Sa quốc Bulgaria

Sa quốc Bulgaria
	Tên bản ngữ Црьство Бл︢гарское ; Царство България;
	913–1018; 1185-1422
	Quốc kì Quốc huy
	Tiêu ngữ: Chúa ở cùng anh chị em; Богъ е с насъ (tiếng Bulgaria)
	Quốc ca: "Maritsa Rushes"; Шуми Марица (tiếng Bulgaria) Royal anthem; "Anthem of His Majesty the Tsar"; Химнъ на Негово Величество Царя (tiếng Bulgaria)
	Bulgaria during the reign of tsar Simeon the Great, 10th century
Tổng quan
Vị thế	Bán độc lập
Thủ đô	Preslav; (913–972); Skopje; (972–992); Ohrid; (992–1018); Tarnovo; (1185–1393); Vidin & Nikopol; (1393–1396/1422); Sofia; (1908–1946)
Ngôn ngữ thông dụng	Bulgaria trung đại sơ kì; (913–1018); Bulgaria trung đại trung kì; (1185-1396/1422); Bulgaria cận đại; (1908-1946)
Tôn giáo chính	Chính Thống; (913–1018); Thượng tòa; (1185–1204); Công giáo; (1204–1235); Thượng tòa; (1235–1396/1422)
Chính trị
Chính phủ	Quân chủ
Sa hoàng
• 913–927	Simeon I (first)
• 1943–1946	Simeon II (last)
Lịch sử
Thời kỳ	Trung đại / Đệ nhất Thế chiến / Đệ nhị Thế chiến
• Thành lập	913
• Giải thể	1018; 1185-1422
Mã ISO 3166	BG
Hiện nay là một phần của	Cương vực ngày nay Bulgaria; Albania; Bosna và Hertsegovina; Hrvatska; Hi Lạp; Hungary; Kosovo; Bắc Makedonija; Moldova; Montenegro; România; Srbija; Đột Quyết; Ukraina ;

Sa quốc Bulgaria (tiếng Bulgaria: Българско царство, Balgarsko tsarstvo [ˈbəlɡɐrskʊ ˈt͡sarstvʊ]) là một thực thể chính trị án ngữ hạ lưu sông Danube từ 913 đến 1422^[1].

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Biên niên sử sa quốc Bulgaria bắt đầu năm 913 khi Simeon Đại Đế xưng tước sa hoàng và kết thúc vào năm 1422 khi quốc gia này sáp nhập vào đế quốc Byzantium theo hình thức bán tự nguyện^[2]^[3]. Suốt quá trình tồn tại, sa quốc này là một thực thể yếu, án ngữ cực Bắc Byzantium và thường xuyên cống nộp cho La Mã^[4]^[5]^[6].

Quân chủ[sửa | sửa mã nguồn]

Thời kì độc lập (913 - 1018)[sửa | sửa mã nguồn]

Chân dung	Tước hiệu	Danh tính	Tuổi tác	Niên hạn	Chú

Triều Dulo (681–753)
	Hoàng thân/Hoàng đế (Sa hoàng) Hoàng đế của Bulgaria và La Mã (tuyên bố)^[7] Hoàng đế của Bulgaria (được công nhận)^[8]	Simeon I	864/865-927	893–927	Con thứ ba của Boris I, lớn lên để trở thành một giáo sĩ nhưng được tôn phong trong Hội đồng Preslav. Bulgaria đạt đến mức độ lãnh thổ lớn nhất. Thời đại huy hoàng của văn hóa Bulgaria. Mất do đau tim ngày 27/5/927, 63 tuổi.^[9]
	Hoàng đế Hoàng đế của Bulgaria^[10]	Petar I	?-970	927–969	Con thứ hai của Simeon I. Cai trị 42 năm, dài nhất trong lịch sử Bulgaria. Thoái vị năm 969 và trở thành ẩn sĩ. Mất ngày 30/1/970.^[11] Proclaimed a Saint.
	Hoàng đế	Boris II	931-977	970–971	Con trai lớn nhất của Petar I. Bị Byzantines truất quyền năm 971. Bị giết bởi lính canh biên giới Bulgaria năm 977 khi cố gắng về nước.^[12]
	Hoàng đế	Roman	930-997	977–991 (997)	Con trai thứ hai của Petar I. Bị Byzantines bắt nhưng trốn được về Bulgaria năm 977. Bị bắt trong trận chiến với Byzantines năm 991 và mất trong tù tại Constantinople năm 997.^[13]
Triều Cometopuli (997–1018)
	Hoàng đế Hoàng đế của Bulgaria^[14]	Samuel	?-1014	997–1014	Đồng cai trị và tổng toàn quyền La Mã từ 976 đến 997. Chính thức tuyên bố Hoàng đế Bulgaria vào năm 997. Chết vì đau tim vào ngày 6/10/1014, 69–70 tuổi.^[15]
	Hoàng đế	Gavril Radomir	?-1015	1014–1015	Con trai cả của Samuel, lên ngôi vào ngày 15 tháng 10 năm 1014. Bị giết bởi em họ Ivan Vladislav vào tháng 8 năm 1015.^[16]
	Hoàng đế	Ivan Vladislav	987-1018	1015–1018	Con của Aron và cháu của Samuel.Giết chết trong cuộc vây hãm Drach.^[17] Cái chết của ông đã kết thúc Đế quốc Bulgaria đầu tiên, sáp nhập vào đế quốc Byzantine.
	Sa hoàng Sa hoàng của Bulgaria	Presian II	996/997-1060/1061	1018

