Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Quản thúc Tiên”

Tên đầy đủ
	Cơ Tiên
Thụy hiệu
	Quản Thúc Tiên

Quản Thúc Tiên; 管叔鮮
	Vua chư hầu Trung Quốc (chi tiết...)
Vua nước Quản
Tiền nhiệm	Nước Quản thành lập
Kế nhiệm	Nước Quản bị diệt
Thông tin chung
Mất	; Trung Quốc
Tên đầy đủ
	Cơ Tiên
Thụy hiệu
	Quản Thúc Tiên
chư hầu	nước Quản
Thân phụ	Cơ Xương

Duyệt lịch sử tương tác

← Thay đổi trước Thay đổi sau →

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào

Trực quanMã wiki

Nội tuyến

Phiên bản lúc 15:39, ngày 8 tháng 3 năm 2013

Quản Thúc Tiên (chữ Hán: 管叔鮮; ? - 1113 TCN hoặc 1040 TCN^[1]), tên thật là Cơ Tiên (姬鮮), là vị vua đầu tiên và duy nhất nước Quản thời Tây Chu trong lịch sử Trung Quốc.

Thân thế

Cơ Tiên là con thứ ba của Tây bá Hầu Cơ Xương. Người anh cả của ông là Bá Ấp Khảo đã mất sớm. Cơ Tiên có 8 người anh em cùng mẹ là: anh hai Vũ Vương Cơ Phát, các em: Chu Công Đán, Sái Thúc Độ, Thúc Chấn Đạc, Thành Thúc Vũ, Hoắc Thúc Xử, Khang Thúc Phong, Đan Quý Tái^[2].

Làm vua nước Quản

Khoảng năm 1123 TCN, các chư hầu nhất loạt theo Tây bá Cơ Phát nổi dậy đi đánh vào kinh đô Triều Ca của nhà Thương. Trụ vương bị thua trận, chạy lên Lộc Đài tự thiêu. Nhà Thương mất, Cơ Phát lên làm vua, lập ra nhà Chu, tức là Chu Vũ vương. Chu Vũ Vương biết lòng người còn nhớ nhà Ân, nên không làm tuyệt hương hoả nhà Ân, bèn phong cho Vũ Canh tiếp tục cai trị đất Ân. Các vùng xung quanh nhà Ân còn chưa hoàn toàn thần phục nhà Chu, nên Chu Vũ Vương chia làm ba khu vực: phía bắc Triều Ca đến đất Bội^[3] phong cho em trai Vũ Vương là Hoắc Thúc Xử; phía đông Triều Ca là đất Vệ^[4] phong cho Quản Thúc Tiên, phía tây Triều Ca là đất Dung^[5] phong cho người em khác là Sái Thúc Độ.

Trên danh nghĩa, Quản Thúc Tiên cùng hai người em có trách nhiệm giúp đỡ Vũ Canh nhưng trên thực tế, họ được Chu Vũ Vương dùng để giám sát, kiềm chế Vũ Canh, vì vậy sử gọi họ là “Tam giám”.

Theo Vũ Canh chống nhà Chu

Chu Vũ Vương lên ngôi khi tuổi đã cao nên chỉ ít năm sau thì qua đời. Thái tử Tụng còn nhỏ lên nối ngôi, tức là Chu Thành Vương. Chu Công Đán được Chu Vũ Vương uỷ thác phụ chính cho cháu.

Vũ Canh ở đất Ân nhân cơ hội nhà Chu mới dựng, vua mới của nhà Chu còn nhỏ, nên định khôi phục nhà Ân. Khi đó Chu Công Đán làm phụ chính tự mình xử lý mọi công việc trong triều đình, có ý kiến dị nghị Chu Công chuyên quyền lấn át thiên tử. Vũ Canh tìm cách liên lạc với Tam giám để chia rẽ họ với triều đình nhà Chu.

Do sự thuyết phục của Vũ Canh, Quản Thúc Tiên cùng 2 người em là Hoắc Thúc Xử và Sái Thúc Độ đều đồng tình theo Vũ Canh chống lại Chu Công Đán và Chu Thành Vương. Quản Thúc Tiên sai người phao tin rằng:

Chu công có âm mưu cướp ngôi vua

Vũ Canh dụ bộ lạc Hoắc Địa theo mình, cùng Quản Thúc Tiên, Hoắc Thúc Xử và Sái Thúc Độ nổi dậy chống nhà Chu. Chu Công và Thiệu công Thích tập trung dàn xếp xong việc nội chính, sau đó Chu Công mang quân đi đông chinh.

