Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Pantanal”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
nKhông có tóm lược sửa đổi
Dòng 1: Dòng 1:
{{short description|Tropical wetland in Brazil, Bolivia and Paraguay}}
⚫
{{Infobox World Heritage Site
{{other uses}}
⚫
| WHS = Khu bảo tồn Pantanal
⚫
{{Infobox UNESCO World Heritage Site
| Image = [[Tập tin:Pantanal, south-central South America 5170.jpg|250px]]
⚫
| WHS = Khu bảo tồn Pantanal
| State Party = {{BRA}}
| Type = Thiên nhiên
| image = Pantanal, south-central South America 5170.jpg
| image_upright = 1.2
| Criteria = vii, ix, x
| ID = 999
| caption = Phong cảnh Pantanal điển hình
| Region = châu Mỹ
| location = [[Brazil]]
| Year = 2000
| criteria = Văn hóa:(vii), (ix), (x)
| Extension =
| ID = 999
| coordinates = {{coord|17|43|S|57|23|W|format=dms|display=title,inline}}
| Session =
| Link = http://whc.unesco.org/en/list/999
| year = 2000
| area = {{convert|187.818|km²|sqmi|abbr=on}}
| buffer_zone =
| locmapin = Brazil
| map_caption =
| embedded = {{Designation list
| embed = yes
| designation1 = Ramsar
| designation1_offname = Đầm lầy Pantanal
| designation1_date = 24 tháng 5 năm 1993
| designation1_number = 602<ref>{{Cite web|title=Pantanal Matogrossense|website=[[Ramsar Convention|Ramsar]] Sites Information Service|url=https://rsis.ramsar.org/ris/602|accessdate=25 April 2018}}</ref>
| designation2 = Ramsar
| designation2_offname = Pantanal của Bolivia
| designation2_date = 17 tháng 9 năm 2001
| designation2_number = 1089<ref>{{Cite web|title=El Pantanal Boliviano|website=[[Ramsar Convention|Ramsar]] Sites Information Service|url=https://rsis.ramsar.org/ris/1089|accessdate=25 April 2018}}</ref>}}
}}
}}
'''Pantanal''' ({{IPA-pt|pɐ̃taˈnaw}}) là khu vực tự nhiên chứa vùng đất ngập nước nhiệt đới lớn nhất thế giới. Nó nằm chủ yếu tại tiểu bang [Mato Grosso do Sul]], [[Brasil]] nhưng kéo dài qua cả bang [[Mato Grosso]] và các phần thuộc hai quốc gia láng giềng là [[Bolivia]] và [[Paraguay]]. Tổng diện tích ước tính từ {{convert|140000|and|195000|km2|sqmi}} với nhiều tiểu vùng sinh thái khác nhau, mỗi tiểu vùng lại có chế độ thủy văn, địa chất và hệ sinh thái đặc trưng riêng biệt, 12 trong số đó vẫn chưa được xác định.<ref name=Ecohydrology>{{cite book |author=McClain, Michael E. |year=2002 |title=The Ecohydrology of South American Rivers and Wetlands |url=https://books.google.com/books?id=Ae1OJ-vyKSkC&printsec=frontcover&dq=pantanal |publisher=International Association of Hydrological Sciences |isbn=1-901502-02-3 |access-date=2008-08-31}}</ref><ref name="NG">Susan Mcgrath, photos by Joel Sartore, ''Brazil's Wild Wet'', National Geographic Magazine, August 2005</ref><ref name=Keddy2005>{{cite book |author=Keddy, Paul |author2=Fraser, Lauchlan |year=2005 |title=The World's Largest Wetlands: Ecology and Conservation |url=https://books.google.com/books?id=sLJpgAic6FIC&pg=PA224&dq=pantanal#PPR5,M1 |publisher=[[Cambridge University Press]] |access-date=2008-08-31
'''Pantanal''' là khu bảo tồn, là vườn quốc gia có diện tích 187.818 ha nằm ở phía Tây Nam bang [[Mato Grosso]] và Tây Bắc bang [[Mato Grosso do Sul]] của [[Brasil]], gần biên giới với [[Bolivia]]. Khu bảo tồn này là một trong những vùng đất ngập nước lớn nhất thế giới và đã được [[Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc|UNESCO]] công nhận là di sản thế giới vào năm [[2000]] nhờ sự đa dạng đáng ngạc nhiên của hệ động thực vật.
}}</ref><ref name="Mongabay">{{cite web |url=http://news.mongabay.com/2006/0110-ci.html |title=''Pantanal, the world's largest wetland, disappearing finds new report'' |access-date=2006-01-10 |author=Rhett A. Butler |publisher=mongabay.com}}</ref><ref name="Nature conservancy">{{cite web |url=http://www.nature.org/wherewework/greatrivers/samerica/art16176.html |title=''The World's largest wetland'' |access-date=2008-01-21 |publisher=[[The Nature Conservancy]] |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080123113438/http://www.nature.org/wherewework/greatrivers/samerica/art16176.html |archive-date=2008-01-23 }}</ref>


