Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Vắc-xin COVID-19”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Sửa ngày tháng năm Soạn thảo trực quan
Dòng 3: Dòng 3:
{{Thanh bên đại dịch COVID-19}}
{{Thanh bên đại dịch COVID-19}}
[[Tập tin:Facts about COVID-19 vaccines (Vietnamese).pdf|thumb|Thông tin cơ bản về vắc xin chống COVID-19]]
[[Tập tin:Facts about COVID-19 vaccines (Vietnamese).pdf|thumb|Thông tin cơ bản về vắc xin chống COVID-19]]
'''Vắc-xin COVID-19''' là loại [[vắc-xin]] nào có khả năng cung cấp [[Miễn dịch thu được|khả năng miễn dịch thu được]] chống lại [[bệnh virus corona 2019]] ([[Đại dịch COVID-19|COVID‑19]]). Việc phát triển vắc-xin chống lại các bệnh do [[coronavirus]] gây ra là [[Hội chứng hô hấp cấp tính nặng|SARS]] và [[Hội chứng hô hấp Trung Đông|MERS]] đã củng cố kiến thức về cấu trúc và chức năng của coronavirus, điều này đã thúc đẩy sự phát triển sản xuất vắc-xin từ đầu năm 2020 của các nhà sản xuất vắc-xin khác nhau, tạo ra nhiều loại vắc-xin COVID-19 trên toàn thế giới.<ref name="diamond">{{Chú thích tạp chí|last=Diamond|first=Michael S|last2=Pierson|first2=Theodore C|date=2020-05-13|title=The challenges of vaccine development against a new virus during a pandemic|journal=Cell Host and Microbe|volume=27|issue=5|pages=699–703|doi=10.1016/j.chom.2020.04.021|pmc=7219397|pmid=32407708}}</ref>
'''Vắc xin COVID-19''' là [[vắc-xin]] nhằm cung cấp [[Miễn dịch thu được|khả năng miễn dịch thu được]] chống lại [[SARS-CoV-2|coronavirus 2 với hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng]] (SARS‑CoV‑2), loại vi rút gây ra bệnh coronavirus 2019 ([[Bệnh virus corona 2019|COVID ‑ 19]]). Trước [[đại dịch COVID-19]], một nhóm kiến thức đã được thiết lập đã tồn tại về cấu trúc và chức năng của [[coronavirus]] gây ra các bệnh như [[Hội chứng hô hấp cấp tính nặng|hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng]] (SARS) và [[hội chứng hô hấp Trung Đông]] (MERS). Các kiến thức này đã thúc đẩy sự phát triển của các [[Vắc-xin|công nghệ vắc xin]] khác nhau vào đầu năm 2020. <ref name="pmid333411192">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Li YD, Chi WY, Su JH, Ferrall L, Hung CF, Wu TC|date=December 2020|title=Coronavirus vaccine development: from SARS and MERS to COVID-19|journal=Journal of Biomedical Science|volume=27|issue=1|pages=104|doi=10.1186/s12929-020-00695-2|pmc=7749790|pmid=33341119}}</ref> Vào ngày 10 tháng 1 năm 2020, [[Phương pháp Dideoxy|dữ liệu trình tự di truyền]] SARS-CoV-2 được chia sẻ thông qua [[GISAID]], và vào ngày 19 tháng 3 năm 2020, ngành công nghiệp dược phẩm toàn cầu đã công bố một cam kết cơ bản nhằm giải quyết bệnh COVID-19.<ref>{{Chú thích báo|url=https://www.bworldonline.com/no-one-is-safe-unless-everyone-is-safe/|title=No one is safe unless everyone is safe|date=24 February 2021|work=BusinessWorld|access-date=24 February 2021}}</ref> Vắc xin COVID-19 được công nhận rộng rãi vì vai trò của chúng trong việc giảm sự lây lan, mức độ nghiêm trọng và tử vong do COVID-19 gây ra.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.buzzfeednews.com/article/danvergano/mrna-covid-vaccine-success|tựa đề=COVID-19 Vaccines Work Way Better Than We Had Ever Expected. Scientists Are Still Figuring Out Why.|tác giả=Vergano|tên=Dan|ngày=5 June 2021|website=[[BuzzFeed News]]|ngày truy cập=24 June 2021}}</ref>


Trong các thử nghiệm Giai đoạn III, một số loại vắc-xin COVID-19 đã chứng minh hiệu quả cao tới 95% trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng COVID-19 có triệu chứng. Tính đến tháng 4 năm 2021, 14 loại vắc-xin được ít nhất một cơ quan quản lý quốc gia cho phép sử dụng rộng rãi: 2 loại [[vắc-xin RNA]] ([[Vắc-xin COVID-19 của Pfizer–BioNTech|Pfizer–BioNTech]] và [[Vắc-xin COVID-19 của Moderna|Moderna]]), 5 [[vắc-xin bất hoạt]] ([[Vắc-xin COVID-19 Sinopharm|BBIBP-CorV]], [[Vắc-xin COVID-19 của Sinovac|CoronaVac]], [[Vắc-xin COVID-19 Covaxin|Covaxin]], [[Vắc-xin COVID-19 WIBP-CorV|WIBP-CorV]] và [[Vắc-xin COVID-19 CoviVac|CoviVac]]) , 5 loại [[vắc-xin vector virus]] ([[Vắc-xin COVID-19 Sputnik Light|Sputnik Light]], [[Vắc-xin COVID-19 Sputnik V|Sputnik V]], [[Vắc-xin COVID-19 của Oxford–AstraZeneca|Oxford–AstraZeneca]], [[Vắc-xin COVID-19 Convidecia|Convidecia]] và [[Vắc-xin COVID-19 của Johnson & Johnson|Johnson & Johnson]]), và 2 loại vắc-xin tiểu đơn vị protein ([[Vắc-xin COVID-19 EpiVacCorona|EpiVacCorona]] và [[Vắc-xin COVID-19 RBD-Dimer|RBD-Dimer]]).<ref name=":0">{{Chú thích web|url=https://vac-lshtm.shinyapps.io/ncov_vaccine_landscape/|tựa đề="COVID-19 vaccine development pipeline (Refresh URL to update)". Vaccine Centre, London School of Hygiene and Tropical Medicine. 1 March 2021. Retrieved 10 March 2021.}}</ref> Tổng cộng tính đến tháng 3 năm 2021, 308 loại vắc xin đang trong các giai đoạn phát triển khác nhau, với 73 loại đang [[nghiên cứu lâm sàng]], bao gồm 24 loại đang thử nghiệm giai đoạn I, 33 loại đang thử nghiệm giai đoạn I – II và 16 loại đang thử nghiệm giai đoạn III.<ref name=":0" />
Trong [[Các giai đoạn nghiên cứu lâm sàng|các thử nghiệm Giai đoạn III]], một số vắc xin COVID-19 đã chứng minh [[Hiệu quả của vắc xin|hiệu quả]] cao tới 95% trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng COVID-19 có triệu chứng. {{Tính đến|2021|July}}, 20 loại vắc xin được ít nhất một [[Quy định hàng hóa trị liệu|cơ quan quản lý]] quốc gia cho phép sử dụng công cộng: hai [[vắc xin RNA]] ( [[Vắc-xin COVID-19 của Pfizer–BioNTech|Pfizer – BioNTech]] và [[Vắc xin Moderna COVID-19|Moderna]]), chín [[Vắc-xin bất hoạt|vắc xin bất hoạt]] thông thường ( [[BBIBP-CorV]], [[Vắc xin COVID-19 của Viện Khoa học Y tế Trung Quốc|Học viện Khoa học Y tế Trung Quốc]], [[CoronaVac]], [[Covaxin]], [[CoviVac (vắc xin COVID-19 của Nga)|CoviVac]], [[COVIran Barakat]], [[Thuốc chủng ngừa Minhai COVID-19|Minhai-Kangtai]], [[QazCovid-in|QazVac]] và [[WIBP-CorV]]), năm [[Vắc-xin vector virus|vắc xin vectơ virus]] ( [[Sputnik Light]], [[Vắc-xin COVID-19 Sputnik V|Sputnik V]], [[Vắc-xin COVID-19 của Oxford–AstraZeneca|Oxford – AstraZeneca]], [[Convidecia]] và [[Vắc-xin COVID-19 Janssen|Janssen]]) và bốn [[Vắc xin tiểu đơn vị|vắc xin tiểu đơn vị protein]] ( [[Abdala (vắc xin)|Abdala]], [[EpiVacCorona]], [[Soberana 02]] và [[ZF2001]] ).<ref name="london2">{{#invoke:Cite web||date=12 July 2021|title=COVID-19 vaccine tracker (Refresh URL to update)|url=https://vac-lshtm.shinyapps.io/ncov_vaccine_landscape/|access-date=10 March 2021|publisher=[[London School of Hygiene & Tropical Medicine]]|website=vac-lshtm.shinyapps.io}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=https://covid19.trackvaccines.org/vaccines/approved/|tựa đề=Approved Vaccines|ngày=2021-07-12|nhà xuất bản=COVID 19 Vaccine Tracker, McGill University}}</ref> {{Tính đến|2021|July}}, đã có 330 ứng viên vắc xin đang trong các giai đoạn phát triển khác nhau, với 102 vắc xin đang được [[nghiên cứu lâm sàng]], trong đó có 30 vắc xin đang trong [[Các giai đoạn nghiên cứu lâm sàng|giai đoạn I]], 30 vắc xin trong [[Các giai đoạn nghiên cứu lâm sàng|giai đoạn I-II]], 25 vắc xin trong [[Các giai đoạn nghiên cứu lâm sàng|Giai đoạn III]] và 8 vắc xin trong [[Các giai đoạn nghiên cứu lâm sàng|giai đoạn IV phát triển]].<ref name="london2" /><ref name=":0">{{Chú thích web|url=https://vac-lshtm.shinyapps.io/ncov_vaccine_landscape/|tựa đề="COVID-19 vaccine development pipeline (Refresh URL to update)". Vaccine Centre, London School of Hygiene and Tropical Medicine. 1 March 2021. Retrieved 10 March 2021.}}</ref>