Tùy thuộc Byzantium (1018 - 1185)[sửa | sửa mã nguồn]

Chân dung	Tước hiệu	Danh tính	Tuổi tác	Niên hạn	Chú
	Hoàng đế	Peter Delyan	?-1041	1040–1041	Tuyên bố là hậu duệ của Gavril Radomir. Lãnh đạo khởi nghĩa không thành công chống lại Byzantine cai trị.^[18]
	Hoàng đế	Constantine Bodin	?–1101	1072	Được đặt tên là Bodine Constantine và hậu duệ của Samuel, ông tuyên bố là Hoàng đế của Bulgaria sau khi Hoàng đế Petar I được phong thánh dẫn tới Khởi nghĩa của Georgi Voiteh.^[19] Là vua của Duklja từ 1081 đến 1101.

Thời kì bán độc lập (1185 - 1422)[sửa | sửa mã nguồn]

Chân dung	Tước hiệu	Danh tính	Tuổi tác	Niên hạn	Chú

Triều Asen
	Hoàng đế	Petar II (còn được gọi Peter IV)	?-1197	1185–1190	Ban đầu có tên Theodore, ông được tuyên bố là Hoàng đế Bulgaria là Petar IV sau khi khởi nghĩa của Asen và Petar thành công. Năm 1190, ông đã trao ngai vàng cho em trai mình.^[20]
	Hoàng đế	Ivan Asen I	?-1196	1190–1196	Em trai của Peter IV. Một vị tướng thành công, ông cai trị cho đến năm 1196 khi ông bị anh em họ Ivanko sát hại.^[21]
	Hoàng đế	Petar II (Peter IV)	?-1197	1196–1197	Sau cái chết của em trai, ông tiếp tục ngai vàng Bulgaria^[20]
	Hoàng đế^[e] Hoàng đế của Bulgaria và Vlachs, người La Mã	Kaloyan	1170-1907	1197–1207	Em trai thứ ba của Asen và Petar. Mở rộng Bulgaria và kết thúc một Liên minh với Giáo hội Công giáo. Bị giết trong cuộc vây hãm Salonica.^[22]
	Hoàng đế	Boril	?-1218	1207–1218	Con của người em gái Kaloyan. Bị đày và chọc mù mắt vào năm 1218.^[23]
	Hoàng đế Hoàng đế của Bulgaria và Hy Lạp^[24]	Ivan Asen II	1195-1241	1218–1241	Con trưởng của Ivan Asen I. Đế quốc Bulgaria thứ hai đã đạt đến đỉnh điểm trong thời gian này.^[25]
	Hoàng đế	Kaliman Asen I	1234-1246	1241–1246	Con của Ivan Asen II.^[26]
	Hoàng đế	Michael II Asen	1239-1257	1246–1256	Con của Ivan Asen II. Giết chết bởi người anh em họ Kaliman.^[27]
	Hoàng đế	Kaliman Asen II	?-1256	1256	Bị giết năm 1256.^[28]
	Hoàng đế	Mitso Asen	?-1277	1256–1257	Chạy trốn đến Đế chế Nicaean năm 1261.^[29]
	Hoàng đế Trong Thiên chúa Hoàng đế Lãnh chúa tín đaọ và lãnh đạo tất cả người Bulgaria^[30]	Constantine I	?-1277	1257–1277	Bolyar của Skopie. Bị giết trong trận chiến năm 1277 bởi lãnh đạo nông dân Ivaylo.^[31]
	Hoàng đế	Ivan Asen III	1259/1260-1303	1279–1280	Con của Mitso Asen. Chạy trốn đến Constantinople với ngân khố.^[32]
Không triều đại
	Hoàng đế	Ivaylo	?-1281	1277–1280	Lãnh đạo chính cuộc khởi nghĩa nông dân. Chạy đến Hãn quốc Kim Trướng nhưng bị ám sát bởi Hãn Mông Cổ Nogai.^[18]
Triều Terter (1280–1292)
	Hoàng đế	George Terter I	?-1308/1309	1280–1292	Bolyar của Cherven. Chạy trốn đến Đế chế Byzantine năm 1292, qua đời ở Bulgaria năm 1308–1309.^[33]
Không triều đại (1292–1300)
	Hoàng đế	Smilets	?- 1298	1292–1298	Bolyar của Kopsis.^[34]
	Hoàng đế	Chaka	?-1300	1299–1300	Con của Nogai Khan Mông Cổ. Lưu đày và giết trong tù năm 1300.^[35]
Triều Terter (1300–1322)
	Hoàng đế	Theodore Svetoslav	1270s-1321	1300–1321	Con của George Terter I. Tuổi trẻ là con tin của Kim Trường Hãn Quốc. Mất cuối năm 1321, khoảng 50–55 tuổi.^[36]
	Hoàng đế	George Terter II	1307-1330	1321–1322	Con của Theodore Svetoslav.^[37]
Triều Shishman (1323–1396)
	Hoàng đế	Michael III Shishman	1280-1330	1323–1330	Bolyar của Vidin. Bị thương nặng trong trận Velbazhd ngày 28/7/1330 chống lại người Serbs.^[38]
