Cấp bậc quân sự Liên bang Xô viết (1918–1935)

Hệ thống cấp bậc quân sự Hồng quân và Hải quân Xô viết 1918-1935 đề cập đến tương quan giữa các hệ thống cấp bậc quân sự trong lực lượng vũ trang và bán vũ trang của Liên Xô, bao gồm cả Hồng Quân, Hải quân, lực lượng An ninh, Cảnh sát, và các ngành kỹ thuật quân sự, tư pháp quân sự... từ giai đoạn từ sau Cách mạng Tháng Mười đến khi thành lập hệ thống quân hàm chính thức vào năm 1935.

Lịch sử hình thành[sửa | sửa mã nguồn]

Trước 1924[sửa | sửa mã nguồn]

Sau Cách mạng Tháng Mười, quân đội của Đế quốc Nga cũ bị giải thể. Lực lượng vũ trang duy nhất của nước Nga Xô viết là lực lượng Cận vệ Đỏ (Красная гвардия), bao gồm những người tình nguyện mà thành phần chủ chốt là các đơn vị công nhân vũ trang dưới sự lãnh đạo của những người Bolshevik. Những người này cho rằng, dưới chế độ của họ, quân đội được hình thành bởi những người tình nguyện, bình đẳng. Các chỉ huy được bầu lên bởi các binh sĩ, là đồng chí chỉ huy (товарищ Командир), thay cho danh xưng ngài sĩ quan (офицер) của chế độ cũ đầy bất công. Họ cũng cho rằng, hệ thống quân hàm là một di sản của sự phân cấp bất bình đẳng, vì vậy, mọi binh sĩ đều là những Hồng binh (Красноармеец) bình đẳng mọi mặt.

Tuy nhiên, khi nguy cơ của cuộc Nội chiến Nga đã dần trở thành hiện thực, những người lãnh đạo Bolshevik đã nhìn thấy sự cần thiết phải thay thế lực lượng Cận vệ Đỏ tạm thời bằng một quân đội chuyên nghiệp lâu dài. Ngày 28 tháng 1 (tức ngày 15 tháng 1 theo lịch Julius) năm 1918, Hội đồng Dân ủy đã ra sắc lệnh thành lập lực lượng vũ trang chính quy của nhà nước với tên gọi Hồng quân Công Nông (Рабоче-крестьянская Красная армия) với nòng cốt là lực lượng Cận vệ Đỏ.^[1] Hai tuần sau đó, Hồng hạm đội Công Nông (Рабоче-Крестьянский Красный Флот), lực lượng hải quân Xô viết cũng được thành lập vào ngày 29 tháng 1 năm 1918. Nhiều sĩ quan và hạ sĩ quan của chế độ cũ được kêu gọi hợp tác với đội quân hãy còn non nớt của chính quyền Xô viết.^[2]

Tập tin:Красноармеец .jpg

Một sĩ quan Hồng quân trong bộ quân phục mùa hè. Lưu ý cấp hiệu cổ tay cho thấy người này là chỉ huy cấp đại đội.^[3] Phù hiệu binh chủng được thêu trên tiết cổ áo.^[4]^[5]

Những người Bolshevik cũng đã cho thành lập lại một hệ thống cấp bậc bán chính thức, được sử dụng trong Hồng quân để tạm thay thế cho hệ thống quân hàm, bằng cách gọi tắt chức vụ mà quân nhân đó nắm giữ. Chẳng hạn, комкор được gọi tắt từ Командир корпуса dùng để chỉ quân nhân giữ chức vụ Quân đoàn trưởng hoặc tương đương. Trong Hải quân, vẫn tạm thời sử dụng hệ thống quân hàm cũ, nhưng có thêm tiền tố "b." (có nghĩa là "cựu"). Ngày 16 tháng 1 năm 1919, một thống cấp hiệu đi kèm cấp bậc trong Hồng quân đã được ban hành, cùng với các quy định chi tiết về trang phục thống nhất. Ngoài ra, một cấp hiệu đặc biệt cho chức vụ Tổng tư lệnh (ГладКом) đối với một số chỉ huy cao cấp cũng được quy định, có dạng một ngôi sao lớn viền vàng trên một chevron lớn. Các cấp hiệu này được quy định được thêu trên cổ tay áo quân phục. Tuy nhiên, cách sử dụng lại chưa được thống nhất, chủ yếu tồn tại 2 cách sử dụng là thêu trơn ngang trên cổ tay áo hoặc thêu dọc trong một dải trên cổ tay áo.

