bac-si-nguyen-thuy-ngoan-658087.ldo

Liên kết ngoài

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Đau_thần_kinh_tọa&oldid=64324029”