Nhiều quốc gia đã thực hiện các kế hoạch phân bổ theo từng giai đoạn ưu tiên những người có nguy cơ [[biến chứng]] cao nhất, chẳng hạn như [[người cao tuổi]] và những người có nguy cơ phơi nhiễm và lây truyền cao, chẳng hạn như nhân viên y tế. <ref>{{Chú thích web|url=https://www.theguardian.com/world/2020/nov/18/covid-19-vaccine-who-are-countries-prioritising-for-first-doses|tựa đề=Beaumont P (18 November 2020). "Covid-19 vaccine: who are countries prioritising for first doses?". The Guardian. ISSN 0261-3077. Retrieved 26 December 2020.}}</ref> Việc sử dụng tạm thời một liều đang được xem xét để mở rộng tiêm chủng cho càng nhiều người càng tốt cho đến khi tình trạng sẵn có của vắc-xin được cải thiện.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7929065/|tựa đề=Plotkin SA, Halsey N (January 2021). "Accelerate COVID-19 Vaccine Rollout by Delaying the Second Dose of mRNA Vaccines". Clinical Infectious Diseases. doi:10.1093/cid/ciab068. PMC 7929065. PMID 33502467.}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMc2036242|tựa đề=Wang X (February 2021). "Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine". N Engl J Med (letter). 384 (11): 1576–78. doi:10.1056/NEJMc2036242. PMID 33596350.}}</ref>
Nhiều quốc gia đã thực hiện các kế hoạch phân bổ theo từng giai đoạn ưu tiên những người có nguy cơ biến chứng cao nhất, chẳng hạn như người cao tuổi và những người có nguy cơ phơi nhiễm và lây truyền cao, chẳng hạn như nhân viên y tế.<ref name="Beaumont">{{Chú thích báo|url=https://www.theguardian.com/world/2020/nov/18/covid-19-vaccine-who-are-countries-prioritising-for-first-doses|title=Covid-19 vaccine: who are countries prioritising for first doses?|last=Beaumont|first=Peter|date=18 November 2020|work=[[The Guardian]]|access-date=26 December 2020|issn=0261-3077}}</ref> Việc sử dụng tạm thời một liều đang được xem xét để mở rộng tiêm chủng cho càng nhiều người càng tốt cho đến khi tình trạng sẵn có của vắc xin được cải thiện. <ref>{{Chú thích tạp chí|last=Plotkin|first=Stanley A.|last2=Halsey|first2=Neal|date=January 2021|title=Accelerate COVID-19 Vaccine Rollout by Delaying the Second Dose of mRNA Vaccines|journal=Clinical Infectious Diseases|doi=10.1093/cid/ciab068|pmc=7929065|pmid=33502467}}</ref><ref>{{Cite ssrn|title=Evidence For COVID-19 Vaccine Deferred Dose 2 Boost Timing|date=January 2021|ssrn=3760833|last1=Epperly|first1=David|name-list-style=vanc}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Wang X|date=February 2021|title=Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine|journal=N Engl J Med|type=letter|volume=384|issue=11|pages=1576–78|doi=10.1056/NEJMc2036242|pmid=33596350|doi-access=free}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://reallycorrect.com/ReallyCorrectWp1/evidence-for-covid-19-vaccine-deferred-dose-2-boost-timing/#More-Evidence|tựa đề=More Evidence: Evidence For COVID-19 Vaccine Deferred Dose 2 Boost Timing|ngày=25 May 2021|website=ReallyCorrect.com}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMc2036242|tựa đề=Wang X (February 2021). "Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine". N Engl J Med (letter). 384 (11): 1576–78. doi:10.1056/NEJMc2036242. PMID 33596350.}}</ref>


Tính đến ngày 14 tháng 5 năm 2021, 1,41 tỷ liều vắc xin COVID-19 đã được sử dụng trên toàn thế giới dựa trên các báo cáo chính thức từ các cơ quan y tế quốc gia.<ref>{{Chú thích web|url=https://ourworldindata.org/covid-vaccinations|tựa đề="Coronavirus (COVID-19) Vaccinations – Statistics and Research". Our World in Data. Retrieved 7 February 2021.}}</ref> [[AstraZeneca]] dự kiến sản xuất 3 tỷ liều vào năm 2021, [[Pfizer]] – [[BioNTech]] 1,3 tỷ liều và Sputnik V, Sinopharm, Sinovac và Johnson & Johnson mỗi loại 1 tỷ liều. [[Moderna]] đặt mục tiêu sản xuất 600 triệu liều và Convidecia 500 triệu liều vào năm 2021.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.pharmaceuticalprocessingworld.com/which-companies-will-likely-produce-the-most-covid-19-vaccine-in-2021/|tựa đề="Which companies will likely produce the most COVID-19 vaccine in 2021?". Pharmaceutical Processing World. 5 February 2021. Retrieved 1 March 2021.}}</ref> Đến tháng 12 năm 2020, hơn 10 tỷ liều vắc xin đã được các quốc gia đặt hàng trước,<ref>{{Chú thích web|url=https://www.nature.com/articles/d41586-020-03370-6|tựa đề=Mullard A (November 2020). "How COVID vaccines are being divvied up around the world". Nature. doi:10.1038/d41586-020-03370-6. PMID 33257891. S2CID 227246811.}}</ref> với khoảng một nửa số liều được mua bởi các [[Quốc gia có thu nhập cao theo Ngân hàng Thế giới|quốc gia có thu nhập cao]], chiếm 14% [[dân số thế giới]].<ref>{{Chú thích web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7735431/|tựa đề=So AD, Woo J (December 2020). "Reserving coronavirus disease 2019 vaccines for global access: cross sectional analysis". BMJ. 371: m4750. doi:10.1136/bmj.m4750. PMC 7735431. PMID 33323376.}}</ref>
Tính đến ngày 14 tháng 7 năm 2021, 3,54 tỷ liều vắc xin COVID-19 đã được sử dụng trên toàn thế giới dựa trên các báo cáo chính thức từ các cơ quan y tế quốc gia.<ref>{{Chú thích web|url=https://ourworldindata.org/covid-vaccinations|tựa đề="Coronavirus (COVID-19) Vaccinations – Statistics and Research". Our World in Data. Retrieved 7 February 2021.}}</ref> [[AstraZeneca]] dự kiến sản xuất 3 tỷ liều vào năm 2021, [[Pfizer]] – [[BioNTech]] 1,3 tỷ liều và Sputnik V, Sinopharm, Sinovac và Johnson & Johnson mỗi loại 1 tỷ liều. [[Moderna]] đặt mục tiêu sản xuất 600 triệu liều và Convidecia 500 triệu liều vào năm 2021.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.pharmaceuticalprocessingworld.com/which-companies-will-likely-produce-the-most-covid-19-vaccine-in-2021/|tựa đề="Which companies will likely produce the most COVID-19 vaccine in 2021?". Pharmaceutical Processing World. 5 February 2021. Retrieved 1 March 2021.}}</ref> Đến tháng 12 năm 2020, hơn 10 tỷ liều vắc xin đã được các quốc gia đặt hàng trước,<ref>{{Chú thích web|url=https://www.nature.com/articles/d41586-020-03370-6|tựa đề=Mullard A (November 2020). "How COVID vaccines are being divvied up around the world". Nature. doi:10.1038/d41586-020-03370-6. PMID 33257891. S2CID 227246811.}}</ref> với khoảng một nửa số liều được mua bởi các [[Quốc gia có thu nhập cao theo Ngân hàng Thế giới|quốc gia có thu nhập cao]], chiếm 14% [[dân số thế giới]].<ref>{{Chú thích web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7735431/|tựa đề=So AD, Woo J (December 2020). "Reserving coronavirus disease 2019 vaccines for global access: cross sectional analysis". BMJ. 371: m4750. doi:10.1136/bmj.m4750. PMC 7735431. PMID 33323376.}}</ref>


