Thành viên:TUIBAJAVE/Trung tâm nghiên cứu lịch sử quan hệ cộng đồng Wikipedia/Chu kỳ quyền lực đại suy thoái: Thời đại Alphama

Thời đại Alphama-Tuanminh01 là một giai đoạn chấp chính trên dự án Wikipedia của bảo quản viên Alphama và Tuanminh01. Ý tưởng về thuật ngữ Thời đại Alphama-Tuanminh01 được đặt ra bởi nhà nghiên cứu Khả Vân, đánh giá tầm ảnh hưởng sâu rộng lên dự án của bảo quản viên này với nhiều đặc điểm vượt trội nổi bật hơn vị trí lưu mờ của nhiều bảo quản viên đương nhiệm. Thời đại Alphama tồn tại song hành, gắn bó với Thời đại Tuanminh01, do quan hệ gắn bó giữa họ, các yếu tố sai phạm có tính tương đồng nên được nhập chung vào một chu kỳ quyền lực, và chu kỳ này bao phủ lên đời sống cộng đồng xuyên suốt từ cuối năm 2018 đến cuối năm 2022. Năm 2021, Tuanminh01 sụp đổ, năm 2022 đến Alphama sụp đổ, Wikipedia bước sang một thời đại mới.

Quyền lực Alphama-Tuanminh01 đã sụp đổ nhưng không thể phủ nhận và chối bỏ những thành tựu và ảnh hưởng mà họ đã để lại. Thời đại Alphama-Tuanminh01 trong chiều dài lịch sử Wikipedia đã để lại một dấu ấn sâu sắc trong việc góp phần tạo dựng, định hình lên các giá trị nền tảng cũng như sinh hoạt cộng đồng, nhào nặn và làm thay đổi hàng loạt thành viên, để lại những vết thương sâu sắc và những cái sẹo chạy dài cho nhiều người cũng như toàn dự án. Thời đại Alphama-Tuanminh01 chấm dứt đã mở ra thời kỳ của chủ nghĩa thức tỉnh và tinh thần đấu tranh lẽ phải, để cộng đồng sẽ luôn cảnh giác không để dự án phải rơi vào thời kỳ hãi hùng nào như thế một lần nữa.

Tên gọi

Alphama có thể được truy nguồn gốc từ Alpha male, ban đầu có thể là Alphamale nhưng bỏ đi phụ tố "le". Cái tên đã nói lên tất cả về tham vọng quyền lực của thành viên đã đặt tên cho nó và tạo ra tài khoản này. Cũng như xác nhận bản chất thực sự của người chủ tài khoản.

Với bản tính bất di bất dịch, không bao giờ thay đổi, chính Alphama khẳng định điều đó: "Tôi chẳng có mặt nạ nào để nhặt cả, bao năm tôi vẫn vậy thôi."

Nền tảng

"Nước lên thuyền lên"

"Nước lên thuyền lên" hay "Thuyền lên nước lên" là tư tưởng mà Alphama gọi là sống chung với lũ, ám chỉ công việc chống phá hoại. Nội hàm của nó giải thích một hành vi của người chống phá hoại không nên vượt quá kẻ phá hoại mà cần theo sát. Đó là cách có thể giảm nhiệt và mức độ hành vi người khác. Điều này tương tự lý thuyết "Leo thang xung đột" của TUIBAJAVE sau này. Ám chỉ một hành động có tính cẩn trọng trước một xung đột, nên theo sát một xung đột thay vì có hành vi bức phá, điều đó thúc đẩy hành vi của đối phương phản ứng dữ dội hơn nữa. Ngoài ra, theo đánh giá của Alphama, áp lực ở Wikipedia là nhỏ bé, chỉ là hạt cát trong sa mạc mà thôi.

