Đại thành tựu

Đại thành tựu (zh. 大成就, sa. mahāsiddha), hoặc là Đại thành tựu giả, cũng dịch âm là Ma-ha-tất-đạt (zh. 摩訶悉達), là danh hiệu chỉ những vị tu khổ hạnh, đã đạt cốt tuỷ của giáo pháp Đát-đặc-la của Phật giáo (Vô thượng du-già) một cách siêu việt. Người ta nhắc đến nhiều nhất 84 vị Đại thành tựu của thế kỉ thứ 8 đến thế kỉ thứ 12 tại Ấn Độ, là những vị tu học khác hẳn truyền thống tu tập ở các Tinh xá (sa., pi. vihāra) của Đại thừa. Đó là những vị nam nữ, thuộc tầng lớp xã hội khác nhau, là những người đã để lại cho Phật giáo Bắc Ấn Độ và Tây Tạng một ảnh hưởng quyết định.

Thành tựu giả (sa. siddha) là các vị đã đạt thần thông, thần thông này được gọi là Thành tựu pháp (sa. siddhi, hoặc Tất-địa). Người xuất gia hay cư sĩ đều có thể đạt Tất-địa.

Trong thời Phật còn tại thế, người ta đã thừa nhận trong quá trình tu tập, hành giả có thể đạt thần thông nhất định, nhưng các thần thông đó đều vô ích, không đáng quan tâm. Chính Phật cũng không cho phép đệ tử mình thi triển thần thông, trừ khi cần phải thi triển vì mục đích giáo hoá. Thế nhưng, Mật tông, nhất là truyền thống Đát-đặc-la có khuynh hướng khuyến khích việc thi triển thần thông, xem nó như một trong những phương tiện thiện xảo để giáo hoá. Vì thế phần lớn các vị Thành tựu hay xiển dương thần thông như bay trên không, đi dưới nước, xuyên qua tường hay kéo dài thọ mệnh. Các vị đạt một ít thần thông nhất định được gọi là Thành tựu, các vị đạt được nhiều thần thông được gọi là Đại thành tựu. Người ta kể ra khoảng 34 thần thông khác nhau. Các vị đạt Tất-địa không nhất thiết là đã đạt giải thoát. Theo sách vở truyền lại thì ít có vị nào được ghi là "nhập Niết-bàn". Phần lớn được gọi là "đi vào cõi của Không hành nữ", được hiểu là nơi không còn tái sinh, tiếp tục tu học để giải thoát hoàn toàn.

Truyện về 84 vị Đại thành tựu do Vô Uý Thí Cát Tường (sa. abhayadatta śrī), một cao tăng Ấn Độ ghi lại trong thế kỉ 11,12 trong một tập dưới tựa Tiểu sử của 84 Đại thành tựu giả (sa. caturraśīti-siddha-pravṛtti, bản dịch của Keith Dowman và H.-W. Schumann). Truyền thống Tây Tạng cũng có những tập nói về chư vị nhưng có khác đôi chút. Trong quyển sách này, sự tích các vị là dựa vào tập của Vô Uý Thí Cát Tường. Đa số 84 vị này đều sống trong khoảng từ thế kỉ thứ 8 đến 12 và truyền thừa cho nhau. Các vị thường có rất nhiều tên khác nhau, phần lớn dựa vào tính chất đắc đạo hay nghề nghiệp các vị đó. Các câu chuyện truyền lại với những thần thông khác nhau có thể được thêm bớt, nhưng người ta cho rằng tất cả các vị đó đều là những nhân vật lịch sử, đã sống thật trên trái đất này.

Ngày nay người ta còn tìm thấy tiểu sử của 84 vị Đại thành tựu trong kinh sách Tây Tạng như Chatraba (sa. catrapa), người hành khất; Kantalipa (sa. kantalipa), thợ may và Kumbaripa (sa. kumbharipa), thợ gốm. Người ta cũng phải kể các vị như nhà vua Indrabhuti (sa. indrabhūti) và người em gái Lakshminkara (sa. lakṣmīṅkarā) cũng như Luận sư Shantipa (sa. śāntipa). Đời sống các vị đó khác nhau rất nhiều nhưng tất cả đều có chung một điều là các vị đều phải trải qua một cơn khủng hoảng trong đời, gặp một lời khai thị của một vị Đạo sư và biến khủng hoảng đó thành đạo giải thoát. Các vị thường có thái độ khó hiểu và ưa dùng nghịch lí để diễn tả cái không thể lĩnh hội được của sự thật vô thượng. Trong tiểu sử của vị Đại thành tựu Tantepa (sa. tantepa), người ta thấy sự hoà nhập giữa một cuộc đời tối tăm nhất và sự giác ngộ cao cả. Ông là người đánh bạc, phá tan gia sản và chỉ nhờ câu khai thị—thế giới thật ra cũng trống rỗng như túi tiền của mình—ông đạt giác ngộ và trực chứng Niết-bàn.