Sử sách không nói rõ chi tiết diễn biến cuộc chiến, nhưng ghi lại cuộc chiến kéo dài trong 3 năm. Sau cùng, Chu Công Đán đánh bại được Vũ Canh. Quản Thúc Tiên và Vũ Canh bị Chu Công giết chết; Hoắc Thúc Xử và Sái Thúc Độ bị bắt đi đày^[2].

Chu Công Đán cho con Sái Thúc Độ là Sái Trọng Hồ nối nghiệp giữ nước Sái, không truất bỏ, nhưng với nước Quản thì tiêu diệt. Vì vậy Quản Thúc Tiên bị tuyệt tự không có người kế vị. Ông là vị vua duy nhất của nước Quản.

Đất cũ của nhà Ân do Vũ Canh và Quản Thúc Tiên cai quản bị Chu Công Đán chia làm đôi, nửa phong cho anh vua Trụ là Vi Tử Khải gọi là nước Tống, nửa kia phong cho em Chu Vũ Vương là Cơ Phong, gọi là nước Vệ^[2].

Xem thêm

Tham khảo

Sử ký Tư Mã Thiên, các thiên:
- Ân bản kỷ
- Chu bản kỷ
- Quản Sái thế gia
Tiêu Lê, Mã Ngọc Chu, Lã Diên Đào (2004), 100 người đàn ông có ảnh hưởng đến lịch sử Trung Quốc, NXB Chính trị quốc gia
Trình Doãn Thắng, Ngô Trâu Cương, Thái Thành (1998), Cố sự Quỳnh Lâm, NXB Thanh Hoá

Chú thích

^ Căn cứ theo niên đại của Chu Vũ Vương để xác định. Chỉ biết Quản Thúc Tiên mất 3 năm sau Vũ Vương, còn Vũ Vương có các giả thuyết khác nhau về thời gian mất
^ ^a ^b ^c Sử ký, Quản Sái thế gia
^ Khu vực Bội, huyện Thang Âm, Hà Nam, Trung Quốc
^ Huyện Kỳ, Hà Nam, Trung Quốc
^ Tây nam Tân Hương, Hà Nam, Trung Quốc

[1] Căn cứ theo niên đại của Chu Vũ Vương để xác định. Chỉ biết Quản Thúc Tiên mất 3 năm sau Vũ Vương, còn Vũ Vương có các giả thuyết khác nhau về thời gian mất

