Wikipedia:Đề nghị cho ý kiến/Ranh giới giữa Chất lượng kém và Rất sơ khai

Ranh giới giữa Chất lượng kém và Rất sơ khai

Hôm nay, em xin phép cộng đồng mở một cuộc thăm dò ý kiến. Dạo gần đây Wikipedia tiếng Việt đã bước qua giai đoạn mới, các thành viên đang tích cực sửa đổi Wikipedia theo chiều hướng chú trọng chất lượng, vì vậy dạo gần đây tiêu bản {{chất lượng kém}} được sử dụng rất nhiều. Nay em xin phép được hỏi ý kiến cộng đồng về thế nào là chất lượng kém, thế nào là rất sơ khai và sơ khai, ranh giới của nó nằm ở đâu. Sẽ có một cuộc biểu quyết về vấn đề này được mở dựa trên các ý kiến ở đây. Magnifier (♋•♍) 06:23, ngày 5 tháng 3 năm 2008 (UTC)

Ý kiến của Casablanca1911

Bảng "chất lượng kém" được sử dụng nhiều lần rồi mà hiện nay ở Wiki vẫn chưa đưa ra được định nghĩa như thế nào là chất lượng kém và cần xóa bỏ. Người này đặt bảng vào, rồi người khác lại bỏ bảng này đi rồi bảo rằng không kém, viết được như vậy là rất tốt. Nội dung tiêu bản chất lượng kém này vừa dài dòng, vừa không nói được lý do bài bị mang tiếng là "chất lượng kém". Có đến một nửa nội dung trong bảng là hướng dẫn cho người biểu quyết xóa bài và người đặt tiêu bản xóa bài. Tôi đề nghị cải tiến lại nội dung bảng cho phù hợp hơn và cần thiết có một định nghĩa cho bài chất lượng kém để tránh những tranh luận dài dòng về chất lượng bài khi định nghĩa về từ này còn trong mơ hồ. Casablanca1911 05:56, 24 tháng 8 2006 (UTC) (di chuyển từ [1])

• Xem thêm Thảo luận Wikipedia:Bài rất sơ khai.

Ý kiến của Trần Vĩnh Tân

Theo nguyên tắc của tôi, tôi nêu ra cách làm của mình khi nào thì chất lượng kém, khi nào thì rất sơ khai. Những thành viên khác nếu cũng có ý kiến giống tôi thì ủng hộ, còn khác thì có thể nêu ý kiến khác của mình, rồi chúng ta sẽ thống nhất quan điểm phổ biến nhất. Vì chắc chắn về vấn đề này sẽ 9 người 10 ý mà thôi. Theo tôi:

• Chất lượng kém: Đọc bài viết không có thông tin nào hoặc quá ít thông tin (một thông tin duy nhất), gồm toàn thông tin thuộc dạng ai cũng biết rồi, mang tính định nghĩa, quá nhiều thông tin sai lệch.

Trần Vĩnh Tân _/^trả lời\_ 10:33, ngày 5 tháng 3 năm 2008 (UTC)

Ý kiến của FOM

Nhiều định nghĩa, tiêu chuẩn...rất mơ hồ ở Wiki, đành mỗi người nghĩ một kiểu và làm theo kiểu đó, rồi có mâu thuẫn với nhau thì thảo luận. Để đặt tiêu bản này thì không chỉ là một định nghĩa, FOM thường kết hợp nhiều yếu tố, và có phân tích sơ bộ như sau (nhìn dài thế nhưng mà rất nhanh thôi)

Khi nhìn một bài, FOM bắt đầu nghĩ/phán đoán theo các trình tự như sau:

1. Xem là thành viên nào viết bài: cũ/mới/IP(cũ/mới).
2. Xem là bài thuộc dạng bắt đầu viết mới hay là có ý định viết mới khi thấy một liên kết đo đỏ.
3. Đoán ý đồ của người viết (nếu có).