Các bài kệ ca tụng Chân như, trong đây được tạm dịch là Chứng đạo ca (sa. dohā, phiên âm Hán-Việt là Đạo-bả, 道把) của các vị Đại thành tựu thường rất thi vị và kích thích sức tưởng tượng. Tại Tây Tạng, truyền thống ca hát đó được Mật-lặc Nhật-ba và Drugpa Kunleg tiếp nối. Bài ca sau đây của người thợ rèn Saraha, một trong những vị Đại thành tựu danh tiếng nhất, để lại ấn tượng khó quên: "Ai thấu hiểu rằng, đầu đuôi chẳng có tâm thức nào cả, người đó đã thực hiện tâm Phật ba đời."

Danh Sách Các Đại Thành Tựu Giả

Stt	Tên	Danh Hiệu	Địa Phương	Thượng Sư	Pháp Môn hành trì	thời gian tu tập	Ghi Chú
1	Sharaha	Đại Bà La Môn	Roli miền Đông Ấn Độ	Được một nhà sư mật truyền tâm pháp
2	Nagajuna - Long Thọ	Nhà Hiền triết , luyện kim	Kanchi		chân Ngôn Tara , ngũ minh môn		thời trẻ là người gàn dở , hay cưỡng đoạt tài sản của người khác
3	Vyalipa	Nhà luyện kim		Long Thọ			vốn là 1 bà la môn giàu có nuôi ước mơ trường sinh bất tử
4	Samudra	Thợ Mò ngọc trai		Đại sư Acintapa		3 năm
5	Lkashimikara	Công chúa giả điên	Shabhala				em gái vua Indrabhuti
6	Mekhala và Kanakhala	2 chị em nâng thủ cấp	Devikota	Đại Sư Krsnacarya	Kim Cương Tâm Pháp	12 năm
7	Kumbharipa	Người thợ gốm	Jomanasri	một nhà sư Du già		6 tháng
8	Capripa
9	Manibhadra	Bà nội chợ hạnh phúc	thị trấn Agaru	Đại sư Kukkuripa	định tâm vào một điểm duy nhất	12 năm
10	Udhilipa	Người bay		Đại sư Kanaripa	tụng chân ngôn Kim cương thánh nữ 10.000 lần tại 24 thánh địa
11	Celuka	Kẻ ăn không ngồi rồi lấy lại sức sống	Mangalapur	Yogi Maitripa	tantra Chakrasamvara	9 năm
12	Kilakipana	Người rộng mồm	Bhiralipa
13	Kantali	Người khâu vải vụn		Thánh nữ Dakini	Tứ vô lượng tâm : Từ Bi Hỷ Xả
14	Dhahuli	Người bện dây thừng	Dhokara	một Du già sư		12 năm
15	Medhini	Người nông dân	thành Hoa Thị			12 năm
16	Dhokaripa	Người mang bình	Thành Hoa Thị	du già sư		3 năm	vốn là người hành khất
17	Yogipa	Người Hành hương		Chân sư Savanpa	hành hương tới 24 thánh địa , vừa đi vừa tụng chân ngôn Kim Cương Tát Đỏa	12 năm	vốn là 1 người kém trí tuệ , sau khi đắc đạo thọ 500 năm
18	Ghandhapa	Người rung chuông	Sri	Kim cương thánh nữ	Chakrasamvara		vốn là tu sĩ đại học viện Nalanda
19	Pankaja	Bà la môn sinh từ hoa sen		Long Thọ
20	Dharmapa	Thư sinh chăm chỉ		1 du già sư
21	Kucipa	Người bướu cổ	Kahari	Long Thọ	Guhyasamaja
22	Dharmapa	Học giả uyên bác		Kim cương thánh nữ		6 năm
23	Rahula	Ông già lẩm cẩm	Kamarupa	1 du già sư	quán chữ Ah trên đỉnh đầu ...
24	Jalandhari	Người được chọn		Kim cương thánh nữ		7 năm
25	Tinkapa	Yogi màn đen		mẹ là 1 kim cương thánh nữ
26	Kukkuripa	Người quý chó
27	Tandhepa	Người đánh bạc				20 năm
28	Bhandhepa	Vị thần cầu pháp	Sravarti	Krsnacarya
