Monome

Hình 1: clorôpren là đơn phân tử của cao su tổng hợp.

Mônôme là một đơn vị cấu tạo nên đa phân tử (polyme). Đây là khái niệm thường dùng nhiều nhất trong sinh hoá học và sinh học phân tử, dịch theo kiểu phiên âm từ tiếng Anh là "monomer", phát âm IPA: /'mɑnəmər/ (gốc từ tiếng Hy Lạp mono là "một" và meros là "phần tử"), cũng như tiếng Pháp là "monomère". Trong tiếng Việt thông dụng, khái niệm này từ lâu đã được gọi là đơn phân tử hay gọi tắt là đơn phân.

Ví dụ:

• Chloroprene (clorôpren) là một đơn phân để tạo ra cao su tổng hợp Neoprene (hay polychloroprene polymer - hình 1).
• Nuclêôtit (nucleotide) là một đơn vị, mà sự trùng phân hoá của chúng đã dẫn đến tạo thành đại phân tử sinh học là axit nuclêic. Mỗi đơn vị này là một đơn phân tử, nhưng lại gồm ba phân tử (tiểu đơn vị) tạo thành là: bazơ nitơ, đường pentôza (C5) và axit phôtphoric. Chẳng hạn, mỗi phân tử ARN có thể do hàng ngàn đơn phân họp lại thành chuỗi mà tạo nên, trong đó ARN là đại phân tử, còn các đơn phân là nuclêôtit (hình 2).

Hình 2: Một nuclêôtit là một đơn phân tử tạo nên ARN, gồm: 1 gốc phôtphat (phosphate), 1 bazơ nitơ (ở hình này là ađênin) và 1 đường pentôza (ribose).

• Mỗi đại phân tử nilông gồm chuỗi hai đơn phân khác nhau tạo thành qua phản ứng trùng ngưng (hình 3).
• Mỗi axit amin là một đơn phân tạo thành đại phân tử sinh học prôtêin.

Hình 3: Nilông được hình thành bằng phản ứng trùng hợp hai đơn phân (thu được nước).

Tham khảo

• Đa phân tử (polyme).
• Axit nuclêic - đa phân tử sinh học.
• Prôtêin - đa phân tử sinh học.

Liên kết ngoài

• Polymer Structure