	Hoàng đế	Ivan Stephen	?-1373	1330–1331	Con của Michael III Shishman. Bị đày vào tháng 3 năm 1331 và trốn sang Serbia.^[39]
	Hoàng đế Trong Thiên chúa Hoàng đế Lãnh chúa tín đaọ và lãnh đạo tất cả người Bulgaria^[40] và Hy Lạp^[41]	Ivan Alexander	?-1371	1331–1371	Bolyar của Lovech. Xuất thân từ các triều đại Asen, Terter và Shishman. Thời hoàng kim thứ hai của Bulgaria. Sau khi ông mất, Bulgaria bị chia rẽ giữa các con trai của ông.^[38]
	Hoàng đế Trong Thiên chúa Hoàng đế Lãnh chúa tín đaọ và lãnh đạo tất cả người Bulgaria và Hy Lạp^[42]	Ivan Shishman	?-1395	1371–1395	Con thứ tư của Ivan Alexander.
	Hoàng đế Hoàng đế của Bulgaria^[43]	Ivan Sratsimir	?-1397	1356–1396	Con thứ ba của Ivan Alexander. Cai trị Vidin.
	Sa hoàng Bulgaria	Constantine II	?- 1422	1397–1422	Con của Ivan Sratsimir (Ivan Sracimir) của Bulgaria và Anna, còn gái Hoàng thân Nicolae Alexandru xứ Wallachia. Ông lên ngôi hoàng đế trước năm 1395.
Đế quốc Ottoman thôn tính.

Dư đồ[sửa | sửa mã nguồn]

Bulgaria after its foundation by kanasubigi Asparukh in 681
Map of Bulgaria during its largest territorial extension under Simeon the Great
Map of Bulgaria during the reign of Samuel
Bulgaria under the brothers Peter and Asen
The Bulgarian Empire during the reign of Ivan Asen II
The Second Bulgarian Empire after the death of Ivan Alexander

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ R. Craig Nation. War in the Balkans, 1991–2002. Lulu.com. Truy cập ngày 28 tháng 6 năm 2012.^{[liên kết hỏng]}
^ Krum, Encyclopædia Britannica Online
^ Токушев, Д. "История на българската средновековна държава и право", Сиби, С. 2009
^ Dvornik, Francis (1956). The Slavs: Their Early History and Civilization. Boston: American Academy of Arts and Sciences. tr. 179. The Psalter and the Book of Prophets were adapted or "modernized" with special regard to their use in Bulgarian churches, and it was in this school that glagolitic writing was replaced by the so-called Cyrillic writing, which was more akin to the Greek uncial, simplified matters considerably and is still used by the Orthodox Slavs.
^ Florin Curta (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge Medieval Textbooks. Cambridge University Press. tr. 221–222. ISBN 978-0-521-81539-0.
^ J. M. Hussey, Andrew Louth (2010). “The Orthodox Church in the Byzantine Empire”. Oxford History of the Christian Church. Oxford University Press. tr. 100. ISBN 978-0-19-161488-0.
^ Stephenson, p. 23
^ Stephenson, p. 22
^ Andreev, pp. 103–104
^ Whittow, p. 292
^ Andreev, p. 112
^ Andreev, p. 118
^ Andreev, p. 121-122
^ Whittow, p. 297
^ Andreev, p. 127
^ Andreev, pp. 129–130
^ Andreev, p. 133
^ ^a ^b Andreev, p. 136
^ Andreev, p. 142-143
^ ^a ^b Andreev, pp. 146–147
^ Andreev, pp. 157–158
^ Andreev, p. 173
^ Andreev, p. 184
^ Laskaris, p. 5
^ Andreev, p. 193
^ Andreev, p. 197
^ Andreev, p. 205
^ Andreev, p. 208
^ Andreev, p. 211
^ Ivanov, pp. 578–579
^ Andreev, p. 229
^ Andreev, p. 233
^ Andreev, p. 239
^ Andreev, p. 240
^ Andreev, p. 244
^ Andreev, p. 251
^ Andreev, p. 254
^ ^a ^b Andreev, p. 263
^ Andreev, p. 267
^ Ivanov, p. 584
^ Ivanov, pp. 590–591
^ Ivanov, pp. 602–608
^ Miletich, L. “Daco-Romanians and their Slavic Literacy. Part II” (bằng tiếng Bulgaria). tr. 47. Truy cập ngày 14 tháng 3 năm 2011.