Tự cao tự đại & thói dạy đời

Không cao ngạo kiêu căng thì không phải Alphama, điều này có thể bắt nguồn từ hoạt động đã quá lâu năm, là một thành viên thâm niên, cộng thêm là một giáo viên. Có lẽ vì vậy mà khó tránh khỏi cái tính "bố đời thiên hạ". Cho rằng mình giỏi hơn người và có quyền dạy người khác. Điều này chính là gốc rễ cư xử khiến nhiều thành viên ghét, mà bị ghét thì có họa. Alphama đã từng lên lớp với rất nhiều thành viên, một thành viên yêu thích cho việc dạy đời là Nguyentrongphu: "Gần đây, tôi thấy nhiều bạn có vẻ "hơi hừng" quá với người mới. Những trường hợp thế này đa số là họ chưa hiểu gì về Wikipedia, hãy để họ 1 thời gian tìm hiểu hơn là cố gắng tranh cãi để đối phương. Theo tâm lý học, càng chỉ (cho dù đúng) người ta càng ghét.". Một phát ngôn cứ như thể hiểu về tâm lý con người lắm, thật là thẩm thấu lòng người. Alphama cũng từng lên lớp với Pk.over: "...hỏi ý kiến người khác về các bài đó là bạn đã có thể 101% xóa nhóm bài đó rồi. Bạn đưa 1 đống bài ra lẫn lộn độ nổi bật thì bị phản đối là điều không tránh khỏi. PS: Sau đó là chán nản, chán ghét mọi thứ và mọi hệ lụy kèm theo". Alphama cũng từng lên lớp với P.T.Đ: "BQV cần chờ mọi thứ thật sự rõ ràng để có cái nhìn toàn cảnh, đủ mọi khía cạnh trước khi ra án cấm và thời gian càng nhiều chính là yếu tố cần thiết để trở nên bình tĩnh hơn và có những quyết định chính xác hơn. Kể cả tiếp viên Meta cũng làm việc rất chậm vì vị trí đó rất nóng, chỉ những ai làm BQV lâu năm mới hiểu điều này".

Dạy đời BQV không thì chưa đủ, gặp ai cũng dạy đời, rồi đánh giá mức độ trưởng thành người khác. Chả hạn khi nói với Baoothersks mà bóng gió người khác - vốn là thù địch: "Chừng nào viện cớ do do nhân tố bên ngoài để không thay đổi mình thì chừng đó bạn chưa trưởng thành. Cũng như chính bạn, bạn đã thức tỉnh nhanh hơn so với người đồng lứa và đó là nhân tố để người ta đánh giá cao bạn". Do đó, đúng như Truy Mộng từng nói cây muốn lặng mà gió chẳng ngừng. Và đó là lý do quan trọng để KV củng cố thái độ thù địch hơn nữa với Alphama, và tiếp tục theo đuổi cuộc thánh chiến của mình cho đến ngày Alphama phải sụp đổ.

"...thái độ kiêu ngạo và thích ăn miếng trả miếng, trong khi bản thân mình thì không chấp nhận sai sót của chính mình..."

Tư tưởng cảm thông

Alphama là một thành viên nghiêm khắc đối với thành viên cũ nhưng luôn có thái độ rất ưu ái với thành viên mới. Alphama đã từng nói với Nguyenmy2302 và Nghiemtrongdai VN về sự cảm thông với thành viên mới và cũng cho thấy sự lịch thiệp trong giao tiếp của mình: "Nếu bài nào còn sót thì chịu khó giúp họ bằng cách viết thêm vậy. Chúng ta đều là người mới nên thông cảm đôi chút. Dù sao 2 bạn đang làm rất tốt công việc tuần tra, cảm ơn 2 bạn."

Chủ nghĩa vị tha

Nhiều hơn thái độ cảm thông, Alphama rất vị tha với thành viên mới: "Tôi chưa rõ sự việc nhưng vụ này có tính "tận diệt" quá mức. Thông thường phải nhắc nhở nhiều dùng về việc xài nhiều tài khoản có thể bị cấm, và giải thích rõ cho họ, nếu họ tiếp tục mới mang ra kiểm định tài khoản. Việc 1 người tham gia 6 tháng nhưng không nắm hết quy định là điều bình thường..." Alphama cũng từng tò te khi nói chuyện với Nguyenmy2302: "...Bạn cần cẩn thận không lùi sửa mà không suy nghĩ (nên nghĩ kỹ hơn nữa nếu không chắc). Bạn có 1 số lùi sửa theo quán tính, điều này làm giảm nhiệt huyết của thành viên mới, thậm chí 1 số lùi sửa xóa luôn ý kiến thành viên mới. Bạn làm tôi nhớ đến Tuanminh01..."