[qstg-2] Sử ký, Quản Sái thế gia

[3] Khu vực Bội, huyện Thang Âm, Hà Nam, Trung Quốc

[4] Huyện Kỳ, Hà Nam, Trung Quốc

[5] Tây nam Tân Hương, Hà Nam, Trung Quốc

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Dòng 25: / Dòng 25: @@
 | miếu hiệu =
 | thụy hiệu = Quản Thúc Tiên
-| cha = [[Cơ Xương]]
+| cha = [[Chu Văn Vương|Cơ Xương]]
 | mẹ =
 | sinh =
@@ Dòng 32: / Dòng 32: @@
 }}
-'''Quản Thúc Tiên''' ([[chữ Hán]]: 管叔鮮; ? - [[1113 TCN]] hoặc [[1040 TCN]]<ref>Căn cứ theo niên đại của Chu Vũ Vương để xác định. Chỉ biết Quản Thúc Tiên mất 3 năm sau Vũ Vương, còn Vũ Vương có các giả thuyết khác nhau về thời gian mất</ref>), tên thật là '''Cơ Tiên''' (姬鮮), là vị vua đầu tiên và duy nhất nước Quản thời [[Tây Chu]] trong [[lịch sử Trung Quốc]].
+'''Quản Thúc Tiên''' ([[chữ Hán]]: 管叔鮮; ? - [[1113 TCN]] hoặc [[1040 TCN]]<ref>Căn cứ theo niên đại của Chu Vũ Vương để xác định. Chỉ biết Quản Thúc Tiên mất 3 năm sau Vũ Vương, còn Vũ Vương có các giả thuyết khác nhau về thời gian mất</ref>), tên thật là '''Cơ Tiên''' (姬鮮), là vị vua đầu tiên và duy nhất nước Quản thời [[Nhà Chu|Tây Chu]] trong [[lịch sử Trung Quốc]].
 ==Thân thế==
-Cơ Tiên là con thứ ba của Tây bá Hầu [[Cơ Xương]]. Người anh cả của ông là Bá Ấp Khảo đã mất sớm. Cơ Tiên có 8 người anh em cùng mẹ là: anh hai Vũ Vương [[Cơ Phát]], các em: [[Chu Công Đán]], [[Sái Thúc Độ]], [[Tào Thúc Chấn Đạc|Thúc Chấn Đạc]], Thành Thúc Vũ, Hoắc Thúc Xử, [[Vệ Khang Thúc|Khang Thúc Phong]], Đan Quý Tái<ref name="qstg">Sử ký, Quản Sái thế gia</ref>.
+Cơ Tiên là con thứ ba của Tây bá Hầu [[Chu Văn Vương|Cơ Xương]]. Người anh cả của ông là Bá Ấp Khảo đã mất sớm. Cơ Tiên có 8 người anh em cùng mẹ là: anh hai Vũ Vương [[Chu Vũ vương|Cơ Phát]], các em: [[Chu Công Đán]], [[Sái Thúc Độ]], [[Tào Thúc Chấn Đạc|Thúc Chấn Đạc]], Thành Thúc Vũ, Hoắc Thúc Xử, [[Vệ Khang Thúc|Khang Thúc Phong]], Đan Quý Tái<ref name="qstg">Sử ký, Quản Sái thế gia</ref>.
 ==Làm vua nước Quản==
-Khoảng năm 1123 TCN, các [[chư hầu]] nhất loạt theo Tây bá [[Chu Vũ Vương|Cơ Phát]] nổi dậy đi đánh vào kinh đô Triều Ca của nhà Thương. Trụ vương bị thua trận, chạy lên Lộc Đài tự thiêu.
+Khoảng năm 1123 TCN, các [[chư hầu]] nhất loạt theo Tây bá [[Chu Vũ vương|Cơ Phát]] nổi dậy đi đánh vào kinh đô Triều Ca của nhà Thương. Trụ vương bị thua trận, chạy lên Lộc Đài tự thiêu.
-Nhà Thương mất, Cơ Phát lên làm vua, lập ra [[nhà Chu]], tức là Chu Vũ vương. Chu Vũ Vương biết lòng người còn nhớ nhà Ân, nên không làm tuyệt hương hoả nhà Ân, bèn phong cho Vũ Canh tiếp tục cai trị đất Ân. Các vùng xung quanh nhà Ân còn chưa hoàn toàn thần phục nhà Chu, nên Chu Vũ Vương chia làm ba khu vực: phía bắc Triều Ca đến đất Bội<ref>Khu vực Bội, huyện Thang Âm, [[Hà Nam, Trung Quốc]]</ref> phong cho em trai Vũ Vương là Hoắc Thúc Xử; phía đông Triều Ca là đất Vệ<ref>Huyện Kỳ, [[Hà Nam, Trung Quốc]]</ref> phong cho Quản Thúc Tiên, phía tây Triều Ca là đất Dung<ref>Tây nam Tân Hương, Hà Nam, Trung Quốc</ref> phong cho người em khác là [[Sái Thúc Độ]].