== Bối cảnh ==
== Bối cảnh ==

Phiên bản lúc 01:41, ngày 17 tháng 7 năm 2021

Một phần của một loạt bài về
Đại dịch COVID-19
 Bệnh virus corona 2019
Thông tin cơ bản về vắc xin chống COVID-19

Vắc xin COVID-19 là vắc-xin nhằm cung cấp khả năng miễn dịch thu được chống lại coronavirus 2 với hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS‑CoV‑2), loại vi rút gây ra bệnh coronavirus 2019 (COVID ‑ 19). Trước đại dịch COVID-19, một nhóm kiến thức đã được thiết lập đã tồn tại về cấu trúc và chức năng của coronavirus gây ra các bệnh như hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS) và hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS). Các kiến thức này đã thúc đẩy sự phát triển của các công nghệ vắc xin khác nhau vào đầu năm 2020. [1] Vào ngày 10 tháng 1 năm 2020, dữ liệu trình tự di truyền SARS-CoV-2 được chia sẻ thông qua GISAID, và vào ngày 19 tháng 3 năm 2020, ngành công nghiệp dược phẩm toàn cầu đã công bố một cam kết cơ bản nhằm giải quyết bệnh COVID-19.[2] Vắc xin COVID-19 được công nhận rộng rãi vì vai trò của chúng trong việc giảm sự lây lan, mức độ nghiêm trọng và tử vong do COVID-19 gây ra.[3]

Trong các thử nghiệm Giai đoạn III, một số vắc xin COVID-19 đã chứng minh hiệu quả cao tới 95% trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng COVID-19 có triệu chứng. Tính đến tháng 7 năm 2021, 20 loại vắc xin được ít nhất một cơ quan quản lý quốc gia cho phép sử dụng công cộng: hai vắc xin RNA ( Pfizer – BioNTech và Moderna), chín vắc xin bất hoạt thông thường ( BBIBP-CorV, Học viện Khoa học Y tế Trung Quốc, CoronaVac, Covaxin, CoviVac, COVIran Barakat, Minhai-Kangtai, QazVac và WIBP-CorV), năm vắc xin vectơ virus ( Sputnik Light, Sputnik V, Oxford – AstraZeneca, Convidecia và Janssen) và bốn vắc xin tiểu đơn vị protein ( Abdala, EpiVacCorona, Soberana 02 và ZF2001 ).[4] [5] Tính đến tháng 7 năm 2021, đã có 330 ứng viên vắc xin đang trong các giai đoạn phát triển khác nhau, với 102 vắc xin đang được nghiên cứu lâm sàng, trong đó có 30 vắc xin đang trong giai đoạn I, 30 vắc xin trong giai đoạn I-II, 25 vắc xin trong Giai đoạn III và 8 vắc xin trong giai đoạn IV phát triển.[4][6]

Nhiều quốc gia đã thực hiện các kế hoạch phân bổ theo từng giai đoạn ưu tiên những người có nguy cơ biến chứng cao nhất, chẳng hạn như người cao tuổi và những người có nguy cơ phơi nhiễm và lây truyền cao, chẳng hạn như nhân viên y tế.[7] Việc sử dụng tạm thời một liều đang được xem xét để mở rộng tiêm chủng cho càng nhiều người càng tốt cho đến khi tình trạng sẵn có của vắc xin được cải thiện. [8][9][10][11][12]

Tính đến ngày 14 tháng 7 năm 2021, 3,54 tỷ liều vắc xin COVID-19 đã được sử dụng trên toàn thế giới dựa trên các báo cáo chính thức từ các cơ quan y tế quốc gia.[13] AstraZeneca dự kiến sản xuất 3 tỷ liều vào năm 2021, Pfizer – BioNTech 1,3 tỷ liều và Sputnik V, Sinopharm, Sinovac và Johnson & Johnson mỗi loại 1 tỷ liều. Moderna đặt mục tiêu sản xuất 600 triệu liều và Convidecia 500 triệu liều vào năm 2021.[14] Đến tháng 12 năm 2020, hơn 10 tỷ liều vắc xin đã được các quốc gia đặt hàng trước,[15] với khoảng một nửa số liều được mua bởi các quốc gia có thu nhập cao, chiếm 14% dân số thế giới.[16]

Bối cảnh

Nhiều loại vắc-xin dùng cho động vật đã được sản xuất để phòng chống các bệnh do coronavirus gây ra, bao gồm virus corona ở chim, virus corona ở chó và virus corona ở mèo.[17]

Các nỗ lực trước đó trong việc phát triển vắc-xin phòng chống những virus trong họ Coronaviridae gây bệnh ở người, cụ thể là SARS-CoV gây hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) và MERS-CoV gây hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS). Vắc-xin phòng chống SARS[18] và MERS[19] đã được thử nghiệm trên các mô hình động vật không phải con người. Đến năm 2020, chưa có vắc-xin chữa và bảo vệ dành cho SARS mà cho thấy sự an toàn và hiệu quả trên người.[20][21] Theo một số tài liệu nghiên cứu xuất bản từ 2005 đến 2006, xác định và phát triển một loại vắc-xin mới và thuốc để điều trị SARS là một trong những ưu tiên của chính phủ và các cơ quan sức khỏe công cộng trên toàn thế giới.[22][23][24]

Cũng chưa có vắc-xin phòng chống MERS nào được kiểm chứng.[25] Khi MERS trở nên phổ biến, các nghiên cứu SARS đã tồn tại trước đó được tin rằng có thể sẽ cung cấp một bản mẫu hữu ích trong việc phát triển vắc-xin và liệu pháp chữa trị cho bệnh nhân nhiễm MERS-CoV.[20][26] Đến tháng 3 năm 2020 có 1 vắc-xin MERS (gốc DNA) đã hoàn thiện pha I thử nghiệm lâm sàng trên con người,[27] và ba loại khác đang trong quá trình phát triển, tất cả đều là vắc-xin vector virus, hai vector virus Adeno (ChAdOx1-MERS,[28][29] BVRS-GamVac[30]) và một vector MVA (MVA-MERS-S[31]).[32]