Các lực lượng trị an (gồm an ninh, cảnh sát) thuộc Dân ủy Nội vụ cũng hình thành một hệ thống cấp bậc riêng tương tự hệ thống cấp cập của quân đội. Trên thực tế, nó chỉ là một biện pháp tạm thời để so sánh tương đương các chức vụ. Tuy nhiên, hệ thống này không thống nhất và có nhiều khác biệt giữa các ngành chuyên môn, thường xuyên dễ nhầm lẫn.

Bảng so sánh tương đối hệ thống cấp bậc quân sự

Hồng quân		Hải quân		An ninh		Cảnh sát
Cấp bậc	Cấp hiệu	Cấp bậc	Cấp hiệu	Cấp bậc	Cấp hiệu	Cấp bậc	Cấp hiệu
Komfronta Комфронта				Nachalnik otdela Hачальник отдела		Nachalnik militsii Hачальник милиции
Komandarm Командарм		Nachmorsi Начморси		Zamestitel nachalnika otdela Заместитель начальника отдела		Pomoshchnik nachalnik militsii Помощник начальник милиции
Komkor Комкор		Nachdivkor Начдивкор				Nachalnik militsii gubernii / oblasti Начальник милиции губернии / области
Komdiv Комдив		Kombrikor Комбрикор		Nachalnik otdelenia Начальник отделения		Nachalnik militsii uyezda Начальник милиции уезда
Kombrig Комбриг		Komdivzkor Комдивкор		Voyenruk inspektsy Военрук инспекции		Pomoshchnik nachalnik militsii v gubernskom goroder / uyezdno-gorodskoy / gubernsko-gorodskoy) Помощник начальник милиции в губернском городер / уездно-городской / губернско-городской
Kompolka Комполка		Komkor Комкор		Pomoshchnik nachalnika otdelenia Помощник начальника отделения		Nachalnik otdeleniya militsii gubenskogo goroda Начальник отделения милиции губенского города
Kombat Комбат		Stapomkomkor Стапомкомкор		Nachalnik otdela inspektsii Начальник отдела инспекции		Nachalnik otdelenya militsii v gubenskogo goroda Помощник начальник отдела милиции в губернском городе
Pomkombat Помкомбат		Pomkomkor Помкомкор
Komroty / Komesk Комроты / Комэск		Kombocha Комбоча		Nachalnik operativnogo punkta Начальник оперативного пункта		Nadziratel v otdelenii militsii gubernii Надзиратель в отделении милиции губернии
Pomkomroty / Pomkomesk Помкомроты / Помкомэск		Komgrup Комгруп
Komvzvoda Комвзвода		Komot Комот		Sotrudnik osobykh porucheny Сотрудник особых поручений		Starshy militsioner 1 razryada Старший милиционер 1 разряда
Starshina Старшина				Agent 1-go razrada Агент 1-го разрада		Starshy militsioner 2 razryada Старший милиционер 2 разряда
Pomkomvzvoda Помкомвзвода		Starshina / Botsman Старшина / Боцман		Agent 2-go razrada Агент 2-го разрада
Komot Комот				Agent 3-go razrada Агент 3-го разрада		Militsioner 1 razryada Милиционер 1 разряда
Krasnoarmeyets Красноармеец		Krasnoflotets Краснофлотец		Sotrudnik Сотрудник		Militsioner 2 razryada Милиционер 2 разряда

1924-1935[sửa | sửa mã nguồn]

Pavel Pavlovich Lebedev, Tổng tham mưu trưởng đầu tiên của Hồng quân trong quân phục với cấp hiệu K-14.

Ngày 20 tháng 6 năm 1924, Hội đồng Quân sự Cách mạng Liên Xô ra sắc lệnh số 807, quy định hệ thống cấp bậc quân sự áp dụng trong Hồng quân, phân thành 14 bậc từ K-1 (thấp nhất) cho đến K-14 (cao nhất). Hệ thống cấp bậc này áp dụng cho cả các cán bộ công tác trong quân đội tương đương ngạch sĩ quan, bao gồm Cán bộ Chính trị, Kỹ thuật, Hậu cần, Quân y, Tư pháp và các lực lượng vũ trang khác. Hệ thống này đã bãi bỏ một phần quan điểm "bình đẳng" trong quân đội trước đây, theo đó đã bắt đầu phân chia thành các nhóm cán bộ chỉ huy trung cấp, cao cấp, và tối cao. Bên cạnh đó, hệ thống này cũng bắt đầu sử dụng các màu nền và màu viền trên cấp hiệu để phân biệt các nhánh binh chủng khác nhau.^[6]

Bộ binh - hồng tím viền đen;
Kỵ binh - màu xanh viền đen;
Pháo binh và thiết giáp - màu đen viền đỏ;
Kỹ thuật - màu đen viền xanh;
Không quân - màu xanh viền đỏ;
Các bộ phận khác - màu xanh đậm viền đỏ.