Hai điều trên giúp biết là người cũ hay người mới viết, người cũ thì có lịch sử về thể loại bài viết đó chưa, người mới thì xem các đóng góp như thế nào, những sửa đổi đầu tiên ra sao. IP thì xem có quen thuộc hay không, xuất phát từ quốc gia nào trên thế giới...Tóm lại là sơ bộ nhận xét về người viết. Tiếp đó mới đến chủ đề.

Đọc bài viết kỹ hơn:

1. Độ dài đoạn thêm vào hoặc khởi tạo bài viết mới: Độ dài + ai viết để nghi ngờ xem có phải copy ở bên ngoài vào không. Một người mới/IP viết một đoạn dài đến >2000 byte với cách hành văn chuyên nghiệp rất dễ là copy. Các trình bày bài có dạng mã (một dấu cách trước đoạn viết) cũng rất có thể là copy. Khi đoán là copy thì dùng máy tìm kiếm để phát hiện copy ở đâu. Bài ở đó vào thời điểm nào (trước hay sau khi wiki xuất hiện - chủ yếu với bài cũ) để loại bỏ sự xét nhầm khi nguồn bên ngoài copy của wiki để đưa lên (kết hợp lịch sử sửa đổi bài viết có nhiều thay đổi ở một đoạn rồi mới giống hệt bên ngoài). Nếu là đoạn thêm vào thì lùi lại để tránh bài có một đoạn thông báo vi phạm. Nếu bài mới thì xoá và đặt biển vi phạm. Rồi thông báo với người viết.
2. Nội dung bài viết có thuộc dạng quảng cáo, nêu cảm nghĩ, đặt câu hỏi (giống cách làm ở diễn đàn)...hoặc thuộc dạng xoá nhanh hay không.
3. Xem bài có trùng với các bài khác đã tồn tại hay không (cũng có khi đã kết quả khi tìm kiếm ở phần trên) - hơi khó thực hiện hoàn hảo vì nhiều tên, nhiều nghĩa.

Các nội dung trên giúp xử lý luôn vi phạm (nếu có). Đoạn sau này mới là chủ đề chính của thảo luận.

• Nếu bài quá ngắn
  • Nội dung bài tầm thường, mức độ một người bình thường cũng hiểu được mà không cần phải đọc bài đó. Để phân biệt cần chú ý đến các kiến thức phổ thông đã được người đọc đào tạo. Tuy nhiên cần chú ý đến khả năng tiếp thu của người đọc - bởi tất cả mọi người học hết lớp 12 một cách tốt nhất có thể đủ hiểu rất nhiều chuyên môn (toán/văn/sử/địa..mà thực tế thì hiếm người đạt được như vậy), ở đây chỉ coi kiến thức phổ thông ở mức đạt trung bình 5,0 cho mỗi môn học trong suốt 12 năm học ở Việt Nam.
  • Nếu bài không thuộc dạng xoá nhanh thì xem có hơi hướng nào phát triển được bài hay không ? Nếu không -> Clk.
  • Nếu bài có hơi hướng phát triển được, nhưng nội dung thì nghèo nàn, viết mang tính khơi mào (cho có bài khởi tạo/cho đạt số lần sửa đổi/...) -->Clk
  • Nếu bài đơn thuần là việc chép từ một bài khác trong cùng wiki, không có dẫn chứng và khó có thể phát triển thành bài riêng. --> Clk. (Tiêu chuẩn này phụ thuộc vào tầm nhìn/khả năng mỗi người).
• Nếu bài dài:
  • Nội dung lan man, dựa trên các suy nghĩ mơ hồ, dẫn chứng mơ hồ (không uy tín, từ forum, blog), trích dẫn những người khác không nổi tiếng hoặc ít được thừa nhận, rõ ràng mang tính mâu thuẫn, trong bài mâu thuẫn với nhau. -->Clk. (Tuy nhiên rất khó khăn bởi tri thức của FOM giới hạn).
  • Nội dung tựa như bài văn/bài luận/công trình nghiên cứu của cá nhân nhưng phi lý - khó chấp nhận được --> Clk.
  • Nôi dung toàn tiếng nước ngoài (chữ latin) nhưng có một vài câu được dịch - không rõ copy từ đâu (tìm kiếm bằng 3 máy tìm nhưng không thấy) -->Chất lượng dịch hoặc Clk. Nếu do đánh máy vào thì rất vô lý (đánh đoạn dịch thì nhanh hơn đánh tiếng nước ngoài rồi mới dịch).