Chủ nghĩa khích lệ

Cũng như cảm thông, vị tha, Alphama khích lệ bài viết thành viên khác.

Đóng góp Wikipedia

Alphama được nhiều thành viên nhận xét là có mức đóng góp rất lớn, năng nổ. Được đánh giá là tích cực, đầy kinh nghiệm. Phương Huy đánh giá giỏi công nghệ, am hiểu Wikipedia. Quenhitran đánh giá "...kỹ năng lập trình tốt, am hiểu về Wikipedia và nhiều dự án khác của Quỹ, tham gia đóng góp nhiều lĩnh vực..." Cho đến cuối năm 2022, Alphama vượt hơn 100.000 sửa đổi tại Wikipedia tiếng Việt, theo TUIBAJAVE tương đương mức đóng góp phổ biến của khoảng 20 thành viên được xem là đóng góp lớn (5.000 sửa đổi).

Hỗ trợ thành viên mới nhiệt tình

BQV. Alphama thường xuyên tiến hành hỗ trợ thành viên mới nhiệt tình. Nhưng thường "trái tim lầm chỗ để trên đầu", như trường hợp thân thiện với thành viên Khôi đấu vật - một con rối cuối cùng cũng đã bị tiêu diệt. Cho thấy thái độ mù quáng của mình. Trên góc nhìn khác, hành động này có thể chỉ là vỏ bọc tốt đẹp, che đậy cho sự bất mãn của cộng đồng.

Chống chính sách tận diệt

Alphama chống đối kịch liệt các bảo trì viên có động thái căng thẳng quá mức với người mới, vì lý do có thể khiến họ bỏ đi và tệ hơn là thù địch. Wikipedia không chỉ mất đi nhân lực tiềm năng mà còn nguy cơ hứng chịu phá hoại. Thái độ đó thể hiện rất mạnh tại khu vực kiểm định tài khoản.

Chống nghiện Wikipedia

Alphama cũng là thành viên chống lại hiện tượng "nghiện Wikipedia", luôn chủ trương các thành viên hoạt động vừa phải, không nên quá mức. Có lẽ vì là thành viên đã trải qua nghiện ngập, bằng chứng là số sửa đổi lên đến 100.000. Alphama từng có ý chống ứng cử NguoiDungKhongDinhDanh với lý do: "bạn quá nghiện Wikipedia (theo tôi là vậy), tôi thật sự không thích những thành viên dành thời gian quá nhiều cho Wikipedia hơn cả cuộc sống của mình". Theo nghiên cứu vào năm 2023 của TUIBAJAVE, Alphama là bảo quản viên nổi bật nhất trong hoạt động tìm cách can thiệp vào mất cân bằng đời thực và Wikipedia của các thành viên.

Quan hệ cộng đồng

Gìn giữ hòa bình

Vào tháng 6 năm 2021 xảy ra chiến tranh giữa NguoiDungKhongDinhDanh và NhacNy2412, Alphama đã có vai trò hạ nhiệt đảm bảo hòa bình, "tôi mong cả 2 bạn hòa giải, những mâu thuẫn này rất nhỏ nhặt".

Nâng đỡ thành viên tiến thân

Alphama vẫn thường xem xét và chọn lựa để đưa một số thành viên hoạt động lâu năm có thể thăng chức vụ, bằng việc mời chào họ ứng cử, như trường hợp với Zajzajmkhvtc90 được đề bạt lên điều phối viên, Ngomanh123 được đề bạt lên bảo quản viên.

Chính sách Ngoại giao quà cáp

Đứng trước tình thế bị bao vây, cô lập, Alphama tiến hành thúc đẩy hoạt động ngoại giao. Các hoạt động tặng huy chương, quà được tiến hành. Mục đích nhằm củng cố quan hệ với nhiều thành viên, góp phần tháo gỡ bớt áp lực đang đè nặng lên bản thân.