29	Krsnacarya( Kanhapa )			Đại thành tựu giả Jalandhara	Bản tôn Hevajra		vốn là con trai một vị quan văn
30	Dombipa	Người cưỡi hổ	nước Ma Kiệt Đà	Đạo sư Virupa	du già mật pháp	12 năm	vua Ma Kiệt Đà
31	Kankana	Nhà Vua Tu sĩ	Visnunarga	một nhà sư du già	chú tâm vào mặt 1 viên ngọc	6 tháng
32	Dhobipa	Người thợ gặt	nước Pataliputra	một nhà sư du già		12 năm
33	Aryadeva ( thanh tịnh thánh nhân )	Đại sư độc nhãn		Long Thọ			ngài sinh ra từ 1 đóa sen
34	Santipa	Học giả	xứ Magadha			12 năm
35	Vinapa	Nhạc sĩ	xứ Gauda	Đạo sư Buddhapa	chú tâm vào tiếng đàn	9 năm	ngài là hoàng tử xứ Gauda
36	Khadgapa	Bậc thầy ăn trộm		Du già sư Carpati	21 ngài cầu nguyện trước pho tượng Quan Thế Âm , sau đó dùng gươm chém con rắn chui ra từ đó	21 ngày	ngài vốn là 1 tướng cướp
37	Camaripa	Thợ sửa giày	Visnunarga	Một nhà sư du già		12 năm
38	Tantipa	Người thợ dệt	Sendhonarga	Sư Jalandra		12 năm
39	Putalipa		Bangala	Một nhà sư du già	bản tôn Hevajra	12 năm
40	Dharikapa	Vua nô lệ		Đạo sư Luipa		12 năm
41	Courangipa	Người không chân tay		Đạo sư Yoga Acinta	Nội hỏa	12 năm	Ngài vốn là 1 hoàng tử
42	Goraksa	Người chăn bò		Đại sư Minapa
43	Nigunapa			Một vi Yogi
44	Kirava	Người chinh phục		Một nhà sư du già	Bồ tát giới , tứ vô lượng tâm , thiền định		Ngài vốn là một vị vua
45	Kapalapa	Người mang bình bát sọ	Xứ Rajapuri	Chân sư Krsnacarya	Bản Tôn Hevajra , quán tưởng bình bát và hư không là một	9 năm
46	Nagabhodhi	Nhà Luyện Kim
47	Sarvabhaksa	Kẻ háu ăn	Vương quốc Abhira	Đại sư Saraha
48	Sakara	Người sinh từ hoa sen	Vương quốc Kanci	Bồ tát Quan Thế Âm	Bản Tôn Hevajra	12 năm
49	UPahana	Thợ đóng giày		Một nhà sư Du Già		9 năm
50	Pacari	Người bán bánh	Thành Campa	Bồ tát Quan Thế Âm	Lục tự đại minh chân ngôn
51	Godhuri	Người bẫy chim	Xứ Disunagar	Một nhà sư du già	Quán tất cả âm thanh trong thế gian và tiếng chim hót giống nhau	9 năm	Ngài thọ 100 năm hóa độ trên 300 đệ tử
52	Jayananda	Điểu sư - người dạy chim	Xứ Belgan		Pháp " Bi điền " , gia trì chân ngôn vào thức ăn rồi tung lên không trung để cúng dường
53	Lucika	Người đào tẩu		Một vị tăng		12 năm
54	Kotali	Người bán rong		Chân sư Santipa		12 năm
55	Campaka	Ông vua thích hoa	Vương quốc Campa	Một nhà sư khất thực		12 năm	Ngài là 1 vị vua
56	Bhiksana	Hành giả hai răng	Vùng Pataliputra	Một vị Dakini		7 năm
57	Dhilipa	Người bán dầu	Satapuri	Đạo sư Bhahana		9 năm
58	Kampari ( 2 vợ chồng )	Người Thợ rèn		Một nhà sư Yoga	Thiền Nội Hỏa
59	Ananga	Đẹp trai ngu ngốc	Gahura	Một Yogi	Bản tôn Chakrasamvara	6 tháng	Sau cùng ngài đi vào cảnh giới các Dakas
60	Mekopa	Người có ánh mắt dữ tợn		Một nhà sư du già		6 tháng	Ngài làm nghề bán cơm
61	Santideva ( Tịch Thiên Tôn giả )	Thầy Tu lười biếng