Các loại vắc xin

Sơ đồ khái niệm cho thấy ba loại vắc xin để hình thành protein SARS‑ CoV‑2 để thúc đẩy phản ứng miễn dịch: (1) vắc xin RNA, (2) vắc xin tiểu đơn vị, (3) vắc xin vectơ virus
Các nền tảng vắc xin đang được sử dụng cho SARS-CoV-2. Vắc xin toàn bộ vi rút bao gồm cả hai dạng virus giảm độc lực và bất hoạt. Các vắc xin tiểu đơn vị protein và peptide thường được kết hợp với chất bổ trợ để tăng cường khả năng sinh miễn dịch. Trọng tâm chính trong quá trình phát triển vắc xin SARS-CoV-2 là sử dụng toàn bộ protein gai ở dạng tam phân của nó, hoặc các thành phần của nó, chẳng hạn như vùng RBD . Nhiều loại vắc xin vectơ virus không sao chép đã được phát triển, đặc biệt tập trung vào adenovirus, trong khi ít chú trọng hơn đến cấu trúc vectơ virus sao chép.[33]

Tính đến tháng 1 năm 2021, ít nhất chín nền tảng công nghệ khác nhau đang được nghiên cứu và phát triển để tạo ra vắc xin hiệu quả chống lại COVID‑19.[34][35] Hầu hết các nền tảng của các ứng cử viên vắc-xin trong các thử nghiệm lâm sàng đều tập trung vào protein gai của coronavirus và các biến thể của nó như là kháng nguyên chính của nhiễm trùng COVID-19.[35] Các nền tảng đang được phát triển vào năm 2020 liên quan đến công nghệ axit nucleic (RNA và DNA thông tin biến đổi nucleoside, vectơ virus không sao chép, peptit, protein tái tổ hợp, virus sống giảm độc lực và virus bất hoạt.[36][35][37][38]

Nhiều công nghệ vắc-xin đang được phát triển cho COVID-19 không giống như vắc-xin đã được sử dụng để ngăn ngừa bệnh cúm, mà đang sử dụng các chiến lược "thế hệ tiếp theo" để nhắm mục tiêu chính xác vào các cơ chế lây nhiễm COVID-19.[39][40][41] Một số vắc-xin tổng hợp sử dụng đột biến 2P để khóa protein gai vào cấu hình trước khi tiêm chủng của nó, kích thích phản ứng miễn dịch đối với virus trước cả khi nó gắn vào tế bào người.[42] Các nền tảng vắc-xin đang được phát triển có thể cải thiện tính linh hoạt trong thao tác kháng nguyên và hiệu quả đối với cơ chế nhắm mục tiêu của nhiễm COVID-19 ở các nhóm dân số nhạy cảm, chẳng hạn như nhân viên y tế, người già, trẻ em, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch suy yếu.[39][40]

Vắc xin RNA

Sơ đồ hoạt động của vắc xin RNA . Messenger RNA có trong vắc-xin đi vào tế bào và được phiên dịch thành các protein lạ, kích hoạt phản ứng miễn dịch.

Vắc xin RNA chứa RNA, khi được đưa vào mô, sẽ hoạt động như một RNA thông tin (mRNA) để khiến các tế bào tạo ra protein lạ và kích thích phản ứng miễn dịch thu được, giúp cơ thể biết cách xác định và tiêu diệt mầm bệnh hoặc tế bào ung thư tương ứng. Các vắc xin RNA thường, nhưng không phải lúc nào cũng sử dụng RNA thông tin biến đổi nucleoside. Việc phân phối mRNA đạt được nhờ việc đồng hình thành của phân tử thành các hạt nano lipid để bảo vệ các sợi RNA và giúp hấp thụ chúng vào tế bào.[43][44][45][46]

Vắc xin RNA là vắc xin COVID-19 đầu tiên được cho phép ở Vương quốc Anh, Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu.[47][48] Tính đến tháng 1 năm 2021, các loại vắc xin được ủy quyền thuộc loại này là vắc xin Pfizer – BioNTech COVID-19[49][50][51] và vắc xin Moderna COVID-19.[52] [53] Tính đến tháng 7 năm 2021, vắc-xin CVnCoV của CureVac đã thất bại trong các thử nghiệm lâm sàng.[54]

Các phản ứng dị ứng nghiêm trọng là rất hiếm. Vào tháng 12 năm 2020, 1.893.360 liều vắc xin COVID ‑ 19 Pfizer–BioNTech đầu tiên đã dẫn đến 175 trường hợp phản ứng dị ứng nghiêm trọng, trong đó có 21 trường hợp sốc phản vệ.[55] Đối với 4.041.396 liều vắc xin COVID‑19 Moderna trong tháng 12 năm 2020 và tháng 1 năm 2021, chỉ có mười trường hợp phản vệ đã được báo cáo.[55] Các hạt nano lipid rất có thể là nguyên nhân gây ra các phản ứng dị ứng trên.[55]

Vắc xin vectơ adenovirus

Các vắc xin này là các ví dụ về vắc xin vectơ virus không sao chép, sử dụng vỏ virus adeno chứa DNA mã hóa protein SARS‑CoV‑2.[56][57] Các vắc-xin dựa trên vector virus chống lại COVID-19 là không sao chép, có nghĩa là chúng không tạo ra các phần tử virus mới, mà chỉ tạo ra kháng nguyên tạo ra phản ứng miễn dịch toàn thân.[56]

Tính đến tháng 1 năm 2021, các vắc xin loại này là vắc xin Oxford–AstraZeneca,[58][59][60] vắc xin Sputnik V,[61] Convidecia, và vắc xin Janssen.[62][63]

Vắc xin Convidecia và vắc xin Janssen COVID-19 đều là vắc xin tiêm một mũi, cung cấp dịch vụ hậu cần ít phức tạp hơn và có thể được bảo quản trong tủ lạnh thông thường trong vài tháng.[64][65]

Vắc xin Sputnik V sử dụng Ad26 cho liều đầu tiên, giống với liều duy nhất của Janssen và Ad5 cho liều thứ hai, giống với liều duy nhất của Convidecia.[66]

Vắc xin virus bất hoạt

Vắc xin bất hoạt bao gồm các phần tử virus đã được nuôi cấy và sau đó bị tiêu diệt bằng phương pháp như dùng nhiệt hoặc formaldehyde để làm mất khả năng sinh bệnh, trong khi vẫn kích thích phản ứng miễn dịch.[67]

Tính đến tháng 1 năm 2021, các loại vắc xin được cấp phép thuộc loại này là CoronaVac[68][69][70], BBIBP-CorV[71] và WIBP-CorV của Trung Quốc; Covaxin của Ấn Độ; cuối năm 2021 sẽ có CoviVac của Nga[72]; và vắc xin QazVac của Kazakhstan[73]. Các loại vắc xin đang thử nghiệm lâm sàng bao gồm vắc xin Valneva COVID-19.[74][nguồn không đáng tin?][75]

Vắc xin tiểu đơn vị

Vắc xin tiểu đơn vị đưa ra một hoặc nhiều kháng nguyên mà không đưa toàn bộ hạt mầm bệnh vào. Các kháng nguyên liên quan thường là các tiểu đơn vị protein, nhưng có thể là bất kỳ phân tử nào là một đoạn của mầm bệnh. [76]

Tính đến tháng 4 năm 2021, hai vắc xin loại này được cấp phép là vắc xin peptide EpiVacCorona[77] và ZF2001[34]. Các vắc xin đang chờ cấp phép bao gồm vắc xin Novavax COVID-19,[78] Soberana 02 (vắc xin liên hợp) và vắc xin Sanofi – GSK. Vắc-xin V451 trước đây đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng đã bị ngừng do người ta phát hiện ra rằng vắc-xin này có khả năng gây ra kết quả không chính xác cho các xét nghiệm HIV tiếp theo.[79][80]

Các loại khác

Các loại vắc xin bổ sung đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng bao gồm vắc xin dạng hạt giống virus, vắc xin đa plasmid DNA,[81][82][83][84][85], ít nhất hai vắc xin vectơ lentivirus[86][87], vắc xin liên hợp và vi rút viêm miệng dạng mụn nước hiển thị protein gai của SARS-CoV‑2.[88]

Các vắc xin uống và vắc xin tiêm vào mũi đang được phát triển và nghiên cứu. [89]

Các nhà khoa học đã điều tra xem liệu các loại vắc xin hiện có cho các bệnh không liên quan có thể nâng cao hệ thống miễn dịch và làm giảm mức độ nghiêm trọng của việc lây nhiễm COVID-19 hay không.[90] Có bằng chứng thực nghiệm cho thấy vắc-xin BCG phòng bệnh lao có tác dụng không đặc hiệu trên hệ thống miễn dịch, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy vắc-xin này có hiệu quả chống lại COVID-19.[91]