Trong Hải quân, hệ thống danh xưng cấp bậc cũng được ban hành, cũng áp dụng cách gọi tắt chức vụ mà quân nhân đó nắm giữ. Cấp hiệu tay áo kiểu vòng bít tiếp tục được sử dụng, tùy thuộc vào loại quân phục cụ thể.^[7]

Cấp bậc và cấp hiệu của Lục quân, Không quân và Hải quân Liên Xô (1924-1935)^[7]^[8]^[9]^[10]

	Phân hạng	Danh xưng cấp bậc			Cấp hiệu cổ áo Hồng quân^[11] (bộ binh)	Cấp hiệu tay áo Hải quân
	Phân hạng	Lục quân	Không quân	Hải quân	Cấp hiệu cổ áo Hồng quân^[11] (bộ binh)	Cấp hiệu tay áo Hải quân
Binh sĩ	(0)	Binh sĩ (красноармеец, krasnoarmeyets)	Binh sĩ (красновоздухоплаватель, krasnoboedukhoplavately)	Thủy binh (краснофлотец, krasnoflotetz)		Không cấp hiệu

Chỉ huy sơ cấp	K-1	Tổ trưởng hỏa lực (Kom Zvena) (командир звена, komandir zvena)	Junior Engine Minder (младший моторист, mladshy motorist)	Group Leader (командир группы, komandir gruppy)
			Junior Engine Minder (младший моторист, mladshy motorist)	Assistant of Squad Leader (помощник командира отделения, pomoshnik komandira otdeleniya)
		Squad Leader (KomOt) (командир отделения, komandir tdeleniya)		Squad Leader (командир отделения, komandir tdeleniya) Boatman (боцман, botzman)
	K-2	Assistant of Platoon Commander (PomKom Vzvoda) (помощник командира взвода, pomoshchik komandira vzvoda)	Engine Minder (моторист, motorist)	Deputy Commander of the Battle Station (заместитель командира боевой части, zamestitel' komandira boevoy chasti) Senior Boatman (старший боцман, starshiy botzman)
	K-2	Company Quartermaster (Rotny) (cтаршина роты, starhina roty)	Senior Engine Minder (старший моторист, starshiy motorist)	Chief of the Battle Station (cтаршина боевой части, starhina boevoy chasti) Chief Boatman (главный боцман, glavny botzman)

Chỉ huy trung cấp	K-3	Platoon Commander (командир взвода, komandir vzvoda)		Battle Station Commander (командир боевой части, komandir boevoy chasti) Assistant of Ship Commander 4th rank (Помощник командира корабля 4-го ранга, pomosh'nik komandira korablya 4-go ranga)
	K-4	assistant company leader, – battery, – squadron independent platoon leader	junior pilot	assistant watch officer
	K-5	chef or commissar – company, – battery, – squadron	air detail commander	ship commander class 4 senior assistant ship commander class 3 and equivalents
	K-6	assistant commander/ commissar battalion, abteilung or squadron commander independent company	air flight commander	ship commander class 3 snior assistant ship commander class 2 and equivalents

Chỉ huy cao cấp	K-7	battalion commander battalion-war-commissar	air squadron commander	ship commander 2nd rank
	K-8	assistant regimental commander commander independent battalion	commander independent flying (battalion sized) unit	senior assistant ship commander 1st rank and equivalents
	K-9	regimental commander	air park commander	ship commander 1st rank and equivalents

Chỉ huy tối cao	K-10	brigade commander assistant division commander	air regiment commander	naval/ship brigade commander
	K-11	divisional commander	air brigade commander	squadron commander
	K-12	army corps commander assistant army commander and equivalents	No equivalent	flotilla commander
	K-13	assistant commander in chief of the military district	assistant commander in chief of the air force of the Red Army	commander of the navy
	K-14	commander-in-chief military district, – army or – front member Revolutionary Military Council district	commander in chief of the air forces of the Red Army	commander in chief of the USSR naval forces