62	Nalinapa	Người hái hoa sen	Saliputra	Một Yogi	Guhyasamaja	9 năm	Ngài thọ 400 năm , hóa độ 550 đệ tử , sau đó đi vào cõi Dakas
63	Mahipa	Người vĩ đại	Xứ Ma - Kiệt - Đà	Một Yogi
64	Thagana	Người nói dối		Một nhà sư		7 năm
65	Acinta	Ẩn sĩ		Đại sư Kampala			Ngài vốn là 1 tiều phu nghèo khó và luôn bị ám ảnh bởi sự giàu sang
66	Babhahi	Người lấy sữa từ nước	Thành Dhanjura	Một Yogi	Yoga Chuyển di thần thức , Thiền Đại Thủ ấn	12 năm	Sau khi chuyển xác phàm thành thân ánh sáng ngài đi vào cõi các Dakas
6	Luipa	Hoàng tử ăn cá Thối	Quốc đảo Tích Lan	Các Dakini , một kỹ nữ ( tiền kiếp là Dakini )	Tâm pháp Yogini , quán ruột các hôi thối như một loại tiên dược	12 năm
68	Catrapa	Người hành khất		Một nhà sư Thông thái		6 năm
69	Bhadrapa	Người độc nhất	Xứ Manidhara	Một nhà sư du già	Hàng ngày quyét dọn hố xí để hoán cải tâm kiêu ngạo	6 năm	Ngài vốn là 1 bà la môn giàu có và xa hoa
70	Naropa	Người bất khuất	Vùng Đông Ấn	Tilopa	Bản tôn Hevajra	6 tháng	Ngài mất 12 năm phụng sự thượng sư của mình mặc dù hàng ngày đi xin ăn để cúng thượng sư nhưng vẫn bị đánh chửi
71	Shalipa	Linh cẩu đại sư		Một nhà sư khất thực	Quán niệm tất cả âm thanh thế gian giống tiếng chó tru	9 năm
72	Minapa	Người bị cá nuốt	Vùng Belgan	Thần Siva		12 năm	Ngài là ngư dân bị cá lớn nuốt và thiền định 12 năm trong bụng cá , ngài thọ 500 năm
73	Kankali	Người góa vợ	Ma Kiệt Đà	Một du già sư	quán hình ảnh vợ mình như 1 thánh nữ	6 năm
74	Tilopa	Người Từ bỏ	Visnunagar				Ngài vốn là quốc sư nhưng từ bỏ để thành một vị ẩn tu
75	Khandipa	Người mặc áo vá	Vùng Gandhapur	Một nhà sư du già	Bản Tôn Yamantaka	12 năm
76	Ajokipa	Người không cố gắng		Một yogi	Bản tôn Hevajra	9 năm	Sau cùng ngài chuyển xác phàm thành thân ánh sáng và đi vào cõi các Dakas
77	Virupa	Đạo sư của các Thiên Nữ	Xứ Triputa , vương quốc Belgan	Kim cương nữ bồ tát	Kim cương chân ngôn	24 năm	Ngài thọ 700 tuổi
78	Kalapa	Người kỳ bí		Một du già sư	Bản tôn Chakrasamvara		Do đời trước tu phép nhẫn nhục nên ngài cực kỳ tuấn tú , sau cùng ngài đi vào cõi các Dakas
79	Lilapa	Nhà vua ấn sĩ	Vùng Tây Ấn	Một đạo sĩ	Bản tôn Hevajra
80	Kokalipa	Người Bị phân tâm bởi tiếng chim cu	Vua xứ Campara	Một Nhà Sư	Bản tôn Chakrasamvara Quám tiếng chim , cũng như mọi âm thanh khác đều như thần chú của Bản Tôn	6 tháng	Đi vào cõi các Dakas bằng thân ánh sáng
81	Shawaripa	Người Thợ Săn		Bồ Tát Quan Thế Âm		12 năm
80

Tham khảo

• Fo Guang Ta-tz'u-tien 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz'u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-Guang ch'u-pan-she, 1988. (Phật Quang Đại Từ Điển. Phật Quang Đại Từ Điển biên tu uỷ viên hội. Đài Bắc: Phật Quang xuất bản xã, 1988.)
• Das Lexikon der Östlichen Weisheitslehren, Bern 1986.