Trang này được thực hiện với sự phối hợp của các thành viên thuộc dự án Nông nghiệp, một dự án hợp tác giữa các thành viên nhằm nâng cao chất lượng các bài viết về Nông nghiệp. Nếu bạn muốn tham gia, xin hãy đến thăm trang của dự án! Bạn cũng có thể ghé qua trang thảo luận để trao đổi hoặc đề xuất ý kiến.
Xen canh đã được đưa lên Trang Chính Wikipedia tiếng Việt trong mục Bạn có biết của tuần vào ngày 7 tháng 2 năm 2022. Nội dung như sau: “Bạn có biết
…trong việc trồng xen canh cà rốt và hành tây, mùi hành tây giúp xua đuổi ruồi gây hại cà rốt trong khi mùi của cà rốt xua đuổi ruồi gây hại hành tây?”
“Xen canh” là một bài viết tốt của Wikipedia tiếng Việt. Bài viết, hoặc một phiên bản trước đây, đã được cộng đồng bình chọn là một trong những bài có chất lượng tốt và tiêu biểu của Wikipedia tiếng Việt. Nếu bạn có thể cập nhật hoặc nâng cao hơn nữa chất lượng của bài viết, xin mời bạn!
Trong lĩnh vực nông nghiệp thì các khái niệm đa canh, đơn canh, xen canh, luân canh được hiểu và phân loại như sau:
Multiple cropping (Đa cây trồng):
Polyculture (Đa canh)/Intercropping (Xen canh, xen cây trồng): Nhiều loại cây trồng cùng một thời gian (hoặc có độ trễ thời gian nhất định) trong một vụ mùa. Thông thường, các thuật ngữ đa canh và xen canh được sử dụng thay thế cho nhau, nhưng chính xác hơn thì đa canh là một thuật ngữ rộng hơn xen canh, vì nó có thể bao gồm không chỉ các loại cây trồng để thu hoạch mà người ta có thể trồng có chủ ý cả cỏ dại, cây ươm, cây bẫy côn trùng, cây chắn gió hoặc cây hàng rào trong hệ thống canh tác.
Mixed intercropping: Xen canh hỗn hợp. Các cây trồng thành phần được gieo trồng hỗn hợp trên thửa ruộng.
Row cropping: Xen canh theo luống/hàng. Các cây trồng thành phần được gieo trồng thành các luống/hàng xen kẽ hay thành thành các dải gồm vài luống/hàng xen kẽ với các dải của cây trồng khác. Trong thời gian gần đây thì từ row cropping phát sinh khái niệm agrivoltaics hay agrophotovoltaics, là từ ghép của nông nghiệp và điện mặt trời, trong đó một khu vực được sử dụng đồng thời để phát điện mặt trời và làm nông nghiệp, bằng cách đặt xen kẽ các dải/hàng chứa các tấm quang năng với các dải/hàng/luống gieo trồng cây nông/công nghiệp.
Temporal cropping: Xen canh theo thời gian. Gieo cây trồng phát triển nhanh cùng lúc với cây trồng phát triển chậm để thu hoạch cây trồng phát triển nhanh trước khi cây trồng phát triển chậm bắt đầu vào giai đoạn thuần thục.
Relay cropping: Xen canh chuyển tiếp. Cây trồng thứ hai được gieo trồng trễ về thời gian và trong quá trình phát triển của cây trồng thứ nhất, thường là gần với thời điểm bắt đầu phát triển sinh sản/tạo quả của cây trồng thứ nhất.
Crop rotation/Sequential cropping: Tiếng Việt là luân canh/canh tác tuần tự. Các cây trồng được gieo trồng ở các vụ khác nhau trong một vòng luân canh. Ví dụ: Trên một thửa ruộng vụ 1 trồng lúa mì, vụ 2 trồng đậu, vụ 3 để hoang cho đất nghỉ, vụ 4 lại trồng lúa mì v.v...
Monoculture = Đơn canh. Một loại cây trồng được gieo trồng trên thửa ruộng đó trong suốt khoảng thời gian canh tác.
Trở lại liên kết của bài này thì hiện tại nó được dịch và đang liên kết với bài Companion planting của en.wiki (với nghĩa đen là gieo trồng cây đồng hành). Về bản chất thì companion planting là một tập con của đa canh/xen canh và chính xác thì nó là một dạng của mixed intercropping (xen canh hỗn hợp)/mixed polycuture (đa canh hỗn hợp). Nếu cây đồng hành cũng được thu hoạch sản phẩm tương tự như cây trồng chính thì đó là xen canh hỗn hợp, còn nếu được sử dụng với mục đích khác (kiểm soát dịch bệnh, thụ phấn, tăng cung cấp dưỡng chất, cải tạo cấu trúc đất, tạo môi trường sống thuận lợi cho cây trồng chính hay cho các côn trùng hữu ích cho cây trồng chính) thì đó là đa canh hỗn hợp.