Khoảng 80% vùng đồng bằng ngập nước Pantanal bị nhấn chìm trong mùa mưa, nuôi dưỡng các loài thủy sinh đa dạng về mặt sinh học và giúp hỗ trợ một loạt các loài động vật hoang dã. Cái tên "Pantanal" xuất phát từ ''pântano'' trong tiếng Bồ Đào Nha có nghĩa là vùng đất ngập nước, bãi lầy, đầm lầy, vũng lầy. Để so sánh, các cao nguyên Brasil được gọi là ''planalto'' theo nghĩa đen có nghĩa là cao nguyên, bình nguyên cao.
[[Tập tin:Pantanal 55.76W 15.40S.jpg|nhỏ|250px|Vùng đồng bằng Pantanal]]
== Địa lý ==
==Địa lý và hệ sinh thái==
Pantanal rộng khoảng từ {{convert|140000|–|160000|km2|abbr=on}},<ref>{{Cite journal|last=Keddy|first=Paul A.|last2=Fraser|first2=Lauchlan H.|last3=Solomeshch|first3=Ayzik I.|last4=Junk|first4=Wolfgang J.|last5=Campbell|first5=Daniel R.|last6=Arroyo|first6=Mary T. K.|last7=Alho|first7=Cleber J. R.|date=January 2009|title=Wet and Wonderful: The World's Largest Wetlands Are Conservation Priorities|journal=BioScience|volume=59|issue=1|pages=39–51|doi=10.1525/bio.2009.59.1.8|issn=1525-3244|url=http://arcabc.ca/islandora/object/tru:62/datastream/PDF/download}}</ref><ref name=":04">{{Citation|last=Marengo|first=Jose A.|title=Climate Change Scenarios in the Pantanal|date=2015|work=Dynamics of the Pantanal Wetland in South America|volume=37|pages=227–238|editor-last=Bergier|editor-first=Ivan|publisher=Springer International Publishing|doi=10.1007/698_2015_357|isbn=9783319187341|last2=Oliveira|first2=Gilvan S.|last3=Alves|first3=Lincoln M.|editor2-last=Assine|editor2-first=Mario Luis}}</ref> là một lưu vực dốc nhẹ nhận dòng chảy từ các khu vực vùng cao của [[cao nguyên Mato Grosso]] và từ từ thoát nước ra [[sông Paraguay]] cùng các phụ lưu của nó. Khu vực này được hình thành có liên quan đến [[kiến tạo sơn]] [[Andes]] vào [[phân đại Đệ Tam]]. Nó tạo thành một đồng bằng sông nội địa khổng lồ, trong đó một số dòng sông chảy từ cao nguyên xung quanh hợp nhất tại đây, lắng đọng trầm tích qua nhiều năm để tạo thành vùng trầm tích ngập nước khổng lồ. Khu vực này cũng là một trong những vùng riêng biệt của khu vực bình nguyên Parana-Paraguay lớn hơn có diện tích lên tới 1,5 triệu km<sup>2</sup>.<ref>{{Cite web|url=http://www.fao.org/nr/water/aquastat/countries_regions/profile_segments/la.plata-WR_eng.stm|title=AQUASTAT - FAO's Information System on Water and Agriculture|website=www.fao.org|access-date=2019-10-09}}</ref>
Khu bảo tồn nằm ở hai bang về phía Tây của [[Brasil|Brazil]], gần biên giới với Bolivia. Khu vực là thượng nguồn của hai hệ thống sông lớn là [[Cuiabá]] và [[Paraguay]]. Pantanal là vùng đồng bằng phù sa ngập nước rộng lớn, (hơi dốc theo hướng Bắc - Nam và Đông - Tây) với rất nhiều hồ, nhánh sông, rừng phòng hộ, hệ sinh thái, đồng cỏ ngập nước.