Nỗ lực năm 2020

Nghiên cứu chế tạo Vaccine tại NIAID’s Vaccine Research Center, HHS
Phỏng vẫm Stephan Becker (Virologe) về việc vaccins có thể sản xuất nhanh hay không

SARS-CoV-2 được xác định vào cuối năm 2019 là nguyên nhân gây nên một căn bệnh sau đó được đặt tên là COVID-19. Một đợt bùng phát phạm vi toàn cầu trong năm 2020 và cuối cùng được tuyên bố đại dịch, dẫn đến việc đầu tư đáng kể vào quá trình nghiên cứu để phát triển vắc-xin.[92][93] Nhiều tổ chức sử dụng bộ gen được công bố để phát triển một loại vắc xin có thể có khả năng chống lại SARS-CoV-2.[94][95][96] Có khoảng 35 công ty và viện hàn lâm tham gia quá trình phát triển vắc-xin,[97] trong đó ba dự án vắc-xin được hỗ trợ bởi Liên minh Đổi mới Chuẩn bị Dịch bệnh (CEPI), bao gồm những dự án bởi công ty công nghệ sinh học Moderna,[98] Dược phẩm Inovio, và Đại học Queensland.[99] Khoảng 300 nghiên cứu lâm sàng đang diễn ra tính đến tháng 3 năm 2020.[100]

Đang trong quá trình thử nghiệm lâm sàng

Tiền thử nghiệm lâm sàng

Những tin đồn và thông tin sai lệch

Bài chi tiết: Thông tin sai lệch và thuyết âm mưu liên quan đến đại dịch COVID-19

Truyền thông trên các mạng xã hội đã thúc đẩy một thuyết âm mưu cho rằng virus đằng sau COVID-19, SARS-CoV-2, đã được biết đến từ trước và đã có vắc-xin, nhưng thực tế là vẫn chưa có. Các tài liệu nghiên cứu được các bài viết truyền thông xã hội dẫn nguồn là các nghiên cứu đã tồn tại về giải mã trình tự bộ gen và vắc-xin cho những chủng coronavirus khác, ví dụ như SARS coronavirus.[126][127]

