Lâm Quang Ky

Lâm Quang Ky (?- ngày 1 tháng 7 năm 1868) là một thuộc tướng của Nguyễn Trung Trực, ông tham gia chống Pháp và trong phong trào khởi nghĩa tại Rạch Giá (Kiên Giang) ông bị quân Pháp bắt và chém chết.

Tiểu sử

Lâm Quang Ky quê ở làng Vĩnh Thanh Vân, Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang, con của Lâm Kim Diệu, cũng là một người nhiệt tình yêu mến nước Việt. Đêm 15 tháng 6 năm 1868, nghĩa quân Nguyễn Trung Trực, trong đó có Lâm Quang Ky, đã tổ chức tấn công chiếm lấy đồn Rạch Giá.

Ông đã bị quân Pháp cho chém chết tại chợ Rạch Giá ngày 12 tháng 5 năm Mậu Thìn (tức 1 tháng 7 năm 1868)

Sự tích về cái chết của Lâm Quang Ky

Có hai câu chuyện kể về hành động cảm tử của Lâm Quang Ky để cứu chủ tướng Nguyễn Trung Trực.

Theo câu chuyện truyền miệng của người dân tại vùng Tà Niên, Rạch Giá, bởi cảm thương cho tình cảnh quân Pháp đã bắt mẹ của Nguyễn Trung Trực để uy hiếp ông phải ra hàng; và vì muốn vị chủ tướng phải sống để tiếp tục công cuộc kháng Pháp, nên Lâm Quang Ky đã quyết định hy sinh tấm thân mình. Trước khi ra hàng quân Pháp, Lâm Quang Ky đã quỳ trước mặt cha là Lâm Kim Diệu, dâng khay trầu rượu với chiếc khăn tang, bày tỏ với cha ý nguyện đóng giả chủ tướng (Nguyễn Trung Trực và ông có ngoại hình khá giống nhau) để nạp mình cho Pháp và cũng xin cha bỏ qua tội không thể làm tròn chữ hiếu. Cụ Lâm cầm chung rượu lên uống cạn rồi nói: “Có thế mới đáng làm con dân nước Việt và làm con ta!”

Khi tới đầu thú, ông tự xưng là Nguyễn Trung Trực. Quân Pháp cả tin, không một chút nghi ngờ. Nhưng hôm đó có Lượm, một người lính nghĩa quân đào ngũ đã chuyển sang làm việc cho Pháp và cung cấp thông tin để Pháp bắt được nhiều nghĩa quân, nên được thăng tới chức "đội". Lượm mách nhỏ cho Pháp biết người đầu thú là Lâm Quang Ky, rằng viên thuộc tướng giả danh này cũng cực kỳ nguy hiểm.

Biết chuyện, Pháp rất tức giận, liền ra lệnh đóng gông vào cổ ông, rồi sai người dẫn ra chợ Rạch Giá chém chết ngay. Hôm ấy nhằm ngày 12 tháng 5 năm Mậu Thìn (tức 1 tháng 7 năm 1868)

Theo bài viết Làng Vĩnh Hòa Đông, thì ông không ra đầu thú mà bị quân Pháp bắt được khi đang cầm chân đối phương để chủ tướng chạy thoát.

Chuyện kể rằng, sau khi quân Nguyễn Trung Trực hạ thành Rạch Giá, Pháp điều quân từ Vĩnh Long đến giải nguy và để chiếm lại thành. Do nghĩa quân thế cô, vũ khí kém, nên thành không giữ được.

Trong tình thế hiểm nghèo, Lâm Quang Ky cùng một số nghĩa quân cảm tử tự nguyện ở lại cầm chân quân Pháp, để Nguyễn Trung Trực rút lực lượng chính về Hòn Chông. Lâm Quang Ky mặc chiến bào của Nguyễn Trung Trực, cầm cờ lệnh, cố tình chiến đấu kéo dài thời gian. Cuối cùng, quân Pháp bắt được ông cùng với sáu nghĩa binh khác.

Khi ấy, chỉ huy quân Pháp đinh ninh ông là Nguyễn Trung Trực nên không cho quân truy đuổi nữa. Qua ngày hôm sau, cai đội Lượm vì biết rõ mặt Lâm Quang Ky nên việc bị bại lộ. Rất tức giận, Pháp sai người đem tất cả ra chém chết tại chợ Rạch Giá mà không cần xét xử.

Di sản

Sau này, khi Nguyễn Trung Trực bị bắt và cũng bị xử chém tại Rạch Giá, người dân Tà Niên đã bí mật thờ hai ông ở đình thờ Cá Ông (Nam Hải đại vương), nay là ngôi đình thờ Nguyễn Trung Trực tại thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang. Tên ông cũng như tên của Nguyễn Trung Trực đều được đặt cho hai đường phố lớn, hai ngôi trường học khang trang và danh tiếng của tỉnh này.

Tại làng Vĩnh Hòa Đông thuộc tổng Kiên Định, huyện Kiên Giang, vốn là làng Vĩnh Hòa Đông xưa, hiện còn mộ phần của ông. Dòng họ Lâm ở đấy vẫn còn tôn thờ một mảnh vải, mà theo lời kể của người giữ di vật thì đó là vạt áo của Lâm Quang Ky do chính tay ông cắt đứt khi người vợ trẻ níu áo van xin ông đừng đi nhận cái chết thay.

Liên kết ngoài

• Bùi Thụy Đào Nguyên, Lâm Quang Ky