Quyết định treo

Kể cả treo biển chất lượng kém thì bài vẫn còn thiếu yếu tố nào cũng phải đưa vào tiếp - bởi bài còn có khả năng được đọc, mà đã đọc thì phải coi chúng như một bài bình thường.

• Chỉ treo biển sau khoảng thời gian đủ để viết bài từ lần sửa đổi cuối cùng của người viết. Nếu đã là sửa đổi lần 2 trở lên sau khi khởi tạo thì đánh dấu theo dõi bài để đỡ quên.
• Xem bài có nguồn gốc xuất xứ hay không. Nếu không có - đặt cho nó một cái tiêu bản để khuyến khích người viết, cảnh báo người đọc - vì bài còn tồn tại đến 7 ngày.
• Chủ đề viết có rõ ràng và phân tách được thành từng thể loại hay không (những chủng loại mơ hồ thì cố xem chúng vào loại nào) để xếp loại chủ đề cho bài.
• Cố gắng sửa được chúng một chút theo dạng trình bày (wiki hoá)

Sau khi treo biển chất lượng kém:

• Thông báo đến người viết đầu tiên và chờ 1, 2 ngày. Hành động chờ đợi đó sẽ giúp thành viên viết bài hiểu hơn được những gì mình viết là chưa phù hợp và cần thay đổi (hướng dẫn tự thực hiện thì bao giờ cũng tốt hơn thực hiện giúp bởi họ còn biết lần sau sửa chữa - tránh tình trạng mãi mãi chạy theo sửa chữa, người mới viết vẫn cứ viết theo kiểu chưa hiểu biết). Sau 1, 2 ngày bài không có tiến triển thì bắt đầu giúp đỡ thực sự với bài viết.

  Ngoại lệ: Nếu nội dung bài viết có ảnh hưởng nhiều đến người đọc thì cần ngay lập tức sửa chữa sơ bộ hoặc sửa chữa hoàn thiện. Nếu thấy bài đã có các thành viên sửa chữa thì xem lại một lần nữa xem còn sửa chữa thêm giúp được không cũng theo cách "sơ bộ"

• Trong một tuần cố xem có thể tự viết được để nó không còn là chất lượng kém hay không.
  • Nếu có hơi hướng, nguồn dẫn thì viết vào thảo luận hoặc gợi ý với người viết đầu tiên.
  • Nếu có thời gian và thiện chí với thể loại bài đó mà bài không được đáp ứng thì tự mình viết (xem mục dưới)
  • Nếu không thoả mãn các điều trên thì kệ nó^^

Tìm bài chất lượng kém khác

Không phải ai cũng đúng, cũng tuân theo quy trình như FOM (mà ít nhất là FOM coi là đúng cho đến lúc được góp ý thêm), nên tìm các bài khác đã được đặt biển chất lượng kém (rất thuận lợi vì gần đây tiêu bản đã được gắn thêm thể loại tự động theo ngày).

