Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lỗ đen siêu nhỏ”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào

Nội tuyến

Phiên bản lúc 07:03, ngày 26 tháng 6 năm 2023

Lỗ đen siêu nhỏ, hay còn gọi là lỗ đen vi mô hoặc lỗ đen cơ học lượng tử, là những lỗ đen có kích thước siêu nhỏ (<1 M_☉), trong đó, các hiệu ứng cơ học lượng tử đóng một vai trò quan trọng.^[1] Khái niệm rằng các lỗ đen có thể nhỏ hơn khối lượng của sao được đưa ra vào năm 1971 bởi Stephen Hawking.^[2]

Có thể những lỗ đen như vậy được tạo ra trong môi trường mật độ cao của vũ trụ sơ khai. Chúng có thể được quan sát bởi các nhà vật lý thiên văn thông qua các hạt được dự kiến sẽ phát ra bởi bức xạ Hawking.^[3]

Kích thước nhỏ nhất của hố đen

Vật thể nhỏ nhất có thể hút được cả ánh sáng vào tâm, theo kết quả tính toán của thuyết lượng tử, là 2 × 10⁻⁸ kg hay 1,1 × 10¹⁹ GeV/c² xấp xỉ khối lượng Planck

Xem thêm

Tham khảo

^ Carr, B. J.; Giddings, S. B. (2005). “Quantum black holes”. Scientific American. 292 (5): 48–55. Bibcode:2005SciAm.292e..48C. doi:10.1038/scientificamerican0505-48. PMID 15882021.
^ Hawking, Stephen W. (1971). “Gravitationally collapsed objects of very low mass”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 152: 75. Bibcode:1971MNRAS.152...75H. doi:10.1093/mnras/152.1.75.
^ Hawking, S. W. (1975). “Particle Creation by Black Holes”. Communications in Mathematical Physics. 43 (3): 199–220. Bibcode:1975CMaPh..43..199H. doi:10.1007/BF02345020. S2CID 55539246.

Bài viết về chủ đề vật lý này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

[carr-1] Carr, B. J.; Giddings, S. B. (2005). “Quantum black holes”. Scientific American. 292 (5): 48–55. Bibcode:2005SciAm.292e..48C. doi:10.1038/scientificamerican0505-48. PMID 15882021.

[verylowmass-2] Hawking, Stephen W. (1971). “Gravitationally collapsed objects of very low mass”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 152: 75. Bibcode:1971MNRAS.152...75H. doi:10.1093/mnras/152.1.75.

[particlecreate-3] Hawking, S. W. (1975). “Particle Creation by Black Holes”. Communications in Mathematical Physics. 43 (3): 199–220. Bibcode:1975CMaPh..43..199H. doi:10.1007/BF02345020. S2CID 55539246.

[1]

[2]

[3]

@@ Dòng 1: / Dòng 1: @@
+'''Lỗ đen siêu nhỏ''', hay còn gọi là '''lỗ đen vi mô''' hoặc '''lỗ đen cơ học lượng tử''', là những [[lỗ đen]] có kích thước siêu nhỏ (<1 [[Solar mass|{{solar mass}}]]), trong đó, các hiệu ứng [[cơ học lượng tử]] đóng một vai trò quan trọng.<ref name="carr">{{cite journal|last1=Carr|first1=B. J.|last2=Giddings|first2=S. B.|date=2005|title=Quantum black holes|journal=Scientific American|volume=292|issue=5|pages=48–55|bibcode=2005SciAm.292e..48C|doi=10.1038/scientificamerican0505-48|pmid=15882021}}</ref> Khái niệm rằng các lỗ đen có thể nhỏ hơn khối lượng của sao được đưa ra vào năm 1971 bởi [[Stephen Hawking]].<ref name="verylowmass">{{cite journal|last1=Hawking|first1=Stephen W.|author-link=Stephen Hawking|year=1971|title=Gravitationally collapsed objects of very low mass|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=152|page=75|bibcode=1971MNRAS.152...75H|doi=10.1093/mnras/152.1.75|doi-access=free}}</ref>
-{{unreferenced}}
-'''Lỗ đen siêu nhỏ''', hay còn gọi là '''[[lỗ đen]] vi mô''', là những hố đen được nói đến trong thuyết [[vũ trụ màng]] do hai nhà khoa học [[Charles R. Keeton]] của [[Đại học Rutgers]] và [[Arlie O. Petters]] của [[Đại học Duke]] tiên đoán. Theo hai nhà khoa học này thì vũ trụ màng gồm có 5 chiều – 4 chiều [[không gian]] và một chiều [[thời gian]] – so với vũ trụ 4 chiều – 3 chiều không gian và một chiều thời gian – theo [[thuyết tương đối rộng]]. Không giống như [[lỗ đen siêu khối lượng]] mà người ta thường nói đến, lỗ đen siêu nhỏ có khả năng là tàn dư của [[vụ Nổ Lớn|vụ nổ lớn]] (''Big Bang'') - sự kiện được cho là khai sinh ra [[vũ trụ]]. Chúng tác động tới [[không-thời gian]] theo một cách thức hoàn toàn khác với lỗ đen khổng lồ do có mối liên hệ với chiều thứ năm trong không gian, và nếu như vậy thì nằm rải rác trong [[Hệ Mặt Trời]] của chúng ta là hàng chục nghìn lỗ đen siêu nhỏ, mỗi cái có kích thước chỉ bằng [[hạt nhân nguyên tử|hạt nhân]] [[nguyên tử]].
+Có thể những lỗ đen như vậy được tạo ra trong môi trường mật độ cao của vũ trụ sơ khai. Chúng có thể được quan sát bởi các nhà [[vật lý thiên văn]] thông qua các [[Hạt (vật lý)|hạt]] được dự kiến sẽ phát ra bởi [[bức xạ Hawking]].<ref name="particlecreate">{{cite journal|last=Hawking|first=S. W.|author-link=Stephen Hawking|date=1975|title=Particle Creation by Black Holes|url=http://projecteuclid.org/euclid.cmp/1103899181|journal=Communications in Mathematical Physics|volume=43|issue=3|pages=199–220|bibcode=1975CMaPh..43..199H|doi=10.1007/BF02345020|s2cid=55539246}}</ref>
 ==Kích thước nhỏ nhất của hố đen==