Pantanal được bao bọc bởi [[rừng khô Chiquitano]] ở phía tây và tây bắc, rừng [[Gran Chaco|Gran Chaco khô]] ở phía tây nam và [[Gran Chaco|Gran Chaco ẩm ướt]] ở phía nam. Phía bắc, đông và đông nam là savan của [[Cerrado]].
== Thiên nhiên ==
Đây là một trong những vùng đất ngập nước ngọt lớn nhất trên thế giới. Nguồn nước được cung cấp bởi hai hệ thống sông Cuiabá và Paraguay và một hệ thống suối ngầm dưới lòng đất. Do nước không thoát ra Đại Tây Dương theo các cửa sông kịp đã tạo thành vùng đồng bằng ngập nước rất đáng chú ý.

Thảm thực vật của khu bảo tồn này nằm trong một khu vực chuyển tiếp giữa hoang mạc khô [[Cerrado]] ở trung tâm Brazil và rừng bán rụng lá ở phía Nam và Đông Nam tạo thành cảnh quan sinh thái đa dạng.

Hệ động vật của Pantanal là vô cùng đa dạng bao gồm 80 loài [[lớp Thú|động vật có vú]], 650 loài [[chim]], 50 loài [[động vật bò sát|bò sát]] và 400 loài [[cá]]. Ngoài ra là rất nhiều các loài thú quý hiếm như: [[báo đốm]], [[hươu đầm lầy]], [[thú ăn kiến]], [[rái cá]]...

Pantanal là một khu bảo tồn nổi bật với các loài chim chiếm số lượng lớn. Đó là một trong các khu vực sân chim sinh sản quan trọng nhất cho các loài chim đất ngập nước điển hình như loài [[chim Jabiru]], [[diệc]], [[hạc Ibis]], [[vịt]].... được tìm thấy. Pantanal còn là nơi sinh sống của 26 loài [[bộ Vẹt|vẹt]], với sự có mặt của loài [[vẹt lục bình]] ('''vẹt lớn nhất thế giới''').

Hiện nay, các loài động vật, nhất là các loài chim đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi tình trạng săn bắt và ô nhiễm vùng nước khiến cho nhiều loài đang đứng bên bờ vực tuyệt chủng.


== Hình ảnh ==
== Hình ảnh ==

Phiên bản lúc 08:31, ngày 21 tháng 5 năm 2020

Đối với các định nghĩa khác, xem Pantanal (định hướng).
Khu bảo tồn Pantanal
Di sản thế giới UNESCO
Phong cảnh Pantanal điển hình
Vị tríBrazil
Tiêu chuẩnVăn hóa:(vii), (ix), (x)
Tham khảo999
Công nhận2000 (Kỳ họp 24)
Diện tích187.818 km2 (72.517 dặm vuông Anh)
Tọa độ17°43′N 57°23′T / 17,717°N 57,383°T / -17.717; -57.383
Tên chính thứcĐầm lầy Pantanal
Đề cử24 tháng 5 năm 1993
Số tham khảo602[1]
Tên chính thứcPantanal của Bolivia
Đề cử17 tháng 9 năm 2001
Số tham khảo1089[2]
Pantanal trên bản đồ Brasil
Pantanal
Vị trí của Pantanal tại Brasil

Pantanal (phát âm tiếng Bồ Đào Nha: [pɐ̃taˈnaw]) là khu vực tự nhiên chứa vùng đất ngập nước nhiệt đới lớn nhất thế giới. Nó nằm chủ yếu tại tiểu bang [Mato Grosso do Sul]], Brasil nhưng kéo dài qua cả bang Mato Grosso và các phần thuộc hai quốc gia láng giềng là Bolivia và Paraguay. Tổng diện tích ước tính từ 140.000 và 195.000 kilômét vuông (54.000 và 75.000 dặm vuông Anh) với nhiều tiểu vùng sinh thái khác nhau, mỗi tiểu vùng lại có chế độ thủy văn, địa chất và hệ sinh thái đặc trưng riêng biệt, 12 trong số đó vẫn chưa được xác định.[3][4][5][6][7]