• Thấy một bài khác đầu tiên trong ngày chất lượng kém thì xem nó được đặt có đúng hay không rồi tạo thể loại theo ngày để xem các bài khác và tiện theo dõi thêm cho đến cuối ngày (Nhiều thành viên không tóm tắt sửa đổi nên khó khăn, đành đoán theo dung lượng thay đổi tính theo byte để xem nó là thể loại tiêu bản gì, cũng khó khi nhiều tiêu bản thì dùng popups để xem - vì không dùng popups cho tất cả do với thành viên uy tín thì chẳng xem làm gì khi net chậm)
• Nếu thấy không giống quan điểm với mình thì trao đổi thêm với người đặt tiêu bản này. Lợi ích là FOM tự thấy vài điều khác, lợi cho người đặt không đúng là họ sẽ tiến bộ hơn trong các lần kế tiếp. Thiệt là dễ đâm vào cãi nhau khiến người ta ghét - nhưng ghét cũng kệ, đúng thì thôi.
• Thực hiện như các bước trên ở phần như mình đặt tiêu bản (đối xử công bằng mà, không phải mình đặt thì mình mới có trách nhiệm, người khác thì kệ) bao gồm: thêm tiêu bản khác, thông báo nếu người đặt trước không thông báo, theo dõi trong 7 ngày...
• Kiên quyết không bị lợi dụng (thấy thường xuyên xảy ra hiện tượng như thực hiện thì có thể mội ai đó cứ tạo bài chất lượng kém để người khác giúp đỡ cho hoàn thiện bài đó, có gì nhắc nhở ngay ý đồ này - kết hợp một phần ở "đoán ý đồ người viết" ở trên)

Chuyển sang (rất) sơ khai

Một bài vượt qua mức {{chất lượng kém}} có thể lên đến {{Rất sơ khai}} hoặc {{sơ khai}} và hoặc không có thông báo nào về chất lượng. Thực tế khái niệm chất lượng kém-rất sơ khai-sơ khai cũng rất mong manh theo từng cấp độ kế tiếp đối với từng người với các trình độ nhận thức của họ. Phân biệt khái niệm chất lượng kém và rất sơ khai kể cả những người đầu tiên tham gia Wikipedia đến hiện nay cũng có thể hiểu nhưng cách hiểu lại khác nhau (giống như FOM nghe thấy có nói: có ít GS hiểu cặn kẽ thuyết tương đối trên thế giới, và mỗi người hiểu cặn kẽ đó lại không hiểu được nhau vậy^^) Vậy khi nào thì FOM bỏ khỏi {{chất lượng kém}} để xếp nó vào loại cao hơn?

• Khi mà bài viết đã đạt một nội dung khá tối thiểu để đủ cho người đọc nhận thức được nội dung chính của bài nói gì, nội dung không quá tầm thường đến mức có thể tự suy luận được ra vấn đề mà không cần phải đọc bài viết cũng hiểu được (tương tự như phần viết ra đó nhiều học sinh cấp II, III bình thường đều có thể viết được).
• Khi mà bài viết nêu được nên các đặc điểm, đặc biệt của một chủ đề để nó không lẫn với hàng ngàn chủ đề tương tự (ví dụ nói về một con người không nổi bật, một ngôi trường làng,...). Tuy nhiên tất cả phải có dẫn chứng uy tín, bởi không có dẫn chứng thì không thể tin được người viết đó là đúng hay là sai (chỉ chấp nhận sự thiếu dẫn chứng nếu như đa phần người đọc có thể công nhận điều đó mà không thể tìm được dẫn chứng).

Khi chuyển sang sơ khai cần chú ý đến các khả năng phản đối của những thành viên khác, khi đó cần sẵn sàng thảo luận về hành động bỏ biển chất lượng kém này.

Vận dụng linh hoạt

• Trong một số trường hợp, Chất lượng kém (hoặc một vài tiêu bản khác như “quảng cáo”, “không bách khoa”...nếu phù hợp) còn sử dụng thay cho một số bài viết cần xoá nhưng không nhất thiết phải mang ra biểu quyết. Nó có thể thay thế tiêu bản {{tiêu chuẩn}} trong một vài trường hợp nhằm tránh phải biểu quyết mất nhiều thời gian.