Zlatarski, Vasil N. (2006) [1918]. Medieval History of the Bulgarian State (bằng tiếng Bulgaria). Sofia: Science and Arts Publishers, 2nd Edition (Petar Petrov, Ed.), Zahari Stoyanov Publishers, 4th Edition, 2006. ISBN 978-954-739-928-0.
Бакалов, Георги; Милен Куманов (2003). Електронна издание – История на България (bằng tiếng Bulgaria). София: Труд, Сирма. ISBN 978-954-528-613-1.
Делев, Петър; Валери Кацунов; Пламен Митев; Евгения Калинова; Искра Баева; Боян Добрев (2006). История и цивилизация за 11. клас (bằng tiếng Bulgaria). Труд, Сирма.
Българите и България (bằng tiếng Bulgaria). Министерство на външните работи на България, Труд, Сирма. 2005. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 11 năm 2005.
Fine, John V. A., Jr. (1991). The Early Medieval Balkans. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08149-3.

[1] R. Craig Nation. War in the Balkans, 1991–2002. Lulu.com. Truy cập ngày 28 tháng 6 năm 2012.^{[liên kết hỏng]}

[2] Krum, Encyclopædia Britannica Online

[3] Токушев, Д. "История на българската средновековна държава и право", Сиби, С. 2009

[4] Dvornik, Francis (1956). The Slavs: Their Early History and Civilization. Boston: American Academy of Arts and Sciences. tr. 179. The Psalter and the Book of Prophets were adapted or "modernized" with special regard to their use in Bulgarian churches, and it was in this school that glagolitic writing was replaced by the so-called Cyrillic writing, which was more akin to the Greek uncial, simplified matters considerably and is still used by the Orthodox Slavs.

[5] Florin Curta (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge Medieval Textbooks. Cambridge University Press. tr. 221–222. ISBN 978-0-521-81539-0.

[6] J. M. Hussey, Andrew Louth (2010). “The Orthodox Church in the Byzantine Empire”. Oxford History of the Christian Church. Oxford University Press. tr. 100. ISBN 978-0-19-161488-0.

[7] Stephenson, p. 23

[8] Stephenson, p. 22

[9] Andreev, pp. 103–104

[10] Whittow, p. 292

[11] Andreev, p. 112

[12] Andreev, p. 118

[13] Andreev, p. 121-122

[14] Whittow, p. 297

[15] Andreev, p. 127

[16] Andreev, pp. 129–130

[17] Andreev, p. 133

[Andreev,_p._136-18] Andreev, p. 136

[19] Andreev, p. 142-143

[a146-20] Andreev, pp. 146–147

[21] Andreev, pp. 157–158

[22] Andreev, p. 173

[23] Andreev, p. 184

[24] Laskaris, p. 5

[25] Andreev, p. 193

[26] Andreev, p. 197

[27] Andreev, p. 205

[28] Andreev, p. 208

[29] Andreev, p. 211

[30] Ivanov, pp. 578–579

[31] Andreev, p. 229

[32] Andreev, p. 233

[33] Andreev, p. 239

[34] Andreev, p. 240

[35] Andreev, p. 244

[36] Andreev, p. 251

[37] Andreev, p. 254

[Andreev,_p._263-38] Andreev, p. 263

[39] Andreev, p. 267

[40] Ivanov, p. 584

[41] Ivanov, pp. 590–591

[42] Ivanov, pp. 602–608

[43] Miletich, L. “Daco-Romanians and their Slavic Literacy. Part II” (bằng tiếng Bulgaria). tr. 47. Truy cập ngày 14 tháng 3 năm 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[e]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]