+Nhà Thương mất, Cơ Phát lên làm vua, lập ra [[nhà Chu]], tức là Chu Vũ vương. Chu Vũ Vương biết lòng người còn nhớ nhà Ân, nên không làm tuyệt hương hoả nhà Ân, bèn phong cho Vũ Canh tiếp tục cai trị đất Ân. Các vùng xung quanh nhà Ân còn chưa hoàn toàn thần phục nhà Chu, nên Chu Vũ Vương chia làm ba khu vực: phía bắc Triều Ca đến đất Bội<ref>Khu vực Bội, huyện Thang Âm, [[Hà Nam (Trung Quốc)|Hà Nam, Trung Quốc]]</ref> phong cho em trai Vũ Vương là Hoắc Thúc Xử; phía đông Triều Ca là đất Vệ<ref>Huyện Kỳ, [[Hà Nam (Trung Quốc)|Hà Nam, Trung Quốc]]</ref> phong cho Quản Thúc Tiên, phía tây Triều Ca là đất Dung<ref>Tây nam Tân Hương, Hà Nam, Trung Quốc</ref> phong cho người em khác là [[Sái Thúc Độ]].
 Trên danh nghĩa, Quản Thúc Tiên cùng hai người em có trách nhiệm giúp đỡ Vũ Canh nhưng trên thực tế, họ được Chu Vũ Vương dùng để giám sát, kiềm chế Vũ Canh, vì vậy sử gọi họ là “Tam giám”.
 ==Theo Vũ Canh chống nhà Chu==
-[[Chu Vũ Vương]] lên ngôi khi tuổi đã cao nên chỉ ít năm sau thì qua đời. Thái tử Tụng còn nhỏ lên nối ngôi, tức là [[Chu Thành Vương]]. [[Chu Công]] Đán được Chu Vũ Vương uỷ thác phụ chính cho cháu.
+[[Chu Vũ vương|Chu Vũ Vương]] lên ngôi khi tuổi đã cao nên chỉ ít năm sau thì qua đời. Thái tử Tụng còn nhỏ lên nối ngôi, tức là [[Chu Thành vương|Chu Thành Vương]]. [[Chu Công Đán|Chu Công]] Đán được Chu Vũ Vương uỷ thác phụ chính cho cháu.
 [[Vũ Canh]] ở đất Ân nhân cơ hội nhà Chu mới dựng, vua mới của nhà Chu còn nhỏ, nên định khôi phục nhà Ân. Khi đó Chu Công Đán làm phụ chính tự mình xử lý mọi công việc trong triều đình, có ý kiến dị nghị Chu Công chuyên quyền lấn át thiên tử. Vũ Canh tìm cách liên lạc với Tam giám để chia rẽ họ với triều đình nhà Chu.
@@ Dòng 51: / Dòng 51: @@
 :''Chu công có âm mưu cướp ngôi vua''
-Vũ Canh dụ bộ lạc Hoắc Địa theo mình, cùng Quản Thúc Tiên, Hoắc Thúc Xử và Sái Thúc Độ nổi dậy chống [[nhà Chu]]. Chu Công và [[Thiệu công Thích]] tập trung dàn xếp xong việc nội chính, sau đó Chu Công mang quân đi đông chinh.
+Vũ Canh dụ bộ lạc Hoắc Địa theo mình, cùng Quản Thúc Tiên, Hoắc Thúc Xử và Sái Thúc Độ nổi dậy chống [[nhà Chu]]. Chu Công và [[Triệu công Thích|Thiệu công Thích]] tập trung dàn xếp xong việc nội chính, sau đó Chu Công mang quân đi đông chinh.
 Sử sách không nói rõ chi tiết diễn biến cuộc chiến, nhưng ghi lại cuộc chiến kéo dài trong 3 năm. Sau cùng, Chu Công Đán đánh bại được Vũ Canh. Quản Thúc Tiên và Vũ Canh bị Chu Công giết chết; Hoắc Thúc Xử và Sái Thúc Độ bị bắt đi đày<ref name="qstg">Sử ký, Quản Sái thế gia</ref>.
@@ Dòng 57: / Dòng 57: @@
 Chu Công Đán cho con Sái Thúc Độ là Sái Trọng Hồ nối nghiệp giữ nước Sái, không truất bỏ, nhưng với nước Quản thì tiêu diệt. Vì vậy Quản Thúc Tiên bị tuyệt tự không có người kế vị. Ông là vị vua duy nhất của nước Quản.
-Đất cũ của nhà Ân do [[Vũ Canh]] và Quản Thúc Tiên cai quản bị Chu Công Đán chia làm đôi, nửa phong cho anh vua Trụ là Vi Tử Khải gọi là [[nước Tống]], nửa kia phong cho em Chu Vũ Vương là [[Vệ Khang Thúc|Cơ Phong]], gọi là [[nước Vệ]]<ref name="qstg">Sử ký, Quản Sái thế gia</ref>.
+Đất cũ của nhà Ân do [[Vũ Canh]] và Quản Thúc Tiên cai quản bị Chu Công Đán chia làm đôi, nửa phong cho anh vua Trụ là Vi Tử Khải gọi là [[tống (nước)|nước Tống]], nửa kia phong cho em Chu Vũ Vương là [[Vệ Khang Thúc|Cơ Phong]], gọi là [[vệ (nước)|nước Vệ]]<ref name="qstg">Sử ký, Quản Sái thế gia</ref>.
 ==Xem thêm==
-* [[Chu Vũ Vương]]
+* [[Chu Vũ vương|Chu Vũ Vương]]
 * [[Chu Công Đán]]
 * [[Vũ Canh]]