Khi phân vân

Khi phân vân không thể phân biệt được (phụ thuộc vào khả năng, tâm lý thời điểm của bản thân...) thì có thể đặt câu hỏi trong thảo luận của bài. Nếu là tạo ra trang thảo luận thì không nhất thiết phải ghi vào mục "Tóm lược sửa đổi" trong trình soạn thảo (nó tự động được điền nội dung), nếu bài thảo luận đã tồn tại thì cần ghi tóm tắt để hướng sự chú ý của các thành viên khác.

Một mặt khác: Đừng cố gắng một mình tự sửa đổi, giúp đỡ, kiểm tra...tất cả các bài ở Wikipedia bởi không thể đủ thời gian và khả năng làm điều đó. Làm sao để mọi hành động, xử lý hướng tới khơi gợi thành viên viết và mọi thành viên khác giúp đỡ Wikipedia là cách phát triển tốt hơn, và còn tốt hơn nữa khi nhân bản cách nghĩ, cách làm tiến bộ đến mọi thành viên khác.

FOM (thảo luận) 15:24, ngày 5 tháng 3 năm 2008 (UTC)

Ý kiến của Mekong Bluesman

Trong giai đoạn đầu, với số bài chỉ 2, 3 ngàn, thì Wikipedia tiếng Việt có thể khuyến khích người viết bằng cách giữ bài dùng tiêu bản {{Rất sơ khai}}. Hiện nay thì chúng ta đang trên đường đến bài thứ 50.000, và tôi nghĩ là sẽ có bài thứ 100.000 vào khoảng tháng 10 năm 2009. Do đó, chúng ta không cần "Rất sơ khai" nữa; những bài chỉ có 3, 4 câu, ít thông tin, thông tin khó kiểm chứng... nên được treo tiêu bản {{chất lượng kém}}. Và dĩ nhiên là có nhiều bài dài nhưng chất lượng cũng rất kém. Mekong Bluesman (thảo luận) 15:12, ngày 6 tháng 3 năm 2008 (UTC)

Ý kiến phản hồi

Phần này phản hồi/thảo luận thêm các ý kiến của các thành viên đưa ra thảo luận ở đây. Xin vui lòng thảo luận đồng ý/phản đối với các ý kiến của các thành viên ở trên ở mục này nhằm tránh các sự sắp xếp rối/khó đọc rắm nếu cứ viết thảo luận vào các phần ý kiến riêng của từng thành viên ở trên.

---

FOM không chắc chắn về các nhận định mốc thời gian của bác Mekong Bluesman ở trên. Gần đây có nhiều bài mới do một số thành viên tích cực đóng góp các địa phương ở Trung Quốc. Vì muốn tăng cao số lượng nên nhiều thành viên đã ưu ái với loạt bài này (FOM cũng vậy, đôi khi đọc thử thì cứ muốn đưa tiêu bản {{Cần dẫn chứng}}, {{Thiếu nguồn gốc}}, {{Chất lượng kém}} nhưng áp dụng "Quy tắc số một" nên thôi) và không gây nên nản chí ở người viết.

Wikipedia tiếng Việt cũng có những thay đổi, nói như Viethavvh thì các thành viên ở đây có tâm lý bầy đàn rất lớn (vậy nên FOM thường bắng nhắng và khuấy động lên, kích người nọ, đủn người kia...chắc không ít người nhận ra^^). Do đó 30.000 vẫn là con số mong manh và còn phụ thuộc vào tất cả các giai đoạn, các tâm lý (mà suy từ FOM ra thì có những tâm lý rất giao động về Wikipedia này, lúc nghĩ thế này, lúc nghĩ khác...chẳng hiểu ra làm sao).