Khoảng 80% vùng đồng bằng ngập nước Pantanal bị nhấn chìm trong mùa mưa, nuôi dưỡng các loài thủy sinh đa dạng về mặt sinh học và giúp hỗ trợ một loạt các loài động vật hoang dã. Cái tên "Pantanal" xuất phát từ pântano trong tiếng Bồ Đào Nha có nghĩa là vùng đất ngập nước, bãi lầy, đầm lầy, vũng lầy. Để so sánh, các cao nguyên Brasil được gọi là planalto theo nghĩa đen có nghĩa là cao nguyên, bình nguyên cao.

Địa lý và hệ sinh thái

Pantanal rộng khoảng từ 140.000–160.000 km2 (54.000–62.000 dặm vuông Anh),[8][9] là một lưu vực dốc nhẹ nhận dòng chảy từ các khu vực vùng cao của cao nguyên Mato Grosso và từ từ thoát nước ra sông Paraguay cùng các phụ lưu của nó. Khu vực này được hình thành có liên quan đến kiến tạo sơn Andes vào phân đại Đệ Tam. Nó tạo thành một đồng bằng sông nội địa khổng lồ, trong đó một số dòng sông chảy từ cao nguyên xung quanh hợp nhất tại đây, lắng đọng trầm tích qua nhiều năm để tạo thành vùng trầm tích ngập nước khổng lồ. Khu vực này cũng là một trong những vùng riêng biệt của khu vực bình nguyên Parana-Paraguay lớn hơn có diện tích lên tới 1,5 triệu km2.[10]

Pantanal được bao bọc bởi rừng khô Chiquitano ở phía tây và tây bắc, rừng Gran Chaco khô ở phía tây nam và Gran Chaco ẩm ướt ở phía nam. Phía bắc, đông và đông nam là savan của Cerrado.

Hình ảnh

  • Loài thú ăn kiến khổng lồ
    Loài thú ăn kiến khổng lồ

Tham khảo

  1. ^ “Pantanal Matogrossense”. Ramsar Sites Information Service. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2018.
  2. ^ “El Pantanal Boliviano”. Ramsar Sites Information Service. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2018.
  3. ^ McClain, Michael E. (2002). The Ecohydrology of South American Rivers and Wetlands. International Association of Hydrological Sciences. ISBN 1-901502-02-3. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2008.
  4. ^ Susan Mcgrath, photos by Joel Sartore, Brazil's Wild Wet, National Geographic Magazine, August 2005
  5. ^ Keddy, Paul; Fraser, Lauchlan (2005). The World's Largest Wetlands: Ecology and Conservation. Cambridge University Press. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2008.
  6. ^ Rhett A. Butler. “Pantanal, the world's largest wetland, disappearing finds new report”. mongabay.com. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2006.
  7. ^ “The World's largest wetland”. The Nature Conservancy. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 1 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 1 năm 2008.
  8. ^ Keddy, Paul A.; Fraser, Lauchlan H.; Solomeshch, Ayzik I.; Junk, Wolfgang J.; Campbell, Daniel R.; Arroyo, Mary T. K.; Alho, Cleber J. R. (tháng 1 năm 2009). “Wet and Wonderful: The World's Largest Wetlands Are Conservation Priorities”. BioScience. 59 (1): 39–51. doi:10.1525/bio.2009.59.1.8. ISSN 1525-3244.
  9. ^ Marengo, Jose A.; Oliveira, Gilvan S.; Alves, Lincoln M. (2015), Bergier, Ivan; Assine, Mario Luis (biên tập), “Climate Change Scenarios in the Pantanal”, Dynamics of the Pantanal Wetland in South America, Springer International Publishing, 37, tr. 227–238, doi:10.1007/698_2015_357, ISBN 9783319187341
  10. ^ “AQUASTAT - FAO's Information System on Water and Agriculture”. www.fao.org. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2019.

Liên kết ngoài

Bản mẫu:Bang của Brasil

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Pantanal&oldid=61722626”