Ngày 10 tháng 1 năm 2022, Alphama tặng Ngôi sao Cống hiến không ngừng cho Mạnh An. Tặng Ngôi sao Chống phá hoại cho Nguyenmy2302. Ngày 27 tháng 4 năm 2022, Alphama tặng Ngôi sao Cống hiến không ngừng cho Nguyenquanghai19. Ngày 12 tháng 8 năm 2022, tặng Ngôi sao Cống hiến không ngừng cho Không hề giả trân.

Ngoại giao vị lợi

Không chỉ hỗ trợ thành viên, Alphama còn vờ vịt nhờ nhiều thành viên hỗ trợ. Có thể không phải là nhu cầu thật mà chỉ nhằm củng cố việc qua lại. Alphama cũng có nhiều động thái tập trung vào quan hệ với Không hề giả trân - một thành viên hận thù Nguyentrongphu và Nguyenhai314. Không khác gì Trung Quốc kè kè với Campuchia để chống Việt Nam. Sau đợt Nguyentrongphu yêu cầu kiểm định Victor311, Alphama thường xuyên đến giao du với thành viên bất mãn Phú này.

Xung đột

Hủy hoại dự án

Alphama là cội nguồn kích động, khơi dậy vô số những cuộc "chiến tranh" giữa các thành viên. Vào Wikipedia từ 2012 nhưng đến 2017, tức là đã 5 năm hoạt động vẫn không thay đổi, không cho thấy sự trưởng thành. Trungda - một bảo quản viên ảnh hưởng trong lịch sử dự án đã có nhận xét rằng Alphama nhiều lần "làm dậy sóng" cho wiki, với những lời lẽ thảo luận thiếu thiện chí. Một IP của Tàn Kiếm từng bức xúc "Mày mới là thằng gây nhiều hận thù nhất Wiki, mày bị trả thù vì mày làm dở chứ không phải vì mày nhiệt tình. Bằng chứng là tất cả người chửi mày đều là người đóng góp nhiệt tình." Trong cuộc ứng cử chức bảo quản viên Alphama năm 2017, thành viên Viethavvh đã nói ngắn gọn, "Vì tinh thần nhân văn [nếu còn một chút nào] của Wikipedia, tôi không đồng ý".

Vong ân bạc nghĩa

Từ năm 2012 đã có ghi nhận về xung đột đầu tiên của Alphama và Nguyentrongphu, đến đầu 2017 vẫn có một số vụ xung đột nhắm vào Nguyentrongphu. Nhưng thành viên này vẫn gác lại hiềm khích mà đích thân đề bạt Alphama chức bảo quản viên. Lại xông xáo biện minh thay Alphama những lúc gặp người chống đối. Kết cục của Nguyentrongphu là các hằn thù đã thành hành động chống phá trong suốt năm 2021 đến 2022. Tìm trăm phương nghìn kế để lật đổ Nguyentrongphu. Có thể đếm số lượng dài các cuộc đưa Nguyentrongphu ra Tin nhắn cho bảo quản viên. Xát muối không ngừng nghỉ vết thương bị cấm bên en.wiki cũ kỹ cả mười năm mà mãi đến tận năm 2022 vẫn còn lấy ra để nhắc. Hành động đào xới quá khứ người khác, đập thẳng vào vết thương trong ngần ấy năm là một cá tính thật đáng ngưỡng mộ.