FOM (thảo luận) 03:05, ngày 7 tháng 3 năm 2008 (UTC)

Loạt bài về các địa danh Trung Quốc (cũng giống như loạt bài về các địa danh Pháp, các di sản thế giới, các pharaon, nhiều cầu thủ bóng đá, nhiều nhà văn ... và một quốc gia) thì tôi nghĩ là "sơ khai" chứ không phải là "rất sơ khai". Có rất nhiều người viết tại đây, đặc biệt là trong trường hợp dịch, chỉ dịch 4, 5 câu (từ bất cứ tiếng nào) rồi bắt đầu bài khác ... có người lại không treo tiêu bản "sơ khai" khi làm như vậy và viết vào trang cá nhân của mình như một loại thành tích của mình! Trong khi đó, những bài có chất lượng kém và/hay rất sơ khai thường là các bài tự viết, chỉ có ít hơn 4 câu và nhanh chóng hết ý để viết vì không tìm tài liệu tham khảo mà chỉ viết theo ý kiến (thường là ít) của mình. Do đó tôi đã đề nghị bên trên bỏ thể loại "Rất sơ khai" và thay nó bằng thể loại "Chất lượng kém"; nếu không được làm tăng chất lượng thì xóa bỏ vì với 30.000 hay 50.000 hay 100.000 bài thì chúng ta cũng đều không cần các bài như vậy.

FOM cũng viết "Vì muốn tăng cao số lượng nên nhiều thành viên đã ưu ái [...] FOM cũng vậy"; hãy đừng "ưu đãi" (cũng như đừng "khắt khe" -- một từ mà một thành viên mới đã dùng để gọi tôi khi tôi treo các tiêu bản vì đã làm người đó cảm thấy chạm tự ái sở hữu) mà hãy treo các tiêu bản "sơ khai", "chất lượng kém", "không bách khoa", "inclusion", "thiếu nguồn dẫn chứng", "cần chú thích"... như bình thường vì đó là việc làm của mọi người tại Wikipedia. Nhiệm vụ của Wikipedia và của những người viết là giải thích; người đọc là những người có quyền hỏi tại sao và hỏi giải thích thêm. Các tiêu bản đó là cho các thành viên treo bản thay thế người đọc đặt ra các câu hỏi. Khi câu hỏi không có cấu trả lời thì: 1. các giải thích đó sai và, do đó, cần phải xóa bỏ đi; hay 2. người viết chưa tìm ra được giải thích và sẽ có nhiều người khác có nhiều kiến thức hơn, nhìn thấy các tiêu bản đó, sẽ giải thích giúp.

Mekong Bluesman (thảo luận) 16:15, ngày 10 tháng 3 năm 2008 (UTC)

Bác nói rất đúng, chắc FOM sẽ thực hiện và tiếp thu^^. Có mỗi hôm qua cháu thấy LHS cứ phá spam, revert mỏi quá nên dịch vài câu để yên lòng anh ta (rồi còn đi ngủ để mai dậy sớm), định bụng sáng ra dịch nốt thì anh Dụng đã dịch hết rồi (bác thông cảm nhé^^). Đây cũng là bài đầu tiên tạo ra (nhưng lại copy ở bên tiếng Anh sang), các bài còn lại chỉ là cứu bài khỏi chất lượng kém. Nhưng tệ một nỗi là không đủ kiến thức để viết cho nó đầy đủ hoặc thấy có đầy dẫn chứng rồi nhưng lại không dám lấy các bài dẫn chứng đó vào bài (mặc dù có thể xào đi được để cho vào y chang^^). Vậy nên có thể không được tốt cho lắm.

Có thể bác nói vậy là chung chung cho mọi người, nhưng cháu nghĩ là bác đang góp ý cho cháu. Vậy nên lần sau có bài nào cháu cứu được thì cứu, không đủ tầm là thôi luôn^^.

FOM (thảo luận) 16:37, ngày 10 tháng 3 năm 2008 (UTC)

Sơ thảo quy định

Em đã tổng hợp các ý kiến bên trên (theo góc suy nghĩ của em) tại Wikipedia:Bài viết chất lượng kém, mong các anh chị, bạn tiếp tục viết bổ sung nhằm xây dựng một quy định chính thức cho vấn đề này. Magnifier (♋•♍) 13:24, ngày 10 tháng 3 năm 2008 (UTC)