Chú thích

  1. ^ Li YD, Chi WY, Su JH, Ferrall L, Hung CF, Wu TC (tháng 12 năm 2020). “Coronavirus vaccine development: from SARS and MERS to COVID-19”. Journal of Biomedical Science. 27 (1): 104. doi:10.1186/s12929-020-00695-2. PMC 7749790. PMID 33341119.
  2. ^ “No one is safe unless everyone is safe”. BusinessWorld. 24 tháng 2 năm 2021. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2021.
  3. ^ Vergano, Dan (5 tháng 6 năm 2021). “COVID-19 Vaccines Work Way Better Than We Had Ever Expected. Scientists Are Still Figuring Out Why”. BuzzFeed News. Truy cập ngày 24 tháng 6 năm 2021.
  4. ^ a b “COVID-19 vaccine tracker (Refresh URL to update)”. vac-lshtm.shinyapps.io. London School of Hygiene & Tropical Medicine. 12 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 10 tháng 3 năm 2021.
  5. ^ “Approved Vaccines”. COVID 19 Vaccine Tracker, McGill University. 12 tháng 7 năm 2021.
  6. ^ “"COVID-19 vaccine development pipeline (Refresh URL to update)". Vaccine Centre, London School of Hygiene and Tropical Medicine. 1 March 2021. Retrieved 10 March 2021”.
  7. ^ Beaumont, Peter (18 tháng 11 năm 2020). “Covid-19 vaccine: who are countries prioritising for first doses?”. The Guardian. ISSN 0261-3077. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2020.
  8. ^ Plotkin, Stanley A.; Halsey, Neal (tháng 1 năm 2021). “Accelerate COVID-19 Vaccine Rollout by Delaying the Second Dose of mRNA Vaccines”. Clinical Infectious Diseases. doi:10.1093/cid/ciab068. PMC 7929065. PMID 33502467.
  9. ^ Epperly D (tháng 1 năm 2021). “Evidence For COVID-19 Vaccine Deferred Dose 2 Boost Timing”. SSRN 3760833.
  10. ^ Wang X (tháng 2 năm 2021). “Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine”. N Engl J Med (letter). 384 (11): 1576–78. doi:10.1056/NEJMc2036242. PMID 33596350.
  11. ^ “More Evidence: Evidence For COVID-19 Vaccine Deferred Dose 2 Boost Timing”. ReallyCorrect.com. 25 tháng 5 năm 2021.
  12. ^ “Wang X (February 2021). "Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine". N Engl J Med (letter). 384 (11): 1576–78. doi:10.1056/NEJMc2036242. PMID 33596350”.
  13. ^ “"Coronavirus (COVID-19) Vaccinations – Statistics and Research". Our World in Data. Retrieved 7 February 2021”.
  14. ^ “"Which companies will likely produce the most COVID-19 vaccine in 2021?". Pharmaceutical Processing World. 5 February 2021. Retrieved 1 March 2021”.
  15. ^ “Mullard A (November 2020). "How COVID vaccines are being divvied up around the world". Nature. doi:10.1038/d41586-020-03370-6. PMID 33257891. S2CID 227246811”.
  16. ^ “So AD, Woo J (December 2020). "Reserving coronavirus disease 2019 vaccines for global access: cross sectional analysis". BMJ. 371: m4750. doi:10.1136/bmj.m4750. PMC 7735431. PMID 33323376”.
  17. ^ Cavanagh, Dave (2003). “Severe acute respiratory syndrome vaccine development: Experiences of vaccination against avian infectious bronchitis coronavirus”. Avian Pathology. 32 (6): 567–582. doi:10.1080/03079450310001621198. PMID 14676007.
  18. ^ Gao, Wentao; Tamin, Azaibi; Soloff, Adam; d'Aiuto, Leonardo; Nwanegbo, Edward; Robbins, Paul D.; Bellini, William J.; Barratt-Boyes, Simon; Gambotto, Andrea (2003). “Effects of a SARS-associated coronavirus vaccine in monkeys”. The Lancet. 362 (9399): 1895–1896. doi:10.1016/S0140-6736(03)14962-8. PMID 14667748.
  19. ^ Kim, Eun; Okada, Kaori; Kenniston, Tom; Raj, V. Stalin; Alhajri, Mohd M.; Farag, Elmoubasher A.B.A.; Alhajri, Farhoud; Osterhaus, Albert D.M.E.; Haagmans, Bart L.; Gambotto, Andrea (2014). “Immunogenicity of an adenoviral-based Middle East Respiratory Syndrome coronavirus vaccine in BALB/C mice”. Vaccine. 32 (45): 5975–5982. doi:10.1016/j.vaccine.2014.08.058. PMID 25192975.
  20. ^ a b Jiang, Shibo; Lu, Lu; Du, Lanying (2013). “Development of SARS vaccines and therapeutics is still needed”. Future Virology. 8 (1): 1–2. doi:10.2217/fvl.12.126.
  21. ^ “SARS (severe acute respiratory syndrome)”. National Health Service. ngày 5 tháng 3 năm 2020. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 31 tháng 1 năm 2020.
  22. ^ Greenough, Thomas C.; Babcock, Gregory J.; Roberts, Anjeanette; Hernandez, Hector J.; Thomas, Jr., William D.; Coccia, Jennifer A.; Graziano, Robert F.; Srinivasan, Mohan; Lowy, Israel; Finberg, Robert W.; Subbarao, Kanta; Vogel, Leatrice; Somasundaran, Mohan; Luzuriaga, Katherine; Sullivan, John L.; Ambrosino, Donna M. (ngày 15 tháng 2 năm 2005). “Development and Characterization of a Severe Acute Respiratory Syndrome–Associated Coronavirus–Neutralizing Human Monoclonal Antibody That Provides Effective Immunoprophylaxis in Mice”. The Journal of Infectious Diseases. 191 (4): 507–14. doi:10.1086/427242. PMID 15655773. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp)
  23. ^ Tripp, Ralph A.; Haynes, Lia M.; Moore, Deborah; Anderson, Barbara; Tamin, Azaibi; Harcourt, Brian H.; Jones, Les P.; Yilla, Mamadi; Babcock, Gregory J.; Greenough, Thomas; Ambrosino, Donna M.; Alvarez, Rene; Callaway, Justin; Cavitt, Sheana; Kamrud, Kurt; Alterson, Harold; Smith, Jonathan; Harcourt, Jennifer L.; Miao, Congrong; Razdan, Raj; Comer, James A.; Rollin, Pierre E.; Ksiazek, Thomas G.; Sanchez, Anthony; Rota, Paul A.; Bellini, William J.; Anderson, Larry J. (tháng 9 năm 2005). “Monoclonal antibodies to SARS-associated coronavirus (SARS-CoV): Identification of neutralizing and antibodies reactive to S, N, M and E viral proteins”. Journal of Virological Methods. 128 (1–2): 21–8. doi:10.1016/j.jviromet.2005.03.021. PMID 15885812. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp)
  24. ^ Roberts, Anjeanette; Thomas, William D.; Guarner, Jeannette; Lamirande, Elaine W.; Babcock, Gregory J.; Greenough, Thomas C.; Vogel, Leatrice; Hayes, Norman; Sullivan, John L.; Zaki, Sherif; Subbarao, Kanta; Ambrosino, Donna M. (tháng 3 năm 2006). “Therapy with a Severe Acute Respiratory Syndrome–Associated Coronavirus–Neutralizing Human Monoclonal Antibody Reduces Disease Severity and Viral Burden in Golden Syrian Hamsters”. The Journal of Infectious Diseases. 193 (5): 685–92. doi:10.1086/500143. PMID 16453264. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp)
  25. ^ Shehata, M.M., Gomaa, M.R., Ali, M.A. et al. Middle East respiratory syndrome coronavirus: a comprehensive review. Front. Med. 10, 120–136 (2016). doi:10.1007/s11684-016-0430-6
  26. ^ Butler, Declan (tháng 10 năm 2012). “SARS veterans tackle coronavirus”. Nature. 490 (7418): 20. Bibcode:2012Natur.490...20B. doi:10.1038/490020a. PMID 23038444.
  27. ^ “Safety and immunogenicity of an anti-Middle East respiratory syndrome coronavirus DNA vaccine: a phase 1, open-label, single-arm, dose-escalation trial”. doi:10.1016/S1473-3099(19)30266-X. PMID 31351922. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  28. ^ “Safety and Immunogenicity of a Candidate MERS-CoV Vaccine (MERS001)”. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2020.
  29. ^ “Safety and Immunogenicity of a Candidate MERS-CoV Vaccine (MERS002)”. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2020.
  30. ^ “Study of Safety and Immunogenicity of BVRS-GamVac”. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2020.
  31. ^ “Safety, Tolerability and Immunogenicity of Vaccine Candidate MVA-MERS-S”. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2020.
  32. ^ “Recent Advances in the Vaccine Development Against Middle East Respiratory Syndrome-Coronavirus”. doi:10.3389/fmicb.2019.01781. PMID 31428074. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  33. ^ Flanagan KL, Best E, Crawford NW, Giles M, Koirala A, Macartney K, Russell F, Teh BW, Wen SC (2020). “Progress and Pitfalls in the Quest for Effective SARS-CoV-2 (COVID-19) Vaccines”. Frontiers in Immunology. 11: 579250. doi:10.3389/fimmu.2020.579250. PMC 7566192. PMID 33123165. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp)
  34. ^ a b “COVID-19 vaccine tracker (Refresh URL to update)”. vac-lshtm.shinyapps.io. London School of Hygiene & Tropical Medicine. 12 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 10 tháng 3 năm 2021.
  35. ^ a b c Le TT, Cramer JP, Chen R, Mayhew S (tháng 10 năm 2020). “Evolution of the COVID-19 vaccine development landscape”. Nature Reviews. Drug Discovery. 19 (10): 667–68. doi:10.1038/d41573-020-00151-8. PMID 32887942.
  36. ^ Gates B (30 tháng 4 năm 2020). “The vaccine race explained: What you need to know about the COVID-19 vaccine”. The Gates Notes. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 5 năm 2020. Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2020.
  37. ^ Thanh Le T, Andreadakis Z, Kumar A, Gómez Román R, Tollefsen S, Saville M, Mayhew S (tháng 5 năm 2020). “The COVID-19 vaccine development landscape”. Nature Reviews. Drug Discovery. 19 (5): 305–06. doi:10.1038/d41573-020-00073-5. PMID 32273591.
  38. ^ Diamond MS, Pierson TC (tháng 5 năm 2020). “The Challenges of Vaccine Development against a New Virus during a Pandemic”. Cell Host & Microbe. 27 (5): 699–703. doi:10.1016/j.chom.2020.04.021. PMC 7219397. PMID 32407708.