x t s Lỗ đen
Loại	BTZ black hole Schwarzschild Quay Tích điện Ảo Kugelblitz Lỗ đen siêu khối lượng Lỗ đen nguyên thủy
Kích cỡ	Siêu nhỏ Tối đại Electron Sao Microquasar Khối lượng trung gian Siêu khối lượng Nhân thiên hà hoạt động Chuẩn tinh Blazar
Sự hình thành	Tiến hóa sao Suy sụp hấp dẫn Sao Neutron Liên kết liên quan Giới hạn Tolman-Oppenheimer-Volkoff Sao lùn trắng Liên kết liên quan Supernova Liên kết liên quan Hypernova Chớp tia gamma Lỗ đen đôi
Tính chất	Điểm kì dị hấp dẫn Ring singularity Định lý Chân trời sự kiện Mặt cầu photon Innermost stable circular orbit Vùng sản công Quá trình Penrose Quá trình Blandford–Znajek Đĩa bồi tụ Bức xạ Hawking Thấu kính hấp dẫn Bồi tụ Bondi Liên hệ M–sigma Dao động gần tuần hoàn Nhiệt động lực học Tham số Immirzi Bán kính Schwarzschild Spaghetti hóa
Các vấn đề	Black hole complementarity Nghịch lý thông tin Cosmic censorship ER = EPR Final parsec problem Firewall (physics) Holographic principle Định lý không có tóc
Các mêtric	Schwarzschild Derivation Kerr Reissner–Nordström Kerr–Newman Hayward
Giải pháp	Nonsingular black hole models Ngôi sao đen Sao tối Dark-energy star Gravastar Magnetospheric eternally collapsing object Planck star Sao Q Fuzzball
Tương tự	Optical black hole Sonic black hole
Danh sách	Lỗ đen Lớn nhất Gần nhất Quasar Microquasars
Mô hình	Điểm kì dị hấp dẫn Định lý kì dị Penrose–Hawking Lỗ đen nguyên thủy Gravastar Sao tối Sao năng lượng tối Sao đen Quả bóng rối Lỗ trắng Kì dị trần trụi Kì dị vòng Tham số Immirzi Mô hình màng Kugelblitz Lỗ sâu Thiên thể giả sao
Giả tưởng	Lỗ đen trong giả tưởng Star Trek (2009) Hố đen tử thần (2014)
Liên quan	Outline of black holes Sonic black hole Black Hole Initiative Black hole starship Sao đặc Sao kỳ lạ Sao quark Sao Preon Gamma-ray burst progenitors Thế hấp dẫn Hypercompact stellar system Membrane paradigm Điểm kỳ dị trần trụi Sao lỗ đen Sao tối Rossi X-ray Timing Explorer Timeline of black hole physics Lỗ trắng Lỗ sâu Các dấu mốc trong lịch sử nghiên cứu lỗ đen XMM - Newton Vệ tinh tia X Chandra Vệ tinh tia gamma Fermi NuStar Hệ sao tập trung trong một vùng rất nhỏ Tàu không gian lỗ đen
Thể loại Hình ảnh