Bóng bida

Bóng bida là một loại bóng nhỏ, cứng, được dùng trong các môn thể thao dùng gậy, như carom billiards, pool và snooker. Kiểu dáng, kích thước, màu sắc, số và hoa văn của bóng khác biệt tùy thuộc vào từng môn. Các đặc tính cụ thể khác của bóng như độ cứng, hệ số ma sát và độ đàn hồi rất quan trọng đối với sự chính xác trong môn thể thao.

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Những quả bóng thuở sơ khai được làm bằng nhiều chất liệu khác nhau, bao gồm cả gỗ và đất sét (đất sét còn được sử dụng cho đến thế kỷ 20). Mặc dù những quả bóng xương bò với giá cả phải chăng được sử dụng phổ biến ở châu Âu^[1], ngà voi là chất liệu được ưa chuộng muộn nhất từ năm 1627 cho đến đầu thế kỷ 20^[2]^:17; tài liệu sớm nhất nhắc đến bóng bi da bằng ngà voi từ năm 1588 trong kho của Công tước xứ Norfolk^[3]. Những quả bóng được tô màu và đánh số xuất hiện vào khoảng đầu thập niên 1770^[2]^:17. Vào giữa thế kỷ 19, những con voi bị giết thịt để lấy ngà với tốc độ đáng báo động, chỉ để đáp ứng nhu cầu về bóng bi da cao cấp. Một cái ngà voi chỉ có thể làm ra không quá tám quả bóng^{[cần dẫn nguồn]}. Ngành công nghiệp sản xuất bóng bi da nhận ra rằng nguồn voi (nguồn chính để có ngà) đang bị đe dọa đến tuyệt chủng và để có được ngà cũng nguy hiểm^[2]^:17. Các nhà phát minh đứng trước thử thách tìm ra được vật liệu thay thế có thể sản xuất được, với phần thưởng do một nhà cung cấp ở New York là Phelan và Collender đặt ra là 10 000 đô la Mỹ^[2]^:17^{[cần dẫn nguồn]}. (Tương đương $219.850 năm 2024^[4].)

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ Note: Antique ox-bone balls remain a very common item on eBay.
^ ^a ^b ^c ^d Bản mẫu:Shamos 1999
^ Everton, Clive (1986). The History of Snooker and Billiards . Haywards Heath, UK: Partridge Pr. tr. 8. ISBN 1-85225-013-5. 11 balls of yvery
^
Cụm nguồn chỉ số giá cả lạm phát tại Hoa Kỳ:
- Giai đoạn 1634–1699: McCusker, J. J. (1997). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States: Addenda et Corrigenda [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ: Addenda et Corrigenda] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.
- Giai đoạn 1700–1799: McCusker, J. J. (1992). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.
- Giai đoạn 1800–nay: Cục Dự trữ Liên bang Ngân hàng Minneapolis. “Consumer Price Index (estimate) 1800–” [Chỉ số giá tiêu dùng (ước tính) 1800–] (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 29 tháng 2 năm 2024.

Bài viết này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

[ebay-1] Note: Antique ox-bone balls remain a very common item on eBay.

[Shamos_1999-2] Bản mẫu:Shamos 1999

[Everton_1986-3] Everton, Clive (1986). The History of Snooker and Billiards . Haywards Heath, UK: Partridge Pr. tr. 8. ISBN 1-85225-013-5. 11 balls of yvery

[inflation-US-4] Cụm nguồn chỉ số giá cả lạm phát tại Hoa Kỳ:
Giai đoạn 1634–1699: McCusker, J. J. (1997). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States: Addenda et Corrigenda [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ: Addenda et Corrigenda] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.

Giai đoạn 1700–1799: McCusker, J. J. (1992). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.

Giai đoạn 1800–nay: Cục Dự trữ Liên bang Ngân hàng Minneapolis. “Consumer Price Index (estimate) 1800–” [Chỉ số giá tiêu dùng (ước tính) 1800–] (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 29 tháng 2 năm 2024.

[5] Giai đoạn 1634–1699: McCusker, J. J. (1997). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States: Addenda et Corrigenda [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ: Addenda et Corrigenda] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.

[6] Giai đoạn 1700–1799: McCusker, J. J. (1992). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States [Giá đó đổi sang tiền thật bằng bao nhiêu? Chỉ số giá cả theo lịch sử lưu lại được sử dụng làm công cụ giảm phát giá trị tiền tệ trong nền kinh tế Hoa Kỳ] (PDF) (bằng tiếng Anh). American Antiquarian Society.

[7] Giai đoạn 1800–nay: Cục Dự trữ Liên bang Ngân hàng Minneapolis. “Consumer Price Index (estimate) 1800–” [Chỉ số giá tiêu dùng (ước tính) 1800–] (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 29 tháng 2 năm 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]