  39. ^ a b Le TT, Cramer JP, Chen R, Mayhew S (tháng 10 năm 2020). “Evolution of the COVID-19 vaccine development landscape”. Nature Reviews. Drug Discovery. 19 (10): 667–68. doi:10.1038/d41573-020-00151-8. PMID 32887942.
  40. ^ a b Thanh Le T, Andreadakis Z, Kumar A, Gómez Román R, Tollefsen S, Saville M, Mayhew S (tháng 5 năm 2020). “The COVID-19 vaccine development landscape”. Nature Reviews. Drug Discovery. 19 (5): 305–06. doi:10.1038/d41573-020-00073-5. PMID 32273591.
  41. ^ Diamond MS, Pierson TC (tháng 5 năm 2020). “The Challenges of Vaccine Development against a New Virus during a Pandemic”. Cell Host & Microbe. 27 (5): 699–703. doi:10.1016/j.chom.2020.04.021. PMC 7219397. PMID 32407708.
  42. ^ Cross, Ryan (29 tháng 9 năm 2020). “The tiny tweak behind COVID-19 vaccines”. Chemical & Engineering News. 98 (38).
  43. ^ Krammer F (tháng 10 năm 2020). “SARS-CoV-2 vaccines in development”. Nature. 586 (7830): 516–27. Bibcode:2020Natur.586..516K. doi:10.1038/s41586-020-2798-3. PMID 32967006.
  44. ^ Park KS, Sun X, Aikins ME, Moon JJ (tháng 2 năm 2021). “Non-viral COVID-19 vaccine delivery systems”. Advanced Drug Delivery Reviews. 169: 137–51. doi:10.1016/j.addr.2020.12.008. PMC 7744276. PMID 33340620.
  45. ^ Kowalski PS, Rudra A, Miao L, Anderson DG (tháng 4 năm 2019). “Delivering the Messenger: Advances in Technologies for Therapeutic mRNA Delivery”. Molecular Therapy. 27 (4): 710–28. doi:10.1016/j.ymthe.2019.02.012. PMC 6453548. PMID 30846391.
  46. ^ Verbeke R, Lentacker I, De Smedt SC, Dewitte H (tháng 10 năm 2019). “Three decades of messenger RNA vaccine development”. Nano Today. 28: 100766. doi:10.1016/j.nantod.2019.100766.
  47. ^ “COVID-19 ACIP Vaccine Recommendations”. U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2021.
  48. ^ “Safe COVID-19 vaccines for Europeans”. European Commission – European Commission. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2021.
  49. ^ “Regulatory Decision Summary – Pfizer–BioNTech COVID-19 Vaccine”. Health Canada, Government of Canada. 9 tháng 12 năm 2020. Truy cập ngày 9 tháng 12 năm 2020.
  50. ^ “Study to Describe the Safety, Tolerability, Immunogenicity, and Efficacy of RNA Vaccine Candidates Against COVID-19 in Healthy Adults”. ClinicalTrials.gov. 30 tháng 4 năm 2020. NCT04368728. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2020.
  51. ^ “A Multi-site Phase I/II, 2-Part, Dose-Escalation Trial Investigating the Safety and Immunogenicity of four Prophylactic SARS-CoV-2 RNA Vaccines Against COVID-19 Using Different Dosing Regimens in Healthy Adults”. EU Clinical Trials Register. European Union. 14 tháng 4 năm 2020. EudraCT 2020-001038-36. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 22 tháng 4 năm 2020.
  52. ^ “A Study to Evaluate Efficacy, Safety, and Immunogenicity of mRNA-1273 Vaccine in Adults Aged 18 Years and Older to Prevent COVID-19”. ClinicalTrials.gov. 14 tháng 7 năm 2020. NCT04470427. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2020.
  53. ^ “COVID-19 vaccine candidate heads to widespread testing in U.S.”. NPR. 27 tháng 7 năm 2020. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2020.
  54. ^ “CureVac Final Data from Phase 2b/3 Trial of First-Generation COVID-19 Vaccine Candidate, CVnCoV, Demonstrates Protection in Age Group of 18 to 60” (Thông cáo báo chí). 30 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 2 tháng 7 năm 2021.
  55. ^ a b c Moghimi SM (2021). “Allergic Reactions and Anaphylaxis to LNP-Based COVID-19 Vaccines”. Molecular Therapy. 29 (3): 898–900. doi:10.1016/j.ymthe.2021.01.030. PMC 7862013. PMID 33571463.
  56. ^ a b “What are viral vector-based vaccines and how could they be used against COVID-19?”. Gavi, the Vaccine Alliance (GAVI). 2020. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2021.
  57. ^ “Understanding Viral Vector COVID-19 Vaccines”. U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 13 tháng 4 năm 2021. Truy cập ngày 19 tháng 4 năm 2021.
  58. ^ “Investigating a Vaccine Against COVID-19”. ClinicalTrials.gov. 26 tháng 5 năm 2020. NCT04400838. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2020.
  59. ^ “A Phase 2/3 study to determine the efficacy, safety and immunogenicity of the candidate Coronavirus Disease (COVID-19) vaccine ChAdOx1 nCoV-19”. EU Clinical Trials Register. European Union. 21 tháng 4 năm 2020. EudraCT 2020-001228-32. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2020.
  60. ^ O'Reilly P (26 tháng 5 năm 2020). “A Phase III study to investigate a vaccine against COVID-19”. doi:10.1186/ISRCTN89951424. ISRCTN89951424. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  61. ^ “How Gamaleya's Vaccine Works”. The New York Times. 8 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 27 tháng 1 năm 2021.
  62. ^ “A Study of Ad26.COV2.S in Adults”. 4 tháng 8 năm 2020. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 9 năm 2020. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2020.
  63. ^ “A Study of Ad26.COV2.S for the Prevention of SARS-CoV-2-Mediated COVID-19 in Adult Participants”. US National Library of Medicine. Lưu trữ bản gốc ngày 26 tháng 9 năm 2020.
  64. ^ “Johnson & Johnson seeks emergency FDA authorization for single-shot coronavirus vaccine”. The Washington Post.
  65. ^ “It's not just Johnson & Johnson: China has a single-dose COVID-19 vaccine that's 65% effective”. Fortune. Truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2021.
  66. ^ Wu S, Zhong G, Zhang J, Shuai L, Zhang Z, Wen Z, Wang B, Zhao Z, Song X, Chen Y, Liu R, Fu L, Zhang J, Guo Q, Wang C, Yang Y, Fang T, Lv P, Wang J, Xu J, Li J, Yu C, Hou L, Bu Z, Chen W (tháng 8 năm 2020). “A single dose of an adenovirus-vectored vaccine provides protection against SARS-CoV-2 challenge”. Nat Commun. 11 (1): 4081. Bibcode:2020NatCo..11.4081W. doi:10.1038/s41467-020-17972-1. PMC 7427994. PMID 32796842. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp)
  67. ^ Petrovsky N, Aguilar JC (tháng 10 năm 2004). “Vaccine adjuvants: current state and future trends”. Immunology and Cell Biology. 82 (5): 488–96. doi:10.1111/j.0818-9641.2004.01272.x. PMID 15479434.
  68. ^ “Safety and Immunogenicity Study of Inactivated Vaccine for Prevention of SARS-CoV-2 Infection (COVID-19) (Renqiu)”. ClinicalTrials.gov. 12 tháng 5 năm 2020. NCT04383574. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2020.
  69. ^ “Clinical Trial of Efficacy and Safety of Sinovac's Adsorbed COVID-19 (Inactivated) Vaccine in Healthcare Professionals (PROFISCOV)”. ClinicalTrials.gov. 2 tháng 7 năm 2020. NCT04456595. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2020.
  70. ^ PT. Bio Farma (10 tháng 8 năm 2020). “A Phase III, observer-blind, randomized, placebo-controlled study of the efficacy, safety, and immunogenicity of SARS-COV-2 inactivated vaccine in healthy adults aged 18–59 years in Indonesia”. Registri Penyakit Indonesia. Truy cập ngày 15 tháng 8 năm 2020.
  71. ^ Chen W, Al Kaabi N (18 tháng 7 năm 2020). “A Phase III clinical trial for inactivated novel coronavirus pneumonia (COVID-19) vaccine (Vero cells)”. Chinese Clinical Trial Registry. Truy cập ngày 15 tháng 8 năm 2020.
  72. ^ Ivanova P (20 tháng 2 năm 2021). “Russia approves its third COVID-19 vaccine, CoviVac”. Reuters. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2021.
  73. ^ “Kazakhstan rolls out its own COVID-19 vaccine”. Reuters. 27 tháng 4 năm 2021. Truy cập ngày 2 tháng 7 năm 2021.
  74. ^ “VLA2001 COVID-19 Vaccine”. Precision Vaccinations. 31 tháng 12 năm 2020. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2021.
  75. ^ “Dose Finding Study to Evaluate Safety, Tolerability and Immunogenicity of an Inactiviated Adjuvanted Sars-Cov-2 Virus Vaccine Candidate Against Covid-19 in Healthy Adults”. U.S. National Library of Medicine. 30 tháng 12 năm 2020. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2021.
  76. ^ “Module 2 – Subunit vaccines”. WHO Vaccine Safety Basics.
  77. ^ “Study of the Safety, Reactogenicity and Immunogenicity of "EpiVacCorona" Vaccine for the Prevention of COVID-19 (EpiVacCorona)”. ClinicalTrials.gov. 22 tháng 9 năm 2020. NCT04368988. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2020.
  78. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên NCT04368988
  79. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên NCT04495933
  80. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên :7
  81. ^ “A prospective, randomized, adaptive, phase I/II clinical study to evaluate the safety and immunogenicity of Novel Corona Virus −2019-nCov vaccine candidate of M/s Cadila Healthcare Limited by intradermal route in healthy subjects”. ctri.nic.in. Clinical Trials Registry – India. 15 tháng 12 năm 2020. CTRI/2020/07/026352. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 11 năm 2020.