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

^ Nghị định số 1422 của Hội đồng Dân ủy Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga ngày 15 tháng 1 năm 1918 "Về Hồng quân Công Nông".
^ John Erickson, The Soviet High Command - A Military-Political History 1918–41, MacMillan, Luân Đôn, 1962, p.31–34
^ Харитонов, 1960, Прил. № 10. Таблицы с рисунками предметов обмундирования. 1918—1958 гг., с. 151 (табл. 13).
^ Харитонов, 1960, Прил. № 2. Эмблемы и шифровки войсковых частей, соединений, учреждений и военно-учебных заведений, с. 113—124.
^ Харитонов, 1960, Прил. № 10. Таблицы с рисунками предметов обмундирования. 1918—1958 гг., с. 151 (табл. 17).
^ Харитонов, 1960, II. Обмундирование и знаки различия. Май 1924 г. — декабрь 1935 г., с. 23.
^ ^a ^b Форма одежды ВМС РККА, 1934, Гл. 6. Правила ношения нарукавных знаков различия (должностных и по специальностям), с. 22—25.
^ Харитонов, 1960, Прил. № 10. Таблицы с рисунками предметов обмундирования. 1918—1958 гг., с. 151 (табл. 25—27).
^ Харитонов, 1960, Прил. № 3. Основные типовые командно-строевые должности и их знаки различия, с. 125—126.
^ Форма одежды ВМС РККА, 1934, Прил. № 4. Рисунки должностных знаков различия для младшего и выше командного и командно-политического состава ВМС РККА, с. 57—60.
^ Union of Soviet Socialist Republics (USSR); Workers' and Peasants' Red Army (WPRA); rank insignia 1924–1935 as to the order of the Revolutionary Military Soviet of the USSR Nr. 1244 from October, 1924; here small collar patch (raspberry-coloured with black piping) to tunic (infantry and generally other army units and facilities).

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

Иллюстрированное описание обмундирования и знаков различия Советской Армии (1918—1958 гг.) / сост. О. В. Харитонов; под общ. ред. полк. И. П. Ермошина. — АИМ ГАУ МО СССР. — Л., 1960. — 150 с., 179 с. ил. — (За нашу Советскую Родину!).
Форма одежды личного состава Военно-морских сил РККА / УВМС РККА. — Л.: Отдел Издательства НКО СССР; М., 1934. — 70 с.: ил. — 5000 экз.
Знаки различия // Большая советская энциклопедия / под ред. О. Ю. Шмидта. — 1-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1933. — Т. 27. — С. 79—82.
“О знаках различия в РККА (1918—1943)”. РККА. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 3 năm 2012. Truy cập ngày 3 tháng 1 năm 2011.

[1] Nghị định số 1422 của Hội đồng Dân ủy Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga ngày 15 tháng 1 năm 1918 "Về Hồng quân Công Nông".

[2] John Erickson, The Soviet High Command - A Military-Political History 1918–41, MacMillan, Luân Đôn, 1962, p.31–34

[3] Харитонов, 1960, Прил. № 10. Таблицы с рисунками предметов обмундирования. 1918—1958 гг., с. 151 (табл. 13).

[4] Харитонов, 1960, Прил. № 2. Эмблемы и шифровки войсковых частей, соединений, учреждений и военно-учебных заведений, с. 113—124.

[5] Харитонов, 1960, Прил. № 10. Таблицы с рисунками предметов обмундирования. 1918—1958 гг., с. 151 (табл. 17).

[6] Харитонов, 1960, II. Обмундирование и знаки различия. Май 1924 г. — декабрь 1935 г., с. 23.

[ReferenceA-7] Форма одежды ВМС РККА, 1934, Гл. 6. Правила ношения нарукавных знаков различия (должностных и по специальностям), с. 22—25.

[8] Харитонов, 1960, Прил. № 10. Таблицы с рисунками предметов обмундирования. 1918—1958 гг., с. 151 (табл. 25—27).

[9] Харитонов, 1960, Прил. № 3. Основные типовые командно-строевые должности и их знаки различия, с. 125—126.

[10] Форма одежды ВМС РККА, 1934, Прил. № 4. Рисунки должностных знаков различия для младшего и выше командного и командно-политического состава ВМС РККА, с. 57—60.

[11] Union of Soviet Socialist Republics (USSR); Workers' and Peasants' Red Army (WPRA); rank insignia 1924–1935 as to the order of the Revolutionary Military Soviet of the USSR Nr. 1244 from October, 1924; here small collar patch (raspberry-coloured with black piping) to tunic (infantry and generally other army units and facilities).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]