Tấn công bóng gió

Nhân một cuộc thảo luận với một thành viên, Alphama nói lấn sang vấn đề khác: "Bản chất của Wikipedia 1 dự án đi sau thời đại, tức là phải có ai đó viết về chủ đề đó ở các nguồn uy tín thứ ba trung lập thì Wikipedia mới có thể tổng hợp lại thành nguồn cho mình. Đôi khi Wikipedia bất đắc dĩ phải là người tiên phong do nền khoa học kỹ thuật VN quá yếu nhưng cần hạn chế tối đa. Có lẽ bạn đã hiểu lầm bản chất này nên hơi vội kết luận khi ở đây có ý cản trở bạn đóng góp. Rất hoan nghênh tinh thần của bạn, nhưng cần bình tĩnh tỉnh táo tìm hiểu về Wikipedia để biết cách đóng góp phù hợp. Nếu bạn muốn phát minh những cái tên bằng cách dịch ra tiếng Việt, bạn có thể viết bài đăng lên các hội thảo, tạp chí chuyên ngành (1 số cái khôngg có phí đăng hoặc rất rẻ),.. khi đó dựa vào bài báo bạn được đăng, những nguồn đó hoàn toàn là nguồn mạnh để viết bài Wikipedia. Vì không hiểu rõ bản chất Wikipedia nên rất nhiều người đã trút giận lên các thành viên quản trị mà dù nỗ lực giải thích của họ thế nào đi nữa." Đây là hành động bóng gió nhắm vào một số thành viên thù địch. Cho thấy mong mỏi hòa bình của Alphama là không hề có sự thành thật.

Alphama đã tạo ra và viết không ngừng Thành viên:Alphama/Lời nguyền Wikipedia, và Wikipedia:Làm sao để thua như những phương tiện công kích gián tiếp thành viên khác. Thậm chí mời chào thành viên khác ghé qua để đọc. Các biểu tượng này, theo TUIBAJAVE là công kích trá hình thành viên khác.

Chính sách Xoa dịu

Trong tháng 7 năm 2021, trong tình cảnh chiến sự vẫn còn đang diễn ra, Alphama tiến hành xoa dịu Tàn Kiếm để bớt đi một mối nguy. Về sau ton ten "bợ" Nguyenhai314.

Hạ bệ

Từ sau 2018, Alphama không bao giờ trực tiếp hạ bệ quản trị viên nào, để tránh trực tiếp "ăn hành" đã vận dụng ngôn từ hết sức khéo léo dẫn dắt thành viên khác làm thay mình, như sự vụ Mạnh An vào năm 2021: "...việc này có thể khiến người khác cảm thấy không công bằng từ đó tị nạnh sinh ra đủ rắc rối tranh cãi, suy nghĩ lệc lạch, thiên vị... Vì vậy, tôi không phản đối nếu ai đó muốn đưa ra bất tín nhiệm...". tất nhiên phải ba hoa đạo đức một chút: "...nhưng tôi sẽ bỏ phiếu trắng nếu có thể...".

Trước đó, Alphama cũng đã "bật đèn xanh" cho các thành viên Wikipedia tiến hành bất tín nhiệm Tuanminh01. Vào ngày 22 tháng 12 năm 2020, Violetbonmua và Nguyentrongphu thảo luận cùng nhau, "...Một số bài đã quá hạn 7 ngày được 1 tháng hơn nhưng vẫn chưa có bất cứ BQV/ĐPV nào kiểm định xóa bài hoặc gỡ biển clk...." - Nguyentrongphu nói. Alphama đã gợi mở cuộc BTN lần thứ 4, "Trongphu và Buiquangtu nên làm việc cẩn trọng hơn. Làm quản trị viên mệt nhất cái là "sai 1 ly là đi một dặm" và tích tụ lâu ngày, dồn lại đến lúc người khác muốn cứu cũng không thể cứu nổi. Cũng nên có tác phong điềm tĩnh, chậm rãi, không cần quá gấp gáp giải quyết công việc, nhưng cũng không quá chậm. Có thể tham khảo Wikipedia:Biểu quyết bất tín nhiệm bảo quản viên/Đề xuất hiệu lực và 1 kỳ cựu suýt chết."

Chỉ trích

Độc tài

Alphama từng bị nhiêu thành viên chỉ trích là độc tài. Như Mekotsu vào ngày 11 tháng 10 năm 2020.

Tiêu chuẩn kép

"Alphama tiêu chuẩn kép lắm, tôi còn lạ gì nữa" - Truy Mộng.

Trốn chạy và che dấu

Khi "nhiệt" cộng đồng gia tăng, Alphama wikibreak để trốn chạy; thảo luận thì che dấu.