  82. ^ “Safety, Tolerability and Immunogenicity of INO-4800 for COVID-19 in Healthy Volunteers”. ClinicalTrials.gov. 7 tháng 4 năm 2020. NCT04336410. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2020.
  83. ^ “IVI, INOVIO, and KNIH to partner with CEPI in a Phase I/II clinical trial of INOVIO's COVID-19 DNA vaccine in South Korea”. International Vaccine Institute. 16 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2020.
  84. ^ “Study of COVID-19 DNA Vaccine (AG0301-COVID19)”. ClinicalTrials.gov. 9 tháng 7 năm 2020. NCT04463472. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2020.
  85. ^ “Safety and Immunogenicity Study of GX-19, a COVID-19 Preventive DNA Vaccine in Healthy Adults”. ClinicalTrials.gov. 24 tháng 6 năm 2020. NCT04445389. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2020.
  86. ^ “Safety and Immunity of Covid-19 aAPC Vaccine”. ClinicalTrials.gov. 9 tháng 3 năm 2020. NCT04299724. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2020.
  87. ^ “Immunity and Safety of Covid-19 Synthetic Minigene Vaccine”. ClinicalTrials.gov. 19 tháng 2 năm 2020. NCT04276896. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2020.
  88. ^ “A Phase I/II Randomized, Multi-Center, Placebo-Controlled, Dose-Escalation Study to Evaluate the Safety, Immunogenicity and Potential Efficacy of an rVSV-SARS-CoV-2-S Vaccine (IIBR-100) in Adults”. ClinicalTrials.gov. 1 tháng 11 năm 2020. NCT04608305.
  89. ^ Palca, Joe (6 tháng 4 năm 2021). “Scientists Race to Develop Next Generation of COVID Vaccines”. NPR.
  90. ^ Johnson, Carolyn Y.; Mufson, Steven (11 tháng 6 năm 2020). “Can old vaccines from science's medicine cabinet ward off coronavirus?”. The Washington Post. ISSN 0190-8286. Truy cập ngày 31 tháng 12 năm 2020.
  91. ^ “Bacille Calmette-Guérin (BCG) vaccination and COVID-19”. World Health Organization (WHO). 12 tháng 4 năm 2020. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 1 tháng 5 năm 2020.
  92. ^ Fauci, Anthony S.; Lane, H. Clifford; Redfield, Robert R. (ngày 28 tháng 2 năm 2020). “Covid-19 — Navigating the Uncharted”. New England Journal of Medicine. doi:10.1056/nejme2002387. ISSN 0028-4793.
  93. ^ Gates, Bill (ngày 28 tháng 2 năm 2020). “Responding to Covid-19 — A Once-in-a-Century Pandemic?”. New England Journal of Medicine. doi:10.1056/nejmp2003762. ISSN 0028-4793.
  94. ^ a b Steenhuysen, Julie; Kelland, Kate (ngày 24 tháng 1 năm 2020). “With Wuhan virus genetic code in hand, scientists begin work on a vaccine”. Reuters. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2020. Đã bỏ qua tham số không rõ |name-list-format= (gợi ý |name-list-style=) (trợ giúp)
  95. ^ Praveen Duddu. Coronavirus outbreak: Vaccines/drugs in the pipeline for Covid-19 Lưu trữ 2020-02-19 tại Wayback Machine. clinicaltrialsarena.com ngày 19 tháng 2 năm 2020.
  96. ^ Lee, Jaimy (ngày 7 tháng 3 năm 2020). “These nine companies are working on coronavirus treatments or vaccines — here's where things stand”. MarketWatch. Truy cập ngày 7 tháng 3 năm 2020.
  97. ^ By Laura Spinney, Wed 18 Mar 2020 06.32 EDT "When will a coronavirus vaccine be ready?" The Guardian
  98. ^ Ziady, Hanna (ngày 26 tháng 2 năm 2020). “Biotech company Moderna says its coronavirus vaccine is ready for first tests”. CNN. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 2 tháng 3 năm 2020.
  99. ^ a b Devlin, Hannah (ngày 24 tháng 1 năm 2020). “Lessons from SARS outbreak help in race for coronavirus vaccine”. The Guardian. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2020.
  100. ^ Hannah Devlin; Ian Sample (ngày 10 tháng 3 năm 2020). “Hopes rise over experimental drug's effectiveness against coronavirus”. The Guardian. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2020.
  101. ^ “Safety and Immunogenicity Study of 2019-nCoV Vaccine (mRNA-1273) to Prevent SARS-CoV-2 Infection - Full Text View - ClinicalTrials.gov”. clinicaltrials.gov (bằng tiếng Anh). National Library of Medicine, National Institutes of Health. Truy cập ngày 17 tháng 3 năm 2020.
  102. ^ “NIH clinical trial of investigational vaccine for COVID-19 begins”. National Institutes of Health (NIH) (bằng tiếng Anh). National Institutes of Health. ngày 16 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 17 tháng 3 năm 2020.
  103. ^ “NIH clinical trial of investigational vaccine for COVID-19 begins”. US National Institutes of Health. ngày 16 tháng 3 năm 2020.
  104. ^ “China CDC developing novel coronavirus vaccine”. Xinhua News Agency. ngày 26 tháng 1 năm 2020. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2020.
  105. ^ Jeong-ho, Lee; Zheng, William; Zhou, Laura (ngày 26 tháng 1 năm 2020). “Chinese scientists race to develop vaccine as coronavirus death toll jumps”. South China Morning Post. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2020.
  106. ^ Cheung, Elizabeth (ngày 28 tháng 1 năm 2020). “Hong Kong researchers have developed coronavirus vaccine, expert reveals”. South China Morning Post. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2020.
  107. ^ Chen, Eli. “Wash U Scientists Are Developing A Coronavirus Vaccine”. news.stlpublicradio.org (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2020.
  108. ^ Mazumdar, Tulip (ngày 30 tháng 1 năm 2020). “Coronavirus: Scientists race to develop a vaccine”. BBC News. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2020.
  109. ^ “Novel Coronavirus vaccine manufacturing contract signed”.
  110. ^ “The vaccine hunters racing to save the world from the coronavirus pandemic”. ngày 14 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2020.
  111. ^ “Trials to begin on Covid-19 vaccine in UK next month”.
  112. ^ “Saskatchewan lab joins global effort to develop coronavirus vaccine”. CBC News. The Canadian Press. ngày 24 tháng 1 năm 2020. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2020.
  113. ^ Vescera, Zak (ngày 6 tháng 3 năm 2020). “U of S team gets federal dollars to develop COVID-19 vaccine”. Saskatoon StarPhoenix. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 7 tháng 3 năm 2020.
  114. ^ Mishra, Manas (ngày 29 tháng 1 năm 2020). Orr, Bernard; Kuber, Shailesh (biên tập). “Johnson & Johnson working on vaccine for deadly coronavirus”. Reuters. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 1 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2020.
  115. ^ “Vaxart (VXRT) - A long shot or perfect shot?”. NASDAQ, RTTNews.com. ngày 25 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 1 tháng 3 năm 2020.
  116. ^ “Defense Department Press Briefing Investigating and Developing Vaccine Candidates Against COVID-19 (Transcript)”. Arlington, VA: United States Department of Defense. ngày 5 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2020.
  117. ^ “KU-forskere får EU-bevilling til vaccine mod coronavirus” (bằng tiếng Đan Mạch). University of Copenhagen. ngày 6 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2020.
  118. ^ Gilgore, Sara (ngày 10 tháng 3 năm 2020). “Novavax's coronavirus vaccine program is getting some help from Emergent BioSolutions,”. Washington Business Journal. Charlotte NC: American City Business Journals.
  119. ^ Smith, Micholas; Smith, Jeremy C. (ngày 10 tháng 3 năm 2020). “Repurposing Therapeutics for COVID-19: Supercomputer-Based Docking to the SARS-CoV-2 Viral Spike Protein and Viral Spike Protein-Human ACE2 Interface”. ChemRXiv. doi:10.26434/chemrxiv.11871402.v4.
  120. ^ Andrew, Scottie (ngày 19 tháng 3 năm 2020). “The world's fastest supercomputer identified chemicals that could stop coronavirus from spreading, a crucial step toward a vaccine”. CNN. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2020.
  121. ^ “Will take one-and-a-half to two years for India to develop vaccine for COVID-19: Health Ministry”. Economic Times. Truy cập ngày 12 tháng 3 năm 2020.
  122. ^ “Coronavirus: Commission offers financing to innovative vaccines company CureVac”. European Commission. ngày 16 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2020.
  123. ^ “Pfizer and BioNTech announce joint development of a potential COVID-19 vaccine”. TechCrunch. ngày 18 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2020.
  124. ^ Sara Gilgore (ngày 18 tháng 3 năm 2020). “Emergent BioSolutions dives into another coronavirus vaccine effort”. Washington Business Journal. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2020.
  125. ^ “Tổng thống Putin tuyên bố Nga sở hữu vaccine COVID-19 đầu tiên trên thế giới”. VTV. 11 tháng 8 năm 2020.
  126. ^ Kertscher, Tom (ngày 23 tháng 1 năm 2020). “No, there is no vaccine for the Wuhan coronavirus”. PolitiFact. Poynter Institute. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2020.
  127. ^ McDonald, Jessica (ngày 24 tháng 1 năm 2020). “Social Media Posts Spread Bogus Coronavirus Conspiracy Theory”. FactCheck.org. Annenberg Public Policy Center. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 8 tháng 2 năm 2020.

Liên kết ngoài

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Vắc-xin_COVID-19&oldid=65218533”